Formy handlu zagranicznego

Transkrypt

1 Formy handlu zagranicznego Podział form handlu zagranicznego Handel zagraniczny to odpłatna wymiana towarów lub usług z partnerami mającymi siedzibę poza granicą celną państwa. Podstawowe formy handlu zagranicznego: Import przywóz towarów lub przyjęcie usług od cudzoziemców, Eksport wywóz towarów krajowych lub w znacznym stopniu przetworzonych w kraju oraz świadczenie usług cudzoziemcom, Handel tranzytowy obrót towarowy, dotyczy sytuacji gdy siedziba firmy realizującej transakcję kupna-sprzedaŝy jest w kraju trzecim. 2

2 Podział form handlu zagranicznego Szczególne formy handlu zagranicznego: Obrót uszlachetniający i reparacyjny, Obrót licencjami i know-how, Franchising, Leasing, Obrót projektami inwestycyjnymi, Inwestycje bezpośrednie. 3 Podział form handlu zagranicznego Wspólną cechą wymienionych form handlu zagranicznego jest to, Ŝe dokonują się one na wolnym rynku w sposób bezpośredni lub z udziałem pośredników. Część transakcji handlowych jest zawierana na rynkach zorganizowanych, tzn. targi, giełdy, aukcje, przetargi oraz wolne obszary celne. 4

3 Rynki zorganizowane Szacuje się, Ŝe ok. 20% ogólnej wartości handlu światowego odbywa się na rynkach zorganizowanych (inaczej: rynkach formalnych lub instytucjonalnych). Głównym celem rynków formalnych jest zorganizowanie spotkań handlowych w określonej formie między sprzedającymi i kupującymi. Zorganizowane formy wymiany międzynarodowej: targi, giełdy, aukcje, przetargi oraz wolne obszary celne. 5 Rynki zorganizowane Targi są definiowane jako spotkania handlowe organizowane regularnie, zawsze w tym samym miejscu, w ustalonych odstępach czasu i o określonym czasie trwania. W XIV w. we Francji wyłoniły się dwa typy targów: detaliczne i hurtowe. WaŜną rolę w ewolucji targów odegrało pojawienie się w końcu XIX w. targów wzorców. Najbardziej znane targi wzorcowe odbywały się w ParyŜu, Mediolanie i Lipsku. Dalszy wzrost liczby asortymentów towarów i wynikłe stąd trudności prezentacji w jednym miejscu, wpłynęły na rozwój nowego typu targów targów branŝowych. Najnowszy typ targów to targi mysli naukowotechnicznej. 6

4 Rynki zorganizowane Targi najczęściej są klasyfikowane wg kryteriów geograficznego (regionalne, krajowe i międzynarodowe) i rzeczowego (wielobranŝowe i jednobranŝowe). Współczesne targi spełniają dwie funkcje: kreatora rynku, Informacyjną. 7 Rynki zorganizowane Giełdy to organizowane w ustalonym miejscu i czasie spotkania handlowe, na których są sprzedawane ściśle określone towary po cenach ogłaszanych w codziennych notowaniach. Współczesne giełdy są poddane regulacji i kontroli ze strony państwa, które udziela koncesji na ich działalność i określa sposoby nadzorowania. Władzami giełdy są: walne zgromadzenie członków, rada giełdy, sąd rozjemczy i komisje giełdy (np. dyscyplinarna czy notowań). 8

5 Rynki zorganizowane Ze względu na zakres rzeczowy transakcji rozróŝniamy giełdy: towarów, usług, frachtów, ubezpieczeń, usług transakcyjnych. Przedmiotem obrotu na giełdach towarów sa towary masowe o wspólnych cechach typowych, takie jak zboŝa i rośliny przemysłowe, produkty zwierzęce, metale i surowce przemysłowe. Obrót towarami moŝe być prowadzony na podstawie ich próbek lub określenia jakości standardowej, bez fizycznego przedkładania towaru. 9 Rynki zorganizowane Ogół transakcji giełdowych dzielimy na: Transakcje rzeczywiste lub efektywne (tzw. spot), których celem jest rzeczywiste przeniesienie prawa własności ze sprzedającego na kupującego, Transakcje terminowe zawierane w celach spekulacyjnych lub dla zabezpieczenia się przed niekorzystnymi zmianami cen w przyszłości. UwaŜa się, Ŝe obrót giełdowy bardziej sprzyja stabilizacji cen światowych niŝ handel wolnorynkowy, czy teŝ międzynarodowe porozumienia towarowe. 10

