Efektywność szkolenia na kursach przygotowawczych do egzaminu. wstępnego z pływania w Akademii Wychowania Fizycznego. w latach

Transkrypt

1 Kultura Fizyczna, 2005 nr 3-4: Marcin Siewierski, Wojciech Sanecki Akademia Wychowania Fizycznego w Warszawie, Zakład Teorii Sportu, Studenckie Koło Naukowe przy Zakładzie Teorii Sportu Efektywność szkolenia na kursach przygotowawczych do egzaminu wstępnego z pływania w Akademii Wychowania Fizycznego w latach Pływanie cieszy się dużą popularnością i zainteresowaniem wśród osób w każdym wieku. Posiada walory rekreacyjne, prozdrowotne, ale jest również obszarem rywalizacji sportowej. Środowisko wodne, charakterystyczne dla tej dyscypliny sportu kontrastuje, z warunkami lądowymi, gdyż łączy się z wieloma ograniczeniami i utrudnieniami, które człowiek musi pokonać. Korzystny wpływ pływania na rozwój fizyczny dzieci i młodzieży, a także względy bezpieczeństwa skłaniają do jak najwcześniejszego opanowania tej specyficznej umiejętności. W większości krajów, w tym również i w Polsce, naukę pływania rozpoczyna się z dziećmi wieku 5-8 lat [2]. Zajęcia odbywające się w wodzie, środowisku nietypowym dla człowieka, wymagają odpowiedniego przygotowania organizmu. Pozytywnie oddziałują one na rozwój fizyczny, gdyż podnoszą poziom cech motorycznych, wywierają korzystny wpływ na układ sercowonaczyniowy i oddechowy, hartują organizm. Ćwiczenia pływackie są wykorzystywane w profilaktyce i leczeniu chorób układu krążenia oraz wad postawy. Środowisko wodne coraz częściej służy zbiegom rehabilitacyjnym, a także pomaga w treningu w innych dyscyplinach sportu (np. trening sprinterski lekkoatlety z pasami wypornościowymi). Zajęcia z pływania w grupach mają także wpływ na kształtowanie cech społecznie pożądanych, takich jak koleżeńskość, systematyczność, konsekwencja w działaniu, poczucie odpowiedzialności. Pływanie winno być przedmiotem obligatoryjnym na każdym etapie edukacyjnym. Umiejętność tę posiadać powinni także absolwenci wyższych uczelni, zwłaszcza Ci, którzy ukończyli uczelnie sportowe. 1

2 Program zajęć z pływania w AWF obejmuje m.in. metodykę nauczania oraz doskonalenie techniki pływania wszystkimi stylami sportowymi, dlatego uzasadnione jest, aby przyszli studenci posiadali umiejętność pływania minimum dwoma stylami. Weryfikując poziom sprawności pływackiej kandydatów na studia w Akademii Wychowania Fizycznego w Warszawie, stworzono możliwość podniesienia umiejętności pływackich poprzez cykliczne organizowanie kursów przygotowawczych. Kursy takie odbywają się kilka razy w roku w trybie stacjonarnym oraz weekendowym i cieszą się dużym zainteresowaniem wśród osób rywalizujących o indeks. Celem niniejszej pracy jest ocena efektywności szkolenia na kursach przygotowawczych do egzaminu wstępnego z pływania w Akademii Wychowania Fizycznego w Warszawie w latach Przystępując do badań, sformułowano następujące pytania: 1. Czy w próbach czasowych po zakończeniu kursu wystąpiły istotne różnice w porównaniu z wynikami sprzed rozpoczęcia szkolenia? 2. Jakie były różnice pomiędzy próbami czasowymi kandydatów na studia na kierunkach: Turystyka i Rekreacja, Wychowanie Fizyczne, w porównaniu z kandydatami na kierunek Fizjoterapia? 3. Czy większe średnio efekty szkolenia zaobserwowano w grupie kobiet czy mężczyzn oraz jak przebiegało tempo zmian wyników w próbach czasowych? Materiał i metody badań Uzyskane wyniki poddano analizie, dokonując obliczeń statystycznych, co pozwoliło na porównanie poszczególnych zakresów danych oraz określenie istotnych różnic [9]. Szczegółowo analizowano różnice pomiędzy wynikami kandydatów na kierunek Turystyka i Rekreacja, a rezultatami pretendentów na kierunek Wychowanie Fizyczne. Zwrócono także uwagę na charakter i poziom osiągnięć w grupie kobiet i mężczyzn. Uczestnikami badań byli kandydaci na studia w Akademii Wychowania Fizycznego w Warszawie, którzy uczestniczyli w kursach przygotowujących do egzaminu wstępnego z pływania. Zajęcia realizowane w ramach poszczególnych kursów odbywały się na pływalni AWF w Warszawie. Zorganizowane sprawdziany (przed i po ukończeniu szkolenia) pozwoliły na zgromadzenie materiału, który został poddany analizie statystycznej. W dwóch próbach 2

