WIELKOŚĆ I JAKOŚĆ PLONU BULW POTOMNYCH FREZJI Z GRUPY EASY POT W ZALEŻNOŚCI OD STĘŻENIA ETEFONU

Transkrypt

1 Roczniki Akademii Rolniczej w Poznaniu CCCLXXXIII (2007) PIOTR ŻURAWIK, LUDMIŁA STARTEK WIELKOŚĆ I JAKOŚĆ PLONU BULW POTOMNYCH FREZJI Z GRUPY EASY POT W ZALEŻNOŚCI OD STĘŻENIA ETEFONU Z Katedry Roślin Ozdobnych Akademii Rolniczej w Szczecinie ABSTRACT. In the conducted experiments the prepared corms of Easy Pot Freesia were soaked directly before planting in ethephon (a source of ethylene) at five concentrations. Ethephon increased the number of offspring corms, but decreased the weight of corms. Among all the used concentrations, irrespective of the cultivar and term of cultivation the effect of concentration of 2000 mg dm -3 was the strongest. Key words: freesia, Easy Pot group, yield, corms, ethephon Wstęp W uprawie frezji na kwiat cięty czy też w doniczkach etefon w znaczący sposób wpływa na przebieg faz rozwojowych, opóźniając wschody i kwitnienie frezji (Startek i Żurawik 2005). Decyduje również o ograniczeniu wzrostu, zwiększeniu liczby pędów i natężenia zielonej barwy liści u uprawianych roślin (Mynett i in. 2001). W dużym stopniu wpływa także na plon organów przetrwalnikowych roślin bulwiastych (Kawa- -Miszczak i in. 1997, Startek i Żurawik 2005). Jego oddziaływanie zależy od stężenia, stadium rozwoju rośliny, temperatury w trakcie stosowania, warunków w okresie przechowywania bulw oraz w czasie wzrostu roślin po traktowaniu (Startek i Żurawik 2004). Celem badań było określenie wpływu etefonu źródła etylenu na wielkość i jakość plonu bulw potomnych frezji uprawianej w pojemnikach w terminie wiosenno-letnim. Materiał i metody Materiałem roślinnym w przeprowadzonych doświadczeniach były wypreparowane bulwy następcze trzech odmian frezji z grupy Easy Pot: Popey, Suzy i Gompey. Badania prowadzono w terminie wiosenno-letnim (od IV do IX), w latach Rocz. AR Pozn. CCCLXXXIII, Ogrodn. 41: Wydawnictwo Akademii Rolniczej im. Augusta Cieszkowskiego w Poznaniu, Poznań 2007 PL ISSN

2 254 P. Żurawik, L. Startek Bezpośrednio przed sadzeniem bulwy moczono przez 24 godziny w etefonie (źródle etylenu), używając dwóch preparatów o nazwach handlowych Flordimex 420 SL (w 2000 roku) i Ethrel 480 SL (w 2001 roku), utrzymując temperaturę powietrza na poziomie C i całkowicie ograniczając dostęp światła. Stosowano pięć stężeń etefonu: 125, 250, 500, 1000, 2000 mg dm -3. Bulwy kontrolne moczono w wodzie wodociągowej. Podłożem był torf wysoki odkwaszony do ph 6,2 (5 g kredy i 5 g dolomitu na 1 dm 3 ). Brakujące składniki pokarmowe uzupełniono, stosując nawóz o spowolnionym działaniu Osmocote Plus w dawce 5 g dm -3. W doświadczeniach badano 18 obiektów doświadczalnych, utworzonych przez: odmiany (3) stężenie etefonu (6). Każdy obiekt założono z 20 bulw, które podzielono na cztery powtórzenia, sadząc po pięć bulw w doniczce. Doświadczenia założono w układzie całkowicie losowym. Po zakończeniu uprawy bulwy dosuszono i oczyszczono z zaschniętych pędów, liści i korzeni, a następnie posortowano i ustalono ich masę oraz liczbę. Plon bulw potomnych oceniono, obliczając współczynnik przyrostu masy bulw (na podstawie stosunku masy bulw po okresie wegetacji do masy bulw matecznych) i współczynnik przyrostu liczby bulw (na podstawie stosunku liczby następczych bulw potomnych do liczby bulw posadzonych). Otrzymane wyniki badań zweryfikowano statystycznie dwuczynnikową analizą wariancji, a istotność różnic między średnimi oceniono za pomocą półprzedziałów ufności Tukeya na poziomie istotności α = 0,05. Wyniki i dyskusja W obu latach prowadzenia badań plon bulw potomnych frezji z grupy Easy Pot w istotny sposób zależał od zastosowanych stężeń etefonu. Oddziałując tym regulatorem wzrostu, otrzymano większą liczbę bulw następczych i przybyszowych, jednak o małej masie. Wyniki doświadczeń własnych z frezją potwierdzają doniesienia Halevy ego i Birana (1975), według których etylen stymuluje powstawanie nowych bulw u dalii ogrodowej, ale jednocześnie hamuje późniejsze stadia ich powiększania. W badaniach własnych, niezależnie od odmiany, najsilniejszy wpływ na uzyskany plon bulw potomnych miało największe stężenie etefonu, tj mg dm -3 (tab. 1). W 2001 roku w tym obiekcie współczynnik przyrostu masy był średnio o 51,8% mniejszy w porównaniu z kontrolą, gdzie uzyskano jego największą wartość. Natomiast w 2002 roku największy współczynnik przyrostu masy bulw stwierdzono w obiekcie, gdzie bulwy traktowano etefonem o stężeniu 125 mg dm -3, najmniejszy zaś, gdy stężenie wynosiło 2000 mg dm -3. Wyniki uzyskane w badaniach własnych są zgodne z tymi, jakie w swoich doświadczeniach otrzymali Startek i Żurawik (2005). Autorzy ci jednak uprawiali frezje z grupy Easy Pot w terminie letnio-jesiennym, gdy temperatura podłoża była wyższa. W takich warunkach oddziaływanie etefonu na bulwy było słabsze, a uzyskane współczynniki przyrostu masy bulw mniejsze. Na podstawie przeprowadzonych doświadczeń wykazano, że traktowanie bulw przed sadzeniem roztworami etefonu o stężeniach mg dm -3 wpłynęło w istotny sposób na zwiększenie współczynnika przyrostu liczby bulw następczych frezji z grupy Easy Pot (tab. 2). Także według Halevy i in. (1970) oddziaływanie na bulwy