6 Rynki zorganizowane NajwaŜniejsze giełdy towarów: giełdy zboŝowe w Chicago, Winnipeg i Rotterdamie, giełdy cukru w Nowym Jorku, Londynie i ParyŜu, giełdy skór w Chicago i Liverpoolu, giełdy metali nieŝelaznych w Londynie, Nowym Jorku i Tokio, giełdy produktów naftowych w Amsterdamie, Chicago i Nowym Jorku. 11 Rynki zorganizowane Przedmiotem transakcji na giełdach usług są usługi: transportowe lub frachtowe, ubezpieczeniowe oraz pośrednictwa transakcyjnego. Giełdy frachtów transakcje na nich zawierane obejmują usługi transportu wodnego morskiego i śródlądowego. Kontrakty są zawierane na transport czarterowy. Publikowane przez giełdę frachtów notowania stanowią często podstawę ustalania stawek przewozowych w transakcjach pozagiełdowych. 12

7 Rynki zorganizowane Giełdy ubezpieczeń w krajach wysoko rozwiniętych istnieje wiele związków i organizacji ubezpieczycieli koordynujących działalność ubezpieczeniową oraz reasekuracyjną w skali poszczególnych państw, a takŝe w skali międzynarodowej. Najsilniej oddziałującą na rynek ubezpieczeń w świecie jest Korporacja Lloydsa w Londynie, zwana giełdą ubezpieczeń. Notowania stawek ubezpieczeniowych, które prowadzi korporacja, stanowią podstawę negocjacyjną dla zawierających umowy ubezpieczeniowe na całym świecie. 13 Rynki zorganizowane Aukcje sprzedaŝ w formie przetargu towarów, których wartość rynkową bardzo trudno z góry ustalić. Najbardziej charakterystyczna cecha aukcji jest fakt bezpośredniej i publicznej konkurencji, w danym miejscu i czasie, między potencjalnymi nabywcami danej rzeczy. Typowe towary aukcyjne: drewno, tytoń, herbata, owoce, ryby, futra, diamenty, kwiaty, antyki, obrazy, 14

8 Rynki zorganizowane Przetargi polegają na publicznym zakupie lub sprzedaŝy towarów bądź usług w najkorzystniejszych warunkach i cenach. Przetarg cechuje pisemne zgłaszanie ofert, przez co oferenci nie mają moŝliwości konfrontowania swoich propozycji z propozycjami innych uczestników przetargu. W handlu międzynarodowym przetargi są na ogół ogłaszane przez państwo, organizacje gospodarcze, ponadnarodowe przedsiębiorstwa i dotyczą zakupu towarów bądź realizacji inwestycji o duŝej wartości. Istnieją dwa rodzaje przetargów: publiczne i zamknięte. 15 Bezpośredni i pośredni handel zagraniczny Transakcje handlowe mogą być realizowane bezpośrednio między producentami i odbiorcami bądź poprzez wyspecjalizowane przedsiębiorstwa handlu zagranicznego, które występują jako pośrednicy w handlu. Eksport bezpośredni wykazuje tendencje rosnącą szczególnie w obszarze handlu dobrami inwestycyjnymi. SprzedaŜ tego rodzaju dóbr jest często związana ze świadczeniem dodatkowych usług w zakresie doradztwa, konserwacji, napraw, co wymaga kontaktu miedzy producentem a odbiorcą. 16

9 Eksport bezpośredni stosowany głównie w eksporcie dóbr inwestycyjnych, bezpośredni kontakt z klientem, wymaga dobrej znajomości rynków zagranicznych przez producenta, konieczność własnej akwizycji i dbałość o rynek, własny dział eksportu, dłuŝsza droga zbytu, własny magazyn wysyłkowy, własny serwis i magazyn części zamiennych, długoterminowe kredyty, wzrost zaangaŝowania kapitału, wysokie ryzyko kredytowe. 17 Eksport pośredni Eksport pośredni jest praktykowany przede wszystkim przez firmy średniej wielkości, działające w przemyśle dóbr konsumpcyjnych. Przyczyny to wysokie koszty organizacji własnej sieci zbytu lub niewielkie ilości towarów oferowanych na poszczególne rynki. Bezpośredni eksport nie jest równieŝ celowy przy sprzedaŝy dóbr seryjnych. ZagroŜeniem jest sytuacja gdy firma eksportująca nie dość intensywnie promuje określone wyroby. 18

10 Eksport pośredni Współpraca producenta i pośrednika moŝe przybierać dwie formy: producent znajduje firmę eksportową do realizacji zbytu własnych towarów na rynku zagranicznym i przekazuje jej prawo do wyłącznej sprzedaŝy, firma eksportowa zaspokaja zgłoszony przez zagranicę popyt na określone towary, wybierając najlepszą aktualną ofertę ze strony producentów. 19 Eksport pośredni sprzedaŝ towarów przez producenta w kraju, dystrybucja poprzez przedsiębiorstwo handlu zagranicznego, znajomość przez pośredników specyficznych dla danego kraju sieci sprzedaŝy i dróg transportu, doświadczenie rynkowe pośredników specjalizacja sprzedaŝy, ryzyko błędnych informacji o popycie na towary, wymóg przekazywania prawa wyłącznej sprzedaŝy, producent unika tworzenia własnej sieci zbytu, preferowany w przypadku niewielkich bądź nieregularnych dostaw towarów lub przy sprzedaŝy produktów seryjnych, nie wymaga angaŝowania kapitału na cele składowania i dystrybucji. 20

