Wydane we wspó³pracy z Instytutem Prawa Spó³ek i Inwestycji Zagranicznych Sp. z o.o. w Krakowie. Autorami poszczególnych czêœci s¹:

Transkrypt

1

2

3

4

5 Wydane we wspó³pracy z Instytutem Prawa Spó³ek i Inwestycji Zagranicznych Sp. z o.o. w Krakowie Autorami poszczególnych czêœci s¹: Wojciech Górecki rozdzia³ 10 Aleksander Kappes rozdzia³ 10 Marta Litwiñska-Werner rozdzia³y: 6i8 Maksymilian Pazdan rozdzia³ 7 Urszula Promiñska rozdzia³ 9 Marcin Spyra rozdzia³ 11 Anna Rachwa³ rozdzia³ 12 Stanis³aw W³odyka rozdzia³y: 1 5 Redakcja: Monika Paw³owska Wydawnictwo C. H. Beck 2007 Wydawnictwo C. H. Beck Sp. z o.o. ul. Gen. Zaj¹czka 9, Warszawa Sk³ad i ³amanie: Wydawnictwo C. H. Beck Druk i oprawa: BZG S.A., Bia³ystok ISBN

6 Przegląd treści Spis treści... Przedmowa... XXXIII Wykaz skrótów... XXXV Część I. Zagadnienia ogólne Rozdział 1. Prawo spółek handlowych w systemie prawa (Stanisław Włodyka)... 3 Rozdział 2. Źródła prawa spółek handlowych (Stanisław Włodyka) Prawo stanowione (akty normatywne) Prawo zwyczajowe i zwyczaj handlowy Inne źródła prawa spółek handlowych Rozdział 3. Spółka i jej stosunki prawne (Stanisław Włodyka) Pojęcie spółki Rodzaje spółek Stosunki prawne spółki handlowej Rozdział 4. Cel, przedmiot działania, funkcje gospodarcze oraz zastosowanie spółki handlowej. Przedsiębiorstwo spółki (Stanisław Włodyka) Cel spółki Gospodarcze funkcje i zastosowanie spółek Przedsiębiorstwo spółki Rozdział 5. Tworzenie spółek handlowych (Stanisław Włodyka) Swoboda uczestnictwa w spółkach handlowych Struktura prawna procesu tworzenia spółki handlowej Podmiotowość prawna spółek handlowych Rozdział 6. Transformacje spółek (Marta Litwińska-Werner) Łączenie spółek Podział spółki Przekształcenie Rozdział 7. Zagadnienia kolizyjnoprawne w prawie spółek handlowych (Maksymilian Pazdan) Uwagi ogólne Łączniki wyznaczające statut personalny spółki handlowej Zakres zastosowania statutu personalnego Przesłanki ważności czynności prawnych z zakresu prawa spółek. 428 IX V

7 Przegląd treści VI 7.5. Pełnomocnictwo Prawo właściwe do oceny czynności prawnych towarzyszących utworzeniu spółki lub dotyczących spraw spółki Część II. Ustawowe typy spółek handlowych. Spółki osobowe Rozdział 8. Spółka jawna (Marta Litwińska-Werner) Uwagi wprowadzające Charakter prawny spółki jawnej w aktualnym stanie prawnym Powstanie spółki jawnej Odpowiedzialność za zobowiązania Zmiana w składzie osobowym drogą czynności inter vivos Przystąpienie wspólnika do spółki Reprezentacja spółki Prowadzenie spraw spółki Pojęcie udziału w spółce Udział kapitałowy Zakaz konkurencji Rozwiązanie spółki Rozdział 9. Spółka partnerska (Urszula Promińska) Uwagi ogólne Charakterystyka ogólna spółki partnerskiej Cel spółki partnerskiej, jej przedsiębiorstwo i kwalifikacja podmiotowa partnerów Powstanie spółki partnerskiej Pozycja prawna partnera jako wspólnika spółki osobowej Prowadzenie spraw spółki partnerskiej i jej reprezentacja Odpowiedzialność za zobowiązania spółki partnerskiej Rozwiązanie spółki partnerskiej. Wystąpienie partnera ze spółki. Wyłączenie partnera Rozdział 10. Spółka komandytowa (Wojciech Górecki, Aleksander Kappes) Charakterystyka ogólna Powstanie, rozwiązanie i likwidacja spółki komandytowej Stosunki majątkowe spółki komandytowej Prowadzenie spraw spółki, kontrola w spółce komandytowej Reprezentacja spółki komandytowej Odpowiedzialność za zobowiązania spółki komandytowej Rozdział 11. Spółka komandytowo-akcyjna (Marcin Spyra) Pojęcie spółki komandytowo-akcyjnej Gospodarcze zastosowanie spółki komandytowo-akcyjnej Uczestnictwo w spółce Firma spółki komandytowo-akcyjnej Siedziba spółki komandytowo-akcyjnej

