Endokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology
|
|
- Teresa Jaworska
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Vol. 2/2003 Nr 4(5) Endokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology Leptyna a gestość mineralna układu kostnego u dzieci po leczeniu choroby nowotworowej Leptin and bone mineral density in children after neoplasmatic disease 1 Katarzyna Muszyńska-Rosłan, 2 Jerzy Konstantynowicz, 1 Maryna Krawczuk-Rybak, 3 Sławomir Wołczyński 1 Klinika Onkologii Dziecięcej Akademii Medycznej w Białymstoku 2 Zakład Propedeutyki Pediatrii Akademii Medycznej w Białymstoku 3 Zakład Endokrynologii Ginekologicznej Akademii Medycznej w Białymstoku Adres do korespondencji: Katarzyna Muszyńska-Rosłan, Klinika Onkologii Dziecięcej AM, Waszyngtona 17, Białystok Słowa kluczowe: leptyna, gęstość mineralna kości, nowotwór, dzieci Key words: leptin, bone mineral density, neoplasma, children STRESZCZENIE/ABSTRACT Wstęp. Leptyna pełni istotną rolę w regulacji metabolizmu tkanki tłuszczowej. Ponieważ choroba nowotworowa i jej leczenie mogą zaburzać normalny rozwój dzieci i młodzieży, podjęto próbę oceny zależności między wartościami leptyny w surowicy krwi a wskaźnikiem masy ciała oraz całkowitą i regionalną masą kostną u pacjentów po zakończonym leczeniu choroby nowotworowej. Materiał i metody. Badania przeprowadzono w grupie 45 pacjentów (30 chłopców), po leczeniu białaczki limfoblastycznej (n = 25), ziarnicy złośliwej (n = 12) i guza Wilmsa (n = 8) średnio po upływie 6,9 roku. Dokonano oceny indeksu masy ciała (BMI) oraz gęstości kości całkowitej i w odcinku lędźwiowym kręgosłupa (BMD total i BMD spine metodą DXA). Metodą RIA oznaczono stężenie leptyny w surowicy. Uzyskane wartości odniesiono do średnich norm wiekowych, wyliczając SD score. Wyniki. 1. Średnie wartości leptyny były wyższe u dziewcząt niż u chłopców. U chłopców nie wykazano różnic w wartościach leptyny między fazą T 1 a T 2-4 oraz T 5, u dziewcząt wzrastały w okresie T 5 (14,22 ± 8,6) w porównaniu do wartości przed i w trakcie pokwitania. 2. BMI wzrastał u obojga płci: u chłopców 17,4 ± 3,6 przed; 19,06 ± 3,8 w trakcie i 22,7 ± 2,7 po pokwitaniu i u dziewcząt odpowiednio 13,9 ± 0,9; 15,9 ± 1,4 i 20,8 ± 2,9. 3. Średnie wartości BMD total i spine wzrastały u chłopców odpowiednio od 0,86 ± 0,08 i 0,65 ± 0,1 przed pokwitaniem do 0,95 ± 0,09 i 0,83 ± 0,15 w trakcie i 1,18 ± 0,03 i 1,14 ± 0,14 po pokwitaniu. Różnice były istotne statystycznie. U dziewcząt średnie wartości BMD total i spine wzrastały stosownie do stadium pokwitania: 0,8 ± 0,01 i 0,59 ± 0,03 przed; 0,88 ± 0,003 i 0,8 ± 0,12 w trakcie; 1,06 ± 0,09 i 1,08 ± 0,17 po zakończeniu dojrzewania. 4. Średnie wartości SDS BMI, BMD total i spine nie różniły się istotnie od wartości zero odpowiednio (0,2 ± 1,7), BMD total SDS (0,1 ± 1,6), BMD Spine SDS (0,1 ± 1,4). Średnia wartość SDS leptyny była wyższa i wynosiła 1,4 ± 1, Stwierdzono korelację u dziewcząt między wartościami leptyny a: BMI (r = 0,69, p = 0,004), BMD total (r = 0,64, p = 0,01) oraz Vol. 2/2003, Nr 4(5) 33
2 Praca oryginalna Endokrynol. Ped., 2/2003;4(5):33-41 BMD Spine (r = 0,58, p = 0,01). U chłopców zaobserwowano korelację jedynie pomiędzy wartościami leptyny a BMI (r = 0,53, p = 0,05). Podsumowanie. 1. Leczenie przeciwnowotworowe w dzieciństwie nie wpływa istotnie na wskaźnik masy ciała oraz gęstość mineralną kości. 2. Przyrost BMI, BMD total i spine odpowiadał stadiom pokwitania 3. Wartości SDS leptyny wykazywały tendencję do wyższych wartości niż w populacji zdrowej. 4. U dziewcząt podobnie jak u dzieci zdrowych stwierdziliśmy korelację wartości leptyny oraz masy kostnej, zarówno całkowitej, jak i w odcinku lędźwiowym kręgosłupa. Introduction. Leptin plays an important role in metabolism of adipose tissue. Considering that neoplasm and its treatment can affect normal development in childhood, we analyzed the correlations between serum leptin levels, body mass index and bone mineral density after antineoplastic treatment. Material and methods. We studied 45 survivors (30 boys) who have been treated for ALL (n = 25), Hodgkin s disease (n = 12), Wilms tumor (n = 8) 6.9 before years (0.5 to 20.5 years). At the time of analysis n = 7 subjects were before puberty (T 1 ), n = 17 during puberty (T 2-4 ) and n=21 after puberty (T 5 ). Sixteen patients received cranial irradiation (12Gy). We measured body mass index (BMI), bone mineral density BMD total and BMD spine using dual energy x-ray absorptiometry (DXA) comparing to the results obtained for healthy references (SDscore). Leptin levels were measured with RIA method. Results. 1. Leptin levels were higher in girls than in boys. 2. In girls leptin values increased after puberty (14.2 ng/ml ± 8.6) comparing to the levels before and during puberty. No diferences were found in boys in leptin levels between T 1 T 2-4 T BMI increased in both gender in boys 17.4 ± 3.6 before puberty; ± 3.8 during puberty and 22.7 ± 2.7 after puberty and in girls adequate 13.9 ± 0.9; 15.9 ± 1.4 and 20.8 ± Means of total and regional BMD increased in boys adequate from 0.86 ± 0.08 and 0.65 ± 0.1 before puberty to 0.95 ± 0.09 and 0.83 ± 0.15 during puberty and 1.18 ± 0.03 and 1.14 ± 0.14 after puberty. Differences were statistically significant. In girls means of total and regional density increased according to pubertal study 0.8 ± 0.01 and 0.59 ± 0.03 before; 0.88 ± and 0.8 ± 0.12 during; 1.06 ± 0.09 and 1.08 ± 0.17 after puberty. 5. No difference from zero was found in BMI SDS (0.2 ± 1.7), BMD total SDS (0.1 ± 1.6), BMD Spine SDS (0.1 ± 1.4). We found higher leptin SDS 1.4 ± In girls we found the correlations between leptin levels and: BMI (r = 0.69, p = 0.004), BMD total (r = 0.64, p = 0.01) as well as BMD Spine (r = 0.58, p = 0.01). In boys we observed correlations between leptin levels and body mass index (r = 0.53, p = 0.05). Conclusion. 1. Antineoplastic treatment during childhood does not influence body mass index and total and regional bone mineral density. 2. Increment of BMI, BMD total and spine relate to the pubertal stage. 3. Leptin SDS values were higher compared to healthy population. 4. In girls, likewise to healthy population, we observed correlations between serum leptin levels and BMD total and spine. Wstęp Leptyna, zwana hormonem sytości, jest istotnym regulatorem bilansu energetycznego ustroju, wpływa na masę ciała, zasoby tkanki tłuszczowej i mineralnej. W ostatnich latach podkreśla się również jej udział w procesie dojrzewania płciowego [1-3]. W wieku rozwojowym choroba nowotworowa i jej złożone leczenie mogą zaburzać równowagę energetyczną ustroju oraz przyczyniać się do wystąpienia wielu nieprawidłowości w zakresie funkcji gruczołów wydzielania wewnętrznego, skutkiem czego jest nieprawidłowy rozwój fizyczny, w tym zaburzenia wzrastania, pokwitania, skłonność do otyłości, osteoporozy [4, 5]. Celem pracy była ocena zależności między stężeniem leptyny a wskaźnikiem masy ciała oraz masą kostną u pacjentów po leczeniu kompleksowym choroby nowotworowej. Materiał i metody 2-4 Badaniem objęto 45 pacjentów (30 chłopców i 15 dziewcząt) po zakończonym leczeniu przeciwnowotworowym z powodu ostrej białaczki (n = 25); ziarnicy złośliwej (n = 12) oraz guza Wilmsa (n = 8). Średni wiek w momencie rozpoznania 8,39 (0,8 16,9) lat, w czasie badania wynosił 15,4 (5,91 27) lat. W czasie diagnozy 30 dzieci było w stadium przedpokwitaniowym (T 1 ), 13 w trakcie pokwitania (T 2-4 ) oraz 2 po jego zakończeniu (T 5 ). W chwili badania 7 z nich było przed okresem dojrzewania (T 1 ), 17 w trakcie (T 2-4 ) oraz 21 po zakończeniu pokwitania (T 5 ). Średni czas od zakończenia le- czenia wynosił 6,9 roku (0,5 20,5 roku). Profilaktyczne napromienianie czaszki (12 Gy) przeprowadzono u 16 dzieci z rozpoznaniem ostrej białaczki; 12 z rozpoznaniem ziarnicy złośliwej było napromienianych na okolice węzłowe nadprzeponowe 34
