Emerytury w nowym systemie emerytalnym dotyczą osób urodzonych po 1 stycznia 1949 roku.

Transkrypt

1 Emerytury w nowym systemie emerytalnym dotyczą osób urodzonych po 1 stycznia 1949 roku. System emerytalny składa się z trzech filarów. Na podstawie podanych niżej kryteriów klasyfikacji nowy system emerytalny można przedstawić w następujący sposób: - Filar pierwszy zarządzany jest przez instytucję publiczną Zakład Ubezpieczeń Społecznych. - Filar drugi stanowią otwarte fundusze emerytalne (OFE), które zarządzane są przez prywatne instytucje powszechne towarzystwa emerytalne (PTE). Na koniec 2011 roku było ich 14 i gromadziły one około 15,5 mln aktywnych członków, tzn. osób, na konto których wpływają składki. - Filar trzeci podobnie jak filar II jest zarządzany przez prywatne instytucje. Przynależność do III filaru ma charakter całkowicie dobrowolny. Ma on w przyszłości zapewnić podwyższone świadczenia emerytalne za dodatkową składkę. W ramach tego filaru znajdują się przede wszystkim pracownicze programy emerytalne (PPE). Na dzień 31 grudnia 2011 roku funkcjonowało 1116 takich programów, w których uczestniczyło 344,64 tys. członków. W trzecim filarze istnieje możliwość indywidualnego oszczędzania emerytalnego przez otwarcie Indywidualnego Konta Emerytalnego (IKE) lub Indywidualnego Konta Zabezpieczenia Emerytalnego (IKZE), które jest nową ofertą oszczędzania dostępną od 1 stycznia 2012 roku. W IKE i w IKZE oszczędzać może każda osoba, która ukończy 16 lat. W IKE istnieje roczny limit wpłat składek i wynosi on w 2012 roku zł. Osoba oszczędzająca w IKE zwolniona jest z podatku od zysków kapitałowych. W 2011 roku prowadzonych było rachunków IKE, a łączna ich wartość wynosiła 2,8 mld zł. Liczba 1 / 5

2 IKE, na które dokonano wpłat w 2011 roku wyniosła , a ich łączna wartość stanowiła kwotę 545 mln zł. Średnia wpłata na IKE w 2011 roku wyniosła 1982 zł. W IKZE osoba oszczędzająca może odliczyć od podstawy opodatkowania maksymalnie 4% podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie emerytalne. Wypłata środków z IKZE w momencie osiągnięcia wieku 65 lat podlega opodatkowaniu. W okresie od 1 stycznia do 31 grudnia 2012 roku możliwe jest przeniesienie środków z IKE do IKZE i skorzystania z odliczenia podatkowego zgodnie z przepisami dotyczącymi wpłacania składek na IKZE. W powszechnym systemie emerytalnym (I i II filar) prawo do emerytury według nowych zasad od 1 stycznia 2009 roku nabywają osoby urodzone po 31 grudnia 1948 roku po spełnieniu wyłącznie jednego warunku, jakim jest osiągnięcie powszechnego wieku emerytalnego (60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn). Obecnie prawo do emerytury według nowych zasad dotyczy tylko kobiet. Mężczyznom pierwsze emerytury według nowych zasad będą wypłacane od 2014 roku, kiedy urodzeni po 31 grudnia 1948 roku ukończą 65 lat. Powszechny wiek emerytalny jest wiekiem, od którego najwcześniej można uzyskać prawo do emerytury i nie oznacza obligatoryjnego momentu zakończenia pracy zawodowej. Emerytura na nowych zasadach oparta jest na ścisłym powiązaniu wysokości świadczenia z wysokością realnie opłaconej składki. Obowiązujące prawo dotyczące emerytur według nowych zasad ogranicza możliwość wcześniejszego przechodzenia na emeryturę i stwarza zachęty do opóźnienia momentu pobierania emerytury. Nie przewiduje preferencyjnych warunków nabywania prawa do emerytury dla poszczególnych grup zawodowych w powszechnym systemie emerytalnym. Łagodne przejście od starego do nowego systemu zapewniono kobietom, które ukończyły lub ukończą powszechny wiek emerytalny 60 lat w latach i które nie przystąpiły do otwartego funduszu emerytalnego (II filar) albo złożyły wniosek o przekazanie środków 2 / 5