8 Przegląd treści Powstanie spółki komandytowo-akcyjnej Stosunek do osób trzecich, reprezentacja i odpowiedzialność za zobowiązania spółki Stosunki wewnętrzne spółki Kapitały spółki komandytowo-akcyjnej Zmiany podmiotowe w spółce komandytowo-akcyjnej Rozwiązanie i likwidacja Część III. Ustawowe typy spółek handlowych. Spółki kapitałowe. Spółka z o.o. Rozdział 12. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (Anna Rachwał) Uwagi ogólne Powstanie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością Konsekwencje wadliwości procesu tworzenia spółki z o.o Wspólnicy Kapitał zakładowy Organy spółki z o.o Funkcjonowanie spółki z o.o Rozwiązywanie konfliktów w spółce z o.o Zmiany strukturalne w spółce z o.o Odpowiedzialność cywilna w spółce z o.o Rozwiązanie i likwidacja spółki z o.o Jednoosobowa spółka z o.o VII

9

10 Spis tre ci Przedmowa... XXXIII Wykaz skrótów... XXXV Cz ć I. Zagadnienia ogólne Rozdział 1. Prawo spółek handlowych w systemie prawa (Stanisław Włodyka)... 3 Rozdział 2. ródła prawa spółek handlowych (Stanisław Włodyka) Prawo stanowione (akty normatywne) Uwagi ogólne Historia polskiego prawa spółek handlowych Kodeks handlowy z 1934 r Kodeks spółek handlowych z 2000 r Źródła obowiązującego prawa Kodeks spółek handlowych Kodeks cywilny Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej Przepisy szczególne i związkowe Problem dostosowania do prawa Unii Europejskiej Prawo zwyczajowe i zwyczaj handlowy Inne źródła prawa spółek handlowych Rozdział 3. Spółka i jej stosunki prawne (Stanisław Włodyka) Pojęcie spółki Wprowadzenie Teorie spółki Spółka jako szczególna struktura (forma) organizacyjnoprawna przedsiębiorcy Rodzaje spółek Normatywne i empiryczne typy spółek Spółka cywilna i spółki handlowe Handlowe spółki osobowe i kapitałowe Inne podziały spółek handlowych Spółki mieszane Przypadki Spółki hybrydalne Inne spółki mieszane Spółki atypowe i quasi-spółki. Odesłanie IX