3 Muszyńska-Rosłan K. i inni Leptyna a gestość mineralna układu kostnego... (nadobojczykowe i śródpiersie 20 Gy), 5 z nich również na okolice podprzeponowe (śledzionę i węzły paraaortalne i parakawalne 20 Gy); u 6 pacjentów z rozpoznaniem guza Wilmsa przeprowadzono radioterapię na lożę guza w obrębie jamy brzusznej (45 Gy). W leczeniu ostrej białaczki limfoblastycznej u 25 dzieci stosowano metotrexat (Mtx): u 15 w dawkach 5 g/m 2, u 10 w dawkach 1 g/m 2 w zależności od rodzaju protokołu leczniczego. Steroidoterapię stosowano u 37 dzieci z rozpoznaniem nowotworów układowych w białaczce w dawkach 60 mg/m 2 (w przeliczeniu na Encorton) w 2 cyklach miesięcznych, w ziarnicy złośliwej w tej samej dawce, lecz w cyklach 7 i 14-dniowych. W trakcie steroidoterapii pacjenci otrzymywali preparaty wit. D 3 oraz wapnia. Leczenie białaczek prowadzono zgodnie z protokołem BFM (Berlin-Frankfurt-Münster z użyciem, oprócz metotreksatu, winkrystyny, daunorubicyny, adriamycyny, cyclofosfamidu, arabinozydu cytozyny, 6-merkaptopuryny, 6-tioguaniny); leczenie ziarnicy złośliwej według protokołu obejmującego naprzemienne stosowanie B-DOPA (adriamycyna, dakarbazyna, winkrystyna, bleomycyna) oraz MVPP (winblastyna, prokarbazyna, nitrogranulogen), przy czym liczba cykli zależała od stadium zaawansowania. Dzieci z rozpoznaniem guza Wilmsa leczone były chemioterapią, obejmującą winkrystynę, epirubicynę, aktynomycynę-d, bez steroidoterapii. U każdego pacjenta przeprowadzono standaryzowany wywiad (ocena aktywności fizycznej z wykorzystaniem metod ankietowych, współistniejące przewlekłe choroby innych narządów i układów, występowanie złamań) i badanie przedmiotowe; wykonano pomiary masy i wysokości ciała, wyliczając następnie wskaźnik masy ciała (BMI body mass index) wg wzoru: masa ciała / (wysokość ciała) 2 (kg/m 2 ). Jednocześnie wyrażono go w wartościach SD score (SDS). Przy ocenie korzystano z siatek centylowych BMI dla dzieci warszawskich opracowanych przez Palczewską i wsp. [6]. SDS wyliczono wg wzoru SDS = x wartość 50 centyla dla płci i wieku / 1 2(50 centyl 3 centyl wg wieku i płci). Stadium pokwitania wg skali Tannera oceniono dwukrotnie: w momencie zachorowania oraz w czasie badania po zakończeniu leczenia. Wartości leptyny w surowicy krwi oznaczono metodą radioimmunometryczną z użyciem zestawu LINCO HL-81K. Uzyskane wyniki wyrażono w wartościach SD score wg wzoru podanego przez Blum i wsp. [7]. Ocenę gęstości mineralnej kości (BMD) przeprowadzono metodą absorpcjometrii promieniowania X o podwójnej energii (DXA) przy użyciu densytometru DPX-L (LUNAR Radiation Corp. Madison, WI, USA, wersja Oznaczano gęstość całkowitą kości (BMD Total; g/cm 2 ) oraz gęstość mineralną w odcinku lędźwiowym kręgosłupa w projekcji AP (BMD Spine; g/cm 2 ). Dawka pochłonięta podczas skaningu nie przekraczała 30 microsv. W trakcie badań densytometrycznych stosowano regularną procedurę kalibracyjną i kontrolę aparatu zgodną z zaleceniami producenta. Zarówno pomiar DXA, jak i analiza były wykonywane przez tę samą osobę. Uzyskane wyniki porównano do wartości referencyjnych uzyskanych u 473 zgodnych pod względem płci i wieku zdrowych dzieci z regionu płn.-wsch. Polski i wyrażono w wartościach SD score [8]. Analizę statystyczną przeprowadzono przy użyciu programu SPSS. Wyliczono wartości średnie dla płci i dla okresu pokwitania oraz odchylenia standardowe badanych wartości. Wartości BMI, BMD total i BMD Spine pacjentów zostały odniesione do średnich wartości grupy kontrolnej, dobranej pod względem wieku i płci i wyrażone w SDS. Wartości leptyny również wyrażono w formie SDS. SD score zastosowano w celu wyeliminowania wpływu wieku i płci na badane parametry. Korelacje między badanymi parametrami badano wykorzystując współczynnik korelacji liniowej Spearmana, za istotny statystycznie przyjęto p > 0,05. Osoby badane lub ich opiekunowie wyrażali pisemną zgodę na przeprowadzenie pomiarów; projekt uzyskał akceptację Komisji Bioetycznej przy Akademii Medycznej w Białymstoku. Wyniki 1. Wykazano znamiennie wyższe średnie wartości bezwzględne leptyny u dziewcząt niż u chłopców (ryc. 1). 2. W grupie dziewcząt stężenie leptyny było wyższe istotnie w okresie popokwitaniowym (14,22 ng/ml ± 8,6) i różniło się w porównaniu do wartości przed pokwitaniem (3,45 ng/ml ± 0,68, p = 0,03) i w trakcie pokwitania (4,02 ng/ml ± 1,45, p = 0,04). U chłopców wartości leptyny nie wykazywały istotnych różnic między grupami przed, w trakcie i po pokwitaniu (ryc. 2). 3. Zarówno u chłopców, jak i dziewcząt w trakcie pokwitania stwierdzono przyrost wartości indeksu masy ciała (u chłopców z 17,4 ± 3,6 przed pokwitaniem, 19,06 ± 3,8 w trakcie pokwitania, do 22,7 ± 2,7 po pokwitaniu oraz u dziewcząt odpowiednio: 13,9 ± 0,9, 15,9 ± 1,4, 20,8 ± 2,9), (ryc. 3). 35
4 Praca oryginalna Endokrynol. Ped., 2/2003;4(5):33-41 Ryc. 1. Wartości leptyny w zależności od płci Fig. 1 Leptin levels relative to the sex Ryc. 2 Wartości leptyny w zależności od płci i stadium pokwitania Fig. 2 Leptin levels relative to the sex and puberty Ryc. 3 Wskaźnik masy ciała w zależności od płci i stadium pokwitania Fig. 3 Body mass index relative to the sex and puberty 36
5 Muszyńska-Rosłan K. i inni Leptyna a gestość mineralna układu kostnego Średnie wartości BMD total i Spine wzrastały u chłopców odpowiednio z 0,86 ± 0,08 oraz 0,65 ± 0,1 przed pokwitaniem do 0,95 ± 0,09 i 0,83 ± 0,15 w trakcie pokwitania oraz do 1,18 ± 0,03 i 1,14 ± 0,14 po pokwitaniu. Różnice między uzyskanymi wartościami były znamienne statystycznie. U dziewcząt wartości BMD total i Spine w trakcie dojrzewania wynosiły odpowiednio 0,8 ± 0,01 oraz 0,59 ± 0,03 przed pokwitaniem; 0,88 ± 0,03 i 0,8 ± 0,12 w trakcie pokwitania oraz 1,06 ± 0,09 i 1,08 ± 0,17 po pokwitaniu; wartości różniły się istotnie statystycznie (ryc. 4, 5). 5. Średnie wartości SDS indeksu masy ciała, gęstości kości całkowitej oraz w odcinku lędźwiowym kręgosłupa nie różniły się istotnie od wartości zero (odpowiednio 0,2 ± 1.7; 0,1 ± 1,6; 0,1 ± 1,4), natomiast średnia wartość SDS leptyny wynosiła 1,4 ± 1,05 (ryc. 6). 6. U dziewcząt wykazano dodatnią korelację między średnim stężeniem leptyny a indeksem masy ciała (r = 0,69, p = 0,004), gęstością układu kostnego całkowitą (r = 0,64, p = 0,01) oraz w odcinku lędźwiowym kręgosłupa (r = 0,58, p = 0,01). U chłopców stwierdzono jedynie zależność między średnią wartością leptyny a indeksem masy ciała (r = 0,53, p = 0,05, ryc. 7. 8). Ryc. 4 Wartości całkowitej gęstości kości w zależności od płci i stadium pokwitania Fig. 4 Total bone mass density relative to the sex and puberty Ryc. 5 Wartości gęstości kości w odcinku lędźwiowym kręgosłupa w zależności od płci i stadium pokwitania Fig. 5 Spine bone mass density relative to the sex and puberty 37
