FRĄCZEK Jarosław 1 WOTA Aldona 2 WOŹNIAK Andrzej 3

Transkrypt

1 FRĄCZEK Jarosław 1 WOTA Aldona 2 WOŹNIAK Andrzej 3 Propozycja modelu decyzyjnego wyboru oferty przetargowej na realzację zadań gospodark odpadam komunalnym z zastosowanem welokryteralnej metody AHP WSTĘP Na przestrzen ostatnch klkunastu lat obserwuje sę zachodzące zmany w gospodarce odpadam komunalnym w Polsce. W zamerzenu prowadzone dzałana dążą do uporządkowana sytemu gospodark odpadam, zgodne z ustalonym standardam UE. Jednak to najblższe lata będą dla Polsk ważnym testem w wypełnenu najstotnejszych zadań w zakrese gospodarowana odpadam, zgodne z przyjętym zobowązanam Dyrektywy Parlamentu Europejskego Rady 2008/98/WE w sprawe odpadów oraz uchylająca nektóre dyrektywy [1]. Zadana wynkające z przytoczonego dokumentu dotyczą m. n. redukcj do roku 2020 lośc trafających na składowsko odpadów bodegradowalnych, a także osągnęca do końca 2020 roku pozomów recyklngu przygotowana do ponownego użyca: paperu, metal, tworzyw sztucznych szkła w wysokośc co najmnej 50% wagowo, oraz odpadów budowlanych rozbórkowych w wysokośc co najmnej 70% wagowo. Należy podkreślć, że wymenone obowązk w nowym systeme gospodarowana odpadam, który obowązuje od 1 lpca 2013 roku, po wejścu w życe znowelzowanej ustawy o utrzymanu czystośc porządku w gmnach, zostały powerzone gmnom. Ustawa ta zdążyła już doczekać sę zman. W dnu 17 styczna 2015 roku opublkowano kolejną jej nowelzację [2]. To właśne gmny są odpowedzalne za odbór odpadów, oraz wększość elementów gospodark odpadam, w tym za sprawy organzacyjne nwestycyjne, a także nadzór nad powerzonym zadanam. Zoblgowane zostały także do przygotowana przeprowadzena postępowań przetargowych mających na celu wyłonene przedsęborcy odpowedzalnego za odberane bądź odberane zagospodarowane odpadów, czyl regulację lokalnego rynku gospodarowana odpadam komunalnym. Dążene do racjonalnego planowana gospodark odpadam, w tym równeż podejmowane decyzyjnych zadań - wyboru przedsęborcy, wymaga odwołana sę do rozwązań logstycznych, a przez fakt wymogu respektowana aspektów środowskowych, do ekologstyk. W lteraturze znanej równeż pod pojęcem np. logstyk zwrotnej czy logstyk odpadów [3]. Ekologstykę należy rozumeć jako proces planowana, organzacj, realzacj kontrol przepływu odpadów (a także zwązanych z tym procesam nformacj środków fnansowych) od mejsca ch powstana, poprzez przetwarzane, do mejsca składowana. W ekologstyce, w dążenu do realzacj zadań, należy spełnać wymagana ochrony środowska, przy optymalnym zaangażowanu środków fnansowych [4]. Dla sprawnego funkcjonowana sytemu nezbędne jest sprawne dzałane wszystkch ognw logstycznych. Decyzja gmny o wyborze frmy realzującej powerzone zadana w zakrese odboru zagospodarowana odpadów, newątplwe w tym systeme jest zadanem bardzo odpowedzalnym. Wybór odpowednej konkurującej frmy z pewnoścą należy do decyzj spornych, z powodu konflktowośc nteresów rożnych zanteresowanych stron. Obecne dla wększośc gmn warunkem oceny oferty jest kryterum najnższej ceny. 1 Unwersytet Rolnczy m.hugona Kołłątaja w Krakowe. Wydzał Energetyk Inżyner Produkcj Kraków ul. Balcka 106 mal. jarosław.fraczek@ur.krakow.pl 2 Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Nowym Sączu. Instytut Technczny, Nowy Sącz, Staszca 1. Tel: , aldonawota@gmal.com 3 Unwersytet Ekonomczny w Krakowe. Katedra Gospodark Regonalnej. Ul. Rakowecka 27, Kraków. Tel , woznakn@uek.krakow.pl 3248