3 czasowych, przeprowadzonych na pierwszych i ostatnich zajęciach zorganizowanych kursów, uczestniczyło 369 osób, w tym 194 kobiety i 175 mężczyzn. Treści realizowanych jednostek lekcyjnych były zgodne z założeniami programu kursu, skonstruowanego przez dra Roberta Białeckiego, pracownika Zakładu Pływania i Ratownictwa Wodnego AWF. Tab.1. Zestawienie danych dotyczących kursów przygotowawczych do egzaminu z pływania w latach Kierunek studiów Termin kursu Liczba uczestników TiR TiR WF WF WF i TiR Fizjoterapia Fizjoterapia WF i TiR Fizjoterapia WF i TiR Fizjoterapia WF i TiR WF i TiR WF-TiR WF-TiR WF-TiR Fizjoterapia Fizjoterapia WF-TiR Fizjoterapia WF-TiR Fizjoterapia Suma 369 Kandydaci uczestniczący w dwóch sprawdzianach pływackich (przed i po zakończeniu kursu). 3

4 Wyniki Wyniki sprawdzianów przeprowadzonych w jednakowych warunkach dla wszystkich uczestników kursów poddano analizie. Próby czasowe odbyły się w warunkach zgodnych ze standardami egzaminacyjnymi (na dwóch torach, start samodzielny - włączanie stoperów następowało po oderwaniu stóp od słupka startowego). Porównując poszczególne wyniki prób, można zauważyć, że poziom sprawności pływackiej kandydatów na kierunki: WF i TiR, jest wyższy niż na kierunek Fizjoterapia. Ponadto analiza postępu umiejętności pływackich, która była nadrzędnym celem niniejszej pracy, wykazała wyższy poziom zmian wśród zainteresowanych studiowaniem na kierunku WF i TiR niż wśród kandydatów na Wydział Rehabilitacji, kierunek Fizjoterapia (Ryc.1). Postęp wyników w próbach czasowych [ % ] ,1 9,2 8, ,1 TiR i WF Fizjoterapia Ryc.1. Procentowe przyrosty umiejętności pływackich wśród uczestników kursów przygotowawczych z pływania w latach We wszystkich przeprowadzonych w latach kursach (n = 22) nastąpiła poprawa wyników w próbach czasowych, zarówno u kobiet jak i u mężczyzn. Jednakże u kobiet w badanym okresie obserwujemy spadek średnich różnic między sprawdzianami pływackimi, przeprowadzonymi przed i po odbyciu kursu, podczas gdy u mężczyzn widoczna jest każdego roku poprawa wyników po zakończeniu szkolenia (ryc.2). 4

5 [s] 6,5 6 5,5 5 6,2 5,3 Czas 4,5 4 3,5 3,5 4,5 3,6 3 2,5 2 2, Kandydatki Kandydaci Ryc.2. Średnie różnice czasowe między sprawdzianami pływackimi przeprowadzonymi przed i po kursie wśród kandydatek i kandydatów w latach Podsumowanie Kurs przygotowawczy z pływania ma na celu przygotować kandydata do egzaminu wstępnego z tego przedmiotu. Ośmiogodzinny program kursu zakłada głównie poprawę techniki, która, jak podkreśla wielu autorów jest podstawą do uzyskiwania wysokich rezultatów sportowych [2, 5, 6, 7, 9]. Dokonane analizy statystyczne wskazują, że na wszystkich kursach następowała istotna poprawa wyników w drugiej próbie czasowej, przeprowadzonej po zakończeniu kursu, średnio o 9,4 % na kierunkach: Wychowanie Fizyczne, Turystyka i Rekreacja, oraz o 7,7 % na kierunku Fizjoterapia (P<0,001). Wskazuje to również na wyższy poziom wyników czasowych osiągniętych przez kandydatów na kierunki WF lub TiR w porównaniu do kursantów z kierunku Fizjoterapia. Można zatem przypuszczać, że zabiegi szkoleniowe wraz z posiadanym potencjałem motorycznym tej grupy badanych pozwoliły na osiągnięcie lepszego efektu szkoleniowego niż w grupie kandydatów na Fizjoterapię. 5

