Ocena zgodności analizy patologicznej raka stercza według skali Gleasona w biopsji igłowej i preparacie po laparoskopowej radykalnej prostatektomii

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Ocena zgodności analizy patologicznej raka stercza według skali Gleasona w biopsji igłowej i preparacie po laparoskopowej radykalnej prostatektomii"

Transkrypt

1 prace oryginalne Marcin Cichocki Tomasz Konecki Zbigniew Jabłonowski Ocena zgodności analizy patologicznej raka stercza według skali Gleasona w biopsji igłowej i preparacie po laparoskopowej radykalnej prostatektomii Concordance evaluation of Gleason score between laparoscopic prostatectomy and needle biopsy specimens I Klinika Urologii Uniwersytetu Medycznego w Łodzi, USK im. WAM-CSW Kierownik: dr hab. n. med. Zbigniew Jabłonowski Dodatkowe słowa kluczowe: rak prostaty biopsja stercza klasyfikacja Gleasona prostatektomia laparoskopowa Additional key words: prostate cancer prostate biopsy Gleason score laparoscopic prosatatectomy Autorzy nie deklarują konfliktu interesów Otrzymano: Zaakceptowano: Adres do korespondencji: ul. Żeromskiego 113, Łódź tel , fax urologialodz@poczta.onet.pl Wstęp: Rak stercza obecnie uznany jest za jeden z największych problemów medycznych szczególnie w krajach rozwiniętych. W Europie jest to najczęstszy nowotwór lity u mężczyzn 214 przypadków zachorowań na 100 tys. mężczyzn. Jest drugą co do częstości przyczyną zgonów spowodowanych nowotworem u mężczyzn. Wybór opcji terapeutycznej uzależniony jest od stopnia klinicznego zaawansowania (ctnm), stężenia PSA, wyniku w skali Gleasona. Wynik Gleason score przypisany do nowotworu po radykalnej prostatektomii jest najsilniejszym wskaźnikiem progresji. Materiał i Metodyka: Prospektywna analiza wyników badań histopatologicznych 54 chorych poddanych igłowej biopsji stercza a następnie laparoskopowej radykalnej prostatektomii w I Klinice Urologii UM w Łodzi w latach Oceniono potencjalny wpływ na zgodność oceny histopatologicznej następujących czynników: wiek pacjentów, objętość stercza oceniona podczas TRUS, poziom PSA w surowicy krwi oraz dodatni wynik badania DRE przed biopsją, stadium patologicznego zaawansowania wg TNM, wystąpienie dodatniego marginesu chirurgicznego po operacji oraz przerzutów w regionalnych węzłach chłonnych. Wyniki: Analizowane skala w biopsji i preparacie nie różnią się istotnie (p>0,05) zarówno co do oceny sumy skali Gleasona jak i poszczególnych kategorii. Zgodność oceny pomiędzy biopsją i preparatem po prostatektomii wystąpiła w 36 przypadkach (66%). U 13 chorych (24%) różnica w sumie skali Gleasona różniła się o 1 w dół lub w górę. U 5 (9%) różnica ta wyniosła 2. Ogólny odsetek różnic w ocenie w biopsji i preparacie wyniósł 34%. Różnica w sumie skali Gleasona między biopsją a preparatem pooperacyjnym różni się istotnie Introduction: Prostate cancer is currently one of the most important health issues especially for developed countries. It is the most common solid organ malignancy amongst men in Europe with 214 new cases per men per year and the second most common cause of cancer death. The choice of therapy depends upon the clinical stage (ctnm), PSA level and Gleason histological score. Gleason score of radical prostatectomy specimens is the strongest predictor of disease progression. Material and Methods: Prospective analysis of the pathology reports in 54 patients who underwent TRUS-guided prostate biopsies and subsequent radical prostatectomy in the first department of urology Medical Univeristy in Lodz between Gleason-score differences were examined for possible correlation with the following factors: age, prostate volume measured by TRUS, preoperative serum PSA level, abnormal digital rectal examination (DRE), pathologic stage (TNM system), positive surgical margins and the presence of metastasis in regional lymph nodes at prostatectomy. Results: The prostate biopsy and prostatectomy Gleason scores did not differ significantly (p>0.05) when compared as a combined score and within the groups of primary and secondary grades. There were no differences in Gleason scores in 66 % of patients. Gleason scores differed by one unit in 13 patients (24%) and by 2 units in 5 patients (9%). There was a correlation between Gleason-score difference (prostatectomy minus biopsy) and positive surgical margin at radical prostatectomy with significantly higher Gleason score difference was higher in patients with positive surgical margin. Conclusion: There were no significant differences between Glea- Przegląd Lekarski 2018 / 75 /

2 (p<0,05) w przypadku podziału na grupy pod względem wystąpienia dodatniego marginesu chirurgicznego. Wyższe wyniki w skali Gleasona w biopsji dotyczą grupy z dodatnim marginesem. Wnioski: W analizowanym materiale nie stwierdzono znaczących różnic w ocenie histopatologicznej złośliwości według skali Gleasona materiału pochodzącego z biopsji igłowej i preparatu pooperacyjnego pacjentów z rakiem stercza. son score on needle-biopsy and in prostatectomy specimens in the evaluated group of patients. Wstęp Rak stercza obecnie uznany jest za jeden z największych problemów medycznych szczególnie w krajach rozwiniętych. W Europie jest to najczęstszy nowotwór lity u mężczyzn 214 przypadków zachorowań na 100 tys. mężczyzn. Jest drugą co do częstości przyczyną zgonów spowodowanych nowotworem u mężczyzn [1]. W USA 1 na 5 diagnoz nowotworu złośliwego dotyczy raka gruczołu krokowego [2]. W Polsce w 2013 r. na raka stercza zachorowało (wsp. Stand. 39,2) a liczba zgonów jaką odnotowano z tego powodu to 4281 (wsp. stand. 12,4) [3]. Długość życia pacjentów z rozpoznanym rakiem stercza stale wzrasta pięcioletnie przeżycie w latach wynosiło 73,4% a w latach już 83,4% [4]. Ma to również odzwierciedlenie w obciążeniu ekonomicznym. Szacuje się, że całkowite koszty opieki nad mężczyznami z rakiem prostaty w Europie przekroczyły 8,43 miliardów [5]. Rozpoznanie raka opiera się na badaniu histopatologicznym wycinków pobranych z igłowej biopsji stercza pod kontrolą USG. Wybór opcji terapeutycznej uzależniony jest od wielu czynników. Najważniejsze to: stopień klinicznego zaawansowania (ctnm tumor, node, metastasis), stężenie PSA w surowicy krwi, stopień złośliwości nowotworu według skali Gleasona oceniony przez patologa z wycinków biopsyjnych. Skala ta została opracowana przez Donalda Gleasona w Opiera się na ocenie architektoniki i wyglądu komórek nowotworowych w skali od 1 do 5 (1 złośliwość najmniejsza, 5 największa). Jako wynik podaje się sumę (Gleason score) kategorii dominującej w danym guzie (primary pattern) oraz kategorii drugiej co do częstości (secondary pattern). Jeżeli dominuje tylko jedna kategoria to jest ona podwajana [6,7]. W 2014 r. International Society of Urological Pathology (ISUP) dokonało modyfikacji w ocenie skali Gleasona. Wyniki Gleason score < 4 nie powinne być rozpoznawane na podstawie biopsji stercza. Jako wynik ostateczny z biopsji igłowej podaje się sumę kategorii dominującej i kategorii o największej złośliwości. W ocenie preparatu po prostatektomii jako Gleason score podaje się sumę kategorii dominującej i drugiej co do częstości. Dodatkowo podaje się kategorię trzecią (tertiary pattern) w przypadku wystąpienia wartości 4 lub 5 powyżej 5% objętości preparatu [8]. System klasyfikacji Gleason jest potężnym i pomocnym narzędziem do prognostyki i leczenia mężczyzn z rakiem prostaty. Wynik skali Gleason koreluje z innymi zmiennymi patologicznymi takimi jak: wielkość guza, poziom PSA w surowicy krwi, wystąpienie dodatniego marginesu po prostatektomii. Wynik Gleason score przypisany do nowotworu po radykalnej prostatektomii jest najsilniejszym wskaźnikiem progresji. Wśród praktykujących patologów występują nie tylko problemy z jej zastosowaniem, ale także względny brak powtarzalności wśród ekspertów [9]. Cel pracy była ocena zgodności analizy patologicznej raka stercza w biopsji igłowej i preparacie po laparoskopowej radykalnej prostatektomii ze szczególnym uwzględnieniem skali Gleasona. Identyfikacja czynników mogących mieć wpływ na różnice w takiej ocenie. Materiał i Metodyka Prospektywna analiza wyników badań histopatologicznych 54 chorych poddanych igłowej biopsji stercza a następnie laparoskopowej radykalnej prostatektomii w I Klinice Urologii UM w Łodzi w latach Wycinki biopsyjne pobierano posługując się automatycznym aparatem z igłą średnicy 18 gauge. Analizy histopatologicznej rdzeni tkankowych po biopsji stercza i preparatów pooperacyjnych dokonali patolodzy z Zakładu Patomorfologii UM w Łodzi. Preparat trafiał do oceny histopatologicznej losowo, a patolodzy oceniający preparat pooperacyjny nie znali wyników z biopsji. Dokonano porównania zgodności oceny: sumy skali Gleasona, primary pattern i secondary pattern. Oceniono potencjalny wpływ na zgodność oceny histopatologicznej następujących czynników: wiek pacjentów, objętość stercza oceniona podczas TRUS, poziom PSA w surowicy krwi oraz dodatni wynik badania DRE przed biopsją, stadium patologicznego zaawansowania wg TNM, wystąpienie dodatniego marginesu chirurgicznego po operacji oraz przerzutów w regionalnych węzłach chłonnych. Analizy statystyczne przeprowadzono za pomocą pakietu statystycznego PQStat wersja Wyniki analizowanych skal w biopsji i preparacie porównywano testem Wilcoxona. Związek objętości stercza z różnicami między biopsja i preparatem analizowano szacując współczynniki korelacji Spearmana. Wyniki różnic biopsja preparat w zależności od zmiennych grupujących analizowano testem U Manna-Whitneya. Za istotne przyjęto prawdopodobieństwo testowe na poziomie p<0,05 a za wysoce istotne przyjęto prawdopodobieństwo testowe na poziomie p<0,01. Wyniki W badaniu wzięło udział 55 mężczyzn w wieku od 48 do 75 lat (średnia wieku 64 lata), w stadium patologicznego zaawansowania nowotworu od pt2an0 do pt3bn1. Naciek nowotworu na pęcherzyki nasienne (pt3b) stwierdzono u 11 chorych (20%). Mediana PSA wyniosła 13,3 ng/ml (od 2,52 do 89 ng/ml) a średni Gleason Score 7 (od 6 do 9). Nieprawidłowe badanie per rectum (DRE) stwierdzono u 26 chorych (47%). Dwunastu (22%) pacjentów zakwalifikowano do grupy wysokiego ryzyka. U 23 pacjentów wykonano limfadenektomię rozszerzoną stwierdzając przerzuty w węzłach chłonnych u 6 (22%). U 14 (25%) pacjentów stwierdzono dodatni margines w preparacie pooperacyjnym. W tej grupie chorych 10 miało stadium zaawansowania pt3. Tabela I Rozkład sumy skali Gleasona w preparatach z biopsji i po prostatektomii radykalnej. Distribution Gleson score in prostate biopsy and specimen after radical prostatectomy. Gleason score Biopsja n (%) Preparat po LPR n (%) 4 1 (1,8%) (1,8%) (41,8%) 25 (45,4%) 7 25 (45,4%) 21 (38,1%) 8 2 (3,6%) 4 (7,2%) 9 3 (5,4) 4 (7,2%) LPR laparoskopowa prostatektomia radykalna 498 M. Cichocki i wsp.

