ZAWARTOŚĆ POTASU W MŁODYCH BULWACH ZIEMNIAKA W ZALEŻNOŚCI OD SPOSOBU UPRAWY. Wstęp

Transkrypt

1 Roczniki Akademii Rolniczej w Poznaniu CCCLXXX (2007) WANDA WADAS, ROMUALDA JABŁOŃSKA-CEGLAREK, EDYTA KOSTERNA, TERESA ŁĘCZYCKA ZAWARTOŚĆ POTASU W MŁODYCH BULWACH ZEMNAKA W ZALEŻNOŚC OD SPOSOBU UPRAWY Z Katedry Warzywnictwa Akademii Podlaskiej w Siedlcach ABSTRACT. The use of the cover in the potato cultivation for early crop caused an increase in the potassium content in tubers on average by 0.05% d.m. in comparison with the cultivation without plants covering. More profitable conditions for accumulation of this element in tubers were created by cover of plants with polypropylene fibre than with perforated foil. Key words: early potato, perforated foil, polypropylene fibre, potassium Wstęp Związki mineralne stanowią około 1% świeżej masy bulw ziemniaka. Głównym ich składnikiem jest potas, odgrywający ważną rolę w gospodarce jonowej i wodnej organizmu człowieka. Spożycie 200 g ziemniaków pokrywa do 30% dziennego zapotrzebowania na ten pierwiastek (Leszczyński 2000, Wroniak 2006). Zawartość składników mineralnych w bulwach ziemniaka jest uwarunkowana cechami genetycznymi odmiany. Może także ulegać zmianom pod wpływem warunków środowiska i czynników agrotechnicznych (Czekała i Gładysiak 1995, Zarzecka i Mystkowska 2004, Kołodziejczyk i Szmigiel 2005). Bulwy bardzo wczesnych i wczesnych odmian ziemniaka zawierają mniej potasu niż bulwy odmian średniopóźnych i późnych (Mikos-Bielak i Sawicka 2000). W literaturze naukowej nie ma informacji na temat wpływu przyspieszania wegetacji ziemniaka, przez stosowanie osłon, na gromadzenie składników mineralnych w bulwach. Celem badań było określenie wpływu stosowania osłon z folii perforowanej i włókniny oraz długości utrzymywania ich nad roślinami na zawartość potasu w młodych bulwach ziemniaka. Rocz. AR Pozn. CCCLXXX, Ogrodn. 41: Wydawnictwo Akademii Rolniczej im. Augusta Cieszkowskiego w Poznaniu, Poznań 2007 PL SSN

