Jakościowe Metody i Techniki Badań Socjologicznych,

Transkrypt

1 Jakościowe Metody i Techniki Badań Socjologicznych, ramowy program wykładów w r.akad. 2012/13, wymogi egzaminacyjne, literatura I. Zagadnienia wstępne: 1. Ilość i jakość jako kategorie. Definicje badań jakościowych. 2. Podstawowe różnice między podejściem pozytywistycznym i interpretatywnym. 3. Zwięzły przegląd klasycznych ujęć socjologii jakościowej (za: H.Schwartz, J. Jacobs, Qualitative Sociology. A Method to Madness, The Free Press, New York 1979): a) socjologia rozumiejąca: M. Weber, G.H.Mead, H. Blumer, F. Znaniecki, B. Glaser i A. Strauss b) socjologia formalna: G.Simmel, E.Goffman, A. Schutz, H. Garfinkel, A. Cicourel II. Techniki zbierania danych jakościowych: 1. badania terenowe ( etnografia ): a) obserwacja nieustrukturalizowana: - obserwacja uczestnicząca - inne formy obserwacji nieustrukturalizowanej b) wywiad nieustrukturalizowany : pogłębiony (in-depth- inteview, IDI), swobodny, jakościowy 2. wywiady grupowe: - zogniskowane wywiady grupowe (focused group interviews, FGI) - inne formy wywiadów grupowych 3. techniki projekcyjne: - klasyczne techniki psychologiczne - technika wydobywania metafor G. Zaltmana 4. dokumenty osobiste ( life history ) - metoda biograficzna - wywiad narracyjny F. Schűtze 5. dane wizualne III. Techniki analizy danych jakościowych: 1. teoria ugruntowana (m.in. B.Glaser i A. Strauss, B.Miles i A.Huberman, K.Konecki) 2. analiza fenomenologiczna (m.in.a. Schutz, A. Giorgi, C.Moustakas) 3. analiza semiotyczna (m.in. R.Barthes, U.Eco) 4. analiza hermeneutyczna (m.in. P.Ricouer, H.Gadamer, Z. Krasnodębski) 5. analiza etnometodologiczna i konwersacyjna (m.in. H.Garfinkiel, M.Czyżewski) 6. analiza dokumentarna (m.in. R.Bohnsack, S.Krzychała) 7. programy komputerowe wspierające analizę jakościową (QSR Nudist, Etnograf, Atlas itp.) IV. Najnowsze idee w badaniach jakościowych (m.in. N.Denzin, Y.Lincoln i współpracownicy) 1

2 Ocena końcowa (egzamin): recenzja 1 z książek z części niebieskiej (będzie uzupełniana w ciągu roku), dopuszczalne jest wyjście poza listę, ale tylko po uprzedniej konsultacji (podemski@amu.edu.pl): Ocena końcowa będzie wpisana do indeksu dopiero po uzyskaniu zaliczenia z ćwiczeń i raportu. Wymogi: 1.dopuszczalne maksymalnie 2 recenzje na jednym roku z tej samej pozycji (proszę to ustalić między sobą) 2. minimum znaków ( 8 stron z 1800 znaków: Times New Roman, 12, spacja 1,5) 3. recenzja powinna zawierać 3 elementy: a) szczegółowy opis zastosowanej metodologii: - problem badawczy, - założenia teoretyczne, - metody/techniki zbierania danych, zasady doboru próby, - metody analizy danych Jeżeli w/w/e informacje nie są podane bezpośrednio kawa na ławę, należy próbować je wyinterpretować, zrekonstuować, wydobyć b) streszczenie najważniejszych wątków pracy, wniosków c) uzasadnienie krytycznej (pozytywnej, mieszanej lub negatywnej) opinii autora recenzji o recenzowanej pracy w oparciu o posiadaną wiedzę metodologiczną ( w tym przez odniesienie do odpowiednich lektur z części II. Literatura metodologiczna a) i b), np. dotyczących wywiadu, badań terenowych, obserwacji, metody biograficznej, analizy konwersacyjnej, fenomenologii itd.) i socjologiczną 4. od momentu otrzymania prac do jej ocenienia muszę mieć do dyspozycji co najmniej 7 dni. 5. praca musi spełniać wymogi pracy naukowej (m.in. bibliografia, przypisy) 2