6 Praca oryginalna Endokrynol. Ped., 2/2003;4(5):33-41 Ryc. 6 Badane parametry wyrażone w SD score Fig. 6 Data expressed as SD score Ryc. 7.Korelacja między leptyną a całkowitą gęstością kości w zależności od płci Fig. 7 Corelations between leptin levels and total bone mass density relative to the se Ryc. 8 Korelacja między leptyną a wskaźnikiem masy ciała w zależności od płci Fig. 8 Corelations between leptin levels and body mass index 38
7 Muszyńska-Rosłan K. i inni Leptyna a gestość mineralna układu kostnego... Dyskusja Badania dotyczące późnych efektów ubocznych stosowanego kompleksowego leczenia przeciwnowotworowego dla układu kostnego wskazują na możliwość występowania zaburzeń mineralizacji szkieletu u dzieci i młodych dorosłych po zakończonej terapii. Okres wzrostu i pokwitania jest bardzo istotny dla osiągnięcia szczytowej masy kostnej i jednocześnie dla profilaktyki wystąpienia osteoporozy w wieku dojrzałym. W warunkach fizjologicznych masa kostna przyrasta szybko w okresie dojrzewania i ta faza rozwoju ma kluczowe znaczenie dla ostatecznych wartości BMD. Część autorów zwraca uwagę na fakt, że działanie niekorzystnych czynników, jakimi są choroba nowotworowa per se i jej leczenie, może mieć w tym wieku znaczący wpływ na akumulację minerału kostnego. Otyłość, będąca czynnikiem ryzyka wielu schorzeń, jest jednocześnie elementem protekcyjnym przed rozwojem osteoporozy [4]. Ostatnio za potencjalny mediator pośredniczący w ochronnym wpływie tkanki tłuszczowej na tkankę kostną uważa się leptynę, której stężenie w surowicy wzrasta w otyłości [3, 9, 10]. W grupie badanej średnie wartości SDS indeksu masy ciała, całkowitej gęstości kości oraz odcinka lędźwiowego kręgosłupa nie różniły się istotnie od wartości w regionalnej grupie zdrowych rówieśników. Przyrost BMI oraz BMD total i spine zarówno u chłopców, jak i u dziewcząt odpowiadał stadiom pokwitania. Podobne wyniki uzyskali Kadan-Lottich i wsp. oraz Nysom i wsp. [11, 12]. Arikoski i wsp. opisywali obniżenie wartości BMD w odcinku lędźwiowym kręgosłupa u dzieci z ostrą białaczką limfoblastyczną po zastosowaniu wysokich dawek metotrexatu [13]. Wartości SDS leptyny w grupie badanej wykazywały tendencję do wyższych wartości niż w populacji zdrowej, nie przekraczały jednak 2 SD. Birkbaeck i wsp. wykazali wyższe stężenie leptyny w grupie pacjentów badanych po latach od zakończenia leczenia ostrej białaczki limfoblastycznej, stwierdzając jednocześnie znamiennie statystycznie wyższe wartości leptyny w grupie pacjentów poddanych radioterapii OUN w porównaniu do grupy leczonej jedynie chemioterapią [5]. W naszych wcześniejszych badaniach, dotyczących zależności między składem masy ciała a wartościami leptyny (w druku), nie obserwowaliśmy podobnych różnic, jak też nie stwierdziliśmy wpływu dawek chemioterapeutyków oraz stosowania steroidów na wartości leptyny. Według Brenanna i wsp. hiperleptynemia po zakończonym leczeniu ostrej białaczki jest spowodowana napromienianiem profilaktycznym ośrodkowego układu nerwowego i uszkodzeniem podwzgórza z następowym zmniejszeniem wrażliwości na leptynę [14]. Zdaniem Wong i wsp., wartości leptyny wykazują ciągłą tendencję wzrostową u dziewcząt w trakcie pokwitania, u chłopców obniżają się po około 10 roku życia, kiedy zaczyna wzrastać w surowicy poziom testosteronu [15]. W badanej przez nas grupie stwierdziliśmy podobne zmiany stężenia leptyny w surowicy w zależności od płci i okresu pokwitania. Średnie wartości leptyny u dziewcząt i chłopców różniły się między sobą w sposób istotny, co pozostaje zgodne z obserwacjami innych autorów [15, 16]. Thomas i wsp. wykazali, że BMD u kobiet jest bardziej zależne od masy tłuszczowej niż u mężczyzn, podobne rezultaty opisał wcześniej Reid i wsp. [10, 17]. Jednocześnie wykazał on, że stężenie leptyny w surowicy koreluje z gęstością kości u kobiet, nie stwierdził jednak takiej zależności u mężczyzn. Również Rauch i wsp. nie potwierdzili podobnego związku leptyny z BMD, badając grupę kobiet przed i po menopauzie [18]. W naszych badaniach stwierdziliśmy korelację pomiędzy wartościami leptyny a gęstością masy kostnej u dziewcząt, zarówno całkowitą, jak i w odcinku lędźwiowym kręgosłupa. Nie obserwowaliśmy podobnej zależności u chłopców. Ten rodzaj dymorfizmu płciowego ujawnia się, podobnie jak w populacji osób zdrowych, również u nastoletnich pacjentów leczonych z powodu choroby nowotworowej. Związane z płcią różnice w zależności między leptyną a BMD u ludzi mogłyby, przynajmniej w części, powodować, że wartości leptyny dziewcząt są dwu- trzykrotnie wyższe niż u chłopców, niezależnie od zasobów tkanki tłuszczowej. W analizowanej przez nas grupie współczynnik korelacji między leptyną a wskaźnikiem masy ciała był znacznie wyższy u dziewcząt niż u chłopców. Arguelles i wsp. u dzieci z ostrą białaczką limfoblastyczną stwierdził zależność nie tylko między poziomem leptyny a indeksem masy ciała, ale i pomiędzy parametrami antropometrycznymi, takimi jak obwód ramienia oraz grubość fałdów tłuszczowych [19]. Bezpośrednią zależność między masą ciała oraz jej komponentami a mineralizacją kości opisywało wielu autorów u dzieci i u dorosłych [1, 3, 7, 19]. Według Thomasa i wsp. kontrowersje dotyczą pytania, który z elementów: masa tłuszczowa 39
8 Praca oryginalna czy masa beztłuszczowa, jest lepszym wskaźnikiem przewidywanej masy kostnej [10]. W ostatnio opublikowanych badaniach Roemmich i wsp. wykazali jednak, że u dzieci i młodzieży bez nadwagi, wartości leptyny nie są skorelowane z BMD, niezależnie od wieku oraz składowych (tłuszczowej i beztłuszczowej) masy ciała [16]. Kirchengast i wsp. oraz Roemmich i wsp. Uważają, że przyrost minerału kostnego w otyłości jest spowodowany mechanicznym obciążeniem kości, natomiast tkanka mięśniowa (główna składowa masy beztłuszczowej) wywiera działanie poprzez siłę nacisku w trakcie wykonywanych ruchów. Zależność między leptyną a gęstością kości jest wg wymienionych autorów wtórna do bezpośredniej korelacji między leptyną a masą tłuszczową i BMI [16, 20]. Wiele badań wskazuje na fakt, iż wpływ masy tłuszczowej i BMI na BMD może być modyfikowany poprzez inne czynniki hormonalne, szczególnie testosteron, estrogeny i insulinę [1, 2, 10]. Wydaje się jednak, że szczególnie u dziewcząt leptyna może być jednym z istotnych czynników wpływających na ilościowe cechy szkieletu w życiu dorosłym. Interesująca wydaje się być hipoteza postawiona na podstawie badań na zwierzętach, wskazująca na istotną funkcję osi leptyna receptor leptyny w osteoblastogenezie i remodelacji tkanki kostnej [21]. Według Gordeladze i wsp. leptyna moduluje funkcję osteoblastów w dwojaki sposób: poprzez działanie na różne stadia osteoblastów, ich mobilizację i dojrzewanie, prawdopodobnie poprzez łączenie się z różnymi izoformami swojego receptora [22]. Wiadomo również, że osteoblasty wydzielają czynniki, modulujące aktywność osteoklastyczną kości (np. IL-6, IL-11). Stwierdzono w badaniach eksperymentalnych, że ludzkie osteoblasty eksponowane na działanie leptyny zwiększają ekspresję Endokrynol. Ped., 2/2003;4(5):33-41 mrna osteoprotegeryny (OPG), cząsteczki należącej do rodziny receptora TNF. Osteoprotegeryna jako tzw. decoy receptor blokuje łączenie receptora różnicowania i aktywacji osteoklastów (RANK) z jego ligandem (RANKL), hamując w ten sposób mobilizację, proliferację