11 Spis treści X 3.3. Stosunki prawne spółki handlowej Uwagi ogólne Zasada ograniczonej jawności stosunków wewnętrznych spółki handlowej Wpływ stosunków wewnętrznych na stosunki zewnętrzne spółki handlowej Zasada jednakowego traktowania wspólników (akcjonariuszy) spółek kapitałowych Rozdział 4. Cel, przedmiot działania, funkcje gospodarcze oraz zastosowanie spółki handlowej. Przedsi biorstwo spółki (Stanisław Włodyka) Cel spółki Wprowadzenie Dopuszczalny cel spółki Przedmiot działalności spółki Następcza niemożliwość osiągnięcia (odpadnięcie) celu spółki Znaczenie prawne celu (przedmiotu działalności) spółki Utworzenie spółki w celu niedozwolonym Brak określenia w akcie erekcyjnym celu (przedmiotu działalności) spółki Zmiana celu (przedmiotu działalności) spółki Rozbieżność między rzeczywistymi a statutowymi celami (przedmiotem działalności) spółki Cel spółki a affectio societatis Gospodarcze funkcje i zastosowanie spółek Gospodarcze funkcje spółek Zastosowanie spółek w gospodarce Uwagi ogólne Spółka dla prowadzenia działalności gospodarczej (przedsiębiorstwa) Spółka jako forma organizowania współpracy samodzielnych przedsiębiorców. Wspólnoty interesów Spółka do sterowania działalnością przedsiębiorców Nadużycie formy spółki Uwagi ogólne Przypadki nadużycia formy spółki Obchodzenie ustawowych ograniczeń w wyborze typu spółki Faktyczny brak rozdzielności między spółką a jej wspólnikami Inne przypadki Przedsiębiorstwo spółki Przedsiębiorstwo w przepisach Kodeksu spółek handlowych i Kodeksu cywilnego

12 Spis treści Pojęcie przedsiębiorstwa spółki Jedno czy wiele przedsiębiorstw spółki? Rozmiar przedsiębiorstwa spółki Spółka handlowa bez przedsiębiorstwa Wewnętrzna struktura przedsiębiorstwa spółki. Zorganizowana (wyodrębniona) część przedsiębiorstwa. Oddział, zakład i przedstawicielstwo spółki Rozdział 5. Tworzenie spółek handlowych (Stanisław Włodyka) Swoboda uczestnictwa w spółkach handlowych Uwagi ogólne Ustawowe ograniczenia w wyborze typu spółki Zakazy łączenia działalności i funkcji Uwagi ogólne Zakazy łączenia udziału w spółkach z funkcjami publicznymi Zakazy konkurencji Uwagi ogólne Kodeksowe zakazy konkurencji Inne ustawowe zakazy konkurencji Umowne zakazy konkurencji (klauzule konkurencyjne) Prawne uwarunkowania w tworzeniu spółek handlowych Wpływ decyzji administracyjnych na tworzenie i funkcjonowanie spółek Uwagi ogólne Zgody i zezwolenia administracyjne Zgoda organu stanowiącego lub kontrolnego Sądowe zakazy prowadzenia działalności gospodarczej Uwagi ogólne Prawo upadłościowe i naprawcze Inne przypadki Struktura prawna procesu tworzenia spółki handlowej Uwagi ogólne Czynności na etapie negocjacji umowy spółki handlowej Uwagi ogólne Czynności założycieli na etapie negocjacji umowy spółki Czynności stron na etapie przygotowawczym do zawarcia umowy spółki handlowej Uwagi ogólne Umowa przedwstępna spółki handlowej Umowa przedzałożycielska spółki handlowej Akty założycielskie (erekcyjne) spółki handlowej Uwagi ogólne Umowa spółki handlowej XI

13 Spis treści XII Charakter prawny aktów założycielskich Wykładnia aktów założycielskich spółek Wadliwość procesu tworzenia spółki Wpis do rejestru. Odesłanie Podmiotowość prawna spółek handlowych Uwagi ogólne Podmiotowość prawna spółek wpisanych do rejestru spółek kapitałowych (osoby prawne) Podmiotowość prawna osobowych spółek handlowych oraz kapitałowych spółek w organizacji (ułomne osoby prawne) Konstrukcje teoretyczne Spółka handlowa jako przedsiębiorca Rozdział 6. Transformacje spółek (Marta Litwi ska-werner) Łączenie spółek Uwagi wprowadzające Założenia regulacji dotyczącej łączenia Zagadnienia ogólne Łączenie a inne rodzaje przekształceń Gospodarcze przekształcenie spółki osobowej dygresja Regulacje europejskie dotyczące łączenia Trzecia dyrektywa Rady Wspólnot Europejskich z r. (978/855, EWG) Modele łączenia Procedura łączenia Skutki połączenia Ochrona określonych kategorii podmiotów Odpowiedzialność członków władz i biegłych Szczególne przypadki łączenia Dziesiąta dyrektywa z r. w sprawie transgranicznego łączenia się spółek kapitałowych Konstrukcja łączenia Sukcesja uniwersalna Pojęcie sukcesji Sukcesja a majątek. Charakter prawny majątku przejmowanego w ramach łączenia Sukcesja z elementami likwidacji problem tzw. oddzielnego zarządu majątkami łączących się spółek Ochrona określonych kategorii podmiotów Ochrona wspólników Zaskarżenie uchwały o połączeniu A. Uwagi wprowadzające B. Przesłanki zaskarżenia C. Legitymacja bierna D. Legitymacja czynna