3 I. Wybrane współczesne przykłady badań jakościowych w naukach społecznych (książki do recenzji na egzamin, z wyjątkiem tych na czarno) 1.Adorno Th., Osobowość autorytarna, PWN, Warszawa Arcimowicz K., Obraz mężczyzny w polskich mediach. Prawda. Falsz. Stereotyp, GWP, Gdańsk Autobiografie czasów transformacji. Socjologowie krajów Europy Środkowej i Wschodniej, red. J. Mucha i M.F. Keen, IFiS PAN, Warszawa Baranowska A., Techniki adaptacji do życia w instytucji totalnej. Na przykładzie żołnierzy mieszkańców obozu Babilon w Iraku, Wyd. Adam Marszałek,Toruń Biedni o sobie i o swoim życiu, pr. zbior. pod E.Tarkowskiej, W. Warzywody, K. Wódz, BPS, Śląsk, Katowice Warszawa Bielska E., Studenci a liberalny system wartości w Polsce i Danii, GWP, Gdańsk Bokszański Z., Młodzi robotnicy a awans kulturalny, PWN, Warszawa Chmura-Rutkowska I., Ostrouch J., Mężczyźni na przełęczy życia,. Studium socjopedagogiczne, OW Impuls, Kraków Ciołkiewicz P., Pamięć zbiorowa w dyskursie publicznym. Analiza polskiej debaty na temat wypędzenia Niemców po drugiej wojnie światowej, WA Sedno, Warszawa Cudze problemy. O ważności tego, co nieważne. Analiza dyskursu publicznego w Polsce, pr. zbior.pod red. M.Czyżewskiego, K.Dunin i A.Piotrowskiego, Warszawa 1991/ Czego nas uczy Radio Maryja? red.i.krzemiński, Wyd. Akademickie i Profesjonalne, Warszawa Doświadczenia zmian społecznych, red. S. Grotowska, Nomos, Kraków Dunn E., Prywatyzując Polskę. O bobofrutach, wielkim biznesie i restrukturyzacji pracy, Wyd. Krytyki Politycznej, Warszawa Elity rządowe III RP: Portret socjologiczny, red. J. Raciborski, Trio, Warszawa Fox K., Przejrzeć Anglików. Ukryte zasady angielskiego zachowania, WWL MUZA, Warszawa Galent M, Goddeeris I., Niedźwiedzki D., Migration and Europeisation. Changing identities and values among Polish pendulum migrants and their Belgian employers, NOMOS, Warszawa Grzymała Kazłowska A., Konstruowanie innego. Wizerunki imigrantów w Polsce, Wyd. UW, Warszawa Halawa ZM, Życie codzienne z telewizorem, Wydawnictwo Akademickie i Profesjonalne, Warszawa Hall E.T, Hall M.R, Czwarty wymiar w architekturze. Studium o wpływie budynku na zachowanie człowieka, WWL MUZA S.A., Warszawa Horolets A., Obrazy Europy w polskim dyskursie publicznym, Uniwersitas, Kraków Inny obcy. Wróg. Swoi i obcy w świadomości młodzieży szkolnej i studenckiej, red. E. Nowicka, J. Nawrocki, Warszawa Januszewska E., Dziecko czeczeńskie w Polsce. Między trauma wojenną a doświadczeniem uchodźstwa, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń Jasiecki K, Elita biznesu w Polsce. Drugie narodziny kapitalizmu, Wyd. IFiS PAN, Warszawa