2 W pracy zaproponowano postępowane zmerzającą do wyboru najlepszej oferty, czyl frmy odpowedzalnej za odbór, lub odbór zagospodarowane odpadów komunalnych. Ze względu na złożoność zadana do oceny zarekomendowano welokryteralną metodę AHP (Analytc Herarchy Process). 1. OBECNE WARUNKI Wprowadzona w lpcu 2013 znowelzowana ustawa o utrzymanu czystośc porządku w gmnach, jak już wcześnej wspomnano, zoblgowała gmny do wyłonena w drodze przetargu frmy odpowedzalne za odbór odpadów komunalnych od właśccel ch zagospodarowane. Jest to jeden z podstawowych warunków wywązywana sę gmny w zakrese zorganzowanego sytemu gospodark odpadam. Zamerzenem nowej ustawy było mędzy nnym uszczelnene system gospodarowana odpadam, wprowadzene na wększą skalę recyklngu oraz zmnejszena lość odpadów szczególne bodegradowalnych, kerowanych na składowska. Dążena te nestety, jak na raze ne mają swojego odzwercedlena w lośc wytwarzanych zberanych odpadów, czy ch sposobu zagospodarowana. Ilość odpadów komunalnych wytworzonych w 2013 r. zmnejszyła sę w stosunku do 2010 r. o 8% wynosła 11,3 mln ton, co oznacza zmnejszene na jednego meszkańca z 315 kg w 2010 r. do 293 kg w 2013 r. Sytuacja na rynku odpadów zebranych, równeż przyjmuje trend spadkowy. Ich lość zmnejszyła sę w odnesenu do jednego meszkańca z 263 kg w roku 2010 do 246 kg. Natomast składowane odpadów pozostaje nadal podstawową formą ch zagospodarowana [4]. Podnoszone są głosy, że oberane odpady komunalne przez frmy przewożone są do nelegalnych mejsc (np. wyrobsk po żwrowskach). Taką sytuację można równeż tłumaczyć sposobem organzowana przetargów przez gmny. Z danych opracowanych przez NIK w 2013 wynka, że podstawowym kryterum wyboru podmotu odberającego bądź odberającego zagospodarowującego odpady komunalne była cena [5]. Frmy oferujące nską cenę za 1 m 3 odpadów, w praktyce ne są w stane stworzyć sprawnego systemu. W rezultace gmny muszą usuwać nelegalne wysypska skutk składowana odpadów bez ch, chocażby uprzednego odzyskwana. Jakkolwek w ofertach przetargowych gmn wdneją różne warunk, które oferent mus spełnć, np. jakm potencjałem techncznym mus dysponować, jednak są to warunk, a ne krytera poddawane ocene. W ustawe o utrzymanu czystośc porządku w gmnach pojawł se zaps, który mów o spełnenu wymagań dotyczących np. posadana przez ubegającą sę frmę wyposażena umożlwającego odberane odpadów oraz zapewnene o jego odpowednm stane techncznym. Kolejne kryterum dotyczy dysponowana przez frmę należytym stanem santarnym pojazdów, oraz zapewnene odpowednej lokalzacj wyposażena bazy magazynowo-transportowej. W tym zakrese, na drodze rozporządzena mają zostać określone szczegółowe wymagana. Jak na raze rozporządzane regulujące powyższe kweste ne zostało jeszcze opublkowane. W śwetle przytoczonych nformacj, decyzja wyboru najlepszej oferty (frmy realzującej powerzone zadana) jest zadanem bardzo odpowedzalnym, ze względu na różnorodne