3 Tabela II Wyniki analizowanych skal w biopsji i preparacie. Results of analyzed scales in biopsy and specimen. Średnia arytmetyczna Odchylenie standardowe Minimum Dolny kwartyl Mediana Górny kwartyl Maksimum Test Wilcoxona GS suma Primary GS Secondary GS biopsja 6,65 0, Z=0,5458 preparat 6,72 0, p=0,5852 różnica biopsja preparat -0,07 0, biopsja 3,09 0, Z=1,2476 preparat 3,20 0, p=0,2122 różnica biopsja preparat -0,11 0, biopsja 3,57 0, Z=0,6304 preparat 3,52 0, p=0,5284 różnica biopsja preparat 0,06 0, Rycina 1 Wyniki GS suma w biopsji i preparacie. Gleason score in biopsy and specimen. Rycina 2 Wyniki Primary GS w biopsji i preparacie. Primary Gleason score in biopsy and specimen. Rycina 3 Wyniki Secondary GS w biopsji i preparacie. Secondary Gleason score in biopsy and specimen. Przegląd Lekarski 2018 / 75 /

4 Tabela III Suma Gleason score (różnica biopsja preparat) w zależności od analizowanych czynników. Gleason score differences between biopsy and specimen depending on the factors. Średnia arytmetyczna Odchylenie standardowe Minimum Dolny kwartyl Mediana Górny kwartyl Maksimum Test U Manna-Whitneya Margines DRE N1 Wiek >65 PSA <10 i >10 TNM >T2 0 0,05 0, Z=2, ,43 0, ,5 0 2 p=0, ,11 0, Z=0, ,04 0, p=0, ,10 0, Z=0, ,17 1, ,75 0 1,5 2 p=0, ,06 1, Z=0, ,10 0, p=0, ,21 0, Z=1, ,08 0, p=0, ,03 0, Z=1, ,19 1, p=0,2793 Rycina 4 Suma skali Gleasona (różnica biopsja preparat) w zależności analizowanych czynników. Gleason score differences between biopsy and specimen depending on the factors. wyniki analizowanych skal w biopsji i preparacie nie różnią się istotnie (p>0,05) zarówno co do oceny sumy skali Gleasona jak i poszczególnych kategorii. U 13 chorych (24%) różnica w sumie skali Gleasona różniła się o 1: niedoszacowanie u 8 (14,%) a przeszacowanie u 5 (9%). U 5 (9%) różnica ta wyniosła 2. Różnica w sumie skali Gleasona między biopsją a preparatem pooperacyjnym różni się istotnie (p<0,05) w przypadku podziału na grupy pod względem wystąpienia dodatniego marginesu chirurgicznego. większa zgodność oceny w skali Gleasona wystąpiła w grupie pacjentów z ujemnym marginesem chirurgicznym. Analiza pozostałych czynników nie wykazała różnic istotnych statystycznie (p>0,05). brak jest również istotnych (p>0,05) różnic wyników w przypadku analizy wpływu badanych czynników na wartości primary jak i secondary Gleason score. Dyskusja system klasyfikacji Gleasona pozostaje najczęściej stosowanym narzędziem prognostycznym i mającym olbrzymi wpływ na postępowanie u pacjentów z rakiem stercza. ważne jest aby wyniki z biopsji igłowej miały swoje odzwierciedlenie w badaniu preparatu pooperacyjnego. Analizując dostępne piśmiennictwo można stwierdzić że istnieją znaczące różnice dotyczące ocen złośliwości raka stercza według skali Glasona dokonanych w różnym czasie przez jednego patologa (intraobserver variability), a także dokonanych przez różnych patologów (interobserver variability) tych samych wycinków tkankowych [10]. w zestawieniu danych dotyczących 3789 pacjentów z 18 badań stwierdzono ścisłą zgodną korelację wyników według skali Gleasona w 43% przypadków a różnicę o jeden stopień w dół lub w górę w 77%. najczęstszym problemem jest niedoszacowanie złośliwości raka w biopsji igłowej, występujące w 42% przypadków. Co ważniejsze, może wystąpić również przeszacowanie złośliwości raka w biopsji ale dotyczy to tylko 15% przypadków. Ogólnie rzecz ujmując, niekorzystne wyniki biopsji dokładnie przewidują niekorzystne wyniki w badaniu preparatu po prostatektomii radykalnej. Z kolei korzystne wyniki po biopsji niekoniecznie przewidują równie dobre w preparacie pooperacyjnym [9,11,12]. najczęstsza stwierdzana rozbieżność w ocenie patologicznej to przypisanie punktacji Gleasona 4 w wycinkach z biopsji, która w preparacie pooperacyjnym została oceniona na Gleason 5-6 [13]. w naszych wynikach rozbieżności zarówno w sumie skali Gleasona jak i poszczególnych jej składowych pomiędzy oceną z biopsji i preparatu były znacząco mniejsze. Ogólny odsetek różnic w ocenie wyniósł 34%. Podobne wyniki uzyskał Teng-Fu Hsieh w grupie 52 chorych: brak zgodności w ocenie w 31% przypadków oraz brak wpływu liczby pobranych wycinków, objętości stercza i stężenia PsA na występujące błędy. nie wykazano zależności istotnej statystycznie pomiędzy zgodnością ocen a dodatnim badaniem per rectum i stężeniem PsA >10 ng/ml ale wystąpiła zauważalna tendencja wzrostu zgodności ocen w tych przypadkach. Może to mieć związek z większą objętością raka 500 M. Cichocki i wsp.