4 24.Jaworowska M., Polityka młodego pokolenia przełomu wieków XX/XX. Studium socjologicznopolitologizne, A. Marszałek, Toruń Kamiński M.K., Gry więzienne. Tragikomiczny świat polskiego więzienia, Oficyna Naukowa, Warszawa Karpińska G.E, Miejsce wyodrębnione że świata. Przykład łódzkich kamienic czynszowych, PTL, Łódź Kaźmierska K., Biografia i pamięć. Na przykładzie pokoleniowego doświadczenia ocalonych z Zagłady, ZW NOMOS, Kraków Kleszcz I., Wykorzystanie ukrytej obserwacji uczestniczącej w badaniu stylu życia szarej strefy, w: Kultura i Społeczeństwo, nr 2/ 2004, Warszawa ( tego nie recenzować!) 29. Kloch Z., Odmiany dyskursu. Semiotyka życia publicznego w Polsce po 1989 roku, Fundacja Nauki Polskiej, Wrocław Konecki K.T., Ludzie i ich zwierzęta. Interakcjonistyczno-symboliczna analiza społecznego świata właścicieli zwierząt domowych, WN Scholar Kopciewicz L,W dniu ich święta. Przemoc symboliczna, media i podmiot kobiecy w świadomości grup pokoleniowych, IMPULS, Krzychała S., Projekty życia. Młodzież w perspektywie badań rekonstrukcyjnych, WN Dolnośląskiej Szkoły Wyższej, Wrocław Kultura organizacji. Badania etnograficzne polskich firm, red. M. Kostera, GWP, Sopot Kurczewska J., Patriotyzm polskich polityków, Wyd. IFiS PAN, Warszawa Kurczewski J, Cichomski M, Wiliński K, Wielkie bazary warszawskie. Środowisko społeczne, kultura i klimat społeczny, Trio, Warszawa Kurczewski J, i inni, Praktyki cielesne, Trio, Warszawa Lesbijki w życiu społeczno-politycznym,,red. Marzena Chińcz. Lorga, Leszczyńska K, Cztery wizje Europy. Analiza wypowiedzi Jana Pawła II i duchownych Kościoła rzymsko-katolickiego w Polsce, Nomos, Kraków Łukasiuk M., Obcy w mieście. Migracje do współczesnej Warszawy, WA ŻAK, Warszawa Majka-Rostek D., Związki homoseksualne. Studium socjologiczne, Difin, Warszawa Malewska-Szałygin A., Wiedza potoczna o sprawach publicznych, IEiAK UW, Wyd. DiG, Warszawa Melchior M., Zagłada tożsamość. Polscy Żydzi ocaleni na aryjskich papierach. Analiza doświadczenia biograficznego, Wyd. IFiS PAN, Warszawa Minkiewicz P., Społeczne światy szkół średnich. Od trajektorii marginesu do trajektorii elit., WN DszWE TWp, Wroclaw, Mucha J., Uspołeczniona racjonalność technologiczna. Naukowcy z AGH wobec cywilizacyjnych wyzwań i zagrożeń współczesności, IFiS PAN, Warszawa Muggleton D., Wewnątrz subkultury. Ponowoczesne znaczenie stylu, Wyd. UJ, Kraków, Ngai P., Pracownice chińskich fabryk, Rozbrat, Poznań, Nowicka E, Hermes, Odyseusz i greckie powroty do ojczyzny, ZW Nomos, Warszawa Ostrowski Ł., Mowa o a rasizmie. Pojęcie rasizmu we współczesnej polskiej prasie antyfaszystowskiej i skrajnie nacjonalistycznej, Trio, Warszawa Palska H, Bieda i dostatek. O nowych stylach życia w Polsce końca lat 90-tych, Wyd. IFiS PAN, Warszawa Pawlik W., Grzech. Studium socjologii moralności, ZW Nomos, Kraków Podemski K, Obrazy i wizje społeczeństwa polskiego w prasie krajowej w 1981 roku, Wyd. Naukowe UAM, Poznań 2008 ( tego nie recenzować!) 52.Podemski K, Socjologia podróży, WN UAM, Poznań 2005, cz. III, ( tego nie recenzować!) 4