14 Spis treści E. Termin zaskarżenia F. Skutki uchylenia lub stwierdzenia nieważności uchwały Odszkodowanie Prawo do informacji Ochrona wierzycieli Uwagi wprowadzające Oddzielny zarząd majątkami Ochrona podmiotów posiadających szczególne uprawnienia Łączenie a stosunki pracy Skutki połączenia Znaczenie łączenia Łączenie spółek w Kodeksie spółek handlowych Uwagi ogólne Zakres podmiotowy łączenia Uwagi wprowadzające Wyłączenia Spółka w organizacji Połączenie a problematyka podwyższania kapitału zakładowego spółki przejmującej Zakres sukcesji uniwersalnej Przebieg procedury łączenia spółek kapitałowych Sporządzenie dokumentów łączeniowych Plan połączenia Załączniki do planu Zgłoszenie planu połączenia i badanie przez biegłego Ogłoszenie planu połączenia Zawiadomienie wspólników (akcjonariuszy) Sposób obliczania terminów zawiadomienia Sposób zawiadamiania Treść zawiadomienia Uchwała o połączeniu Powzięcie uchwały Treść uchwały Forma uchwały Zgłoszenie do rejestru Ogłoszenie Zaskarżenie uchwały o połączeniu Szczególne przypadki połączenia połączenie uproszczone Przejęcie spółki prawie jednoosobowej Problematyka uchwały o połączeniu Treść planu połączenia Eliminacja niektórych elementów procedury XIII

15 Spis treści XIV Szczególnie uprawnienia ochrona wspólników w spółce przejmowanej Ochrona wspólników w spółce przejmującej Przejęcie spółki jednoosobowej Łączenie małych spółek z ograniczoną odpowiedzialnością Specyfika łączenia z udziałem spółek osobowych Zagadnienia konstrukcyjne Plan połączenia Badanie planu przez biegłego rewidenta Treść planu połączenia Zawiadomienie wspólników Uchwała o połączeniu Odpowiedzialność wspólników Podział spółki Uwagi wstępne Założenia regulacji dotyczącej podziału Zagadnienia ogólne Regulacje wspólnotowe dotyczące podziału Szósta dyrektywa Rady Wspólnot Europejskich z r., Nr 82/891/EWG Uwagi wprowadzające Modele podziału Procedura podziału Skutki podziału Ochrona określonych kategorii podmiotów Odpowiedzialność członków władz i biegłych Konstrukcja podziału Podzielona sukcesja uniwersalna Ochrona określonych kategorii podmiotów Ochrona wierzycieli Odpowiedzialność spółek uczestniczących w podziale Zabezpieczenie roszczeń wierzycieli Ochrona wspólników (akcjonariuszy) Zaskarżenie uchwały o podziale Odszkodowanie Prawo do informacji Ochrona podmiotów mających szczególne uprawnienia Podział a stosunki pracy Formy podziału Zakres podmiotowy i wyłączenia Wyznaczniki konstrukcyjne podziału Procedura podziału

