ŻYWE ŚCIÓŁKI W UPRAWIE POMIDORA. Wstęp. Materiał i metody

Transkrypt

1 Roczniki Akademii Rolniczej w Poznaniu CCCLXXXIII (2007) KATARZYNA ADAMCZEWSKA-SOWIŃSKA, EUGENIUSZ KOŁOTA ŻYWE ŚCIÓŁKI W UPRAWIE POMIDORA Z Katedry Ogrodnictwa Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu ABSTRACT. The highest biomass yield was obtained from pot, used as a living mulch. Mowing of living mulches and herbicide application significantly decreased biomass yield at the end of the growing period. Delay sowing term of living mulches and suppression of their growth by mowing and herbicide treatment increased tomato fruits yield. Key words: tomato, living mulches, sowing term, yield Wstęp Obecnie, w produkcji roślin, zwłaszcza w systemie integrowanym i ekologicznym, dużego znaczenia nabierają wszelkie zabiegi zabezpieczające glebę przed degradacją, a także wykorzystanie nawozów organicznych i wprowadzenie do ochrony roślin metod innych niż chemiczne. Sposobem uprawy, który obejmuje wszystkie te zagadnienia, jest współrzędna uprawa warzyw z żywymi ściółkami. Przynosi ona dobre efekty w produkcji kapusty głowiastej, kukurydzy cukrowej, a także papryki (Guldan i in. 1996, Finch i in. 1999, Poniedziałek i Stokowska 1999). Ta uprawa musi być jednak prowadzona bardzo umiejętnie z wykorzystaniem wszelkich możliwości minimalizujących konkurencję między rośliną uprawną a okrywową (Leary i de Frank 2000). Podstawowe znaczenie ma tu właściwy dobór gatunków, a także sposób utrzymania żywej ściółki. Materiał i metody Badania przeprowadzono w latach w Stacji Badawczo-Dydaktycznej Katedry Ogrodnictwa Akademii Rolniczej we Wrocławiu. Dwuczynnikowe doświadczenie założono metodą losowanych podbloków w trzech powtórzeniach. W ramach czynnika I porównano przydatność koniczyny białej (Trifolium repens L.), życicy trwałej (Lolium Rocz. AR Pozn. CCCLXXXIII, Ogrodn. 41: Wydawnictwo Akademii Rolniczej im. Augusta Cieszkowskiego w Poznaniu, Poznań 2007 PL ISSN