5 53.Polacy 80, pr. zbior. pod red. M. Marody, WFiS UW, Warszawa Polak P., Nowe formy korupcji. Analiza socjologiczna sektora farmaceutycznego w Polsce, Nomos, Kraków Poprawa M., Telewizyjne debaty polityków jako przykład dyskursu publicznego, Universitas, Kraków Rakowski T., Łowcy, zbieracze, praktycy niemocy. Etnografia człowieka zdegradowanego, Słowo/obraz/terytoria, Gdańsk Retoryka i polityka. Dwudziestolecie polskiej transformacji, red. M. Czyżewski, S. Kowalski i T. Tabaka, WaiP, Wartszawa Rokuszewska-Pawełek, A, Chaos i przymus. Trajektorie wojenne Polaków analiza biograficzna, WN UŁ, Łódź Rytualny chaos. Studium dyskursu publicznego, pr. zbior. pod red. M.Czyżewskiego, S.Kowalskiego A.Piotrowskiego, Wyd. AREUS, Kraków 1997/ Style życia i porządek klasowy w Polsce, red. M. Gdula, P. Sadura, Warszawa 2012, Scholar 61.Schmidt J., Nowe tożsamości w czasach transformacji europejskich. Imigranci z Polski w Niemczech, Wyd. NEWS, Poznań Skulmowska-Lewandowska A., Życie w biedzie. Analiza wzorów kulturowych ubogich mieszkańców Torunia, ECE, Toruń Stan i zróżnicowanie kultury wsi i małych miast w Polsce. Kanon i rozproszenie, red. I. Bukraba-Rylska i W.J. Burszta, NCN, Warszawa STARSZE KOBIETY W KULTURZE I SPOŁECZEŃSTWIE, red. E. Ziarkiewicz i A. Łysak, MarMar, Wrocław Słowiak N., Menele. Subkultura o tożsamości dewiacyjnej, Implus, Kraków 2009, 66.Sulima R, Antropologia codzienności, Wyd. UJ, Kraków 2000, 67. Sułkowski B., Powieść i jej czytelnicy. Społeczne uwarunkowania zjawisk odbioru, PWN Warszawa Świda-Zięba H., Młodzi w nowym świecie, Wydawnictwo Literackie, Krakow Teoria i praktyka socjologii empirycznej, Warszawa 1990, PAN IFiS., (Cz. III, rozdziały;. Kurczewski, Pamiętnik życia codziennego: metoda, A. Wyka, Z doświadczeń nad badaniami awangardowych środowisk wzorotwórczych, M. Marody, Metodologiczne i techniczne problemy badań jakościowych na przykładzie badań Polacy 80) (tego nie recenzować!) 70.Touraine A,, J. Strzelecki, F. Dubet, M. Wiewiórka, Solidarność. Analiza ruchu społecznego (wydania zagraniczne i podziemne), 71.Trutkowski C, Społeczne reprezentacje polityki, WN Scholar, Warszawa Underhill P., Dlaczego kupujemy? Nauka o robieniu zakupów. Zachowania klientów sklepie, MT Biznes, Warszawa Wasilewski J., Opowieści o Polsce. Retoryka narracji, Warszawa 2012, UW, handmade 74.Wedel J, Prywatna Polska, Trio, Warszawa Weigl B., Formanowicz M., Romowie Od edukacji młodego pokolenia do obrazu w polskich mediach, Wyd. WSPS Academica, Warszawa Wojakowski D, Swojskość i obcość w zmieniającej się Polsce, Wyd. IFiS PAN, Warszawa Woroniecka G, Działania polityczne. Proba socjologii interpretatywnej, Oficyna Naukowa, Warszawa, 2001, 78.Woroniecka G.? Co znaczy mieszkać. Szkice antropologiczne, Trio, Warszawa Zamorska B., Nauczyciele (Re) konstrukcje bycia-w świecie edukacji, WN Dolnośląskiej Szkoły Wyższej, Wrocław