i aktywację osteoklastów [23]. Duce i wsp. wskazują, że leptyna może kontrolować tworzenie kości poprzez te same receptory i podobny mechanizm w jaki kontroluje masę ciała, tzn. za pośrednictwem podwzgórza. Stwierdził on, że myszy z mutacją genu ob/ob lub mutacją receptora dla leptyny db/db mają w rzeczywistości zwiększoną masę kostną połączoną ze zwiększonym kościotworzeniem oraz że dokomorowa infuzja leptyny jest przyczyną utraty przez nie masy kostnej [23]. Teorie te wymagają dalszych badań i ewentualnego potwierdzenia, czy podobne zależności dotyczą również ludzi. Jednocześnie Duce i wsp. sugerują, że uzyskane przez nich wyniki są pierwszymi, które wskazują na mechanizm łączący kontrolę masy kostnej z regulacją masy ciała oraz funkcją gonad [24]. Nasze badania wskazują na istnienie różnic zależnych od płci we wzajemnych korelacjach BMD, BMI i leptyny. Wydaje się, że w zdrowej populacji kobiet leptyna może być przynajmniej w części pośrednikiem ochronnego działania masy ciała na tkankę kostną. Przebyta choroba nowotworowa oraz jej leczenie wydają się nie wpływać w zasadniczy sposób na tę zależność. Jednak, jak podkreśla wielu autorów, dalszych badań wymaga ustalenie przyczyny różnic w zależnościach pomiędzy masą ciała, tkanką tłuszczową, wartościami leptyny oraz masą kostną u obu płci. Być może badania dotyczące ośrodkowego i obwodowego mechanizmu działania leptyny na tkankę kostną przyczynią się do wyjaśnienia stwierdzanych różnic. PIŚMIENNICTWO/REFERENCES [1] Garcia-Mayor R.V., Andrade M.A., Rios M. et al.: Serum leptin levels in normal children: relationship to age, gender, body mass index, pituitary-gonadal hormones and pubertal stage. J. Clin. Endocrinol. Metab., 1997:82, [2] Clayton P.E., Gill M.S., Hall C.M. et al.: Serum leptin through childhood and adolescence. Clin. Endocrinol., 1997:46, [3] Klein K.O., Larmore K.A., delancey E. et al.: Effect of obesity on estradiol level and its relationship to leptin, bone maturation nad bone mineral density in children. J. Clin. Endocrinol. Metab., 1998:83, [4] Haddy T.B., Mosher R.B., Reaman G.H.: Osteoporosis in survivors of acute lymphoblastic leukemia. The Oncologist, 2001:6 (3), [5] Birkebaek N.H., Fisker S., Clausen N. et al.: Growth and endocrinological disorders up to 21 years after treatment for acute lymphoblastic leukemia in childhood. Med. Pediatr. Oncol., 1998:30, [6] Palczewska I., Szylagyi-Pągowska I.: Ocena rozwoju somatycznego dzieci i młodzieży. Med. Prakt., 2002:3, [7] Blum W.F., Englaro P., Hanitsch S. et al.: Plasma leptin levels in healthy children and adolescents: dependence on body mass index, body fat mass, gender, pubertal stage and testosterone. J. Clin. Endocrinol. Metab., 1997:82,
9 Muszyńska-Rosłan K. i inni Leptyna a gestość mineralna układu kostnego... [8] Konstantynowicz J., Piotrowska-Jastrzębska J., Kaczmarski M.: Rozkład centylowy jako metoda skriningowa w densytometrycznych pomiarach całkowitej masy kostnej u dzieci i młodzieży. Graficzne układy odniesienia. Nowa Pediatria, 1999:3, [9] Thomas T., Burguera B.: Is leptin the link between fat and bone mass? J. Bone. Miner. Res., 2002:17, [10] Thomas T., Burguera B., Melton L.J. et al.: Role of serum leptin, insulin, and estrogen levels as potential mediators of the relationship between fat mass and bone mineral density in men versus women. Bone, 2001:2, [11] Kadan-Lottick N., Marshall J.A., Baron A.E. et al.: Normal bone mineral density after treatment for childhood acute lymphoblastic leukemia diagnosed between 1991 and J. Pediatr., 2001:138 (6), [12] Nysom K., Holm K., Fleischer Michaelsen K. et al.: Bone mass after treatment for acute lymphoblastic leukemia in childhood. J. Clin. Oncol., 1998:16, [13] Arikoski P., Komulainen J., Voutilainen R. et al.: Reduced bone mineral density in long-term survivors of childhood acute lymphoblastic leukemia. J. Pediatr. Hematol. Oncol., 1998:20, [14] Brennan B.M., Rahm A., Blum W.F. et al.: Hyperleptynemia in young adults following cranial irradiation in childhood: growth hormone deficiency or leptin insensitivity? Clin. Endocrinol., 1999:50, [15] Wong W.W., Nicolson M., Stuff J.E. et al.: Serum leptin concentrations in Caucasian and African American girls. J. Clin. Endocrinol. Metab., 1998:83, [16] Roemmich J.N., Clark P.A., Mantzoros C.S. et al.: Relationship of leptin to bone mineralization in children and adolescents. J. Clin. Endocrinol. Metab., 2003:88, [17] Reid I.R., Plank L.D., Evans M.C. et al.: Fat mass is an important determinant of whole body bone density in premenopausal women but not in men. J. Clin. Endocrinol. Metab., 1992:75, [18] Rauch F., Blum W.F., Klein A. et al.: Does leptin have an effect on bone in adult women? Calcif. Tissue. Int., 1998:63, [19] Kirchengast S., Peterson B., Hauser G. et al.: Body composition characteristics are associated with the bone density of the proximal femur end in middle-and old-aged women and men. Maturitas, 2001:39, [20] Arguelles B., Barrios V., Buno M. et al.: Anthropometric parameters and their relationship to serum growth hormone binding protein and leptin levels in children with acute lymphoblastic leukemia: a prospective study. Eur. J. Endocrinol. 2000:143, [21] Khosla S.: Leptin-central or peripheral to the regulation of bone metabolism. Endorinology, 2002:143 (11), [22] Gordeladze J.O., Drevon C.A., Syversen U., Reseland J.E.: Leptin stimulates human osteoblastic cell proliferation, de novo collagen synthesis and mineralization: impact on differentiation markers, apoptosis and osteoclastic signaling. J. Cell. Biochem., 2002:85, [23] Holloway W.R., Collier F., Aitken C.J. et al.: Leptin inhibits osteoclast generation. J. Bone. Miner. Res., 2002:17, [24] Duce P., Amling M., Takeda Shu. et al.: Leptin inhibits bone formation through a hypothalamic relay: a central control of bone mass. Cell, 2000:100,
STRESZCZENIE Wstęp: Celem pracy Materiały i metody:
STRESZCZENIE Wstęp: Dzięki poprawie wyników leczenia przeciwnowotworowego u dzieci i młodzieży systematycznie wzrasta liczba osób wyleczonych z choroby nowotworowej. Leczenie onkologiczne nie jest wybiórcze
Bardziej szczegółowoPrzyrost masy kostnej u chorych leczonych w dzieciństwie z powodu ostrej białaczki limfoblastycznej
Przyrost masy kostnej u chorych leczonych w dzieciństwie z powodu ostrej białaczki limfoblastycznej 7 Przyrost masy kostnej u chorych leczonych w dzieciństwie z powodu ostrej białaczki limfoblastycznej
Bardziej szczegółowoCzynniki genetyczne sprzyjające rozwojowi otyłości
Czynniki genetyczne sprzyjające rozwojowi otyłości OTYŁOŚĆ Choroba charakteryzująca się zwiększeniem masy ciała ponad przyjętą normę Wzrost efektywności terapii Czynniki psychologiczne Czynniki środowiskowe
Bardziej szczegółowoSTRESZCZENIE. Wstęp. Cele pracy
STRESZCZENIE Wstęp Hormon wzrostu (GH) jest jednym z najważniejszych hormonów anabolicznych promujących proces wzrastania człowieka. GH działa lipolitycznie, wpływa na metabolizm węglowodanów, białek i
Bardziej szczegółowoOcena wpływu nasilenia objawów zespołu nadpobudliwości psychoruchowej na masę ciała i BMI u dzieci i młodzieży
Ewa Racicka-Pawlukiewicz Ocena wpływu nasilenia objawów zespołu nadpobudliwości psychoruchowej na masę ciała i BMI u dzieci i młodzieży Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych PROMOTOR: Dr hab. n.