konsekwencje zarówno prawne, społeczne, jak środowskowe. Zadanem kompleksowej oceny ofert jest wyselekcjonowane najlepszych oferentów według określonych kryterów. Wybór mus być weloaspektowy, uwzględnający złożoność problemu. Przy ocene warantów ofert ne można operać sę tylko na oferce cenowej, tak jak jest to obecne obserwowane. Należy uwzględnać nne ważne kweste, chocażby technczne, organzacyjne czy społeczne. Ocena najlepszego warantu wąże sę z konecznoścą rozpatrywana wyboru oferty jako zadana welokryteralnego. 2. METODYKA WYBORU OFERTY Do wyboru optymalnego warantu decyzyjnego zaproponowano welokryteralną matematyczną metodę analz decyzyjnych AHP (Analtyc Herarchy Process). Opracowanem wdrażanem metody w latach 70. zajmował sę T.L. Saaty. W metodze AHP występuje węcej nż jedno kryterum, natomast rozważany zbór warantów decyzyjnych jest przynajmnej dwuelementowy skończony 3249

3 [6]. Zaletą tej metody jest możlwość porównywana kryterów jakoścowych z loścowym. Cechą wyróżnającą metodę jest złożony welokryteralny welozakresowy model przedstawany w ujęcu herarchcznym. Zaproponowana metoda jest jedną z bardzo często stosowanych metod welokryteralnego wspomagana decyzj - Multple Crtera Decson Makng (MCDM), w różnych dzedznach nauk, a także realzacj zadań praktycznych. Technka wyboru oferenta pownna włączać maksymalne dużą lość stotnych nformacj zapewnać, że rezultat wyboru będze optymalny dla zaangażowanych stron. Dodatkowa trudność wynka z lośc charakteru kryterów, zarówno loścowych jak jakoścowych. Perwszy etap pownen wykluczyć oferentów, którzy ne spełnają podstawowych wymagań formalnoprawnych np. uprawneń do wykonywana dzałalnośc. W kolejnym kroku należy przygotować dokonać wyboru najlepszej przedłożonej oferty. Wybór warantu decyzyjnego zgodne z zasadam metody AHP, przebega w klku głównych etapach [7], [8]: 1. Strukturalzacja problemu welokryteralnego, gdze elementam struktury są stotne wydzelone czynnk mające wpływ na decyzję. Struktura herarchczna składa sę z celu, kryterów głównych, które na kolejnych pozomach podlegają uszczegółowenu. Warunkem jest lokowane na każdym pozome herarch elementów ze sobą porównywanych oraz ne należy przekraczać ch lczby, czyl 9 elementów. 2. Oblczane wag (prorytetów) lokalnych wszystkch elementów składowych sprawdzane ch zgodnośc. Ważność ocen wyraża sę w postac prorytetów (wag) lokalnych. W tym celu należy zbudować macerz A (o wymarze N N, gdze N- lość elementów na danym pozome) ocen porównań param wydzelonych czynnków danego pozomu względem pozomu wyższego. W macerzy wykonuje sę n(n-1)/2 porównań param. A a Wyrazy położone nad przekątną 1 a21 an1 w a a 12 1 n2 a1 n a2n 1 a (ocena przewag ważnośc elementu -tego nad j-tym) w j są ocenam ekspertów przyjętych na podstawe 9-co stopnowej skal ocen. Skalę ocen przedstawono w tabel 1. Jej nnowacją jest możlwość merzena wartośc loścowych jakoścowych. Wyrazy położone na przekątnej a 1, wyrazy ponżej przekątnej są odwrotnoścam wyrazów z nad przekątnej a 1/ a j. Po zbudowanu macerzy ocen, dla każdej z nch wyznacza sę maksymalną wartość własną max zwązaną z tą wartoścą wektor własny w [9]. Jednym ze sposobów wyznaczana wektora własnego w w,..., w n jest normalzacja kolumn średnch geometrycznych lczonych dla każdego wersza macerzy ze wzoru: gdze: 1/ n n r a j 1 r średna geometryczna, a element macerzy, n wymar macerzy. dla,j = 1,2..., n w r n 1 r (1) (2) 3250