11 Import bezpośredni stosowany zwłaszcza w przypadku surowców i półfabrykatów, stosowany gdy liczy się długotrwałe i regularne zaopatrzenie w duŝe ilości dobra, bezpośredni kontakt z dostawcą, własny oddział zagraniczny, własna orientacja w rynku, własna akwizycja, wymaga urządzania magazynu importowego, ryzyko transportowe importera, większe zaangaŝowanie kapitału. 21 Import pośredni dokonywany nieregularnie bądź w małych ilościach, rozproszony, z wielu krajów, korzystniejsze ceny poprzez masowe zakupy przez firmy handlu zagranicznego, konieczna dobra znajomość runku przez pośrednika, moŝliwość przystosowania importowanych towarów przez firmy handlu zagranicznego do wymagań odbiorców, np. mieszanie, sortowanie, itp., brak problemu poszukiwania źródeł zaopatrzenia, stała gotowość dostaw. 22

12 Bezpośredni i pośredni handel zagraniczny W Polsce obserwuje się w ostatnich latach powrót producentów do samodzielnego spełniania funkcji zbytu i zakupu towarów zagranicą. Do pozytywnych stron naleŝy zaliczyć bezpośrednie kontakty oraz eliminacja kosztów pośrednictwa. Do negatywnych stron naleŝą: niedostateczne przygotowanie MSP do bezpośredniego prowadzenia handlu zagranicznego, słabe rozeznanie rynków zagranicznych, brak odpowiedniego zaplecza (bazy magazynowej, transportowej i sieci łączności), brak moŝliwości świadczenie usług związanych ze sprzedaŝą. 23 Handel tranzytowy W handlu tranzytowym obrót towarowy nie jest dokonywany bezpośrednio między eksporterem w kraju wytworzenia a importerem w kraju odbiorcy, lecz odbywa się za pośrednictwem firmy tranzytowej znajdującej się w kraju trzecim. W zaleŝności od siedziby firmy realizującej transakcję tranzytową rozróŝniamy handel tranzytowy aktywny i pasywny. 24

13 Handel tranzytowy 25 Handel tranzytowy Handel tranzytowy jest poŝądany gdy ze względów politycznych jest utrudniony bezpośredni handel z określonym krajem, wysokie cła bądź wykorzystanie istniejących preferencji handlowych (bezcłowe kontyngenty), trudna dostępność lub nieznajomość rynków zagranicznych. Przedmiotem handlu tranzytowego jest: bawełna, tytoń, duŝe partie towarów masowych lub produktów seryjnych. 26

14 Inwestycje bezpośrednie Inwestycje bezpośrednie to forma długoterminowej lokaty kapitału za granicą, polegająca na: stworzeniu w obcym kraju nowego przedsiębiorstwa i wyposaŝeniu go w kapitał zakładowy albo wykupieniu takiej liczby akcji zagranicznego przedsiębiorstwa, która pozwala na kontrolowanie jego działalności. ZADANIE: Rozszerzamy naszą działalność za granicę. Jakie są nasze motywy? Plusy i minusy takiego działania. 27 Inwestycje bezpośrednie Korzystne strony inwestowania za granicą: niŝsze koszty płac za granicą niŝ w kraju, obecność na rynku zbytu za granicą, długofalowe zwiększenie zdolności konkurencyjnej, zdobywanie nowych rynków zbytu, pozbycie się ryzyka walutowego, często tańsze surowce, niŝsze koszty transportu do odbiorców, ulgi podatkowe w kraju inwestowania, wyeliminowanie problemów z wwozem towarów, tani reimport. 28

15 Inwestycje bezpośrednie Niekorzystne strony inwestowania za granicą: ograniczenie, w niektórych okolicznościach, transferu zysków, ryzyko polityczne, np. groźba wywłaszczenia, moŝliwa dyskryminacja, gdy za duŝa konkurencja w stosunku do rodzimej produkcji, stosowany warunek udziału mniejszościowego, co moŝe prowadzić do krępowania działalności inwestora, utrata miejsc pracy w kraju. 29 Inwestycje bezpośrednie Motywy inwestowania za granicą: 1.motyw zbytu (zdobywanie nowych lub zachowanie dotychczasowych rynków zbytu), 2.motyw zaopatrzenia (np. pewniejsze zaopatrzenie w surowce), 3.motyw obniŝki kosztów (tańsza siła robocza), 4.motyw ochrony środowiska (niŝsze wymogi w kraju inwestowania). 30