2 644 W. Wadas, R. Jabłońska-Ceglarek, E. Kosterna, T. Łęczycka Materiał i metody Badano wpływ rodzaju osłony (folia perforowana, włóknina) i terminu zdjęcia osłony ( 2 tygodnie po wschodach roślin, 3 tygodnie po wschodach roślin) na zawartość potasu w bulwach wczesnych odmian ziemniaka ( Aksamitka, Cykada ). Badania przeprowadzono w latach na glebie płowej, zaliczonej do kategorii agronomicznej gleb lekkich, o zasobności w przyswajalny potas od niskiej do średniej oraz o zasobności w fosfor i magnez od średniej do wysokiej; ph wynosiło 6,1-6,7. Doświadczenie polowe prowadzono w układzie split-blok-split-plot z obiektem kontrolnym bez osłony w trzech powtórzeniach. Sadzeniaki podkiełkowywane przez osiem tygodni, w kolejnych latach badań wysadzano 9, 16 i 13 kwietnia. Ziemniaki zbierano po upływie 60 i 75 dni od sadzenia. Zawartość potasu w bulwach oznaczono metodą fotometrii płomieniowej. Wyniki badań opracowano statystycznie stosując analizę wariancji. Analizę wyników przeprowadzono z zastosowaniem kontrastu ortogonalnego dla porównania obiektu kontrolnego bez osłony z obiektami pozostałymi. Przy porównywaniu średnich istotność różnic oceniano testem Tukeya. Warunki meteorologiczne w okresie prowadzenia badań były zróżnicowane rok był bardzo ciepły i wilgotny, 2003 rok był ciepły, lecz z okresami posuchy w ciągu całego czasu wegetacji ziemniaka, natomiast 2004 rok był chłodniejszy niż poprzednie lata i jednocześnie z najmniejszą ilością opadów, w okresie od połowy maja do połowy czerwca. Wyniki i dyskusja Zawartość potasu w bulwach była zróżnicowana w poszczególnych latach. Niezależnie od sposobu uprawy ziemniaka więcej potasu zgromadziły bulwy w latach 2003 i 2004, o mniejszej sumie opadów w okresie zawiązywania i wzrostu bulw, niż w wilgotnym sezonie 2002 roku (tab. 1, 2), co potwierdzają wyniki badań Czekały i Gładysiaka (1995) oraz Zarzeckiej i Mystkowskiej (2005). Badania innych autorów wykazały większą koncentracje tego pierwiastka w bulwach z okresów chłodniejszych i bardziej wilgotnych (Mikos-Bielak i Sawicka 1999, Kołodziejczyk i Szmigiel 2005). Stosowanie osłon w uprawie ziemniaka na wczesny zbiór spowodowało zwiększenie zawartości potasu w bulwach średnio w trzyletnim okresie badań o 0,05% s.m. w porównaniu z uprawą bez osłaniania roślin (tab. 1, 2). Bardziej korzystne warunki do gromadzenia potasu w bulwach stwarzało przykrycie roślin włókniną niż folią perforowaną. Gdy stosowano włókninę, zawartość potasu w bulwach po 60 dniach od sadzenia była większa średnio w okresie trzech lat o 0,12% s.m., a po 75 dniach od sadzenia o 0,11% s.m., niż gdy stosowano folię perforowaną. Większy korzystny efekt stosowania włókniny w postaci wyższej koncentracji potasu w bulwach, zwłaszcza w bardzo wczesnym terminie zbioru, wystąpił szczególnie w ciepłym i umiarkowanie wilgotnym sezonie 2002 roku. Podczas stosowania tej osłony zawartość potasu w bulwach była wówczas większa średnio o 0,19% s. m., niż podczas stosowania folii perforowanej.

3 Zawartość potasu w młodych bulwach ziemniaka Tabela 1 Zawartość potasu w bulwach ziemniaka po 60 dniach od sadzenia (% s.m.) Potassium content in potato tubers after 60 days from planting (% d.m.) Rok Year Odmiana Cultivar Obiekt kontrolny bez osłony Control object with no covering Rodzaj i termin zdjęcia osłony Kind and date of cover removal folia perforowana perforated foil włóknina polypropylene fibre Średnia dla osłon Mean for covers Aksamitka 2,02 2,08 1,88 1,98 2,11 2,21 2,16 2,07 Cykada 1,99 2,02 1,88 1,95 2,20 2,09 2,14 2,04 2,00 2,05 1,88 1,96 2,15 2,15 2,15 2,06 Aksamitka 2,09 2,22 2,16 2,19 2,28 2,21 2,25 2,22 Cykada 2,19 2,20 2,09 2,14 2,26 2,27 2,27 2,20 2,14 2,21 2,12 2,16 2,27 2,24 2,26 2,21 Aksamitka 2,17 2,20 2,16 2,18 2,23 2,27 2,25 2,22 Cykada 2,21 2,26 2,07 2,16 2,23 2,30 2,27 2,22 2,19 2,23 2,12 2,17 2,23 2,28 2,26 2,22 Średnia Mean 2,11 2,16 2,04 2,10 2,22 2,23 2,22 2,16 NR 0,05 LSD 0.05 : lata years 0,07 porównanie obiektu kontrolnego z pozostałymi (kontrast) comparison of the control object with the others (contrast) rodzaj osłony kind of cover 0,04 lata rodzaj osłony years kind of cover 0,06 termin zdjęcia osłony date of cover removal Długość okresu okrycia roślin nie miała istotnego wpływu na zawartość potasu w bulwach (tab. 1, 2). Wydłużenie okresu okrycia roślin folią perforowaną do trzech tygodni po wschodach przyczyniło się do obniżenia koncentracji tego pierwiastka w bulwach, jednak interakcja rodzaju osłony z terminem zdjęcia osłon nie została potwierdzona statystycznie. Zawartość potasu w bulwach wczesnych odmian ziemniaka Aksamitka i Cykada była zbliżona.