4 gdze: Maksymalną wartość własną macerzy max można oblczyć ze wzoru: n 1 (3) n a j 1 w w - wartość własna macerzy. max n 1 Tab. 1. Skala porównań param w metodze AHP [8] Stopeń ważnośc Określene 1 Jednakowa ważność 3 Neznaczna ważność (domnacja) jednego elementu nad drugm jest newelka 5 Ważność jednego elementu nad drugm jest średna (stotna) 7 Domnacja jednego elementu nad drugm jest zdecydowana (bardzo mocna) 9 Domnacja jednego elementu nad drugm jest bardzo duża (absolutna) 2, 4, 6, 8 Pośredne wartośc pomędzy ocenam neparzystym Odwrotne wartośc powyższych lczb Jeśl element w porównanu z elementem j uzyskał jedną z podanych wyżej lczb, to element j w porównanu z elementem otrzymuje wartość odwrotną W metodze AHP stotnym jest ocena popełnanych błędów, bądź nezgodnośc w wydawanu opn przez eksperta/ekspertów. Do oblczena popełnanych błędów wykorzystuje sę mędzy nnym wskaźnk zgodnośc (konsekwencj) - CI (Consstency Index): max n CI 0,10 n 1 (4) gdze: n wymar macerzy, maksymalna wartość własna macerzy max współczynnk zgodnośc (konsekwencj) - CR (Consstency Rato): gdze: CI CR 0,10 (5) RI RI (Random Index) jest wskaźnkem losowym w zależnośc od wymaru macerzy n. Wskaźnk ten przedstawono w tabel 2. Tab. 2.Wartość współczynnka zmennośc w zależnośc od wymaru macerzy [9] n RI 0 0 0,52 0,89 1,11 1,25 1,35 1,40 1,45 1,49 1,52 1,54 1,56 1,58 1,59 W przypadku, gdy współczynnk zgodnośc CR > 0,1 lub wskaźnk zgodnośc CI > 0,1 należy wycenę w danej macerzy powtórzyć. 3251

5 Kolejno dla każdego czynnka modelu herarchcznego AHP oblczane są wag lokalne globalne. Waga lokalna zwązana jest z danym pozomem, natomast globalna jest wynkem pomnożena wag lokalnej elementu danego pozomu z wagą globalna elementu pozomu wyższego. 3. Oblczane wag globalnych dla poszczególnych warantów oraz ch rankng Propozycja modelu decyzyjnego Strukturę zadana wyboru najlepszej oferty, przedstawono na rysunku 1. Model zbudowano zgodne przedstawonym zasadam metody AHP. Wybór wyodrębnonych elementów wartoścujących, który stanowł bazę do budowy modelu wytypowano mędzy nnym na podstawe przeglądu lteratury opsującej najważnejsze aspekty oceny operatorów logstycznych różnych branż (przedsęborstw) [10], [11], [12], [13]. Rys. 1. Model herarchczny wyboru oferty Ze względu na specyfkę ocenanej dzedzny, subkrytera wartoścujące podzelono na 4 grupy kryterów o ogólnym znaczenu (pozom II). W grupe kryterów (A) - Wyposażene zdolnośc produkcyjne, wydzelono 3 subkrytera: (A1) - Potencjał technczny stan technczny stosowanych przez frmę środków transportowych, czy nnych potrzebnych do realzacj zadań urządzeń, jest czynnkem bardzo stotnym, decydującym o sprawnym wykonanu powerzonych zadań. Ważnym przy ocene, może być równeż nformacja, o korzystanu przez oferenta ze sprzętu podwykonawców. Mara tego kryterum wyrażona jest w lczbach urządzeń. Ocena może dotyczyć równeż średnego weku taboru. A2) Baza magazynowa zwązana jest z odpowedną lokalzacją, wyposażenem zapleczem techncznym. Wskaźnk można ocenać np. wg. skal pełne wyposażene - waga (0,42), wysoke (0,26), średne (0,16), nske (0,10) bardzo nske (0,06). 3252