16 Pośrednicy w handlu zagranicznym Pośrednicy róŝnią się między sobą m.in. ze względu na wielkość ponoszonego ryzyka. Podział pośredników: na cudzy rachunek nie ponosi strat a wynagrodzenie w formie prowizji w cudzym imieniu bezpośrednie przeniesienie praw na mocodawcę we własnym imieniu pośrednie przeniesienie praw na mocodawcę na własny rachunek i we własnym imieniu ponosi całkowite koszty i ryzyko wynikające z transakcji (dystrybutor) 31 Pośrednicy w handlu zagranicznym Pośrednik w cudzym imieniu w cudzym imieniu na cudzy rachunek na cudzy rachunek we własnym imieniu we własnym imieniu na na własny rachunek i i we we własnym imieniu dystrybutor (dealer) przedstawiciel (agent) komisant cif_agent konsygnator makler handlowy 32

17 Pośrednicy w handlu zagranicznym Przedstawiciel (agent handlowy) jest to osoba fizyczna lub prawna stale pośrednicząca w zawieraniu umów kupnasprzedaŝy w ramach posiadanego upowaŝnienia i współdziałająca przy ich wykonywaniu. Za swoje pośrednictwo agent otrzymuje umówiona prowizje. Podstawą współpracy jest szczegółowa umowa agencyjna. Elementy umowy: klauzula konkurencyjności prawo wyłączności struktura wynagrodzenia prowizyjnego 33 Pośrednicy w handlu zagranicznym 34

18 Pośrednicy w handlu zagranicznym Cif-agent to szczególny przedstawiciel handlowy. Zawiera on umowy z większa liczba przedsiębiorstw i dokonuje na ich zlecenie sprzedaŝy produktów, zachowując niezaleŝność do poszczególnych zleceniodawców. Realizuje on transakcje sprzedaŝy towarów, w odniesieniu do których są przyjęte warunki dostawy cif. Przy warunkach dostawy CIF kupujący musi jedynie odebrać towar z portu. Dostawy realizowane są zazwyczaj na zamówienie importerów. CIF (Cost, Insurance, Freight paid to) koszt, ubezpieczenie i fracht zapłacono do nazwa portu 35 Pośrednicy w handlu zagranicznym 36

19 Pośrednicy w handlu zagranicznym Makler handlowy jest kupcem, który odpłatnie pośredniczy w zawieraniu w cudzym imieniu i na cudzy rachunek transakcji towarowych, pienięŝnych, frachtowych lub ubezpieczeniowych. Między maklerem a zleceniodawcą nie ma stałej umowy, wykonuje on zlecenia dla kaŝdego, kto się do niego zwróci. Za swoje usługi pobiera prowizje maklerską, zazwyczaj płaconą przez partnerów handlowych po połowie. W większości krajów maklerzy są koncesjonowani przez państwo, giełdę lub korporację kupiecką. 37 Pośrednicy w handlu zagranicznym 38

20 Pośrednicy w handlu zagranicznym Komis polega na tym, Ŝe przyjmujący zlecenie (komisant) podejmuje się kupna lub sprzedaŝy rzeczy ruchomych w imieniu własnym ale na rachunek dającego zlecenie (komitenta). Komisant jest samodzielnym przedstawicielem pośrednim, tzn. występuje we własnym imieniu bez potrzeby ujawniania komitenta. Cenę ustala komitent, jest to minimalna cena po jakiej komisant moŝe sprzedać towar. Komisant otrzymuje wynagrodzenie, które ma charakter prowizji i jest płacone po dokonaniu transakcji. Problemy: odpowiedzialność za towar, ubezpieczenie. 39 Pośrednicy w handlu zagranicznym 40

21 Pośrednicy w handlu zagranicznym Dystrybutor jest niezaleŝnym kupcem (importerem) działającym we własnym imieniu i na własny rachunek oraz ryzyko, któremu producent (eksporter) udziela wyłącznych praw na danym rynku. Umowa między producentem a dystrybutorem (importerem) zawiera dwie charakterystyczne cechy: stałe powierzanie przez producenta towarów markowych dystrybutorowi, włączanie jego przedsiębiorstwa do sieci zbytu producenta. 41 Pośrednicy w handlu zagranicznym Podstawą działalności dystrybutora jest promocja i sprzedaŝ uzgodnionych w umowie towarów, które nabywa od producenta. Przesyłanie sprawozdań finansowych producentowi. Dystrybutor bez zgody producenta nie moŝe się podejmować rozprowadzania towarów konkurencyjnych. Sprawa wyłączności sprzedaŝy. Prawo UE nie uznaje wszelkich klauzul umownych dotyczących wyłączności działania na danym terytorium. 42

22 Pośrednicy w handlu zagranicznym 43