3 Wielkość i jakość plonu bulw potomnych frezji Tabela 1 Współczynnik przyrostu masy bulw u frezji z grupy Easy Pot w zależności od odmiany i stężenia etefonu Coefficient of corm weight increase of Easy Pot freesia, depending on cultivar and concentration of ethephon Rok Year Odmiana Cultivar Etefon Ethephon (R) (mg dm -3 ) (O) Średnia Mean (O) Popey 1,24 1,17 1,18 1,05 0,94 0,76 1,06 Suzy 1,52 1,38 1,45 1,26 0,97 0,80 1,23 Gompey 2,18 2,03 2,04 1,99 1,38 0,99 1,77 średnia mean (R) 1,64 1,53 1,56 1,43 1,10 0,85 1,35 NIR α = 0,05 LSD α = 0.05 O 0,081; R 0,139; R(O) 0,241; O(R) 0,197 Popey 2,25 2,82 2,33 2,53 1,37 1,11 2,07 Suzy 3,22 3,37 3,17 2,86 2,07 1,44 2,69 Gompey 2,94 3,34 3,16 2,57 1,77 0,52 2,38 średnia mean (R) 2,80 3,18 2,89 2,65 1,73 1,02 2,38 NIR α = 0,05 LSD α = 0.05 O 0,178; R 0,308; R(O) 0,533; O(R) 0,436 Tabela 2 Współczynnik przyrostu liczby bulw u frezji z grupy Easy Pot w zależności od odmiany i stężenia etefonu Coefficient of corm number increase of Easy Pot freesia, depending on cultivar and concentration of ethephon Rok Year Odmiana Cultivar Etefon Ethephon (R) (mg dm -3 ) (O) Średnia Mean (O) Popey 1,50 2,15 2,90 3,20 4,45 4,45 3,11 Suzy 1,10 1,35 1,50 2,45 3,05 3,70 2,19 Gompey 2,00 2,40 3,00 2,95 3,00 3,00 2,73 średnia mean (R) 1,53 1,97 2,47 2,87 3,50 3,72 2,68 NIR α = 0,05 LSD α = 0.05 O 0,179; R 0,310; R(O) 0,538; O(R) 0,440 Popey 1,98 2,15 3,05 3,25 3,28 3,90 2,93 Suzy 1,08 1,20 1,33 2,08 2,60 3,18 1,91 Gompey 1,98 2,15 3,05 3,25 3,33 3,73 2,91 średnia mean (R) 1,68 1,83 2,48 2,86 3,07 3,60 2,59 NIR α = 0,05 LSD α = 0.05 O 0,242; R 0,418; R O r.n. n.s