Bardziej szczegółowolek. Magdalena Bosak-Prus Ocena profilu oreksyny A i greliny u dzieci niskorosłych.
lek. Magdalena Bosak-Prus Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny nr 1 we Wrocławiu, Katedra i Klinika Endokrynologii i Diabetologii Wieku Rozwojowego, młodszy asystent Ocena profilu oreksyny A i greliny
Bardziej szczegółowoSpodziewany efekt kliniczny wpływu wit. K na kość
Rola witaminy K2 w prewencji utraty masy kostnej i ryzyka złamań i w zaburzeniach mikroarchitektury Ewa Sewerynek, Michał Stuss Zakład Zaburzeń Endokrynnych i Metabolizmu Kostnego Uniwersytetu Medycznego
Bardziej szczegółowoZALEŻNOŚĆ MIĘDZY WYSOKOŚCIĄ I MASĄ CIAŁA RODZICÓW I DZIECI W DWÓCH RÓŻNYCH ŚRODOWISKACH
S ł u p s k i e P r a c e B i o l o g i c z n e 1 2005 Władimir Bożiłow 1, Małgorzata Roślak 2, Henryk Stolarczyk 2 1 Akademia Medyczna, Bydgoszcz 2 Uniwersytet Łódzki, Łódź ZALEŻNOŚĆ MIĘDZY WYSOKOŚCIĄ
Bardziej szczegółowoCharakterystyka kliniczna chorych na raka jelita grubego
Lek. Łukasz Głogowski Charakterystyka kliniczna chorych na raka jelita grubego Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Opiekun naukowy: Dr hab. n. med. Ewa Nowakowska-Zajdel Zakład Profilaktyki Chorób
Bardziej szczegółowoOcena skuteczności preparatów miejscowo znieczulających skórę w redukcji bólu w trakcie pobierania krwi u dzieci badanie z randomizacją
234 Ocena skuteczności preparatów miejscowo znieczulających skórę w redukcji bólu w trakcie pobierania krwi u dzieci badanie z randomizacją The effectiveness of local anesthetics in the reduction of needle
Bardziej szczegółowoLek. Ewelina Anna Dziedzic. Wpływ niedoboru witaminy D3 na stopień zaawansowania miażdżycy tętnic wieńcowych.
Lek. Ewelina Anna Dziedzic Wpływ niedoboru witaminy D3 na stopień zaawansowania miażdżycy tętnic wieńcowych. Rozprawa na stopień naukowy doktora nauk medycznych Promotor: Prof. dr hab. n. med. Marek Dąbrowski
Bardziej szczegółowoEndokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology
Kulik-Rechberger B. i inni: Zależności między tkanką tłuszczową, leptyną a wybranymi wskaźnikami metabolizmu kostnego u dziewcząt Vol. 12/2013 Nr 2(43) Endokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology
Bardziej szczegółowoEndokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology
Vol. 1/2002 Nr 1 Endokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology Zależność gęstości mineralnej kręgosłupa lędźwiowego od wieku, wzrostu i masy ciała u dziewcząt w okresie dojrzewania orrelation of
Bardziej szczegółowoZaburzenie równowagi energetycznej
Otyłość dzieci i młodzieży czy można jej zapobiec? Dr n. med. Andrea Horvath Dr n. med. Piotr Dziechciarz Klinika Pediatrii WUM Zaburzenie równowagi energetycznej wyrażonej nadmiernym odkładaniem tkanki
Bardziej szczegółowoEndokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology
Vol. 2/2003 Nr 3(4) Endokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology Ocena wybranych parametrów przemiany lipidowej u dzieci z somatotropinową niedoczynnością przysadki w trakcie leczenia hormonem wzrostu
Bardziej szczegółowoAnalysis of infectious complications inf children with acute lymphoblastic leukemia treated in Voivodship Children's Hospital in Olsztyn
Analiza powikłań infekcyjnych u dzieci z ostrą białaczką limfoblastyczną leczonych w Wojewódzkim Specjalistycznym Szpitalu Dziecięcym w Olsztynie Analysis of infectious complications inf children with
Bardziej szczegółowoOsteoporoza w granicznej niewydolności nerek - problem niedoboru witaminy D
Atlanta Osteoporoza w granicznej niewydolności nerek - problem niedoboru witaminy D Jerzy Przedlacki Katedra i Klinika Nefrologii Dializoterapii i Chorób Wewnętrznych, WUM Echa ASBMR 2016 Łódź, 14.01.2017
Bardziej szczegółowoOcena stężenia wybranych miokin u dziewcząt z jadłowstrętem psychicznym i otyłością
lek. Agata Mikołajczak-Będkowska Ocena stężenia wybranych miokin u dziewcząt z jadłowstrętem psychicznym i otyłością rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Promotor: dr hab. n. med. Joanna Oświęcimska
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 640 SECTIO D 2005
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 640 SECTIO D 2005 Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu im.jędrzeja Śniadeckiego, Gdańsk, Polska Jędrzej Śniadecki Academy
Bardziej szczegółowoWitamina D w chorobach przewlekłych wieku rozwojowego
Witamina D w chorobach przewlekłych wieku rozwojowego Agnieszka Szlagatys-Sidorkiewicz Klinika Pediatrii, Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci Gdański Uniwersytet Medyczny Witamina D w chorobach
Bardziej szczegółowoOSTEOPOROZA. bez tajemnic. Ulotka informacyjna.
OSTEOPOROZA bez tajemnic Ulotka informacyjna www.wygrajmyzdrowie.pl Osteoporoza uznana została przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) za jedną z głównych chorób cywilizacyjnych. Narażona jest na nią
Bardziej szczegółowoSTRESZCZENIE PRACY DOKTORSKIEJ
mgr Bartłomiej Rospond POSZUKIWANIE NEUROBIOLOGICZNEGO MECHANIZMU UZALEŻNIENIA OD POKARMU - WPŁYW CUKRÓW I TŁUSZCZÓW NA EKSPRESJĘ RECEPTORÓW DOPAMINOWYCH D 2 W GRZBIETOWYM PRĄŻKOWIU U SZCZURÓW STRESZCZENIE
Bardziej szczegółowoOCENA ROZPRAWY NA STOPIEŃ DOKTORA NAUK MEDYCZNYCH
KLINIKA NEONATOLOGII PUM 72-010 Police, ul. Siedlecka 2 Kierownik kliniki: Prof. dr. hab. n. med. Maria Beata Czeszyńska Tel/fax. 91 425 38 91 adres e- mail beataces@pum.edu.pl Szczecin, dnia 11. 06. 2018r
Bardziej szczegółowoz jadłowstrętem psychicznym i otyłością"
Warszawa, 05.03.2018 RECENZJA ROZPRAWY DOKTORSKIEJ pt. "Ocena stężenia wybranych miokin u dziewcząt z jadłowstrętem psychicznym i otyłością" Lekarz Agaty Mikołajczak- Będkowskiej Jadłowstręt psychiczny
Bardziej szczegółowoStandardy i normy do oceny rozwoju somatycznego dzieci i młodzieży Doskonałe narzędzia czy pułapki diagnostyczne?