2 412 K. Adamczewska-Sowińska, E. Kołota perenne L.), seradeli siewnej (Ornithopus sativus) i nagietka ego w formie karłowej (Calendula officinalis) jako żywych ściółek w uprawie pomidora gruntowego. W obrębie czynnika II oceniono termin siewu wymienionych gatunków oraz sposób ich utrzymania w czasie wegetacji pomidora. Siew nasion żywych ściółek przypadał na dni: 5 kwietnia, 27 kwietnia, 20 maja i 10 czerwca. Na wybranych poletkach rośliny okrywowe opryskano herbicydem Roundup 360 SL w dawce 4 dm 3 ha -1 lub systematycznie koszono w momencie wytworzenia przez nie odpowiednio dużej ilości biomasy. Obiektem kontrolnym były poletka pozbawione żywych ściółek. Łącznie doświadczenie obejmowało 32 kombinacje. Wielkość jednego poletka wynosiła 3 m 2 (2,0 1,5 m). Rozsadę pomidora odmiany Delfine F 1 sadzono na pole w dniu 20 maja i prowadzono na jeden pęd przy palikach. Zbiory owoców wykonywano systematycznie, co tydzień, w okresie od 25 lipca do 29 września. Określono plon handlowy owoców, udział plonu owoców o średnicy > 6 cm w plonie handlowym oraz plon owoców niekształtnych i spękanych. Po zakończeniu zbiorów oceniono również plon biomasy wytworzonej przez żywe ściółki. Wyniki poddano analizie statystycznej za pomocą testu Tukeya, na poziomie istotności α = 0,05. Wyniki i dyskusja Na podstawie przeprowadzonych badań stwierdzono istotne różnice w plonie biomasy wytworzonej przez żywe ściółki. Średni dla trzech lat plon nagietka ego na zakończenie wegetacji był o 36,1% większy od plonu koniczyny białej oraz o 53,3 i 61,5% większy od plonu seradeli siewnej i życicy trwałej (tab. 1). Stwierdzono również, że systematyczne przykaszanie spowodowało istotne zmniejszenie (o około 26%) plonu wsiewek wysiewanych w pierwszej i trzeciej dekadzie kwietnia w stosunku do ich uprawy bez zniszczenia. Spadek wielkości plonu po zastosowaniu oprysku herbicydem wynosił natomiast średnio 68,5%. Okazało się również, że wysiew żywych ściółek w kwietniu oraz 20 maja nie spowodował istotnego zróżnicowania plonu ich świeżej masy. Istotne zmniejszenie plonu zanotowano w ostatnim terminie siewu. Istotnie większy od pozostałych plon handlowy owoców pomidora otrzymano z poletek obsianych seradelą siewną (49,55 t ha -1 ) i życicą trwałą (49,24 t ha -1 ) (tab. 2). Charakteryzował się on również dużym udziałem plonu owoców o średnicy > 6 cm. wierdza to wcześniejsze badania, wykazujące dużą przydatność życicy trwałej do tego typu uprawy (Adamczewska-Sowińska 2004). W miarę przesuwania terminu siewu żywych ściółek stwierdzono, że plon handlowy owoców pomidora zwiększała się kolejno o 14,9, 38,17 i 51,8% w stosunku do uzyskanego z poletek, gdzie przypadał on najwcześniej. Było to spowodowane mniejszą konkurencją wsiewek wobec pomidora na początku jego okresu wegetacji. W doświadczeniu udowodniono również, że ograniczenie wzrostu żywych ściółek przez przykaszanie lub zastosowanie herbicydu wpłynęło na zwiększenie plonu owoców odpowiednio o 6,2-14,1% i 10,8%. wierdzono w ten sposób poglądy wielu autorów, że na powodzenie takiego sposobu uprawy ma wpływ nie tylko dobór gatunków żywych ściółek, lecz także ograniczenie ich konkurencyjności przez koszenie, rozdrabnianie, płytkie mieszanie z glebą, traktowanie herbicydami (Hooks i Johnson

3 Żywe ściółki w uprawie pomidora 413 Tabela 1 Plon biomasy żywej ściółki w zależności od gatunku oraz terminu siewu i sposobu ograniczenia jej wzrostu, w latach (t ha -1 ) The yield of biomass of living mulches depending on the plant species, sowing term and their growth suppression method, in (t ha -1 ) Termin siewu żywej ściółki i sposób ograniczenia jej wzrostu Sowing term of living mulch and growth suppression method k h k Nagietek 47,47 25,07 6,30 42,67 24,84 50,53 30,13 Życica 17,73 11,20 6,49 14,80 12,36 14,93 9,91 Koniczyna 26,31 24,04 14,09 27,20 22,40 20,71 10,27 Seradela 12,07 15,84 5,76 14,47 13,66 19,67 24,51 Średnia Mean 25,89 19,04 8,16 24,78 18,31 26,46 18,71 Średnia Mean 32,43 12,49 20,72 15,14 20,19 k koszenie, h oprysk herbicydem. NIR α = 0,05 dla: gatunku żywej ściółki 3,87 terminu siewu i sposobu ograniczenia wzrostu żywej ściółki 4,52 interakcji I II 9,23 k cutting, h herbicide treatment. LSD α = 0.05 for: kind of living mulch 3.87 sowing term and growth suppression method 4.52 interaction I II , Leary i de Frank 2000), wybór sposobu uprawy (Masiunas 1998), synchronizacja rozwoju rośliny uprawnej i okrywowej (Müller-Schärer i ter 1991). Wnioski 1. Wielkość plonu biomasy wytworzonej przez żywe ściółki zależała w sposób istotny od ich gatunku oraz terminu siewu i sposobu użytkowania. 2. Największy plon handlowy wydał pomidor uprawiany łącznie z seradelą uprawną i życicą trwałą. 3. Przesuwanie terminu siewu żywych ściółek o kolejne trzy tygodnie oraz ograniczenie ich wzrostu w wyniku koszenia lub zastosowania herbicydu spowodowało zwiększenie plonu handlowego owoców pomidora.