6 II. Literatura metodologiczna: A. Podstawowa: Angrosino, M., Badania etnograficzne i obserwacyjne. Seria Niezbędnik badacza PWN, Warszawa 2010, Badania jakościowe. Metody i narzędzia, red. D. Jemielnika, t. 1 i 2, PWN, Warszawa 2012 Barbour R., Badania fokusowe, Seria Niezbędnik badacza PWN, Warszawa 2011 Banks M, Materiały wizualne w badaniach jakościowych, Seria Niezbędnik badacza PWN, Warszawa 2009 Charmaz, K., Teoria ugruntowana. Praktyczny przewodnik po analizie jakościowej, PWN, Warszawa 2010 Fenomenologia i badania psychologiczne, pr. zbior. pod red. A. Giorgi, Trans Humana, Białystok 2003, Atkinson P. Flick, U., Projektowanie badania jakościowego, Seria Niezbędnik badacza, PWN, Warszawa 2010 Flick, U., Jakość w badaniach jakościowych, Seria Niezbędnik badacza, PWN, Warszawa 2011 Glaser B.G., Strauss A.L., Odkrywanie teorii ugruntowanej, NOMOS, Warszawa 2009 Hammersley M. Metody badań terenowych, Zysk i Ska, Poznań 2000 Jakościowa analiza dyskursu w naukach społecznych, red. R. Wodak i M. Krzyżanowski, Oficyn Wydawnicza Łośgraf, Warszawa 2011 Jakościowe orientacje w badaniach pedagogicznych, pr. zbior. pod red. D. Urbaniak Zając i J. Piekarskiego, Wyd. UŁ, Łódź 2003 Howarth D., Dyskurs, Oficyna Naukowa, Warszawa 2008 Kaufman, J-C, Wywiad rozumiejący, Oficyna Naukowa, Warszawa 2010 Konecki K., Studia z metodologii badań jakościowych,. Teoria ugruntowana, PWN, Warszawa 2000 Konecki K.T., Chomczyński P, Słownik socjologii jakościowej, Diffin, Warszawa 2012 Kostera M., Antropologia organizacji. Metodologia badań terenowych, PWN, Warszawa 2003 Kvale S., InterViews. Wprowadzenie do jakościowego wywiadu badawczego, Trans Humana, Białystok 2004 Kvale, S., Prowadzenie wywiadów. Seria Niezbędnik badacza, PWN, Warszawa 2010 Loflan J., Snow D.A., Lofland L.H.,, Analiza układów społecznych. Przewodnik metodologiczny po badaniach jakościowych, WN Scholar, Warszawa 2010 Maison D., Jakościowe metody badań marketingowych. Jak zrozumieć konsumenta, PWN, Warszawa 2010 Maison D., Zogniskowane wywiady grupowe. Jakościowa metoda badań marketingowych,, PWN, Warszawa 2001 Metoda biograficzna w socjologii, pr. zbior. pod red. J.Włodarka i M.Ziółkowskiego, PWN, Warszawa-Poznań

7 Metody badań jakościowych, t. 1, t.2, red. N. Denzin, Y. Lincoln, PWN 2009 Miles M.B., Huberman A.M., Analiza danych jakościowych, Trans Humana, Białystok 2000 Rapley, T. Analiza konwersacji, dyskursu i dokumentów. Seria Niezbędnik badacza, PWN, Warszawa 2010 Rancew-Sikora D., Analiza konwersacyjna jako metoda badania rozmów codziennych, Wyd. Trio, Warszawa 2007 Rose, G., Interpretacja materiałów wizulanych. Krytyczna metodologia badań nad wizualnością, PWN, Warszawa 2010 Silverman D., Interpretacja danych jakościowych, PWN, Warszawa, 2007 Silverman D., Prowadzenie badań jakościowych, PWN, Warszawa, 2008 Społeczne przestrzenie doświadczenia. Metoda interpretacji dokumentarnej, pr. zbior. pod red. S. Krzychały, Wyd.Nauk. DSzW TWP, Wrocław, 2004 Suchańska A., Rozmowa i obserwacja w diagnozie psychologicznej, WAiP, Warszawa 2007 Sztompka P., Socjologia wizualna. Fotografia jako metoda badawcza, PWN, Warszawa 2005 Winkin Y., Antropologia komunikacji. Od teorii do badań terenowych, WUW, Warszawa 2007 Wywiad psychologiczny, cz. 1, Wywiad jako postępowanie badawcze, pr. zbior. pod red. K.Stemplewskiej-Żakowicz i K. Krejtza, Prac. Testow Psychologicznych PTP, Warszawa 2005 B. Uzupełniająca: Adams S., W. Hicks, Wywiad