5 w ocenianym preparacie. Większa grupa badawcza pozwoliłaby uzyskać istotność statystyczną. Wnioski W analizowanym materiale nie stwierdzono znaczących różnic w ocenie histopatologicznej złośliwości według skali Gleasona materiału pochodzącego z biopsji igłowej i preparatu pooperacyjnego pacjentów z rakiem stercza. Nie odnotowano wpływu wieku, stadium patologicznego zaawansowania, poziomu PSA w surowicy krwi, objętości stercza, dodatniego badania DRE oraz zajętych węzłów chłonnych na zgodność oceny. Jedynie wyższe wartości skali Gleasona w biopsji były skorelowane z wystąpieniem dodatniego marginesu chirurgicznego w preparacie. Piśmiennictwo 1. Arnold M, Karim-Kos HE, Coebergh JW, Byrnes G, Antilla A. et al: Recent trends in incidence of five common cancers in 26 european countries since 1988: analysis of the European Cancer Observatory. Eur J Cancer 2015; 51: Siegel RL, Miller KD, Jemal A: Cancer statistics, CA Cancer J Clin. 2016; 66: Wojciechowska U, Didkowska J: Nowotwory złośliwe w Polsce w 2010 roku. Centrum Onkologii Instytut, Warszawa, De Angelis R, Sant M, Coleman MP, Francisci S, Baili P. et al: Cancer survival in Europe by country and age: results of EUROCARE- -5-a population-based study. The Lancet. Oncology 2014; 15: Luengo-Fernandez R, Leal J, Gray A, Sullivan R: Economic burden of cancer across the European Union: a population-based cost analysis. Lancet Oncol. 2013; 14: Gleason DF, Mellinger GT: Prediction of prognosis for prostatic adenocarcinoma by combined histological grading and clinical staging. J Urol. 1974; 111: Schmidt C: Gleason scoring system faces change and debate. J Nat Cancer Inst. 2009; 101: Epstein JI, Amin MB, Reuter VE, Humphrey PA: Contemporary gleason grading of prostatic carcinoma: an update with discussion on practical issues to implement the 2014 International Society of Urological Pathology (ISUP) consensus conference on gleason grading of prostatic carcinoma. Am J Surg Pathol. 2017; 41: Montironi R, Mazzuccheli R, Scarpelli M, Lopez-Beltran A, Fellegara G, Algaba F: Gleason grading of prostate cancer in needle biopsies or radical prostatectomy specimens: contemporary approach, current clinical significance and sources of pathology discrepancies. BJU Int. 2005; 95: Allsbrook WC Jr, Mangold KA, Johnson MH, Lane RB, Lane CG, Epstein JI: Interobserver reproducibility of Gleason grading of prostatic carcinoma: general pathologist. Hum Pathol. 2001; 32: Humphrey PA: Gleason grading and prognostic factors in carcinoma of the prostate. Modern pathology: an official journal of the United States and Canadian Academy of Pathology Inc. 2004; 17: Algaba F, Arce Y, Oliver A, Barandica C, Santaularia JM, Montanes R: Prognostic parameters other than gleason score for the daily evaluation of prostate cancer in needle biopsy. Eur Urol. 2005; 48: Steinberg DM, Sauvageot J, Piantadosi S, Epstein JI: Correlation of prostate needle biopsy and radical prostatectomy gleason grade in academic and community settings. Am J Surg Pathol. 1997; 21: Przegląd Lekarski 2018 / 75 /

Rak gruczołu krokowego - diagnostyka morfologiczna. Zrozumieć PSA

Rak gruczołu krokowego - diagnostyka morfologiczna. Zrozumieć PSA Rak gruczołu krokowego - diagnostyka morfologiczna. Zrozumieć PSA Krzysztof Bardadin Katedra i Zakład Patomorfologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego 2 lipiec 2015 Polacy nie gęsi i swój język mają.

Bardziej szczegółowo

Rola i zakres limfadenektomii w raku pęcherza moczowego

Rola i zakres limfadenektomii w raku pęcherza moczowego Tomasz Borkowski Department of Urology Medical University of Warsaw Rola i zakres limfadenektomii w raku pęcherza moczowego VII Pomorskie spotkanie Uroonkologiczne Rak pęcherza moczowego Henry Gray (1825

Bardziej szczegółowo

Study on intra and intreobserver variability of prostate cancer grading

Study on intra and intreobserver variability of prostate cancer grading prace oryginalne Borgis Postępy Nauk Medycznych, t. XXV, nr 4, 2012 original papers *Łukasz Nyk 1, Tomasz Dzik 2, Maciej Wysocki 3, Elza Modzelewska 4, Jakub Dobruch 1, Piotr L. Chłosta 1,5, Andrzej Borówka

Bardziej szczegółowo

Jakie informacje są potrzebne przed podjęciem decyzji o strategii leczenia? Punkt widzenia patologa

Jakie informacje są potrzebne przed podjęciem decyzji o strategii leczenia? Punkt widzenia patologa Jakie informacje są potrzebne przed podjęciem decyzji o strategii leczenia? Punkt widzenia patologa Marcin Ligaj Zakład Patologii Centrum Onkologii w Warszawie Planowanie postępowania onkologicznego???

Bardziej szczegółowo

NOWOTWORY TRZUSTKI KLUCZOWE DANE, EPIDEMIOLOGIA. Dr n. med. Janusz Meder Prezes Polskiej Unii Onkologii 4 listopada 2014 r.

NOWOTWORY TRZUSTKI KLUCZOWE DANE, EPIDEMIOLOGIA. Dr n. med. Janusz Meder Prezes Polskiej Unii Onkologii 4 listopada 2014 r. NOWOTWORY TRZUSTKI KLUCZOWE DANE, EPIDEMIOLOGIA Dr n. med. Janusz Meder Prezes Polskiej Unii Onkologii 4 listopada 2014 r. Najczęstsza postać raka trzustki Gruczolakorak przewodowy trzustki to najczęstsza

Bardziej szczegółowo

Pułapki patologii raka stercza czyli czy rozumiemy, co patolog chce nam przekazać? Marcin Ligaj Zakład patologii Centrum Onkologii Warszawa

Pułapki patologii raka stercza czyli czy rozumiemy, co patolog chce nam przekazać? Marcin Ligaj Zakład patologii Centrum Onkologii Warszawa Pułapki patologii raka stercza czyli czy rozumiemy, co patolog chce nam przekazać? Marcin Ligaj Zakład patologii Centrum Onkologii Warszawa ASAP ASAP (atypical small acinar proliferations) Kategoria diagnostyczna

Bardziej szczegółowo

Charakterystyka kliniczna chorych na raka jelita grubego

Charakterystyka kliniczna chorych na raka jelita grubego Lek. Łukasz Głogowski Charakterystyka kliniczna chorych na raka jelita grubego Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Opiekun naukowy: Dr hab. n. med. Ewa Nowakowska-Zajdel Zakład Profilaktyki Chorób

Bardziej szczegółowo

lek. Bartosz Muskała w Zabrzu Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Promotor: prof. dr hab. n. med. Andrzej Paradysz Klinika Urologii

lek. Bartosz Muskała w Zabrzu Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Promotor: prof. dr hab. n. med. Andrzej Paradysz Klinika Urologii lek. Bartosz Muskała Wyniki leczenia u chorych z dodatnim marginesem chirurgicznym i miej scowo zaawansowanym rakiem gruczołu krokowego po prostatektomii radykalnej w zależności od sposobu leczenia uzupełniającego

Bardziej szczegółowo

przytarczyce, niedoczynność przytarczyc, hipokalcemia, rak tarczycy, wycięcie tarczycy, tyreoidektomia

przytarczyce, niedoczynność przytarczyc, hipokalcemia, rak tarczycy, wycięcie tarczycy, tyreoidektomia SŁOWA KLUCZOWE: przytarczyce, niedoczynność przytarczyc, hipokalcemia, rak tarczycy, wycięcie tarczycy, tyreoidektomia STRESZCZENIE Wstęp. Ze względu na stosunki anatomiczne oraz wspólne unaczynienie tarczycy

Bardziej szczegółowo

Wytyczne postępowania dla lekarzy POZ i lekarzy medycyny pracy w zakresie raka nerki, pęcherza moczowego i prostaty 2011

Wytyczne postępowania dla lekarzy POZ i lekarzy medycyny pracy w zakresie raka nerki, pęcherza moczowego i prostaty 2011 Wytyczne postępowania dla lekarzy POZ i lekarzy medycyny pracy w zakresie raka nerki, pęcherza moczowego i prostaty 2011 Wytyczne postępowania dla lekarzy POZ i lekarzy medycyny pracy w zakresie raka nerki,

Bardziej szczegółowo

Rola brachyterapii w leczeniu wznowy miejscowej raka stercza

Rola brachyterapii w leczeniu wznowy miejscowej raka stercza Rola brachyterapii w leczeniu wznowy miejscowej raka stercza dr hab. med. Roman Makarewicz, prof. UMK Katedra i Klinika Onkologii i Brachyterapii Collegium Medicum UMK Centrum Onkologii w Bydgoszczy JASTRZĘBIA

Bardziej szczegółowo

S T R E S Z C Z E N I E

S T R E S Z C Z E N I E STRESZCZENIE Cel pracy: Celem pracy jest ocena wyników leczenia napromienianiem chorych z rozpoznaniem raka szyjki macicy w Świętokrzyskim Centrum Onkologii, porównanie wyników leczenia chorych napromienianych

Bardziej szczegółowo

Ocena czynników rokowniczych w raku płaskonabłonkowym przełyku w materiale Kliniki Chirurgii Onkologicznej AM w Gdańsku doniesienie wstępne

Ocena czynników rokowniczych w raku płaskonabłonkowym przełyku w materiale Kliniki Chirurgii Onkologicznej AM w Gdańsku doniesienie wstępne Ocena czynników rokowniczych w raku płaskonabłonkowym przełyku w materiale Kliniki Chirurgii Onkologicznej AM w Gdańsku doniesienie wstępne Świerblewski M. 1, Kopacz A. 1, Jastrzębski T. 1 1 Katedra i

Bardziej szczegółowo

lek. Wojciech Mańkowski Kierownik Katedry: prof. zw. dr hab. n. med. Edward Wylęgała

lek. Wojciech Mańkowski Kierownik Katedry: prof. zw. dr hab. n. med. Edward Wylęgała lek. Wojciech Mańkowski Zastosowanie wzrokowych potencjałów wywołanych (VEP) przy kwalifikacji pacjentów do zabiegu przeszczepu drążącego rogówki i operacji zaćmy Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych

Bardziej szczegółowo

Czy miejscowo zaawansowany rak gruczołu krokowego może być leczony chirurgicznie? - TAK. Romuald Zdrojowy

Czy miejscowo zaawansowany rak gruczołu krokowego może być leczony chirurgicznie? - TAK. Romuald Zdrojowy Czy miejscowo zaawansowany rak gruczołu krokowego może być leczony chirurgicznie? - TAK Romuald Zdrojowy Definicje postaci raka stercza Rak ograniczony do narządu: T1-2N0M0 Przypadkowo wykryty T1a, b,

Bardziej szczegółowo

Czy wiemy jak u chorych na raka gruczołu krokowego optymalnie stosować leczenie systemowe w skojarzeniu z leczeniem miejscowym?