3 zgromadzonych na rachunku w OFE, za pośrednictwem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, na dochody budżetu państwa oraz nie pobrały nawet za jeden miesiąc emerytury przyznanej i obliczonej według starych zasad. Łagodne przejście od starego do nowego systemu polega na ustaleniu im tzw. mieszanej emerytury, częściowo na starych i częściowo na nowych zasadach. Na przykład kobieta, która w 2012 roku ukończyła wiek emerytalny, otrzyma świadczenie obliczone w 35% według starych i w 65% według nowych zasad. W nowym systemie emerytalnym przysługuje: - emerytura z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (FUS) oraz - emerytura kapitałowa okresowa bądź dożywotnia (od 2014 roku). Wysokość nowej emerytury przysługującej z FUS to równowartość kwoty zgromadzonych po dniu 31 grudnia 1998 roku i zwaloryzowanych składek na ubezpieczenie emerytalne oraz kwoty zwaloryzowanego tzw. kapitału początkowego, podzielona przez wyrażone w miesiącach średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę osoby wnioskującej o jej przyznanie. Kapitał początkowy jest nowym elementem polskiego systemu emerytalnego. Kapitał ten to rozliczenie okresu opłacania składek do dnia wejścia w życie ustawy, tj. do 1 stycznia 1999 roku. Jest ustalany dla każdego urodzonego po 31 grudnia 1948 roku ubezpieczonego, który przed 1999 rokiem opłacał składkę na ubezpieczenie społeczne lub składkę tę za ubezpieczonego opłacał płatnik składek. Dla każdej z tych osób obliczona jest hipotetyczna emerytura, jaką otrzymałaby 1 stycznia 1999 roku. Wysokość hipotetycznej emerytury obliczana jest według dotychczasowych zasad, zmodyfikowanych w części dotyczącej obliczenia tzw. części socjalnej emerytury. Suma kwot: części za okresy składkowe, części za okresy nieskładkowe oraz części socjalnej mnożona jest przez średnie dalsze trwanie życia kobiet i mężczyzn w wieku 62 lat, które wynosi 209 miesięcy. Tak wyliczona kwota stanowi wartość kapitału początkowego na dzień 1 stycznia 1999 roku. 3 / 5

4 Ustalona na dzień 1 stycznia 1999 roku kwota kapitału początkowego zapisywana jest na koncie ubezpieczonego i podlega corocznej waloryzacji aż do momentu przejścia ubezpieczonego na emeryturę. Waloryzacja kapitału początkowego odbywa się na takich samych zasadach jak waloryzacja składek na ubezpieczenie emerytalne, z tym że: - pierwsza waloryzacja za rok 1999 przeprowadzona jest według wskaźnika waloryzacji kapitału początkowego wynoszącego 115,60%, - kolejne waloryzacje kapitału początkowego, tj. za rok 2000 i lata następne, przeprowadzane są według wskaźników waloryzacji tak jak dla składek na ubezpieczenie emerytalne. Wskaźniki te ogłaszane są w Monitorze Polskim w obwieszczeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej. W wyniku przeprowadzonej waloryzacji kapitał początkowy nie może ulec obniżeniu. Okresowa emerytura kapitałowa z otwartego funduszu emerytalnego przysługuje osobie w wieku lat, która ma ustalone prawo do emerytury na nowych zasadach z FUS oraz która na rachunku otwartego funduszu emerytalnego zgromadziła środki, ustalone na ostatni dzieńmiesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego zostanie przyznana emerytura, w kwocie wyższej od 20-krotności kwoty dodatku pielęgnacyjnego (od marca 2012 roku kwota stanowiąca 20-krotność dodatku pielęgnacyjnego wynosi 3913,40 zł / ,67 zł/). A jeżeli kwota tych środków jest niższa OFE przekaże środki zgromadzone na rachunku członka OFE do funduszu emerytalnego ZUS, a kwota ta zostanie zapisana na indywidualnym koncie ubezpieczonego w FUS. Wysokość okresowej emerytury kapitałowej ustala się poprzez podzielenie kwoty środków zgromadzonych na rachunku członka otwartego funduszu emerytalnego oraz zewidencjonowanych na subkoncie w ZUS przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę (wiekowi przyjętemu do obliczenia kwoty emerytury na nowych zasadach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych). Prawo do okresowej emerytury kapitałowej wygasa z dniem poprzedzającym dzień, w którym 4 / 5

5 członek otwartego funduszu emerytalnego ukończy wiek 65 lat lub w przypadku wyczerpania się środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym. W grudniu 2011 roku ZUS wypłacił 1371 okresowych emerytur kapitałowych, a przeciętna wysokość tego świadczenia wyniosła 78,77 zł. Niektóre grupy zawodowe mogą skorzystać z prawa do nowej emerytury w wieku niższym niż powszechny wiek emerytalny. Są to np. pracownicy zatrudnieni w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, którzy wymagany staż ogólny, jak i w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze osiągnęli na dzień 1 stycznia 1999 roku, nie przystąpili do otwartego funduszu emerytalnego (a jeżeli przystąpili, to zgłosili wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w funduszu za pośrednictwem ZUS na dochody budżetu państwa) oraz rozwiązali stosunek pracy. Źródło: Ubezpieczenia społeczne w Polsce, ZUS, Warszawa / 5