6 Równocześnie jednak śledząc tempo i poziom przyrostu wyników w latach można zauważyć tendencje zmniejszania się poziomu wyszkolenia u kobiet, podczas, gdy efektywność szkolenia mężczyzn wzrasta (ryc.2). Powstaje zatem pytanie, co jest tego przyczyną. Można doszukiwać się wielu powodów, jednak najprawdopodobniej tak duża różnica średnich czasów między pierwszym a drugim sprawdzianem była spowodowana niskim przygotowaniem technicznym i motorycznym kobiet. Wpływ bodźców treningowych (zwiększających poziom przygotowania technicznego) oraz duże zaangażowanie na zajęciach przyczyniły się do postępu wyników, wskazując jednocześnie na dużą efektywność szkolenia tej grupy badanych. Analizując postęp umiejętności u kursantów, prowadzono na bieżąco subiektywną ocenę techniki pływania, która pozwoliła zweryfikować podstawowe błędy, najczęściej popełniane przez kandydatów. Były to: zbyt mocne zadzieranie głowy do tyłu i w górę, powodujące za duże wygięcie w odcinku lędźwiowym kręgosłupa; zbyt głębokie zanurzenie nóg; zbyt duże uginanie nóg w stawie biodrowym, które sprawia, że kolano i udo wychodzą z wody, w wyniku czego następuje gwałtowne kopnięcie w przód w momencie prostowania nogi; podciąganie kolana do brzucha przy pływaniu na grzbiecie, nieprawidłowe ułożenie stopy w stylu grzbietowym, dowolnym i motylkowym (zgięta grzbietowo lub skręcona na zewnątrz); zbyt szybkie ruchy nóg i ramion, w wyniku czego następuje zbyt niskie położenie ciała, powodujące duży kąt ataku; niewłaściwa koordynacja ruchów nóg i ramion w poszczególnych stylach. Powyższe przykłady błędów w technice pływania potwierdzają przypuszczenia, że większość uczestników nie uczestniczyła w zajęciach prowadzonych przez wykwalifikowanych specjalistów (nauczycieli, instruktorów, trenerów pływania), lecz posiadła tę umiejętność w wyniku poczynionych przez siebie prób i spostrzeżeń. Stąd właśnie obecność tak dużej ilości przyruchów, zakłócających rytm i płynność ruchu, co bezpośrednio wpływa na końcowy efekt. Dlatego zalecenia wielu specjalistów [1, 3, 4] są bardzo ważne i powinny być praktykowane z uwagi na poprawność nauczania techniki poszczególnych stylów pływackich. 6

7 Powyższe rozważania pozwoliły na sformułowanie następujących konkluzji: Kursy przygotowawcze, realizowane przez Zakład Pływania i Ratownictwa Wodnego w latach przyczyniły się do poprawy wyników czasowych we wszystkich badanych grupach średnio o 9 %. Efektywność szkolenia jest największa wśród kandydatów na kierunki: Wychowanie Fizyczne oraz Turystyka i Rekreacja. Poprawa sprawności pływackiej zależy głównie - poza posiadanym potencjałem motorycznym od doskonalenia umiejętności technicznych w ramach kursu szkoleniowego. Efektywność szkolenia kandydatek spada, gdy tymczasem wśród kandydatów wzrasta. Piśmiennictwo [1] Bartkowiak E., Witkowski M.: Nauczanie pływania. Młodzieżowa Agencja Wydawnicza, Warszawa 1986 [2] Bartkowiak E.: Pływanie sportowe. COS, 1999 [3] Czabański B., Fiłon M.: Elementy teorii pływania. AWF, Wrocław 1991 [4] Dybińska E., Wójcicki A.: Wskazówki metodyczne do nauczania pływania. AWF, Kraków 2001 [5] Raczek J.: Podstawy szkolenia sportowego dzieci i młodzieży. RCMSzKFiS, Warszawa [6] Sozański H.(red.) Sport dzieci i młodzieży vademecum trenera. RCMSzKFiS, Warszawa 1994 [7] Sozański H.(red.): Podstawy teorii treningu sportowego. COS, Warszawa [8] Stupnicki R.: Biometria. Margos, Warszawa 2000 [9] Ulatowski T.: Teoria sportu. UKFiT, Warszawa