Czy wiemy jak u chorych na raka gruczołu krokowego optymalnie stosować leczenie systemowe w skojarzeniu z leczeniem miejscowym? Czy wiemy jak u chorych na raka gruczołu krokowego optymalnie stosować leczenie systemowe w skojarzeniu z leczeniem miejscowym? Piotr Potemski Klinika Chemioterapii Nowotworów Katedry Onkologii Uniwersytet

Bardziej szczegółowo

Ocena skuteczności preparatów miejscowo znieczulających skórę w redukcji bólu w trakcie pobierania krwi u dzieci badanie z randomizacją

Ocena skuteczności preparatów miejscowo znieczulających skórę w redukcji bólu w trakcie pobierania krwi u dzieci badanie z randomizacją 234 Ocena skuteczności preparatów miejscowo znieczulających skórę w redukcji bólu w trakcie pobierania krwi u dzieci badanie z randomizacją The effectiveness of local anesthetics in the reduction of needle

Bardziej szczegółowo

U którego z moich pacjentów występuje agresywny rak gruczołu krokowego?

U którego z moich pacjentów występuje agresywny rak gruczołu krokowego? U którego z moich pacjentów występuje agresywny rak gruczołu krokowego? Płynna Biopsja Nieinwazyjne badanie moczu poprawiające dobór pacjentów do wykonania biopsji Badanie mrna pozwalające odróżnić pacjentów

Bardziej szczegółowo

Guzy zarodkowe jąder czego możemy dowiedzieć się od patologa?

Guzy zarodkowe jąder czego możemy dowiedzieć się od patologa? Guzy zarodkowe jąder czego możemy dowiedzieć się od patologa? Marcin Ligaj Zakład Patologii Centrum Onkologii w Warszawie Diagnostyka patomorfologiczna 1. Ocena wycinków z biopsji chirurgicznej jądra pacjenci

Bardziej szczegółowo

EPIDEMIOLOGIA. Mierniki epidemiologiczne. Mierniki epidemiologiczne. Mierniki epidemiologiczne. Mierniki epidemiologiczne

EPIDEMIOLOGIA. Mierniki epidemiologiczne. Mierniki epidemiologiczne. Mierniki epidemiologiczne. Mierniki epidemiologiczne EPIDEMIOLOGIA NOWOTWORÓW ZŁOŚLIWYCH EPIDEMIOLOGIA prof. dr hab. med. Jan Kornafel Katedra Onkologii i Klinika Onkologii Ginekologicznej AM we Wrocławiu Mierniki epidemiologiczne Mierniki epidemiologiczne

Bardziej szczegółowo

Nowotwory gruczołu krokowego skala problemu. Dr n med. Urszula Wojciechowska

Nowotwory gruczołu krokowego skala problemu. Dr n med. Urszula Wojciechowska Nowotwory gruczołu krokowego skala problemu Dr n med. Urszula Wojciechowska Rak gruczołu krokowego na świecie Rak gruczołu krokowego jest drugim najczęściej diagnozowanym rakiem i piątą co do częstości

Bardziej szczegółowo

Lek. Ewelina Anna Dziedzic. Wpływ niedoboru witaminy D3 na stopień zaawansowania miażdżycy tętnic wieńcowych.

Lek. Ewelina Anna Dziedzic. Wpływ niedoboru witaminy D3 na stopień zaawansowania miażdżycy tętnic wieńcowych. Lek. Ewelina Anna Dziedzic Wpływ niedoboru witaminy D3 na stopień zaawansowania miażdżycy tętnic wieńcowych. Rozprawa na stopień naukowy doktora nauk medycznych Promotor: Prof. dr hab. n. med. Marek Dąbrowski

Bardziej szczegółowo

Nowotwory układu moczowo-płciowego Rak gruczołu krokowego (prostaty, stercza)

Nowotwory układu moczowo-płciowego Rak gruczołu krokowego (prostaty, stercza) Nowotwory układu moczowo-płciowego Rak gruczołu krokowego (prostaty, stercza) Karolina Skóra Gruczoł krokowy Gruczoł krokowy (prostata) jest częścią męskich narządów moczowo-płciowych. Znajduje się on

Bardziej szczegółowo

Limfadenektomia w leczeniu raka jajnika pro? czy KONTRA! Jan Kornafel

Limfadenektomia w leczeniu raka jajnika pro? czy KONTRA! Jan Kornafel Limfadenektomia w leczeniu raka jajnika pro? czy KONTRA! Jan Kornafel PO CO?? PO CO?? Znaczenie diagnostyczne Cel terapeutyczny Wartość rokownicza Nieoperacyjne metody oceny węzłów chłonnych Ultrasonografia

Bardziej szczegółowo

Rak gruczołu krokowego - materiały informacyjne dla pacjentów. Pytania i odpowiedzi które warto znać.

Rak gruczołu krokowego - materiały informacyjne dla pacjentów. Pytania i odpowiedzi które warto znać. W TROSCE O PACJENTA CHOREGO NA RAKA GRUCZOŁU KROKOWEGO Ogólnopolski program edukacyjny Rak gruczołu krokowego - materiały informacyjne dla pacjentów. Pytania i odpowiedzi które warto znać. Program realizowany

Bardziej szczegółowo

Rak piersi. Doniesienia roku Renata Duchnowska Klinika Onkologii Wojskowy Instytut Medyczny w Warszawie

Rak piersi. Doniesienia roku Renata Duchnowska Klinika Onkologii Wojskowy Instytut Medyczny w Warszawie Rak piersi Doniesienia roku 2014 Renata Duchnowska Klinika Onkologii Wojskowy Instytut Medyczny w Warszawie Miejscowe leczenie Skrócone napromienianie części piersi (accelerated partial breast irradiation;

Bardziej szczegółowo

Rak gruczołu krokowego

Rak gruczołu krokowego Rak gruczołu krokowego Rak stercza (PCa - prostatic cancer) należy do najczęściej występujących nowotworów złośliwych u mężczyzn. W Polsce pod względem zapadalności ustępuje jedynie rakowi płuca i wyprzedza

Bardziej szczegółowo

Podstawowe informacje o chorobach i raku gruczołu krokowego

Podstawowe informacje o chorobach i raku gruczołu krokowego W TROSCE O PACJENTA CHOREGO NA RAKA GRUCZOŁU KROKOWEGO Ogólnopolski program edukacyjny Podstawowe informacje o chorobach i raku gruczołu krokowego Program realizowany pod patronatem Polskiego Towarzystwa

Bardziej szczegółowo

TURT jako zabieg onkologiczny

TURT jako zabieg onkologiczny Krzysztof Szkarłat TURT jako zabieg onkologiczny Oddział Urologii i Urologii Onkologicznej im. Profesora Kazimierza Adamkiewicza Szpital Specjalistyczny w Kościerzynie sp. z o.o. VII Pomorskie Spotkanie

Bardziej szczegółowo

Tomasz Borkowski Klinika Urologii Warszawski Uniwersytet Medyczny maja, 2013 Jastrzębia Góra

Tomasz Borkowski Klinika Urologii Warszawski Uniwersytet Medyczny maja, 2013 Jastrzębia Góra Tomasz Borkowski Klinika Urologii Warszawski Uniwersytet Medyczny 24-25 maja, 2013 Jastrzębia Góra 100% 90% 80% 70% 60% 50% 80 95 40% 30% 20% 10% 0% 20 Przed 20 laty Ograniczony Rozsiany 5 Obecnie Ryan

Bardziej szczegółowo

PRACE ORYGINALNE ORIGINAL PAPERS

PRACE ORYGINALNE ORIGINAL PAPERS DOI: 10.5604/08606196.1224881 Post N Med 2016; XXIX(11): 804-811 PRACE ORYGINALNE ORIGINAL PAPERS Borgis *Łukasz Nyk 1, Michał A. Skrzypczyk 2, Stanisław Szempliński 2, Mieszko Kozikowski 1, Wojciech Michalak

Bardziej szczegółowo

LIMFADENEKTOMIA W LECZENIU RAKA TRZONU MACICY. Andrzej Bieńkiewicz Oddział Kliniczny Ginekologii Onkologicznej Uniwersytet Medyczny w Łodzi

LIMFADENEKTOMIA W LECZENIU RAKA TRZONU MACICY. Andrzej Bieńkiewicz Oddział Kliniczny Ginekologii Onkologicznej Uniwersytet Medyczny w Łodzi LIMFADENEKTOMIA W LECZENIU RAKA TRZONU MACICY Andrzej Bieńkiewicz Oddział Kliniczny Ginekologii Onkologicznej Uniwersytet Medyczny w Łodzi II Kongres PTGO, POZNAŃ 2011 ARGUMENTY "ZA" ARGUMENTY "PRZECIW"