4 414 K. Adamczewska-Sowińska, E. Kołota Tabela 2 Wpływ gatunku żywej ściółki, terminu jej siewu oraz sposobu ograniczenia jej wzrostu na udział plonu o średnicy 6 cm w plonie handlowym, w latach The effects of kinds, undersowing terms and growth suppression method of living mulch on marketable yield and percentage of yield of tomato fruits > 6 cm in diameter, in Termin siewu żywej ściółki i sposób ograniczenia jej wzrostu Sowing term of living mulch and growth suppression method nagietek życica Plon handlowy (t ha -1 ) Marketable yield (t ha -1 ) koniczyna seradela średnia mean Udział plonu owoców o średnicy > 6 cm w plonie handlowym (%) Percentage of field of tomato fruits > 6 cm in diameter nagietek życica koniczyna seradela średnia mean k h k Kontrola Control 28,59 35,65 38,54 39,83 50,16 49,54 61,86 62,73 41,26 45,46 43,47 47,69 44,78 50,97 60,71 59,58 37,60 43,48 38,70 43,27 45,09 52,81 52,90 54,83 44,05 48,28 47,14 43,33 44,97 56,05 54,54 58,02 37,88 43,22 41,96 43,53 46,25 52,34 57,50 58,79 27,4 37,8 45,9 39,1 41,2 40,1 52,0 56,3 42,9 48,9 49,6 50,8 53,6 47,3 51,7 54,1 34,9 37,7 40,7 38,0 34,6 42,2 43,5 47,8 36,8 43,2 47,0 41,1 44,1 47,9 55,7 50,4 36,2 42,2 45,9 42,5 43,3 44,5 50,9 52,3 Średnia Mean 45,86 49,24 46,09 49,55 47,68 44,2 50,1 40,4 46,3 45,4 k koszenie, h oprysk herbicydem. NIRα = 0,05 dla: gatunku żywej ściółki 3,10, terminu siewu i sposobu ograniczenia wzrostu żywej ściółki 3,56, interakcji I II 7,3. k cutting, h herbicide treatment. LSDα = 0.05 for: kind of living mulch 3.10, sowing term and growth suppression method 3.56, interaction I II 7.3.

5 Żywe ściółki w uprawie pomidora 415 Literatura Adamczewska-Sowińska K. (2004): Zastosowanie żywych ściółek w uprawie pomidora i papryki oraz ich wpływ następczy na plonowanie selera korzeniowego i marchwi jadalnej. Zesz. Nauk. AR Wroc Rozpr Finch S., Hartfield C., Morley K. (1999): Cabbages in. Grower 25: Guldan S.J., Martin C.A., Cueto-Wong J., Steiner R.L. (1996): Interseeding legumes into chile: Legume productivity and effect on chile yield. Hortscience Sci. 31: Hooks C.R.R., Johnson M.W. (2003): Impact of agricultural diversification on the insect community of cruciferous crops. Crop Prot. 22: Leary J., de Frank J. (2000): Living Mulches For Organic Farming Systems. Hort Technol. 10, 4: Masiunas J.B. (1998): Production of vegetables using cover crop and living mulches - a review. J. Veget. Crop Prod. 4, 1: Müller-Schärrer H., ter C.A. (1991): Cover plants in field grown vegetables: prospects and limitations. Brighton Crop Protection Conf.-Weeds 1991: Poniedziałek M., Stokowska E. (1999): Możliwości ograniczania zabiegów uprawowych u kapusty głowiastej białej przez zastosowanie zielonych ściółek. Zesz. Probl. Post. Nauk Roln. 466: LIVING MULCHES IN TOMATO PRODUCTION Summary Biomass yield from pot at the end of growing period was higher by 36.1% than that from white and by 53.3 and 61.1% from serradella and perennial. Mowing of living mulches and herbicide treatment decreased their yield by 26 and 68.5%, respectively. and perennial as living mulches were less competitive to the tomato plants than white and pot and as a result of this was the highest marketable yield of fruits. Delaying sowing term of living mulches increased tomato fruits yield by 14.9, 38.2 and 51.8% respectively. Mowing of living mulches increased the fruit yield by 6-14% while herbicide treatment by 10.8%.