16 Spis treści Plan podziału Przygotowanie planu Treść planu podziału Załączniki do planu Zgłoszenie planu podziału i badanie przez biegłego Ogłoszenie planu podziału Zawiadomienie wspólników (akcjonariuszy) Termin zawiadomienia Sposób zawiadamiania Treść zawiadomienia Uchwała o podziale Warunki podjęcia uchwały Treść uchwały Forma uchwały Zgłoszenie do rejestru Ogłoszenie Przekształcenie Ustalenia terminologiczne Podstawy konstrukcji przekształcenia sensu stricto Uwagi wprowadzające wyznaczniki konstrukcji przekształcenia Modele przekształcenia Ochrona określonych kategorii podmiotów Ochrona wierzycieli Ochrona wspólników Złożenie oświadczenia o uczestnictwie w spółce po przekształceniu Normatywna granica spłat wspólników nieprzystępujących Zaskarżenie uchwały o przekształceniu Uwagi wstępne Podstawy zaskarżenia Legitymacja bierna Legitymacja czynna Termin zaskarżenia Skutki uchylenia lub stwierdzenia nieważności uchwały Prawo do informacji Odszkodowanie Ochrona osób posiadających szczególne uprawnienia Przekształcenie a stosunki pracy Założenia normatywne konstrukcji przekształcenia Zakres podmiotowy Uwagi wstępne Wyłączenia XV

17 Spis treści XVI Zasada kontynuacji i ciągłości Problematyka firmy spółki przekształcanej Regulacje europejskie dotyczące przekształcenia Przekształcenie spółki cywilnej w spółkę jawną Uwagi wstępne Przekształcenie obligatoryjne Przekształcenie fakultatywne Skutki przekształcenia Procedura przekształcenia Uwagi wprowadzające Plan przekształcenia Forma planu Treść planu Załączniki do planu Projekt uchwały o przekształceniu Projekt umowy lub statutu spółki przekształconej Wycena składników majątku (aktywów i pasywów) spółki przekształcanej Opinia biegłego rewidenta Zawiadomienie wspólników Prawo do informacji Uchwała o przekształceniu Oświadczenia o uczestnictwie w spółce po przekształceniu Spłata wspólników nieprzystępujących Wpis w rejestrze Ogłoszenie Specyfika przekształcania z udziałem spółek osobowych Przekształcenie spółki osobowej w kapitałową Przekształcenie spółki kapitałowej w spółkę osobową Przekształcenie spółki osobowej w inną spółkę osobową Zagadnienia szczególne przekształcenie spółki jawnej na żądanie spadkobiercy Przekształcenie spółki kapitałowej w inną spółkę kapitałową Rozdział 7. Zagadnienia kolizyjnoprawne w prawie spółek handlowych (Maksymilian Pazdan) Uwagi ogólne Łączniki wyznaczające statut personalny spółki handlowej Zakres zastosowania statutu personalnego Przesłanki ważności czynności prawnych z zakresu prawa spółek Zdolność do czynności prawnych Wymagania w zakresie formy Wady oświadczenia woli Wymagania dotyczące treści czynności prawnej

18 Spis treści 7.5. Pełnomocnictwo Prawo właściwe do oceny czynności prawnych towarzyszących utworzeniu spółki lub dotyczących spraw spółki Cz ć II. Ustawowe typy spółek handlowych. Spółki osobowe Rozdział 8. Spółka jawna (Marta Litwi ska-werner) Uwagi wprowadzające Charakter prawny spółki jawnej w aktualnym stanie prawnym Problematyka podmiotowości prawnej Status przedsiębiorcy Powstanie spółki jawnej Założenie Wprowadzenie Umowa spółki Firma Siedziba Wkłady wspólników Przedmiot działalności spółki Czas trwania spółki Majątek spółki Powstanie spółki jawnej w trybie przekształcenia ze spółki cywilnej Przekształcenie obligatoryjne Przekształcenie fakultatywne Odpowiedzialność za zobowiązania Konstrukcja odpowiedzialności subsydiarnej Powstanie odpowiedzialności wspólników Kształt odpowiedzialności wspólnika Treść odpowiedzialności Zakres przedmiotowy odpowiedzialności Konstrukcja odpowiedzialności w spółce jawnej a ogólna odpowiedzialność ułomnych osób prawnych Zmiana w składzie osobowym drogą czynności inter vivos Przystąpienie wspólnika do spółki Reprezentacja spółki Konstrukcja reprezentacji Zasady reprezentacji Zakres reprezentacji Sposób reprezentacji Zagadnienia ogólne Reprezentacja indywidualna i łączna Prowadzenie spraw spółki Zasady ogólne Problem relacji między sferą zewnętrzną (reprezentacja) a wewnętrzną (prowadzenie spraw spółki) XVII