Standardy i normy do oceny rozwoju somatycznego dzieci i młodzieży Doskonałe narzędzia czy pułapki diagnostyczne? Dr hab. n. med. Anna Oblacińska Zakład Zdrowia Dzieci i Młodzieży Instytut Matki i Dziecka
Bardziej szczegółowoDENSYTOMETRIA - BADANIE GĘSTOŚCI KOŚCI
KRAKOWSKIE CENTRUM MEDYCZNE Prof. dr hab. med. Edward Czerwiński Kraków 31-501, ul. Kopernika 32, www.kcm.pl tel. 12 430 00 00 DENSYTOMETRIA - BADANIE GĘSTOŚCI KOŚCI Informacje dla pacjentów Oferta Krakowskiego
Bardziej szczegółowoCystatin C as potential marker of Acute Kidney Injury in patients after Abdominal Aortic Aneurysms Surgery preliminary study
Cystatin C as potential marker of Acute Kidney Injury in patients after Abdominal Aortic Aneurysms Surgery preliminary study Anna Bekier-Żelawska 1, Michał Kokot 1, Grzegorz Biolik 2, Damian Ziaja 2, Krzysztof
Bardziej szczegółowoEndokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology
Golec J. i inni: Jakość kości u dzieci łódzkich w wieku szkolnym określona na podstawie parqametrów badania ultradźwiękowego Vol. 12/2013 Nr 2(43) Endokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology Jakość
Bardziej szczegółowoZwiązki cech somatycznych z wybranymi zdolnościami motorycznymi chłopców w wieku lat
PRACE NAUKOWE Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie Seria: Kultura Fizyczna 00, z. VIII Inga Kordel Związki cech somatycznych z wybranymi zdolnościami motorycznymi chłopców w wieku 1 lat Streszczenie
Bardziej szczegółowoEndokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology
Vol. 6/2007 r 4(21) Endokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology Częstość występowania nadwagi i otyłości u dzieci w wieku 7-9 lat województwa mazowieckiego Analysis of nutritional status 7-9 years
Bardziej szczegółowoZasady wdroŝenia absolutnego ryzyka złamaz. amań w algorytmach diagnostyczno-leczniczych
Zasady wdroŝenia absolutnego ryzyka złamaz amań w algorytmach diagnostyczno-leczniczych Dr hab. med. Jerzy Przedlacki XVII Wielodyscyplinarne Forum Osteoporotyczne Warszawa-Mi Międzylesie, 20.05.2006 Algorytm
Bardziej szczegółowoMagdalena Walicka, Ewa Czerwińska, Marek Tałałaj, Ewa Marcinowska-Suchowierska
/ORIGINAL PAPERS Endokrynologia Polska/Polish Journal of Endocrinology Tom/Volume 60; Numer/Number 2/2009 ISSN 0423 104X Wpływ zmniejszenia masy ciała na stężenie leptyny i gęstość minerału kostnego u
Bardziej szczegółowoStreszczenie Wstęp: Celem pracy Pacjenci, materiał i metody:
Streszczenie Wstęp: Somatotropinowa niedoczynność przysadki (SNP) może występować jako jedna ze składowych tzw. wielohormonalnej niedoczynności przysadki (WNP) lub jako postać izolowana. Wrodzona SNP występuje
Bardziej szczegółowoKatarzyna Pawlak-Buś
Katarzyna Pawlak-Buś Klinika Rumatologii i Rehabilitacji Uniwersytetu Medycznego Oddział Reumatologii i Osteoporozy Szpitala im. Józefa Strusia w Poznaniu Canalis at al., N. Engl. J. Med. 2007 Równowaga
Bardziej szczegółowoparametrów biochemicznych (cholesterol całkowity, cholesterol HDL, cholesterol LDL,
1. STRESZCZENIE W ostatnich latach obserwuje się wzrost zachorowań na zaburzenia psychiczne, między innymi takie jak depresja i schizofrenia. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) prognozuje, że choroby te
Bardziej szczegółowoTelefon 1: Ulica: Kod pocztowy: Województwo: Miejsce: Kraj: Poland. 90,55 kg 184,0 cm 26,7 kg/m²
Wiek: Płeć: 29 lat 8 mies. mężczyzna Telefon 1: Ulica: Kod pocztowy: Województwo: Miejsce: Kraj: Poland Dane podstawowe Data: 13.04.23 Godzina: 10:53 90,55 kg 184,0 cm 26,7 kg/m² Płyn Pomiar całkowitej
Bardziej szczegółowoTomasz Szafrański UNIWERSYTET MEDYCZNY IM. KAROLA MARCINKOWSKIEGO W POZNANIU ODDZIAŁ REUMATOLOGII I OSTEOPOROZY SZPITAL IM. J. STRUSIA W POZNANIU
5 Tomasz Szafrański UNIWERSYTET MEDYCZNY IM. KAROLA MARCINKOWSKIEGO W POZNANIU ODDZIAŁ REUMATOLOGII I OSTEOPOROZY SZPITAL IM. J. STRUSIA W POZNANIU Historia choroby pacjenta Pacjentka lat 67 Wzrost 156
Bardziej szczegółowoEndokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology
Vol. 1/2002 Nr 1 Endokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology Ocena wybranych parametrów gospodarki lipidowej u dzieci z mikrosomią Evaluation of selected lipid metabolism in children with microsomia
Bardziej szczegółowoOcena zależności pomiędzy stężeniami wifatyny i chemeryny a nasileniem łuszczycy, ocenianym za pomocą wskaźników PASI, BSA, DLQI.
Uniwersytet Medyczny w Lublinie Katarzyna Chyl-Surdacka Badania wisfatyny i chemeryny w surowicy krwi u chorych na łuszczycę Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych streszczenie Promotor Prof. dr hab.
Bardziej szczegółowoKinga Janik-Koncewicz
Kinga Janik-Koncewicz miażdżyca choroby układu krążenia cukrzyca typu 2 nadciśnienie choroby układu kostnego nowotwory Światowa Organizacja Zdrowia szacuje, że około 7-41% nowotworów jest spowodowanych
Bardziej szczegółowoZasady postępowania w osteoporozie. skrócona wersja
Zasady postępowania w osteoporozie skrócona wersja Zasady postępowania w osteoporozie skrócona wersja 1 U kogo wykonywać badania w kierunku osteoporozy? Badania w kierunku osteoporozy należy wykonać u
Bardziej szczegółowoPrzykłady opóźnień w rozpoznaniu chorób nowotworowych u dzieci i młodzieży Analiza przyczyn i konsekwencji
PROGRAM POPRAWY WCZESNEGO WYKRYWANIA I DIAGNOZOWANIA NOWOTWORÓW U DZIECI W PIĘCIU WOJEWÓDZTWACH POLSKI Przykłady opóźnień w rozpoznaniu chorób nowotworowych u dzieci i młodzieży Analiza przyczyn i konsekwencji
Bardziej szczegółowoEndokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology
Vol. 3/2004 Nr 2(7) Endokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology Ocena niektórych markerów obrotu kostnego i gęstości mineralnej kręgosłupa lędźwiowego u dziewcząt z chorobą Gravesa-Basedowa Assessment
Bardziej szczegółowoDBAJMY O PRAWIDŁOWY ROZWÓJ NASZYCH DZIECI
DBAJMY O PRAWIDŁOWY ROZWÓJ NASZYCH DZIECI Nadwaga i otyłość ukształtowana w wieku dziecięcym niesie za sobą zwiększone ryzyko utrzymania się w wieku dojrzewania i po osiągnięciu dorosłości, co za tym idzie
Bardziej szczegółowoPromotor: prof. dr hab. Katarzyna Bogunia-Kubik Promotor pomocniczy: dr inż. Agnieszka Chrobak
INSTYTUT IMMUNOLOGII I TERAPII DOŚWIADCZALNEJ IM. LUDWIKA HIRSZFELDA WE WROCŁAWIU POLSKA AKADEMIA NAUK mgr Milena Iwaszko Rola polimorfizmu receptorów z rodziny CD94/NKG2 oraz cząsteczki HLA-E w patogenezie
Bardziej szczegółowoFetuina i osteopontyna u pacjentów z zespołem metabolicznym
Fetuina i osteopontyna u pacjentów z zespołem metabolicznym Dr n med. Katarzyna Musialik Katedra Chorób Wewnętrznych, Zaburzeń Metabolicznych i Nadciśnienia Tętniczego Uniwersytet Medyczny w Poznaniu *W
Bardziej szczegółowoSkeletal Status at Diagnosis in Children with Hematologic Malignancy Pilot Study*
original papers Adv Clin Exp Med 2010, 19, 4, 531 535 ISSN 1230-025X Copyright by Wroclaw Medical University Elżbieta Jakubowska-Pietkiewicz 1, Anna Szczepaniak-Kubat 1, Beata Zalewska-Szewczyk 2, Danuta
Bardziej szczegółowoDoustne środki antykoncepcyjne a ryzyko wystąpienia zakrzepicy. Dr hab. Jacek Golański Zakład Zaburzeń Krzepnięcia Krwi Uniwersytet Medyczny w Łodzi
Doustne środki antykoncepcyjne a ryzyko wystąpienia zakrzepicy Dr hab. Jacek Golański Zakład Zaburzeń Krzepnięcia Krwi Uniwersytet Medyczny w Łodzi Żylna choroba zakrzepowozatorowa (ŻChZZ) stanowi ważny
Bardziej szczegółowoPiotr Dudek Promotor: prof. dr hab. med. Wojciech Zgliczyński Klinika Endokrynologii, Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego
STRESZCZENIE Praca na stopień doktora nauk medycznych Wpływ wyrównywania niedoboru testosteronu na jakość życia, skład ciała, gęstość mineralną kości, stężenie leptyny i białka C-reaktywnego u starszych
Bardziej szczegółowoUSG Power Doppler jest użytecznym narzędziem pozwalającym na uwidocznienie wzmożonego przepływu naczyniowego w synovium będącego skutkiem zapalenia.
STRESZCZENIE Serologiczne markery angiogenezy u dzieci chorych na młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów - korelacja z obrazem klinicznym i ultrasonograficznym MIZS to najczęstsza przewlekła artropatia
Bardziej szczegółowoEndokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology
Vol. 5/2006 Nr 1(14) Endokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology Ocena znaczenia osteoprotegeryny w etiopatogenezie niskiej masy kostnej u dzieci i młodzieży Evaluation of osteoprotegerin significance
Bardziej szczegółowoLECZENIE NISKOROSŁYCH DZIECI Z SOMATOTROPINOWĄ NIEDOCZYNNOŚCIĄ PRZYSADKI (ICD-10 E 23)
Dziennik Urzędowy Ministra Zdrowia 697 Poz. 133 Załącznik B.19. LECZENIE NISKOROSŁYCH DZIECI Z SOMATOTROPINOWĄ NIEDOCZYNNOŚCIĄ PRZYSADKI (ICD-10 E 23) ŚWIADCZENIOBIORCY Do programu kwalifikuje Zespół Koordynacyjny
Bardziej szczegółowoENDOKRYNOLOGIA POLSKA
E P ENDOKRYNOLOGIA POLSKA POLISH JOURNAL OF ENDOCRINOLOGY REVIEWS / REVIEWS Endokrynologia Polska / Polish Journal of Endocrinology Tom/Volume 55; Numer/Number 6/2004 ISSN 0423-104X New ISCD recommendations
Bardziej szczegółowoNiedożywienie i otyłość a choroby nerek
Niedożywienie i otyłość a choroby nerek Magdalena Durlik Klinika Medycyny Transplantacyjnej, Nefrologii i Chorób Wewnętrznych Warszawski Uniwersytet Medyczny Częstość przewlekłej choroby nerek na świecie
Bardziej szczegółowoOKRES DOJRZAŁOŚCI PŁCIOWEJ - POKWITANIE
OKRES DOJRZAŁOŚCI PŁCIOWEJ - POKWITANIE Co powinno zostać w mojej pamięci po wykładzie Symptomy pokwitania Mechanizm pokwitania Znajomość pojęć: adrenarche, gonadarche, przedwczesne pokwitanie płciowe
Bardziej szczegółowoAneks II. Niniejsza Charakterystyka Produktu Leczniczego oraz ulotka dla pacjenta stanowią wynik procedury arbitrażowej.
