WPŁYW ŚCIÓŁKOWANIA NA DYNAMIKĘ ROZRASTANIA SIĘ WYBRANYCH BYLIN OKRYWOWYCH. Wstęp. Materiał i metoda

Transkrypt

1 Roczniki Akademii Rolniczej w Poznaniu CCCLXXXIII (27) REGINA DĘBICZ WPŁYW ŚCIÓŁKOWANIA NA DYNAMIKĘ ROZRASTANIA SIĘ WYBRANYCH BYLIN OKRYWOWYCH Z Katedry Ogrodnictwa Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu ABSTRACT. Compact cover after the first season of cultivating created, and after the second season. It s that the deployment of plants taken in the experiment was proper for a quick effect of a covered surface. The mulching with pine inhibited the dynamics of plant growth in the first two years of cultivation. Key words: covering perennial plants, dynamics of plant growth, mulching Wstęp Rośliny okrywowe mają w terenach zieleni duże znaczenie estetyczne i użytkowe. Dobrze rosną i tworzą zwartą okrywę w miejscach, gdzie warunki siedliskowe dla większości roślin są bardzo niekorzystne, na stanowiskach zacienionych, suchych i nasłonecznionych, np. na stromych zboczach (Grabowska i Kubala 26). Na dużych powierzchniach wprowadzają ład i harmonię oraz stanowią doskonałe tło do eksponowania innych roślin. Efektownie prezentują się także w postaci małych plam, np. w patio, na dziedzińcach, wzdłuż ścieżek czy między płytami chodnikowymi. Gęsta okrywa roślin między innymi zabezpiecza glebę przed nadmierną utratą wody, ogranicza erozję gleby, utrudnia lub całkowicie hamuje rozwój chwastów. Celem pracy było poznanie dynamiki rozrastania się wybranych taksonów bylin okrywowych oraz zbadanie wpływu ściółkowania korą sosnową na wzrost roślin. Materiał i metoda Dwuczynnikowe doświadczenie przeprowadzono w latach w Stacji Badawczo Dydaktycznej Roślin Warzywnych i Ozdobnych w Piastowie. Badaniem objęto: Rocz. AR Pozn. CCCLXXXIII, Ogrodn. 41: Wydawnictwo Akademii Rolniczej im. Augusta Cieszkowskiego w Poznaniu, Poznań 27 PL ISSN

2 3 R. Dębicz bodziszek kantabryjski (Geranium cantabrigiense Yeo) Biokovo i Karmina, rumian szlachetny (Chamaemelum nobile (L.) All.) Plenum, fiołek rogaty (Viola cornuta L.) Alba Minor, pięciornik kalabryjski ( Ten) i piaskowiec balearski ( L.). Rośliny, wyprodukowane w szkółce bylin w pojemnikach, posadzono 16 kwietnia 24 roku w glebę piaszczysto-gliniastą o ph (H 2 O) 6,2, na stanowisku słonecznym. Co roku w kwietniu rośliny nawożono jednorazowo Azofoską w dawce 3 g m -2, rozgarniając ściółkę. Warstwę ściółki o grubości 6-7 cm z przekompostowanej kory sosnowej rozłożono po tygodniu od posadzenia roślin i uzupełniano w drugim roku, w maju. Doświadczenie założono metodą losowanych bloków w trzech powtórzeniach. Powtórzeniem było poletko o wymiarach 1,5 1,5 m, na którym posadzono dziewięć roślin (cztery rośliny na 1 m²) w rozstawie 5 5 cm. Pierwszym czynnikiem był system utrzymania gleby (gleba nieściółkowana i ściółkowana korą), a drugim terminy obserwacji. Przeprowadzano je co miesiąc, od maja do września (zawsze w pierwszej dekadzie miesiąca) 24 i 25 roku. Dynamikę rozrastania się bylin okrywowych oparto na pomiarach i obliczeniach: średnicy roślin i powierzchni zajmowanej przez jedną roślinę (uważanej w przybliżeniu za pole koła, zakładając, że roślina rozrasta się, tworząc kolisty kształt). Uzyskane wyniki opracowano statystycznie metodą analizy wariancji na poziomie istotności α =. Wyniki i dyskusja Średnica testowanych roślin, niezależnie od taksonu i systemu utrzymania gleby oraz roku uprawy, zwiększała się w miarę upływu czasu (tab. 1). Największą średnicę po czterech miesiącach wzrostu miał rumian szlachetny Plenum 59,3 cm i 54,8 cm (odpowiednio na glebie i z korą), a najmniejszą piaskowiec balearski 28,2 cm i 26, cm. W pierwszym roku uprawy badane byliny rozrastały się stopniowo, w miarę równomiernie, ale powoli (ryc. 1, 2). Wyjątkiem był rumian szlachetny Plenum, który od czerwca do sierpnia rozrastał się bardzo dynamicznie, zarówno na glebie bez ściółki, jak i ze ściółką. We wrześniu jedna roślina tego taksonu zajmowała powierzchnię,28 m² na glebie i,24 m² na glebie z korą (ryc. 1, 2). Można więc przyjąć, że zastosowana rozstawa roślin jest odpowiednia do wytworzenia zwartego runa (1% okrycia powierzchni podłoża) już po pierwszym sezonie uprawy. Podobną dynamiką wzrostu, stwierdzoną przez autorkę we wcześniejszych badaniach (Dębicz 24), charakteryzowała się bylica Schmidta (Artemisia schmidtiana) Nana. Również piaskowiec balearski szybko okrywał glebę. Każda roślina tego gatunku już w maju w drugim roku uprawy zajmowała średnio powierzchnię 9 gleby ze ściółką i,22 gleby bez niej, podczas gdy pozostałe byliny powierzchnię 4-1-krotnie mniejszą (ryc. 3, 4). Tak intensywny wzrost na początku wiosny wynikał z fenologii wzrostu i kwitnienia tego gatunku. Najwolniej rozrastały się rośliny obu odmian bodziszka kantabryjskiego ( Biokovo i Karmina ). Dla uzyskania całkowitego okrycia gleby po dwóch latach uprawy należałoby go sadzić w większym zagęszczeniu, podobnie jak fiołka rogatego i pięciornika kalabryjskiego. Ściółkowanie gleby w pierwszym roku uprawy nie miało istotnego wpływu na średnicę roślin bodziszka kantabryjskiego Biokovo, rumianu szlachetnego Plenum i pięciornika kalabryjskiego, co potwierdziła analiza statystyczna wyników. Natomiast wpływ ściółkowania korą okazał się niekorzystny dla pozostałych bylin w pierwszym