19 Spis treści Problem zgłoszenia sprzeciwu przez wspólnika Sposób podejmowania uchwał Problem tzw. czynności nagłej Ustanowienie i odwołanie prokurenta Charakter prawny prowadzenia spraw spółki Pozbawienie wspólnika prawa prowadzenia spraw spółki Pojęcie udziału w spółce Uwagi ogólne Obowiązki wspólnika Uprawnienia wspólnika Problematyka tzw. zakazu rozszczepiania praw spółkowych Udział kapitałowy Zakaz konkurencji Uwagi ogólne Zakres roszczeń Rozwiązanie spółki Przyczyny przewidziane w umowie spółki Jednomyślna uchwała wszystkich wspólników Ogłoszenie upadłości spółki Śmierć wspólnika lub ogłoszenie jego upadłości Śmierć wspólnika Ogłoszenie upadłości wspólnika Wypowiedzenie umowy spółki przez wspólnika lub jego wierzyciela osobistego Wypowiedzenie umowy spółki przez wspólnika Wypowiedzenie umowy spółki przez wierzyciela wspólnika Prawomocne orzeczenie sądu Rozwiązanie szczególne przejęcie majątku spółki Rozliczenie ze wspólnikiem Rozdział 9. Spółka partnerska (Urszula Promińska) Uwagi ogólne Ryzyka związane z wykonywaniem wolnych zawodów Spółka partnerska w wybranych obcych systemach prawnych. Charakterystyka ogólna Wnioski płynące z uwag prawnoporównawczych Charakterystyka ogólna spółki partnerskiej Podstawy prawne regulacji spółki partnerskiej Pojęcie spółki partnerskiej Spółka partnerska jako handlowa spółka osobowa Cechy charakterystyczne spółki partnerskiej Charakter prawny spółki partnerskiej Poglądy na temat charakteru prawnego spółki partnerskiej XVIII

20 Spis treści Kwestia hybrydalnego charakteru spółki partnerskiej Spółka partnerska jako samodzielna postać spółki osobowej Wnioski Cel spółki partnerskiej, jej przedsiębiorstwo i kwalifikacja podmiotowa partnerów Cel spółki partnerskiej i jej przedsiębiorstwo Kwalifikacja podmiotowa partnerów Uwagi wstępne Ograniczenie dostępności spółki partnerskiej do osób fizycznych Uprawnienie do wykonywania wolnych zawodów Uwagi wstępne Charakterystyka wolnych zawodów Przedstawiciele wolnych zawodów uprawnieni do zawiązania spółki partnerskiej Powstanie spółki partnerskiej Przesłanki normatywne powstania spółki partnerskiej Umowa spółki partnerskiej Uwagi ogólne Postanowienia przedmiotowo-istotne umowy spółki partnerskiej Obligatoryjna treść umowy spółki partnerskiej Uwagi wstępne Określenie wolnego zawodu wykonywanego przez partnerów w ramach spółki i przedmiot działalności spółki partnerskiej Siedziba spółki partnerskiej Firma spółki partnerskiej Wkłady i ich wartość Postanowienia dodatkowe Zgłoszenie spółki partnerskiej do rejestru Wpis spółki partnerskiej do rejestru Pozycja prawna partnera jako wspólnika spółki osobowej Uwagi wstępne Prawa i obowiązki majątkowe typowe dla wspólnika spółki osobowej Prawa i obowiązki korporacyjne Prowadzenie spraw spółki partnerskiej i jej reprezentacja Uwagi wstępne Prowadzenie spraw spółki partnerskiej, w której nie powołano zarządu Prowadzenie spraw spółki jako prawo i obowiązek partnera XIX