6 (A3) System montorngu - posadane systemu montorowana zarządzana flotą pojazdów umożlwającą elektronczną dentyfkację pojemnków czy worków na odpady. Subkryterum merzone jest np. deklaracją tak/ne. Do drugej grupą kryterów (B) - Struktura frmy zalczono: (B1) Dośwadczene frma dzałająca dłużej na rynku, generalne lepej poznała specyfkę branży. W efekce sprawnej sobe radz z ewentualnym problemam, jest bardzej stablna. Jako mernk oceny można zastosować lczba lat dzałalnośc frmy. Czym dłuższy okres dzałalnośc tym korzystnejszy wybór. (B2) Kaptał (sytuacja fnansowa frmy) korzystnym jest kedy frma jest w dobrej kondycj ekonomcznej. Ogólne przy wyborze preferowana będze frma z wększym kaptałem. Marą subkryterum są jednostk lczbowe. W tej grupe kryterów można równeż ocenać Obsługę (B3) czyl lczbę pracownków stopeń ch przygotowana do wypełnana najważnejszych zadań. Kolejną grupę kryterów stanow (C) Jakość obsług (rekomendacja) - frma która ceszy sę dobrą renomą na rynku, może pochwalć sę osągnęcam w branży, posada udokumentowane dokonana, które podnoszą jej warygodność śwadczą o zaufanu klentów. Subkryterum można ocenać przez udokumentowaną lczbę referencj. Ostatną grupę kryterów stanow (D) Cena - ogólne preferowana będze oferta najtańsza. Należy podkreślć, że wytypowane czynnk ne stanową zamknętego zboru. W praktyce ostateczna decyzja dotycząca struktury (elmnowane, bądź dodawane elementów) należeć będze do podejmujących decyzje oraz od rodzaju przetargu. W dalszej kolejnośc skonstruowany model herarchczny AHP stanowł podstawę do oceny elementów modelu. Przykładowe wyceny zostały wykonane przez autorów pracy. W analzowanym modelu przyjęte krytera (A) Wyposażene zdolnośc produkcyjne, (B) - Struktura frmy, (C) Jakość obsług oraz (D) Cena, porównano param ze względu na cel decyzyjny. Rozwązano macerz M 1 II o wymarze (4x1). W macerzy wykonano n(n-1)/2 porównań param zmennych, odpowadając kolejno na pytane: który z porównywanych kryterów jest stotnejszym w jakm stopnu przy określenu wyboru najlepszej oferty (frmy), zgodne z 9-co stopnowa skalą ocen Saaty`ego. Macerz M 1 II ma postać: A / A A / B A / C A / D B / A B / B B / C B / D M 1II C / A C / B C / C C / D D / A B / D D / C D / D (5) gdze: A, B, C D krytera główne pozomu II. Po oblczenu wag macerzy M 1 II otrzymano wektor wag lokalnych dla ocenanych elementów, gdze: (A=0,29), (B=0,21), (C=0,05) D (0,46). Pozostałe elementy modelu wycenono w podobny sposób, rozwązując na III pozome 2 macerze: M 1 III o wymarze (3x3), która jest oceną subkryterów ze względu na kryterum (A) Wyposażene zdolnośc produkcyjne, oraz macerz M 2 III równeż o wymarze (3x3) ocenającą subkrytera ze względu na kryterum (B) Struktura frmy. Otrzymano wektory wag lokalnych o składowych: potencjał technczny (A1=0,64), baza magazynowa (A2=0,28), montorng (A3=0,07) oraz dośwadczene (B1=0,60), kaptał (B2=0,30) obsługa (B3=0,10). Następne oblczono wag globalne, które są wynkem pomnożena wag lokalnej elementu danego pozomu z wagą globalna elementu pozomu wyższego. Wynk przedstawono na rysunku 1. Analzując poszczególne prorytety globalne dla pozomu III, z punktu wdzena wyboru najlepszej oferty najwększy wpływ odgrywają oprócz ceny, potencjał technczny oraz dośwadczene frmy. 3253