4 256 P. Żurawik, L. Startek preparatem Ethrel 480 SL o stężeniu 100 ml dm -3 przez okres 30 minut decyduje o zwiększeniu liczby bulw potomnych mieczyka. W badaniach własnych stwierdzono, że im stężenie regulatora, w którym moczono bulwy przed sadzeniem było większe, tym większy był współczynnik przyrostu liczby bulw. Silniejszy wpływ etefonu stwierdzono w 2000 roku; najsilniej oddziaływały na bulwy dwa największe stężenia 1000 i 2000 mg dm -3, a najmniejszy współczynnik uzyskano w obiekcie kontrolnym. Jednak temperatury panujące w trakcie uprawy były niższe niż w kolejnym roku badań. W 2001 roku najsilniejszy wpływ etefonu stwierdzono, gdy jego stężenie było największe 2000 mg dm -3, najmniejszy zaś, gdy bulwy moczono w wodzie i etefonie o stężeniu 125 mg dm -3. Identyczne zależności w doświadczeniach z frezją z grupy Easy Pot uprawianą w terminie letnio-jesiennym (wyższe temperatury) stwierdzili Startek i Żurawik (2005), jednak uzyskane współczynniki przyrostu liczby bulw były większe. Z przeprowadzonych badań wynika, że oddziaływanie etefonu na bulwy frezji z grupy Easy Pot zależy od odmiany i warunków panujących w trakcie uprawy. Uzyskane bulwy są prawidłowo wykształcone, o kształcie i łusce typowej dla odmiany. Mimo że bulwy są drobne, z powodzeniem nadają się do nasadzeń w kolejnym cyklu uprawowym. Wnioski 1. Etefon, będący źródłem etylenu stosowany w zakresie stężeń mg dm -3, w postaci Flordimexu 420 SL i Ethrelu 480 SL w którym moczono bulwy, niezależnie od odmiany zwiększał współczynnik przyrostu liczby bulw. 2. Etefon w stężeniach najmniejszych 125 i 250 mg dm -3 nie decydował o ogólnej masie bulw potomnych, natomiast w stężeniach największych 1000 i 2000 mg dm -3 wpływał na zmniejszenie masy uzyskanych bulw potomnych. 3. Oddziaływanie etefonu na bulwy frezji zależy od cech odmianowych i warunków termicznych panujących w trakcie jego stosowania oraz podczas uprawy. Literatura Halevy A.H., Biran I. (1975): Hormonal regulation of tuberization in Dahlia. Acta Hortic. 47: Halevy A.H., Shilo R., Simchon S. (1970): Effect of 2-chloroethanephosphonica cid (Ethrel) on health, dormancy, and flower and corm yield of gladioli. J. Hortic. Sci. 45: Kawa-Miszczak L., Węgrzynowicz-Lesiak E., Saniewski M. (1997): Pozytywny wpływ etylenu na wzrost i rozwój ozdobnych roślin cebulowych i bulwiastych. Post. Nauk Roln. 1: Mynett K., Startek L., Żurawik P., Płoszaj B. (2001): Wpływ Gibrescolu i Flordimexu na wschody i wzrost frezji ogrodowej. Rocz. AR Pozn. 332, Ogrodn. 33: Startek L., Żurawik P. (2004): Wpływ niektórych regulatorów wzrostu na przebieg i długość faz rozwojowych frezji z grupy Easy Pot. Część II. Etefon. Fol. Univ. Agric. Stetin., Agric. 236: Startek L., Żurawik P. (2005): Effect of etephon on Easy Pot freesia. Acta Hortic. 673:

5 Wielkość i jakość plonu bulw potomnych frezji THE SIZE AND QUALITY OF YIELD OF OFFSPRING CORMS OF EASY POT FREESIA DEPENDING ON CONCENTRATION OF ETHEPHON Summary Experiments were carried out in the years , in spring-summer season, in unwarmed plastic tunnel. Plant material consisted of prepared corms of three cultivars of Easy Pot freesia: Gompey, Popey and Suzy. Directly before planting corms were treated for 24 hours with ethephon at concentrations of: 125, 250, 500, 1000, 2000 mg dm -3 (Flordimex 420 SL and Ethrel 480 SL). Corms soaked in water served as the control. Plants were cultivated in plastic pots N o 14 (1 dm 3 ). Yield of offspring corms was estimated after their drying, cleaning and sorting. After vegetation the coefficients of weight increase and corm number increase were calculated. Treating of corms before planting with ethephon at concentrations of mg dm -3 affects the yield of offspring corms of Easy Pot freesia. Although there was no effect on total weight of corms, ethephon at the rate of 125 and 250 mg dm -3 increased the number of corms. At the rate of 1000 and 2000 mg dm -3 ethephon considerably decreased the weight of the obtained corms, but decreased their number. Although the obtained corms were small, they were properly formed.