Aneks II Zmiany dotyczące odpowiednich punktów Charakterystyki Produktu Leczniczego oraz ulotki dla pacjenta przedstawione przez Europejską Agencję Leków (EMA) Niniejsza Charakterystyka Produktu Leczniczego
Bardziej szczegółowoEndokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology
Vol. 4/2005 Nr 1(10) Endokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology Prospektywna ocena gęstości mineralnej kości u dziewcząt z jadłowstrętem psychicznym A prospective evaluation of bone mineral density
Bardziej szczegółowoEndokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology
Vol. 6/2007 Nr 1(18) Endokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology Udział ghreliny i leptyny w regulacji wzrastania i dojrzewania dziewcząt The Role of Ghrelin and Leptin in the Regulation of Growth
Bardziej szczegółowoUNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE KATEDRA I KLINIKA REUMATOLOGII I UKŁADOWYCH CHORÓB TKANKI ŁĄCZNEJ PRACA DOKTORSKA.
UNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE KATEDRA I KLINIKA REUMATOLOGII I UKŁADOWYCH CHORÓB TKANKI ŁĄCZNEJ PRACA DOKTORSKA Małgorzata Biskup Czynniki ryzyka sercowo-naczyniowego u chorych na reumatoidalne zapalenie
Bardziej szczegółowoTab. 2. Charakterystyka zbadanej populacji w latach 1998-1999 w grupach płci i wieku. Grupy wiekowe. 18-28 29-39 40-49 50-59 >60 r.
. WYIKI Analizie poddano wyniki badań 89 osób, 7 kobiet i mężczyzn w wieku 8-78 lat. Średnia wieku kobiet wynosiła,8 ±,6 lat, średnia wieku mężczyzn wynosiła,89 ± 7, lat. Średnia wieku dla obu płci wynosiła,6
Bardziej szczegółowoEndokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology
Rymkiewicz-Kluczyńska B. i inni: Ocena wyników leczenia hormonem Szewczyk wzrostu L. polskich i inni Aktywność pacjentów opioidowa z idiopatycznym u dziewcząt niedoborem z nadczynnością hormonu i niedoczynnością
Bardziej szczegółowoEndokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology
Zachurzok-Buczyńska A. i inni Wzrost i masa ciała w pierwszych trzech latach życia dzieci... Vol. 2/2003 Nr 1(2) Endokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology Wzrost i masa ciała w pierwszych trzech
Bardziej szczegółowoAnna Majcher, Ewelina Witkowska-Sędek, Joanna Bielecka-Jasiocha, Beata Pyrżak
IMiD, Wydawnictwo Aluna Medycyna Wieku Rozwojowego, 2012, XVI, 2 Anna Majcher, Ewelina Witkowska-Sędek, Joanna Bielecka-Jasiocha, Beata Pyrżak Klinika Pediatrii i Endokrynologii, Warszawski Uniwersytet
Bardziej szczegółowoWskaźniki włóknienia nerek
Wskaźniki włóknienia nerek u dzieci z przewlekłą chorobą nerek leczonych zachowawczo Kinga Musiał, Danuta Zwolińska Katedra i Klinika Nefrologii Pediatrycznej Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich
Bardziej szczegółowoKatedra i Zakład Biochemii Kierownik Katedry: prof. dr hab. n. med. Ewa Birkner
mgr Anna Machoń-Grecka Cytokiny i czynniki proangiogenne u pracowników zawodowo narażonych na oddziaływanie ołowiu i jego związków Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Promotor: prof. dr hab. n.
Bardziej szczegółowoEndokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology
Vol. 3/2004 Nr 1(6) Endokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology Otyłość, nadwaga i niedobór masy ciała u dzieci śląskich w wieku 7-9 lat Obesity, overweight and thinness in Silesian children 7-9
Bardziej szczegółowoObrazowanie kręgosłupa w badaniu TK i MR w różnych grupach wiekowych
Lekarz Daria Dziechcińska-Połetek Obrazowanie kręgosłupa w badaniu TK i MR w różnych grupach wiekowych Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Promotor: Dr hab. n. med. Ewa Kluczewska, prof. nadzw.
Bardziej szczegółowoOdrębności diagnostyki i leczenia raka piersi u młodych kobiet
Odrębności diagnostyki i leczenia raka piersi u młodych kobiet Barbara Radecka Opolskie Centrum Onkologii Amadeo Modigliani (1884-1920) 1 Młode chore Kto to taki??? Daniel Gerhartz (1965-) 2 3 Grupy wiekowe
Bardziej szczegółowoWpływ stężenia witaminy D na dynamikę tworzenia złogów w układzie moczowym i
Lek. Joanna Milart Wpływ stężenia witaminy D na dynamikę tworzenia złogów w układzie moczowym i gęstość kości u dzieci z idiopatyczną hiperkalciurią Streszczenie Wstęp: W XXI wieku wzrosło zainteresowanie
Bardziej szczegółowoŁódź, 2016 Wojciech Pluskiewicz
Łódź, 2016 Wojciech Pluskiewicz Abstrakty przedstawiane w czasie dorocznego kongresu American Society of Bone and Mineral Research 2015 (Seattle, USA) Znaczenie upadków 2 prace Wpływ leków 2 prace Ocena
Bardziej szczegółowoPoniżej prezentuję treść własnego wystąpienia w ramach spotkania okrągłego stołu. Główne punkty wystąpienia:
Kwalifikacja do leczenia osteoporozy i kosztoefektywność leczenia osteoporozy w Polsce, polska wersja FRAX konferencja okrągłego stołu podczas IV Środkowo Europejskiego Kongresu Osteoporozy i Osteoartrozy
Bardziej szczegółowoPracownia auksologiczna
Pracownia auksologiczna A. Rusińska Klinika Propedeutyki Pediatrii i Chorób Metabolicznych Kości Uniwersytet Medyczny w Łodzi 2012 Rozwój biologiczny składa się z nieodwracalnych procesów wzrastania różnicowania
Bardziej szczegółowoIs there a relationship between age and side dominance of tubal ectopic pregnancies? A preliminary report
Is there a relationship between age and side dominance of tubal ectopic pregnancies? A preliminary report Czy istnieje zależność pomiędzy wiekiem i stroną, po której umiejscawia się ciąża ektopowa jajowodowa?