dziennikarski, Wyd. UJ, Kraków 2007 Babbie W. E., Badania społeczne w praktyce, 10. Jakościowe badania terenowe, r. 13 Analiza danych jakościowych, PWN, Warszawa 2003 Barhes R., Podstawy semiotyki, WUJ, Kraków 2009 Borys T., Jakość życia jako kategoria badawcza i cel nadrzędny, w: Jak żyć? Red. A. Wachowiak, Humaniora, Poznań 2001 Borys T., r.21.1 Jakość i ilość. Podstawowe intepretacje., w: Ocena i analiza jakości życia, pr. zbior. pod red. W. Ostasiewicza, Wyd. AE im. OL, Wrocław 2004 Eco U., Teoria semiotyki, WUJ, Kraków 2009 Encyklopedia Socjologii, t.1-4, Suplement, Indeksy, Oficyna Naukowa, Warszawa Dyskurs jako struktura i proces, pr. zbior. pod red. T.A. van Dijka, PWN, Warszawa 2001 Giddens A., Socjologia, PWN 2004, podr. Etnografia w rozdziale 20 Gorzko M., Typ doskonały materiału socjologicznego. O niektórych zastosowaniach metody biograficznej w socjologii polskiej., WN USzcz, Szczecin 2004 Gorzko M, Procedury i emergencja. O metodologii klasycznych odmian teorii ugruntowanej, Uniwersytet Szczeciński, Szczecin

8 Grobel L., Sztuka wywiadu. Lekcje mistrza, Wyd. Wojciech Marzec, Warszawa 2006 Ilościowe i jakościowe metody badania rynku. Pomiar i jego skuteczność, rozdz. 3 Problemy pomiaru i analizy danych jakościowych, pr. zbior. pod red. J. Garczarczyka, Wyd AE w Poznaniu, 2006 Jahoda M., Deutsch M., Cook S.S. Projekcyjne metody badania postaw, w; Metody badań socjologicznych pod red. S. Nowaka, PWN, Warszawa 1964 Kadrowanie rzeczywistości. Szkice z socjologii wizualnej, pr. zbior. pod red. J. Kaczmarka, WN UAM, Poznań, 2004 Krytyczna analiza dyskursu. Interdyscyplinarne podejście do komunikacji społecznej, red. A. Duszak, N. Fairclough Konstruowanie jaźni i społeczeństwa., pr. zbior. pod red. E. Hałas, K.T.Koneckiego, Scholar Warszawa 2005 Kubinowski D., Jakościowe badania pedagogiczne. Filozofia-Metodyka-Ewaluacja, UMCS, Lublin 2010 Logika analizy socjologicznej. Wybór tekstów, oprac. A. Sułek, Wyd. IS UW, Warszawa 1979, Cz. VI - Badania jakościowe (A.H.Barton i P.F.Lazarsfeld, J. Szczepański) Metody projekcyjne. Tradycja i współczesność, red. H. Sęk, UAM, Poznań 1994 Moustakas C. Fenomenologiczne metody badań, Trans Humana, Białystok, 2001 Narracja. Teoria i praktyka, red. B. Janusz, K. Gdowska, B.de Barbaro Nikodemska-Wołowik A., Jakościowe badania marketingowe, PWE, Warszawa 1999 Nowe metody, nowe podejścia badawcze w naukach społecznych, pr. zbior. pod red. P.B.Sztabińskiego, F. Sztabińskiego, Z. Sawińskiego, Wyd. IFiS PAN, Warszawa 2004 Olechnicki K., Antropologia obrazu. Fotografia jako metoda, przedmiot i medium nauk społecznych, Oficyna Naukowa, Warszawa 2003 Oppenhaimer A.N., Kwestionariusze, wywiady, pomiary postaw, r. 12. Metody projekcyjne w badaniu postaw, Zysk i spółka, Poznań, 2004 W kręgu socjologii interpretatywnej. Zastosowanie metod jakościowych, pr. zbior..pod red J. Leońskiego i A. Kołodziej-Durmaś Zaltman G., Jak myślą klienci. Podróż w głąb umysłu rynku., Wyd. Forum, Poznań 2003 Zogniskowany wywiad grupowy. Studia nad metodą., pr. zbior. Pod red. J. Lisek- Michalskiej i P. Daniłowicza, WUŁ, Łódź