Bardziej szczegółowo

Wydłużenie życia chorych z rakiem płuca - nowe możliwości

Wydłużenie życia chorych z rakiem płuca - nowe możliwości Wydłużenie życia chorych z rakiem płuca - nowe możliwości Pulmonologia 2015, PAP, Warszawa, 26 maja 2015 1 Epidemiologia raka płuca w Polsce Pierwszy nowotwór w Polsce pod względem umieralności. Tendencja

Bardziej szczegółowo

RAK STERCZA (Carcinoma of the Prostate Gland) Agnieszka Powała, Agnieszka Hałoń

RAK STERCZA (Carcinoma of the Prostate Gland) Agnieszka Powała, Agnieszka Hałoń RAK STERCZA (Carcinoma of the Prostate Gland) Agnieszka Powała, Agnieszka Hałoń 1. Materiał chirurgiczny: stercz, pęcherzyki nasienne, węzły chłonne, inne, brak moŝliwości określenia 2. Procedura chirurgiczna:

Bardziej szczegółowo

Rak trzustki - chemioterapia i inne metody leczenia nieoperacyjnego. Piotr Wysocki Klinika Onkologiczna Centrum Onkologii Instytut Warszawa

Rak trzustki - chemioterapia i inne metody leczenia nieoperacyjnego. Piotr Wysocki Klinika Onkologiczna Centrum Onkologii Instytut Warszawa Rak trzustki - chemioterapia i inne metody leczenia nieoperacyjnego Piotr Wysocki Klinika Onkologiczna Centrum Onkologii Instytut Warszawa RAK TRZUSTKI U 50% chorych w momencie rozpoznania stwierdza się

Bardziej szczegółowo

Skale i wskaźniki jakości leczenia w OIT

Skale i wskaźniki jakości leczenia w OIT Skale i wskaźniki jakości leczenia w OIT Katarzyna Rutkowska Szpital Kliniczny Nr 1 w Zabrzu Wyniki leczenia (clinical outcome) śmiertelność (survival) sprawność funkcjonowania (functional outcome) jakość

Bardziej szczegółowo

Pracownia Patologii Ogólnej i Neuropatologii, Katedra Pielęgniarstwa, Gdański Uniwersytet Medyczny

Pracownia Patologii Ogólnej i Neuropatologii, Katedra Pielęgniarstwa, Gdański Uniwersytet Medyczny POZAGONADALNE I POZACZASZKOWE GUZY GERMINALNE (EXTRAGONADAL GERM CELL TUMOR) Ewa IŜycka-Świeszewska Pracownia Patologii Ogólnej i Neuropatologii, Katedra Pielęgniarstwa, Gdański Uniwersytet Medyczny 1.

Bardziej szczegółowo

Zachorowalność i umieralność u chorych na przewlekłą białaczkę limfocytową w Polsce w latach

Zachorowalność i umieralność u chorych na przewlekłą białaczkę limfocytową w Polsce w latach PRACA POGLĄDOWA Hematologia 2016, tom 7, nr 2, 108 116 DOI: 10.5603/Hem.2016.0013 Copyright 2016 Via Medica ISSN 2081 0768 Zachorowalność i umieralność u chorych na przewlekłą białaczkę limfocytową w Polsce

Bardziej szczegółowo

III Jagielloński Dzień Urologii, Geriatrii i Medycyny Rodzinnej wraz z Festiwalem kulturo IX 2017 r. Wykładowcy / Faculty

III Jagielloński Dzień Urologii, Geriatrii i Medycyny Rodzinnej wraz z Festiwalem kulturo IX 2017 r. Wykładowcy / Faculty Wykładowcy / Faculty prof. Tomasz Grodzicki Prezes Kolegium Lekarzy Specjalistów Geriatrii w Polsce, Prorektor ds. Collegium Medicum UJ, Kierownik Katedry i Kliniki Chorób Wewnętrznych i Gerontologii Uniwersytetu

Bardziej szczegółowo

Rak prostaty męska sprawa. Dr med. Piotr Machoy

Rak prostaty męska sprawa. Dr med. Piotr Machoy Rak prostaty męska sprawa Dr med. Piotr Machoy Wstęp Rocznie w Europie ok. 10% zgonów u mężczyzn z powodu chorób nowotworowych spowodowanych jest przez raka prostaty Rak prostaty (RS) jest jednym z trzech

Bardziej szczegółowo

GUZY PODŚCIELISKOWE PRZEWODU POKARMOWEGO. (Gastrointestinal Stromal Tumor (GIST)) Anna Nasierowska-Guttmejer, Katarzyna Guzińska-Ustynowicz

GUZY PODŚCIELISKOWE PRZEWODU POKARMOWEGO. (Gastrointestinal Stromal Tumor (GIST)) Anna Nasierowska-Guttmejer, Katarzyna Guzińska-Ustynowicz Sformatowano GUZY PODŚCIELISKOWE PRZEWODU POKARMOWEGO (Gastrointestinal Stromal Tumor (GIST)) Anna Nasierowska-Guttmejer, Katarzyna Guzińska-Ustynowicz 1. Materiał chirurgiczny: przełyk, Ŝołądek, jelito

Bardziej szczegółowo

RAK PŁUCA A CHOROBY WSPÓŁISTNIEJĄCE

RAK PŁUCA A CHOROBY WSPÓŁISTNIEJĄCE Beata Brajer-Luftmann Katedra i Klinika Pulmonologii, Alergologii i Onkologii Pulmonologicznej UM w Poznaniu TPT 30.11.2013r. Najczęstszy nowotwór na świecie (ok. 1,2 mln zachorowań i ok. 1,1ml zgonów)

Bardziej szczegółowo

Czy chore na raka piersi z mutacją BRCA powinny otrzymywać wstępną. Klinika Onkologii i Radioterapii

Czy chore na raka piersi z mutacją BRCA powinny otrzymywać wstępną. Klinika Onkologii i Radioterapii Czy chore na raka piersi z mutacją BRCA powinny otrzymywać wstępną chemioterapię z udziałem cisplatyny? Jacek Jassem Klinika Onkologii i Radioterapii Gdańskiego ń Uniwersytetu t Medycznego Jaka jest siła

Bardziej szczegółowo

Ingrid Wenzel. Rozprawa doktorska. Promotor: dr hab. med. Dorota Dworakowska

Ingrid Wenzel. Rozprawa doktorska. Promotor: dr hab. med. Dorota Dworakowska Ingrid Wenzel KLINICZNE ZNACZENIE EKSPRESJI RECEPTORA ESTROGENOWEGO, PROGESTERONOWEGO I ANDROGENOWEGO U CHORYCH PODDANYCH LECZNICZEMU ZABIEGOWI OPERACYJNEMU Z POWODU NIEDROBNOKOMÓRKOWEGO RAKA PŁUC (NDKRP)

Bardziej szczegółowo

Program profilaktyki raka prostaty.

Program profilaktyki raka prostaty. Program profilaktyki raka prostaty. I. Opis Programu: 1. Przesłanki dla realizacji Programu: Badania przesiewowe w celu wczesnego wykrycia raka stercza są równie waŝną metodą kontroli choroby, jak profilaktyka

Bardziej szczegółowo

Czy potrzebne jest powołanie w Polsce wyspecjalizowanych ośrodków leczenia chorych na raka jelita grubego ("colorectal units")?

Czy potrzebne jest powołanie w Polsce wyspecjalizowanych ośrodków leczenia chorych na raka jelita grubego (colorectal units)? Czy potrzebne jest powołanie w Polsce wyspecjalizowanych ośrodków leczenia chorych na raka jelita grubego ("colorectal units")? Lucjan Wyrwicz Centrum Onkologii Instytut im M. Skłodowskiej-Curie w Warszawie

Bardziej szczegółowo

Typ histopatologiczny

Typ histopatologiczny Typ histopatologiczny Wiek Stopieo zróżnicowania nowotworu Typ I (hormonozależny) Adenocarcinoma Adenoacanthoma Naciekanie przestrzeni naczyniowych Wielkośd guza Typ II (hormononiezależny) Serous papillary

Bardziej szczegółowo

Ośrodki medyczne wykonujące procedury diagnostyczno-terapeutyczne powinny mieć następujące możliwości:

Ośrodki medyczne wykonujące procedury diagnostyczno-terapeutyczne powinny mieć następujące możliwości: REKOMENDACJE KONSULTANTA KRAJOWEGO W DZIEDZINIE CHIRURGII ONKOLOGICZNEJ ORAZ POLSKIEGO TOWARZYSTWA CHIRURGII ONKOLOGICZNEJ W ZAKRESIE DIAGNOSTYKI I LECZENIA CHORYCH NA RAKA JELITA GRUBEGO REKOMENDACJE

Bardziej szczegółowo

WOJSKOWY INSTYTUT MEDYCZNY. Agnieszka WALCZYK

WOJSKOWY INSTYTUT MEDYCZNY. Agnieszka WALCZYK WOJSKOWY INSTYTUT MEDYCZNY Agnieszka WALCZYK Analiza porównawcza wpływu aktywującej mutacji p.v600e w genie BRAF na przebieg kliniczny raka brodawkowatego tarczycy o różnym stopniu zaawansowania choroby

Bardziej szczegółowo

STATYSTYKI DOTYCZĄCE RAKA GRUCZOŁU KROKOWEGO

STATYSTYKI DOTYCZĄCE RAKA GRUCZOŁU KROKOWEGO bioprognos OncoPROSTATE Nieinwazyjne badanie krwi umożliwiające zasugerowanie diagnozy u pacjentów z podejrzeniem nowotworu złośliwego gruczołu krokowego oraz ograniczenie liczby nieadekwatnych badań diagnostycznych,

Bardziej szczegółowo

Rak trzustki cele terapeutyczne. Sekwencja leczenia.