Bardziej szczegółowoS T R E S Z C Z E N I E
STRESZCZENIE Cel pracy: Celem pracy jest ocena wyników leczenia napromienianiem chorych z rozpoznaniem raka szyjki macicy w Świętokrzyskim Centrum Onkologii, porównanie wyników leczenia chorych napromienianych
Bardziej szczegółowokrwi u dziewcząt z jadłowstrętem psychicznym"
RECEN JA ROZPRAWY DOKTORSKIEJ S Warszawa, 26.02.2018 -m~jeei~~imłi~lłiałek: MIC-l i ZAG/LMF W surowicy krwi u dziewcząt z jadłowstrętem psychicznym" LekarzAnny Jarzumbek Zaburzenia odżywiania są dość rozpowszechnionym
Bardziej szczegółowoEndokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology
Kołodziejczyk H. i inni: Ocena tkanki tłuszczowej i beztłuszczowej dziewcząt i chłopców z otyłością przed i po leczeniu dietetyczno-rehabilitacyjnym Vol. 10/2011 Nr 3(36) Endokrynologia Pediatryczna Pediatric
Bardziej szczegółowoSTATYSTYKA MATEMATYCZNA
STATYSTYKA MATEMATYCZNA 1. Wykład wstępny 2. Teoria prawdopodobieństwa i elementy kombinatoryki 3. Zmienne losowe 4. Populacje i próby danych 5. Testowanie hipotez i estymacja parametrów 6. Test t 7. Test
Bardziej szczegółowo50% pacjentów z chorobą onkologiczną nie uczestniczy w żadnej formie poradnictwa dietetycznego 50% pacjentów z chorobą onkologiczną nie uczestniczy w żadnej formie poradnictwa dietetycznego 20-50% sięga
Bardziej szczegółowoPowikłania nefrologiczne u dzieci z chorobami onkologicznymi i hamatologicznymi
Powikłania nefrologiczne u dzieci z chorobami onkologicznymi i hamatologicznymi Wojciech Młynarski Klinika Pediatrii, Onkologii, Hematologii i Diabetolologii, Uniwersytet Medyczny w Łodzi Nowotwory u dzieci
Bardziej szczegółowoCHOROBY REUMATYCZNE A OBNIŻENIE GĘSTOŚCI MINERALNEJ KOŚCI
CHOROBY REUMATYCZNE A OBNIŻENIE GĘSTOŚCI MINERALNEJ KOŚCI Katarzyna Pawlak-Buś Katedra i Klinika Reumatologii i Rehabilitacji Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu ECHA ASBMR 2018 WIELOCZYNNIKOWY CHARAKTER
Bardziej szczegółowo30. DWULETNIA OBSERWACJI WYNIKÓW PROFILAKTYKI I LECZENIA OSTEOPOROZY. PROGRAM POMOST
30. DWULETNIA OBSERWACJI WYNIKÓW PROFILAKTYKI I LECZENIA OSTEOPOROZY. PROGRAM POMOST Przedlacki J, Księżopolska-Orłowska K, Grodzki A, Sikorska-Siudek K, Bartuszek T, Bartuszek D, Świrski A, Musiał J,
Bardziej szczegółowoEndokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology
Golec J. i inni: Stan zaopatrzenia w witaminę D dzieci z niską masą kostną Vol. 10/2011 Nr 1(34) Endokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology Stan zaopatrzenia w witaminę D dzieci z niską masą kostną
Bardziej szczegółowoWarszawa, r.
Klinika Chorób Wewnętrznych i Diabetologii Warszawski Uniwersytet Medyczny SP CSK ul. Banacha 1a, 02-097 Warszawa Tel. 599 25 83; fax: 599 25 82 Kierownik: dr hab. n. med. Leszek Czupryniak Warszawa, 24.08.2016r.
Bardziej szczegółowoWydłużenie życia chorych z rakiem płuca - nowe możliwości
Wydłużenie życia chorych z rakiem płuca - nowe możliwości Pulmonologia 2015, PAP, Warszawa, 26 maja 2015 1 Epidemiologia raka płuca w Polsce Pierwszy nowotwór w Polsce pod względem umieralności. Tendencja
Bardziej szczegółowoZakład Higieny Żywienia i Epidemiologii Katedry Higieny i Epidemiologii Uniwersytetu Medycznego w Łodzi 2/
64 Hygeia Public Health 2011, 46(1): 64-70 Zaburzenia stanu odżywienia dzieci kończących szkołę podstawową w Łodzi a jakość kości. Część I. Ocena parametrów antropometrycznych, subiektywnej aktywności
Bardziej szczegółowo15. KWALIFIKACJA DO LECZENIA FARMAKOLOGICZNEGO OSTEOPOROZY NA PODSTAWIE METODY FRAX I METODY JAKOŚCIOWEJ. BADANIE POMOST
15. KWALIFIKACJA DO LECZENIA FARMAKOLOGICZNEGO OSTEOPOROZY NA PODSTAWIE METODY FRAX I METODY JAKOŚCIOWEJ. BADANIE POMOST J. Przedlacki, K. Księżopolska-Orłowska, A. Grodzki, T. Bartuszek, D. Bartuszek,
Bardziej szczegółowoRAK PŁUCA A CHOROBY WSPÓŁISTNIEJĄCE
Beata Brajer-Luftmann Katedra i Klinika Pulmonologii, Alergologii i Onkologii Pulmonologicznej UM w Poznaniu TPT 30.11.2013r. Najczęstszy nowotwór na świecie (ok. 1,2 mln zachorowań i ok. 1,1ml zgonów)
Bardziej szczegółowoEndokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology
Kulińska-Szukalska K. i inni: Hiperleptynemia u dzieci z nadmiarem masy ciala Vol. 11/2012 Nr 3(40) Endokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology Hiperleptynemia u dzieci z nadmiarem masy ciała Hyperleptinemia
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 7 SECTIO D 2005
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 7 SECTIO D 5 1 Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Białej Podlaskiej Instytut Pielęgniarstwa Higher State Vocational School
Bardziej szczegółowoOcena jakości życia oraz występowania objawów lękowych i depresyjnych u pacjentek z zespołem policystycznych jajników STRESZCZENIE
Ocena jakości życia oraz występowania objawów lękowych i depresyjnych u pacjentek z zespołem policystycznych jajników STRESZCZENIE Zespół policystycznych jajników występuje u 5-10% kobiet w wieku rozrodczym.
Bardziej szczegółowoSTRESZCZENIE Celem głównym Materiał i metody
STRESZCZENIE Choroby układu krążenia od lat pozostają jedną z głównych przyczyn śmierci w Europie. W licznych badaniach opisano czynniki ryzyka, które predysponują do rozwoju miażdżycy i wystąpienia choroby
Bardziej szczegółowoLECZENIE PRZEDWCZESNEGO DOJRZEWANIA PŁCIOWEGO U DZIECI
Załącznik nr 11 do zarządzenia Nr 59/2011/DGL Prezesa NFZ z dnia 10 października 2011 r. Nazwa programu: LECZENIE PRZEDWCZESNEGO DOJRZEWANIA PŁCIOWEGO U DZIECI ICD-10 E 22.8 Przedwczesne dojrzewanie płciowe
Bardziej szczegółowoPułapki osteoporozy. Beata Kwaśny-Krochin Zakład Reumatologii UJ CM. INTERNA DLA REZYDENTÓW Listopad 2017, Kraków
Pułapki osteoporozy Beata Kwaśny-Krochin Zakład Reumatologii UJ CM INTERNA DLA REZYDENTÓW 24-25 Listopad 2017, Kraków U kogo diagnozować osteoporozę? kobieta> 65 r.ż. mężczyzny >70 r.ż. przebyte złamanie
Bardziej szczegółowoLECZENIE HORMONEM WZROSTU NISKOROSŁYCH DZIECI URODZONYCH JAKO ZBYT MAŁE W PORÓWNANIU DO CZASU TRWANIA CIĄŻY (SGA lub IUGR) (ICD-10 R 62.
Dziennik Urzędowy Ministra Zdrowia 701 Poz. 9 Załącznik B.64. LECZENIE HORMONEM WZROSTU NISKOROSŁYCH DZIECI URODZONYCH JAKO ZBYT MAŁE W PORÓWNANIU DO CZASU TRWANIA CIĄŻY (SGA lub IUGR) (ICD-10 R 62.9)
Bardziej szczegółowoGdański Uniwersytet Medyczny. Polimorfizm genów receptorów estrogenowych (ERα i ERβ) a rozwój zespołu metabolicznego u kobiet po menopauzie
Gdański Uniwersytet Medyczny Mgr Karolina Kuźbicka Polimorfizm genów receptorów estrogenowych (ERα i ERβ) a rozwój zespołu metabolicznego u kobiet po menopauzie Rozprawa doktorska Promotor: dr hab. n.
Bardziej szczegółowoZAPROSZENIE NA BADANIA PROFILAKTYCZNE WYKONYWANE W RAMACH PODSTAWOWEJ OPIEKI ZDROWOTNEJ ( )
ZAPROSZENIE NA BADANIA PROFILAKTYCZNE WYKONYWANE W RAMACH PODSTAWOWEJ OPIEKI ZDROWOTNEJ (2015-08-03) PROFILAKTYKA CHORÓB UKŁADU KRĄŻENIA ADRESACI - Osoby zadeklarowane do lekarza POZ, w wieku 35, 40, 45,
Bardziej szczegółowo,,Otyłość a ryzyko złamania. Maria Rell - Bakalarska
,,Otyłość a ryzyko złamania. Maria Rell - Bakalarska 21 Otyłość a ryzyko złamania Niezależne czynniki ryzyka złamań : wiek, uprzednio przebyte złamanie po 50 r.ż., złamanie biodra (b.k.k.u.) u rodziców,
Bardziej szczegółowoZaburzenia emocjonalne, behawioralne, poznawcze oraz jakość życia u dzieci i młodzieży z wrodzonym zakażeniem HIV STRESZCZENIE
Autor: Tytuł: Promotor: lek. Anna Zielińska Zaburzenia emocjonalne, behawioralne, poznawcze oraz jakość życia u dzieci i młodzieży z wrodzonym zakażeniem HIV dr hab. Anita Bryńska STRESZCZENIE WSTĘP: W
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LIX, SUPPL. XIV, 58 SECTIO D 2004
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LIX, SUPPL. XIV, 58 SECTIO D 2004 Akademia Wychowania Fizycznego w Krakowie, Katedra Antropologii Academy of Physical Education, Krakow,
Bardziej szczegółowo