7 Chcąc uzyskać rankng końcowy ocenanych frm, należy w perwszej kolejnośc zestawć ocenane oferty ze wszystkm subkryteram, a następne przemnożyć je przez odpowadający m wektor wag. Można w tym przypadku zastosować ocenę, albo w macerzy preferencj wyznaczyć składowe wektora, albo doprowadzć cechy opsujące subkrytera do porównywalnośc stosując wzory untaryzacyjne dla poszczególnych kryterów. Po zsumowanu wszystkch wag opsujących poszczególne subkrytera dla konkretnej oferty otrzymuje sę wagę końcową. Welkośc prorytetów (wag) stanową podstawę do uporządkowane zboru warantów (rankng warantów) wskazane warantu najlepszego, czyl tego, który uzyskał najwyższy prorytet. PODSUMOWANIE Przedstawony w pracy welokryteralny model wyboru oferty, ze względu na swoją elastyczność, można zaproponować każdej gmne organzującej przetarg wyboru frmy zarówno dla odberającej, jak zagospodarowującej odpady. Elastyczność modelu oznacza łatwy sposób zmany procedury, poprzez usuwane bądź dodawane stotnych elementów (kryterów, subkryterów) mających wpływ na właścwy wybór oferty w zależnośc od specyfk realzacj zadana. Zastosowane metody pozwala na podzał złożonego zadana na mnejsze elementy, a co z tym jest zwązane włączane różnych kompetencj opn ekspertów organzujących przetarg. Ważnym jest równeż, że metoda ne ograncza dostępnych nformacj przetargowych może uwzględnać krytera zarówno loścowe, jak jakoścowe. W pracy przeprowadzono przykładowe wyceny w postac wag, jednakże w praktyce etap wycen pownen zostać przeprowadzony w panelu eksperckm. Przykładowa wycena zaprezentowana w pracy pokazała, że kryterum ceny w dalszym cągu pozostaje decydującym w wyborze frmy, jednakże ne jest to 100%, jak to ma mejsce w aktualnych praktykach przetargowych, a jedyne 46%. Ważnym kryterum wyboru jest także ocena wyposażena zdolnośc produkcyjne frmy (29%) oraz jej struktura (21%). W zwązku z nowym prawnym uwarunkowanam, gmny muszą dokonywać właścwych wyborów, od których zależy powodzene funkcjonowana sytemu gospodark odpadam zgodne z założenam Dyrektywy. Dlatego poszukwane sprawdzonych metod oceny ch stosowane przyczyn sę do dokonywana optymalnych wyborów. Po dokonanu wyboru należy montorować kontrolować wybraną frmę, a po wystąpenu problemów, np. zwązanych z jakoścą usług, relacjach z stnejącą frmą, czy potrzebą wykonywana nowych zadań przez frmę, należy zweryfkować strukturę modelu. Dodatkowym atutem zaproponowanej metody są dostępne oprogramowana ułatwające oblczena, np. Expert Choce frmy Expert Choce Inc. Streszczene W kontekśce obecne obowązujących uregulowań prawnych, gmny odpowedzalne są za logstykę odpadam komunalnym, w tym za wybór frmy realzującej powerzone zadana w zakrese odboru zagospodarowana odpadów. Z pewnoścą dobre systemowe zarządzane przepływem odpadów w łańcuchu logstycznym dostaw oraz ch składowana, w konsekwencj pownno przyczynć sę do maksymalzacj sposobu zagospodarowana odpadów