Rak trzustki cele terapeutyczne. Sekwencja leczenia. Rak trzustki cele terapeutyczne. Sekwencja leczenia. Leszek Kraj Klinika Hematologii, Onkologii i Chorób Wewnętrznych Warszawski Uniwersytet Medyczny Samodzielny Publiczny Centralny Szpital Kliniczny W

Bardziej szczegółowo

PrzeŜycia 5-letnie chorych na nowotwory złośliwe w woj. dolnośląskim. Zmiany w dwudziestoleciu 1985-2004, porównanie z Polską i Europą

PrzeŜycia 5-letnie chorych na nowotwory złośliwe w woj. dolnośląskim. Zmiany w dwudziestoleciu 1985-2004, porównanie z Polską i Europą PrzeŜycia 5-letnie chorych na nowotwory złośliwe w woj. dolnośląskim. Zmiany w dwudziestoleciu 1985-2004, porównanie z Polską i Europą Przygotował Jerzy Błaszczyk w ramach prac Komitetu ds. Epidemiologii:

Bardziej szczegółowo

Rak piersi - zagrożenie cywilizacyjne

Rak piersi - zagrożenie cywilizacyjne Rak piersi - zagrożenie cywilizacyjne dr n. med. Marcin Wiszniewski, Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. M. Kopernika w Łodzi Regionalny Ośrodek Onkologiczny II Ogólnopolska Konferencja Medycyny Pracy

Bardziej szczegółowo

Rak Płuca Epidemiologia i Czynniki Ryzyka

Rak Płuca Epidemiologia i Czynniki Ryzyka Rak Płuca 2014 Epidemiologia i Czynniki Ryzyka Dariusz M. Kowalski Klinika Nowotworów Płuca i Klatki Piersiowej Centrum Onkologii Instytut w Warszawie Warszawa, 16. 09. 2014 EPIDEMIOLOGIA Epidemiologia

Bardziej szczegółowo

RADIOTERAPIA NOWOTWORÓW UKŁADU MOCZOWO PŁCIOWEGO U MĘŻCZYZN DOSTĘPNOŚĆ W POLSCE

RADIOTERAPIA NOWOTWORÓW UKŁADU MOCZOWO PŁCIOWEGO U MĘŻCZYZN DOSTĘPNOŚĆ W POLSCE RADIOTERAPIA NOWOTWORÓW UKŁADU MOCZOWO PŁCIOWEGO U MĘŻCZYZN DOSTĘPNOŚĆ W POLSCE Marcin Hetnał Centrum Onkologii Instytut im. MSC; Kraków Ośrodek Radioterapii Amethyst RTCP w Krakowie Radioterapia Radioterapia

Bardziej szczegółowo

Patologia raka pęcherza czy patolog może nas zaskoczyć? Marcin Ligaj Zakład Patologii i Diagnostyki Laboratoryjnej Centrum Onkologii w Warszawie

Patologia raka pęcherza czy patolog może nas zaskoczyć? Marcin Ligaj Zakład Patologii i Diagnostyki Laboratoryjnej Centrum Onkologii w Warszawie Patologia raka pęcherza czy patolog może nas zaskoczyć? Marcin Ligaj Zakład Patologii i Diagnostyki Laboratoryjnej Centrum Onkologii w Warszawie Coo? Wynik gotowy już po miesiącu?!!! To w końcu pt1 czy

Bardziej szczegółowo

ZBYT PÓŹNE WYKRYWANIE RAKA NERKI ROLA LEKARZA PIERWSZEGO KONTAKTU

ZBYT PÓŹNE WYKRYWANIE RAKA NERKI ROLA LEKARZA PIERWSZEGO KONTAKTU ZBYT PÓŹNE WYKRYWANIE RAKA NERKI ROLA LEKARZA PIERWSZEGO KONTAKTU 14 czerwca 2012 r dr n. med. Piotr Tomczak Klinika Onkologii U.M. Poznań Epidemiologia raka nerki RCC stanowi 2 3% nowotworów złośliwych

Bardziej szczegółowo

PIOTR JARZEMSKI SKRYNING RAKA GRUCZOŁU KROKOWEGO. ODDZIAŁ UROLOGII SZPITAL UNIWERSYTECKI nr 2 im dr. JANA BIZIELA w BYDGOSZCZY

PIOTR JARZEMSKI SKRYNING RAKA GRUCZOŁU KROKOWEGO. ODDZIAŁ UROLOGII SZPITAL UNIWERSYTECKI nr 2 im dr. JANA BIZIELA w BYDGOSZCZY PIOTR JARZEMSKI SKRYNING RAKA GRUCZOŁU KROKOWEGO ODDZIAŁ UROLOGII SZPITAL UNIWERSYTECKI nr 2 im dr. JANA BIZIELA w BYDGOSZCZY SKRYNING 1. Choroba musi stanowić poważny problem społeczny. 2. Musi byćefektywny

Bardziej szczegółowo

Założenia i cele. Ogromny postęp, który dokonał się w dziedzinie chirurgii rekonstrukcyjnej w ostatnich dekadach, sprawił, że stało się możliwe

Założenia i cele. Ogromny postęp, który dokonał się w dziedzinie chirurgii rekonstrukcyjnej w ostatnich dekadach, sprawił, że stało się możliwe Założenia i cele. Ogromny postęp, który dokonał się w dziedzinie chirurgii rekonstrukcyjnej w ostatnich dekadach, sprawił, że stało się możliwe zaopatrywanie rozległych ubytków poresekcyjnych praktycznie

Bardziej szczegółowo

Rola radioterapii konformalnej w skojarzonym leczeniu raka stercza w grupie chorych o wysokim ryzyku progresji

Rola radioterapii konformalnej w skojarzonym leczeniu raka stercza w grupie chorych o wysokim ryzyku progresji Rola radioterapii konformalnej w skojarzonym leczeniu raka stercza w grupie chorych o wysokim ryzyku progresji Piotr Milecki Rozprawa na tytuł doktora habilitowanego nauk medycznych Poznań, 2007 Streszczenie...

Bardziej szczegółowo

Rak pęcherza moczowego - chemioterapia jako element leczenia skojarzonego

Rak pęcherza moczowego - chemioterapia jako element leczenia skojarzonego Rak pęcherza moczowego - chemioterapia jako element leczenia skojarzonego Elżbieta Senkus-Konefka Klinika Onkologii i Radioterapii Gdański Uniwersytet Medyczny Kliknij ikonę, aby dodać obraz 888 cystektomii

Bardziej szczegółowo

Piotr Potemski. Uniwersytet Medyczny w Łodzi, Szpital im. M. Kopernika w Łodzi

Piotr Potemski. Uniwersytet Medyczny w Łodzi, Szpital im. M. Kopernika w Łodzi Piotr Potemski Uniwersytet Medyczny w Łodzi, Szpital im. M. Kopernika w Łodzi VI Letnia Akademia Onkologiczna dla Dziennikarzy, Warszawa, 10-12.08.2016 1 Obserwowane są samoistne regresje zmian przerzutowych

Bardziej szczegółowo

Czerniak złośliwy skóry, zaawansowanie, rokowanie pięcioletnie. Dolny Śląsk, Europa, świat

Czerniak złośliwy skóry, zaawansowanie, rokowanie pięcioletnie. Dolny Śląsk, Europa, świat Czerniak złośliwy skóry, zaawansowanie, rokowanie pięcioletnie. Dolny Śląsk, Europa, świat Przygotował Komitet ds. Epidemiologii: Beata Hawro, Maria Wolny-Łątka, Jerzy Błaszczyk, Piotr Hudziec, Bartłomiej

Bardziej szczegółowo

Grzegorz Bielęda Zakład Fizyki Medycznej Wielkopolskie Centrum Onkologii

Grzegorz Bielęda Zakład Fizyki Medycznej Wielkopolskie Centrum Onkologii Grzegorz Bielęda Zakład Fizyki Medycznej Wielkopolskie Centrum Onkologii Historia implanty stałe 1911 Pasteau -pierwsze doniesienie na temat brachyterapii w leczeniu raka prostaty. Leczenie polegało na

Bardziej szczegółowo

Służba Zdrowia nr 24-26 z 23 marca 2000. Znaczenie badań przesiewowych w zwalczaniu raka piersi. Zbigniew Wronkowski, Wiktor Chmielarczyk

Służba Zdrowia nr 24-26 z 23 marca 2000. Znaczenie badań przesiewowych w zwalczaniu raka piersi. Zbigniew Wronkowski, Wiktor Chmielarczyk Służba Zdrowia nr 24-26 z 23 marca 2000 Znaczenie badań przesiewowych w zwalczaniu raka piersi Zbigniew Wronkowski, Wiktor Chmielarczyk Korzystny wpływ skryningu na zmniejszenie umieralności z powodu raka