3 Wpływ ściółkowania na dynamikę rozrastania się wybranych bylin okrywowych 31 Średnica sześciu taksonów bylin okrywowych (cm) Diameter of six taxa of covering perennial plants (cm) Tabela 1 Takson Taxon Gleba nieściółkowana i ściółkowana Soil not mulched and mulched (A) Terminy pomiaru w 24 roku (I rok uprawy) Time of measurement in 24 (1st year of cultivation) (A) Terminy pomiaru w 25 roku (II rok uprawy) Time of measurement in 25 (2nd year of cultivation) Bodziszek kantabryjski Geranium cantabrigiense Biokovo Bodziszek kantabryjski Geranium cantabrigiense Karmina NIR (A) 21,2 27, 27,6 28,4 28,4 26,5 27,8 29,5 32, 31,2 37,4 31,2 2,6 27,3 29,4 3,2 29,6 27,4 2,5 25,3 27,7 3, 34,1 27,5 2,9 27,2 28,5 29,3 29, 24,2 27,4 29, 3,6 35,8 A r.n; n.s. B,91 A 1,57 B,99 B A 2,21 18,4 26,2 27,3 31,5 31,8 27, 27,8 31, 33,8 36, 38,2 33,4 17,6 24,7 25,5 29,4 3, 25,4 18,6 25, 29,2 31,6 33,4 27,6 18, 25,5 26,4 3,5 3,9 23,2 28, 31,5 33,8 35,8 NIR A 1,15 B,73 A 1,6 B,67 B A 1,5 Rumian szlachetny Chamaemelum nobile Plenum NIR 11,2 15,9 41,1 57,2 59,3 36,9 23,1 36,7 44,3 49,1 51,8 41, 16,5 21,2 37,4 52,9 54,8 36,6 15, 27,3 4, 51,6 54,3 37,4 13,9 18,6 39,3 55, 57, 19,1 32, 42,2 5,4 53,1 A r.n; n.s. B 1,3 B A 2,31 A 1,37 B,87 B A 1,94 Fiołek rogaty Viola cornuta Alba Minor 12, 14,3 18,4 24, 26,8 19,1 3, 36,7 41,6 45,8 49,6 4,7 1 11,8 16,6 24,6 25,6 17,7 28, 32,5 37,5 43,6 46,5 37,6