komunalnych. W pracy zaproponowano zastosowane welokryteralnej metody decyzyjnej AHP (Analytc Herarchy Process AHP) do wyboru frmy odberającej bądź odberającej zagospodarowującej odpady komunalne. Zaproponowana metoda umożlwła strukturalzację problemu decyzyjnego w postac herarchcznego modelu oraz skwantyfkowane stotnośc jego elementów. Zaletą przykładowego modelu jest jego łatwość elastyczność, gdze w bezpośredn sposób można włączać dane opne ekspertów zarówno w wymarze jakoścowym, jak loścowym oraz weryfkować zgodność ocen. Słowa kluczowe: wybór oferty, ekologstyka, AHP Decson model used n choce of tender n waste management systems, by means of Analytc Abstract Under current legslaton, local governments are responsble for the logstcs of muncpal waste. In many communtes ths duty s realzed by external companes specalzed n collecton and waste management. The communty s only responsble for selecton of such company. Proper flow n the refuse collecton systems, should contrbute to optmzaton of the muncpal waste management, what wll result mnmzaton of sold 3254

8 waste dsposal n landflls. Ths paper proposes use of Analytc Herarchy Process (AHP) n selecton of the company, whch wll be responsble for muncpal waste management. Ths method allows to structure a decson problem n a herarchcal model, and quantfy the sgnfcance of ts components. The advantage of ths model s ts smplcty and flexblty, as the data and the opnons of experts can be analyzed and verfed both n qualtatve and quanttatve way. Keywords: choce of tender, ecologsts, Analytc Herarchy Process (AHP) BIBLIOGRAFIA 1. Dyrektywa Parlamentu Europejskego Rady 2008/98/WE z 19 lstopada 2008 r. w sprawe odpadów oraz uchylająca nektóre dyrektywy (Dz. Urz. UE z 22 lstopada 2008 r. nr L 312/3). 2. Ustawa z dna 13 wrześna 1996 r. o utrzymanu czystośc porządku w gmnach (Dz. U. z 1996 Nr 132 poz. 622 tekst ujednolcony). 3. Wota A., Woźnak A., Logstyczne aspekty składowana odpadów komunalnych w województwe małopolskm. Infrastruktura Ekologa Terenów Wejskch, Nr 3/2/2006, PAN Oddzał w Krakowe, Komsja Techncznej Infrastruktury Ws, Górnak-Bodzany A., Bodzany M., Ekologstyka wyzwane czy warunek koneczny funkcjonowana SZRP. Zeszyty Naukowe WSOWL, Nr 1 (147) Ochrona Środowska. Informacja opracowana statystyczne. GUS, Warszawa, 2014 pozyskano z Przygotowane gmn do wprowadzena nowego systemu gospodarowana odpadam komunalnym. Informacja o wynkach kontrol, NIK, warszawa 2013 pozyskano z Saaty T.L., How to make a decson: The Analytc Herarchy Process. European Journal of Operatonal Research, 48, 9-26, Saaty T.L.,The Analytc Herarchy Process, McGraw-Hll Saaty T.L., Sodenkamp M., Makng decsons n herarchc and network systems. Int. J. Appled Decson Scences, Vol.1, No. 1, pp , Guoy Xu, Xaohua Chen., The Thrd Party Logstcs Suppler Selecton and Evaluaton. Journal of Software, Vol 7, No 8 (2012), , 11. Dvahar S., C. Sudhahar, Selecton of Reverse Logstcs Provder Usng AHP. Proceda Engneerng Vol 38 (2012), Dckson G.W., An analyss of vendor selecton systems and decsons. Journal of Purchasng, vol. 2, 1966, Sawck P., Welokryteralny wybór operatora usług logstycznych. Logstyka, R.31, nr 4, 2001,