4 646 W. Wadas, R. Jabłońska-Ceglarek, E. Kosterna, T. Łęczycka Tabela 2 Zawartość potasu w bulwach ziemniaka po 75 dniach od sadzenia (% s.m.) Potassium content in potato tubers after 75 days from planting (% d.m.) Rok Year Odmiana Cultivar Obiekt kontrolny bez osłony Control object with no covering Rodzaj i termin zdjęcia osłony Kind and date of cover removal folia perforowana perforated foil włóknina polypropylene fibre Średnia dla osłon Mean for covers Aksamitka 2,11 2,24 2,13 2,18 2,26 2,24 2,25 2,21 Cykada 2,17 2,18 2,02 2,10 2,28 2,27 2,27 2,18 2,14 2,21 2,07 2,14 2,27 2,25 2,26 2,20 Aksamitka 2,22 2,35 2,22 2,28 2,37 2,30 2,34 2,31 Cykada 2,33 2,27 2,15 2,21 2,40 2,29 2,34 2,28 2,27 2,31 2,19 2,25 2,39 2,29 2,34 2,29 Aksamitka 2,18 2,32 2,15 2,23 2,30 2,31 2,30 2,27 Cykada 2,22 2,19 2,12 2,15 2,28 2,33 2,31 2,23 2,20 2,25 2,13 2,19 2,29 2,32 2,30 2,25 Średnia Mean 2,20 2,26 2,13 2,19 2,32 2,29 2,30 2,25 NR 0,05 LSD 0.05 : lata years 0,04 porównanie obiektu kontrolnego z pozostałymi (kontrast) comparison of the control object with the others (contrast) 0,03 rodzaj osłony kind of cover 0,04 termin zdjęcia osłony date of cover removal Wnioski 1. Więcej potasu zawierały bulwy w latach o mniejszej sumie opadów w okresie wegetacji ziemniaka. 2. Przyspieszenie wegetacji roślin przez stosowanie osłon spowodowało zwiększenie zawartości potasu w bulwach w porównaniu z uprawą bez osłaniania roślin. 3. Więcej potasu w bulwach akumulowały rośliny ziemniaka w uprawie pod włókniną niż pod folią perforowaną. 4. Długość okresu okrycia roślin nie miała wpływu na zawartość potasu w bulwach.

5 Zawartość potasu w młodych bulwach ziemniaka Literatura Czekała J., Gładysiak S. (1995): Działanie niektórych czynników na zawartość makroskładników w bulwach ziemniaka. Zesz. Probl. Post. Nauk Roln. 421a: Kołodziejczyk M., Szmigiel A. (2005): Zawartość makroelementów w bulwach ziemniaka jadalnego w zależności od kompleksu glebowego, odmiany oraz nawożenia. Fragm. Agron. 1, 85: Leszczyński W. (2000): Jakość ziemniaka konsumpcyjnego. Żywność 4, 25, Supl.: Mikos-Bielak M., Sawicka B. (1999): Analiza czynników modyfikujących zawartość potasu, azotu, wapnia i fosforu w bulwach ziemniaka. W: Mater. Konf. Nauk. Ziemniak jadalny i dla przetwórstwa spożywczego czynniki agrotechniczne i przechowalnicze warunkujące jakość. HAR O/Jadwisin, lutego, Radzików: Wroniak J. (2006): Walory żywieniowe ziemniaka jadalnego. Ziemn. Pol. 2: Zarzecka K., Mystkowska. (2004): Wpływ wybranych herbicydów na zawartość potasu i fosforu w bulwach ziemniaka. J. Elementol. 9, 2: THE POTASSUM CONTENT N EARLY POTATO TUBERS DEPENDNG ON CULTVATON METHOD Summary The effect of the kind of cover (perforated polyethylene foil, polypropylene fibre) and date of removal cover (two and three weeks after plants emergence) on the potassium content in tubers of early potato cultivars ( Aksamitka, Cykada ) was investigated. Potatoes were harvested 60 and 75 days after planting. Forcing of plant vegetation by covering resulted in an increase in the potassium content in tubers by 0.05% d.m., in comparison with the cultivation without the plants covering. Higher potassium content in tubers on average by 0.12% d.m. after 60 days from planting and by 0.11% d.m. after 75 days from planting at perforated foil covering was found. The length period of plants covering had no significant effect on this element content in potato tubers. Lower rainfalls in the vegetation period of potato caused an increase of the potassium content in the tubers.