4 32 R. Dębicz Tabela 1 cd ,1 13,1 17,5 24,3 26,2 29, 34,6 39,6 44,7 48,1 NIR A 1,7 B,67 A 3,47 B 2,2 Pięciornik kalabryjski Potentilla calabra 14,5 17,6 23,8 28,7 3 22,9 25,7 35,7 39,4 42,3 45,3 37,7 1,4 16,4 22,3 29,6 33,2 22,4 26,1 34,8 43, 47,1 49,9 4,2 12,5 17, 23,1 29,2 31,6 25,9 35,3 41,2 44,7 47,6 NIR A r.n; n.s. B,87 B A 1,94 A 1,83 B 1,16 B A 2,59 Piaskowiec balearski Arenaria balearica 13,2 15,2 19,2 22, 28,2 2, 53, 54,8 56,6 58,1 6,6 56,6 1,7 14,2 18,7 23,1 26, 18,5 49,6 5,5 53,5 56,5 6,9 54,2 12, 14,7 18,9 23,6 27,1 51,3 52,7 55,1 57,3 6,7 NIR A 1, B,63 B A r.n; n.s A 1,47 B,93 B A 2,8,3,25, Ryc. 1. Powierzchnia gleby nieściółkowanej zajmowana przez jedną roślinę Fig. 1. The surface of not mulched soil covered by tested perennial plants

5 Wpływ ściółkowania na dynamikę rozrastania się wybranych bylin okrywowych 33,3,25, Ryc. 2. Powierzchnia gleby ściółkowanej zajmowana przez jedną roślinę Fig. 2. The surface of mulched soil covered by tested perennial plants,3,25, Ryc. 3. Powierzchnia gleby nieściółkowanej zajmowana przez jedną roślinę Fig. 3. The surface of not mulched soil covered by tested perennial plants,3,25, Ryc. 4. Powierzchnia gleby ściółkowanej zajmowana przez jedną roślinę Fig. 4. The surface of mulched soil covered by tested perennial plants

6 34 R. Dębicz roku uprawy i wszystkich w drugim roku po posadzeniu (średnica tych roślin była istotnie mniejsza). Także w badaniach Henschke i Jerzego (26) kilka odmian róż okrywowych, w pierwszym roku ich uprawy, słabiej osłaniało powierzchnię gleby ściółkowanej korą. W badaniach własnych wyjątkiem był jednak pięciornik kalabryjski, ponieważ w drugim roku uprawy lepiej rozrastał się na glebie ściółkowanej, osiągając we wrześniu średnicę prawie 5 cm. Taką prawidłowość obserwowano u wielu innych taksonów roślin (Czekalski i Gierula 23, Krzymińska i Lisiecka 24). Wnioski 1. Ściółkowanie gleby przekompostowaną korą sosnową miało niekorzystny wpływ na dynamikę rozrastania się badanych bylin, z wyjątkiem pięciornika kalabryjskiego, w pierwszym i drugim roku uprawy. 2. Najszybciej rozrastały się rumian szlachetny (Chamaemelum nobile) Plenum i piaskowiec balearski (), natomiast najwolniej obie odmiany bodziszka kantabryjskigo (Geranium cantabrigiense) Biokovo i Karmina. Literatura Czekalski M., Gierula A. (23): Wzrost i jakość krzewów mahonii pospolitej (Mahonia aquifolium (Pursh) Nutt.) w zależności od systemu utrzymania gleby. Zesz. Probl. Post. Nauk Roln. 491: Dębicz R. (24): Dynamika rozrastania się wybranych bylin okrywowych. Folia Univ. Agric. Stetin. 236, Agric. 94: Grabowska B., Kubala T. (26): Byliny okrywowe i runa leśnego. Officina Botanica, Kraków. Hensche M., Jerzy M. (26): Wpływ ściółkowania korą sosnową na wzrost i kwitnienie okrywowych odmian róż. Zesz. Probl. Post. Nauk Roln. 51: Krzymińska A., Lisiecka A. (24): Wpływ ściółkowania gleby na wzrost i kwitnienie wybranych gatunków bylin. Folia Univ. Agric. Stetin. 236, Agric. 94: THE DYNAMICS OF GROWTH OF SOME COVERING PERENNIAL PLANTS Summary The aim of the experiment was to evaluate growth of some taxa of covering perennials and influence of mulching with pine on their growth. To fulfill the purpose the following taxa were taken into account: Geranium cantabrigiense Biokovo and Karmina, Chamaemelum nobile Plenum,, and. To assess the dynamics of plant growth the diameter of plants and the surface of covered ground by one plant were measured. Compact cover after the first season of cultivating created and after the second season. It s, that the deployment of plants taken in the experiment was proper for a quick effect of a covered surface. The mulching with pine inhibited the dynamics of plant growth in first two years of cultivation except.