Bardziej szczegółowo

Ocena immunologiczna i genetyczna białaczkowych komórek macierzystych

Ocena immunologiczna i genetyczna białaczkowych komórek macierzystych Karolina Klara Radomska Ocena immunologiczna i genetyczna białaczkowych komórek macierzystych Streszczenie Wstęp Ostre białaczki szpikowe (Acute Myeloid Leukemia, AML) to grupa nowotworów mieloidalnych,

Bardziej szczegółowo

www.korektorzdrowia.pl www.watchhealthcare.eu PORADNIK DLA PACJENTÓW Biopsja

www.korektorzdrowia.pl www.watchhealthcare.eu PORADNIK DLA PACJENTÓW Biopsja www.korektorzdrowia.pl www.watchhealthcare.eu PORADNIK DLA PACJENTÓW Biopsja Rak piersi Najczęściej występujący nowotwór złośliwy u kobiet w Polsce 2004 r. ponad12 000 nowych zachorowań na raka piersi

Bardziej szczegółowo

co 3 4 miesiące w pierwszym roku aktywnej obserwacji, co 3 6 miesięcy od drugiego do czwartego roku

co 3 4 miesiące w pierwszym roku aktywnej obserwacji, co 3 6 miesięcy od drugiego do czwartego roku 4 Przegląd Urologiczny Hubert Kamecki, Roman Sosnowski, Tomasz Demkow Jak prowadzić aktywną obserwację u pacjenta z rakiem gruczołu krokowego przegląd wytycznych Aktywna obserwacja (active surveillance

Bardziej szczegółowo

OCENA ELASTOSONOGRAFICZNA W DIAGNOSTYCE GRUCZOLAKORAKA STERCZA. Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych. lek. Artur Przewor

OCENA ELASTOSONOGRAFICZNA W DIAGNOSTYCE GRUCZOLAKORAKA STERCZA. Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych. lek. Artur Przewor OCENA ELASTOSONOGRAFICZNA W DIAGNOSTYCE GRUCZOLAKORAKA STERCZA Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych lek. Artur Przewor Promotor: Dr hab. n. med. Rafał Zenon Słapa Warszawa, 2016 Streszczenie Wstęp:

Bardziej szczegółowo

Czy polskim mężczyznom grozi epidemia raka gruczołu krokowego?

Czy polskim mężczyznom grozi epidemia raka gruczołu krokowego? Varia NOWOTWORY Journal of Oncology 2013, volume 63, number 2, 171 175 Polskie Towarzystwo Onkologiczne ISSN 0029-540X www.nowotwory.edu.pl Czy polskim mężczyznom grozi epidemia raka gruczołu krokowego?

Bardziej szczegółowo

Udział czynników demograficznych w kształtowaniu wyników leczenia raka jajnika na podstawie materiału Gdyńskiego Centrum Onkologii

Udział czynników demograficznych w kształtowaniu wyników leczenia raka jajnika na podstawie materiału Gdyńskiego Centrum Onkologii Lek. med. Andrzej Kmieć Udział czynników demograficznych w kształtowaniu wyników leczenia raka jajnika na podstawie materiału Gdyńskiego Centrum Onkologii Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Zakład

Bardziej szczegółowo

REZONANS MAGNETYCZNY GRUCZOŁU KROKOWEGO

REZONANS MAGNETYCZNY GRUCZOŁU KROKOWEGO REZONANS MAGNETYCZNY GRUCZOŁU KROKOWEGO mpmri multiparametric MRI affidea MR Warszawa Pracownia i sprzęt Pracownia Rezonansu Magnetycznego Affidea w Warszawie została uruchomiona latem 2012 roku. Wyposażona

Bardziej szczegółowo

Is there a relationship between age and side dominance of tubal ectopic pregnancies? A preliminary report

Is there a relationship between age and side dominance of tubal ectopic pregnancies? A preliminary report Is there a relationship between age and side dominance of tubal ectopic pregnancies? A preliminary report Czy istnieje zależność pomiędzy wiekiem i stroną, po której umiejscawia się ciąża ektopowa jajowodowa?

Bardziej szczegółowo

Rak szyjki macicy - ryzyko zachorowania, zaawansowanie, rokowanie pięcioletnie.

Rak szyjki macicy - ryzyko zachorowania, zaawansowanie, rokowanie pięcioletnie. Rak szyjki macicy - ryzyko zachorowania, zaawansowanie, rokowanie pięcioletnie. Dolny Śląsk, Europa, świat Przygotowali: Maria Wolny, Jerzy Błaszczyk Komitet ds. Epidemiologii Kamila Kępska Zakład Epidemiologii

Bardziej szczegółowo

RAK SZYJKI MACICY INTERNATIONAL JOURNAL OF GYNECOLOGIC CANCER - 2013

RAK SZYJKI MACICY INTERNATIONAL JOURNAL OF GYNECOLOGIC CANCER - 2013 INTERNATIONAL JOURNAL OF GYNECOLOGIC CANCER - 2013 RAK SZYJKI MACICY Andrzej Bieńkiewicz Uniwersytet Medyczny w Łodzi Oddział Kliniczny Ginekologii Onkologicznej WSS im. M. Kopernika HOT TOPICS, 2014 Significance

Bardziej szczegółowo

Czy badania laboratoryjne mogą zidentyfikować raka stercza, czyli PSA to nie wszystko

Czy badania laboratoryjne mogą zidentyfikować raka stercza, czyli PSA to nie wszystko Krzysztof Szkarłat, Artur Gibas Czy badania laboratoryjne mogą zidentyfikować raka stercza, czyli PSA to nie wszystko Oddział Urologii i Urologii Onkologicznej im. prof. Kazimierza Adamkiewicza Szpital

Bardziej szczegółowo

Guzy tylnej jamy czaszki w materiale Oddziału Neurochirurgii Dziecięcej w Poznaniu

Guzy tylnej jamy czaszki w materiale Oddziału Neurochirurgii Dziecięcej w Poznaniu Guzy tylnej jamy czaszki w materiale Oddziału Neurochirurgii Dziecięcej w Poznaniu Tumors of posterior fossa in material of Pediatric Neurologial Surgery in Poznań Krzysztof Jarmusz, Katarzyna Nowakowska,

Bardziej szczegółowo

Wojskowy Instytut Medyczny. lek. Agnieszka Giżewska

Wojskowy Instytut Medyczny. lek. Agnieszka Giżewska Wojskowy Instytut Medyczny lek. Agnieszka Giżewska Ocena przydatności tomografii emisyjnej pojedynczego fotonu skojarzonej z tomografią komputerową w lokalizacji węzła wartowniczego u chorych na raka piersi

Bardziej szczegółowo

PRZEŻYCIA 5-LETNIE CHORYCH NA NOWOTWORY ZŁOŚLIWE Z LAT 1985-2004 W WOJ. DOLNOŚLĄSKIM

PRZEŻYCIA 5-LETNIE CHORYCH NA NOWOTWORY ZŁOŚLIWE Z LAT 1985-2004 W WOJ. DOLNOŚLĄSKIM Jerzy Błaszczyk, Maria Jagas, Marek Bębenek PRZEŻYCIA 5-LETNIE CHORYCH NA NOWOTWORY ZŁOŚLIWE Z LAT 1985-4 W WOJ. DOLNOŚLĄSKIM DOLNOŚLĄSKI REJESTR NOWOTWORÓW WROCŁAW 11 Dolnośląskie Centrum Onkologii we

Bardziej szczegółowo

Przegląd epidemiologiczny metod diagnostyki i leczenia łagodnego rozrostu stercza na terenie Polski.

Przegląd epidemiologiczny metod diagnostyki i leczenia łagodnego rozrostu stercza na terenie Polski. Przegląd epidemiologiczny metod diagnostyki i leczenia łagodnego rozrostu stercza na terenie Polski. Program MOTO-BIP /PM_L_0257/ Ocena wyników programu epidemiologicznego. Dr n. med. Bartosz Małkiewicz

Bardziej szczegółowo

Skale w OIT. Jakub Pniak

Skale w OIT. Jakub Pniak Skale w OIT Jakub Pniak SOFA Sepsis-related Organ Failure Assessment score Ocenia: układ oddechowy (Pa0 2 /FiO 2 ) [mmhg] 0-4 pkt. układ nerwowy (GCS) 0-4 pkt. układ krążenia (MAP i konieczność użycia

Bardziej szczegółowo

Apokrynowy rak piersi w materiale Centrum Onkologii w Krakowie. Cechy kliniczne i wyniki leczenia chorych w latach

Apokrynowy rak piersi w materiale Centrum Onkologii w Krakowie. Cechy kliniczne i wyniki leczenia chorych w latach Apokrynowy rak piersi w materiale Centrum Onkologii w Krakowie. Cechy kliniczne i wyniki leczenia chorych w latach 952-2002 Apocrine breast cancer in the material from Cancer Centre in Krakow. Clinical

Bardziej szczegółowo

SpiS TreśCi chirurgia narządowa 51. nowotwory układu pokarmowego VII

SpiS TreśCi chirurgia narządowa 51. nowotwory układu pokarmowego VII Spis treści CHIRURGIA NARZĄDOWA... 1005 51. Nowotwory układu pokarmowego... 1007 51.1. Nowotwory przełyku Andrzej W. Szawłowski... 1007 51.1.1. Wstęp... 1007 51.1.2. Patologia... 1008 51.1.3. Rozpoznanie...

Bardziej szczegółowo

Materiał tkankowy opracowano z godnie z obowiązującymi standardami.

Materiał tkankowy opracowano z godnie z obowiązującymi standardami. STRESZCZENIE WPROWADZENIE: Biopsja cienkoigłowa (BC) jest szybką, tanią metodą w diagnostyce raka piersi (RP) oraz ognisk przerzutowych tego nowotworu. Skuteczność tej metody uzależniona jest od umiejętności

Bardziej szczegółowo

Wczesny i zaawansowany rak piersi

Wczesny i zaawansowany rak piersi Warszawa, 14.12.2017 Wczesny i zaawansowany rak piersi Dr n. med. Agnieszka Jagiełło-Gruszfeld 1 Breast Cancer (C50): 1971-2011 Age-Standardised One-Year Net Survival, England and Wales Please include

Bardziej szczegółowo

Zakład Diagnostyki PET, Centrum Onkologii Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie, Oddział w Gliwicach

Zakład Diagnostyki PET, Centrum Onkologii Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie, Oddział w Gliwicach PRACE ORYGINALNE Medycyna Paliatywna 2017; 9(2): 98 104 Zależność pomiędzy stężeniem swoistego antygenu sterczowego w surowicy a częstością występowania przerzutów do kości ocenianą na podstawie obrazu

Bardziej szczegółowo

Rak pęcherza moczowego naciekający błonę mięśniową częściowa cystektomia dead story?

Rak pęcherza moczowego naciekający błonę mięśniową częściowa cystektomia dead story? Rak pęcherza moczowego naciekający błonę mięśniową częściowa cystektomia dead story? JAKUB DOBRUCH Klinika Urologii Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego Europejskie Centrum Zdrowia Otwock Resekcja

Bardziej szczegółowo

MODELOWANIE STRUKTURY PROBABILISTYCZNEJ UBEZPIECZEŃ ŻYCIOWYCH Z OPCJĄ ADBS JOANNA DĘBICKA 1, BEATA ZMYŚLONA 2

MODELOWANIE STRUKTURY PROBABILISTYCZNEJ UBEZPIECZEŃ ŻYCIOWYCH Z OPCJĄ ADBS JOANNA DĘBICKA 1, BEATA ZMYŚLONA 2 JOANNA DĘBICKA 1, BEATA ZMYŚLONA 2 MODELOWANIE STRUKTURY PROBABILISTYCZNEJ UBEZPIECZEŃ ŻYCIOWYCH Z OPCJĄ ADBS X OGÓLNOPOLSKA KONFERENCJA AKTUARIALNA ZAGADNIENIA AKTUARIALNE TEORIA I PRAKTYKA WARSZAWA,

Bardziej szczegółowo

EPIDEMIOLOGIA NOWOTWORÓW ZŁOŚLIWYCH W WOJ. ŚWIĘTOKRZYSKIM. Dorota Stępień Świętokrzyskie Centrum Onkologii Zakład Epidemiologii Nowotworów

EPIDEMIOLOGIA NOWOTWORÓW ZŁOŚLIWYCH W WOJ. ŚWIĘTOKRZYSKIM. Dorota Stępień Świętokrzyskie Centrum Onkologii Zakład Epidemiologii Nowotworów EPIDEMIOLOGIA NOWOTWORÓW ZŁOŚLIWYCH W WOJ. ŚWIĘTOKRZYSKIM Dorota Stępień Świętokrzyskie Centrum Onkologii Zakład Epidemiologii Nowotworów Nowotwory złośliwe stanowią narastający problem zdrowotny i ekonomiczny

Bardziej szczegółowo

Sytuacja w zakresie zachorowań na raka szyjki macicy w woj. dolnośląskim w latach 2005-2011

Sytuacja w zakresie zachorowań na raka szyjki macicy w woj. dolnośląskim w latach 2005-2011 Sytuacja w zakresie zachorowań na raka szyjki macicy w woj. dolnośląskim w latach 25-211 Ostatnie, opublikowane w roku 212 dane dla Polski [1] wskazują, że w latach 28-29 w woj. dolnośląskim stwierdzano

Bardziej szczegółowo

Podstawy diagnostyki onkologicznej. Podstawy diagnostyki onkologicznej. Marcin Stępie. pień

Podstawy diagnostyki onkologicznej. Podstawy diagnostyki onkologicznej. Marcin Stępie. pień Marcin Stępie pień Katedra Onkologii i Klinika Onkologii Ginekologicznej AM Wrocław, Dolnośląskie Centrum Onkologii we Wrocławiu. Cele diagnostyki rozpoznanie choroby nowotworowej; ocena zaawansowania

Bardziej szczegółowo

Radioterapia stereotaktyczna. Rafal Dziadziuszko Gdański Uniwersytet Medyczny

Radioterapia stereotaktyczna. Rafal Dziadziuszko Gdański Uniwersytet Medyczny Radioterapia stereotaktyczna przerzutów do OUN Rafal Dziadziuszko Gdański Uniwersytet Medyczny Urządzenia do RT stereotaktycznej - nóż gamma Urządzenia do RT stereotaktycznej - nóż gamma Urządzenia do

Bardziej szczegółowo

Nowotwory złośliwe piersi - ryzyko zachorowania, zaawansowanie, przeŝycia pięcioletnie. Dolny Śląsk, Dolnośląskie Centrum Onkologii.

Nowotwory złośliwe piersi - ryzyko zachorowania, zaawansowanie, przeŝycia pięcioletnie. Dolny Śląsk, Dolnośląskie Centrum Onkologii. Nowotwory złośliwe piersi - ryzyko zachorowania, zaawansowanie, przeŝycia pięcioletnie. Dolny Śląsk, Dolnośląskie Centrum Onkologii. Przygotowali: Komitet ds. Epidemiologii Beata Hawro, Maria Wolny-Łątka,

Bardziej szczegółowo

Personalizacja leczenia rozsianego raka nerki.

Personalizacja leczenia rozsianego raka nerki. RAFAŁ STEC Personalizacja leczenia rozsianego raka nerki. Warszawa, 13 października 2018 roku Opis przypadku nr 1. Rozpoznanie Data rozpoznania: 07.11.2007 r. Pacjent: 65 lat, K Dane na temat guza: - Stopień

Bardziej szczegółowo

Obrazowanie kręgosłupa w badaniu TK i MR w różnych grupach wiekowych

Obrazowanie kręgosłupa w badaniu TK i MR w różnych grupach wiekowych Lekarz Daria Dziechcińska-Połetek Obrazowanie kręgosłupa w badaniu TK i MR w różnych grupach wiekowych Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Promotor: Dr hab. n. med. Ewa Kluczewska, prof. nadzw.

Bardziej szczegółowo

Leczenie i przeżycia 5-letnie dolnośląskich kobiet chorych na nowotwory złośliwe piersi z lat 2004-2008

Leczenie i przeżycia 5-letnie dolnośląskich kobiet chorych na nowotwory złośliwe piersi z lat 2004-2008 Leczenie i przeżycia 5-letnie dolnośląskich kobiet chorych na nowotwory złośliwe piersi z lat 2004-2008 W latach 2004-2008 w Dolnośląskim Rejestrze Nowotworów zarejestrowaliśmy 6.125 zachorowań na inwazyjne

Bardziej szczegółowo

Powiatowy Program Profilaktyczny Wczesnego Wykrywania Raka Prostaty na lata

Powiatowy Program Profilaktyczny Wczesnego Wykrywania Raka Prostaty na lata Załącznik do Uchwały Nr XVIII/187/2012 Rady Powiatu Brzeskiego z dnia 30 sierpnia 2012 r. Powiatowy Program Profilaktyczny Wczesnego Wykrywania Raka Prostaty na lata 2012-2013 BRZESKO 2012 Opracował Zespół

Bardziej szczegółowo

Jakość życia w uro-onkologii

Jakość życia w uro-onkologii Jakość życia w uro-onkologii Dr Roman Sosnowski Urolog Oddział Urologii Laparoskopowej, Szpital im. dr J. Biziela, Bydgoszcz Klinika Nowotworów Układu Moczowego, COI, Warszawa subiektywna obiektywna Jakość

Bardziej szczegółowo

RECENZJA. Rozprawy doktorskiej mgr Mateusza Nowickiego. Ocena wybranych elementów niszy szpikowej u pacjentów poddawanych

RECENZJA. Rozprawy doktorskiej mgr Mateusza Nowickiego. Ocena wybranych elementów niszy szpikowej u pacjentów poddawanych Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu Klinika Hematologii i Transplantacji Szpiku KIEROWNIK KLINIKI: dr hab. Lidia Gil, prof. UM 60-569 Poznań, ul. Szamarzewskiego 84 ; tel. +48 61

Bardziej szczegółowo

BIOPSJA OTWARTA KURS USG PIERSI RUTYNA CZY OSTATECZNOŚĆ? DR HAB. N. MED. DAWID MURAWA

BIOPSJA OTWARTA KURS USG PIERSI RUTYNA CZY OSTATECZNOŚĆ? DR HAB. N. MED. DAWID MURAWA BIOPSJA OTWARTA RUTYNA CZY OSTATECZNOŚĆ? KURS USG PIERSI DR HAB. N. MED. DAWID MURAWA ODDZIAŁ CHIRURGII OGÓLNEJ I MAŁOINWAZYJNEJ SZPITAL POMNIK CHRZTU POLSKI W GNIEŹNIE RODZAJE BIOPSJI CIENKOIGŁOWA (PCI,

Bardziej szczegółowo