PIOTR JARZEMSKI SKRYNING RAKA GRUCZOŁU KROKOWEGO. ODDZIAŁ UROLOGII SZPITAL UNIWERSYTECKI nr 2 im dr. JANA BIZIELA w BYDGOSZCZY

Transkrypt

1 PIOTR JARZEMSKI SKRYNING RAKA GRUCZOŁU KROKOWEGO ODDZIAŁ UROLOGII SZPITAL UNIWERSYTECKI nr 2 im dr. JANA BIZIELA w BYDGOSZCZY

2 SKRYNING 1. Choroba musi stanowić poważny problem społeczny. 2. Musi byćefektywny sposób leczenia a wczesne rozpoznanie choroby w niskim stopniu zaawansowania zmniejsza ryzyko niepowodzenia terapii. 3. Skryning musi byćprosty, szybki, tani, powtarzalny, bezpieczny i powinien mieć wysoką czułość. UROLOGIA BYDGOSZCZ

3 SKRYNING SKRYNING: Prowadzenie zaplanowanych na szeroką skalę, aktywnych, masowych badańpopulacji potencjalnie zdrowych osób. WCZESNA DIAGNOSTYKA: Prowadzenie okresowych badańzaplanowanych przez lekarza lub/i pacjenta celem wczesnego wykrycia choroby. UROLOGIA BYDGOSZCZ

4 CELE SKRYNINGU 1. Zmniejszenie śmiertelności z powodu raka stercza. Celem nie może byćwyłącznie zwiększenie liczby wykrytych nowych przypadków raka ale wydłużenie dzięki temu przeżycia populacji, z założeniem, że przeżycie silnie zależy od wczesnego wykrycia nowotworu. 2. Utrzymanie wyrażonej w czasie odpowiedniej jakości życia. EUA GUDELINES 2009 UROLOGIA BYDGOSZCZ

5

6

7 NATURALNA HISTORIA RAKA STERCZA Jawna postać raka stercza. Ukryta postać raka stercza. Klinicznie niemy rak, prawdopodobnie bez wpływu na przeżycie, rozpoznawany przypadkowo podczas sekcji. UROLOGIA BYDGOSZCZ

8 SKRYNING Utajona postać raka stercza 30% rak podczas autopsji mężczyzn w wieku ok. 50 lat. 70% rak podczas autopsji mężczyzn w wieku ok. 80 lat. Podobna liczba jest rozpoznawana podczas cystoprostatektomii z powodu nowotworów pęcherza moczowego % raków może ujawnić się klinicznie. 3% liczba zgonów z powodu raka stercza aktualnie wynosi. UROLOGIA BYDGOSZCZ

9 SKRYNING Większośćraków stercza rozpoznawanych jest we wczesnym lub średnim stopniu zaawansowania. Dzisiaj nie dysponujemy danymi mogącymi odpowiedziećna pytanie czy i kiedy takie nowotwory mogąrozwinąćsięw formęagresywnąi staćsię przyczyna zgonu u mężczyzny. EUA GUDELINES 2009 UROLOGIA BYDGOSZCZ

10 SKRYNING U 50 letniego mężczyzny: 42% - prawdopodobieństwo posiadania mikroskopowych komórek raka stercza, 9,5% -prawdopodobieństwo rozwoju klinicznej postaci raka, 2,9% - prawdopodobieństwo zgonu na raka stercza. UROLOGIA BYDGOSZCZ

11 SKRYNING TAK 1. DRE+ w 30% sąto raki zaawansowane, rozsiane. 2. U 30% pacjentów choroba rozwinie sięw okresie do 10 lat niezależnie od leczenia. 3. U 1/3 mężczyzn rozpoznamy nowotwór zbyt późno. UROLOGIA BYDGOSZCZ

12 SKRYNING TAK 1. W latach 1988 do 1992 w USA obserwowano stały wzrost liczby zgonów z powodu raka stercza. 2. Aktualnie liczba zgonów z powodu raka stercza zmniejsza sięw USA o 1% rocznie. 3. Procent pacjentów z rozpoznanym nowotworem zaawansowanym zmniejszyłsięz 25,3% do 21,2%. UROLOGIA BYDGOSZCZ

13 SKRYNING TAK Udoskonalono metody terapii wczesnych postaci raka, pozwalając na zachować wysoka jakość życia. 1. Radykalna prostatektomia. 2. Laparoskopowa radykalna prostatektomia. 3. Laparoskopowa radykalna prostatektomia z użyciem robota. 4. Brachyterapia. 5. Radioterapia. UROLOGIA BYDGOSZCZ

14 SKRYNING RAKA GRUCZOŁU KROKOWEGO DRE (Digital Rectal Examination) PSA (Prostate-Specific Antigen)

15 SKRYNING RAKA STERCZA DRE (Digital rectal examination) W większości rak prostaty zlokalizowany jest strefie obwodowej. DRE+ jest absolutnym wskazaniem do biopsji. DRE potrafi rozpoznaćnowotwór o objętości powyżej 0,2 ml. U 18% z wszystkich pacjentów rak jest rozpoznawany na podstawie DRE. DRE+ i PSA > 2 ng/ml pozwala na rozpoznanie nowotworu z 5=30% pacjentów. UROLOGIA BYDGOSZCZ

16 SKRYNING RAKA STERCZA DRE (Prostate-Specific Antigen) Ryzyko rozpoznania raka w zależności od poziomu PSA PSA ng/ml Ryzyko raka stercza 0,0 0,5 6,6% 0,6 1 10,1% 1,1 2 17,0% 2,1 3 23,9% 3,1 4 26,9% UROLOGIA BYDGOSZCZ

17 Rola PSA w diagnozie klinicznej HEALTHY & BENIGN DISEASE CUTOFF PROSTATE CANCER PSA ng/ml? % FALSE NEG. 70% FALSE POS.

18 SKRYNING 1. Poniesiemy niewspółmiernie wysoki koszt. 2. Rozpoznamy dużo nowotworów niemych, utajonych. 3. Wiele osób narazimy na stres związany z potencjalnym podejrzeniem raka. UROLOGIA BYDGOSZCZ

19 EUA GUDELINES 1. Wykonanie badania PSA winno byćuzgodnione pomiędzy lekarzem a pacjentem. 2. PSA oraz DRE powinno byćoferowane mężczyznom powyżej 45 roku życia i z perspektywa przeżycia minimum 10 lat. 3. Skryning nie powinien byćoferowany mężczyznom powyżej 75 roku życia i z PSA < 3 ng/ml. EUA GUDELINES 2009 UROLOGIA BYDGOSZCZ

20 The NEW ENGLAND JOURNAL of MEDICINE Mortality Results from a Randomized Prostate-Cancer Screening Trial Gerald L. Andriole, M.D., Robert L. Grubb III, M.D., Saundra S. Buys, M.D., David Chia, Ph.D., Timothy R. Church, Ph.D., Mona N. Fouad, M.D., Edward P. Gelmann, M.D., Paul A. Kvale, M.D., Douglas J. Reding, M.D., Joel L. Weissfeld, M.D., Lance A. Yokochi, M.D., E. David Crawford, M.D., Barbara O Brien, M.P.H., Jonathan D. Clapp, B.S., Joshua M. Rathmell, M.S., Thomas L. Riley, B.S., Richard B. Hayes, Ph.D., Barnett S. Kramer, M.D., Grant Izmirlian, Ph.D., Anthony B. Miller, M.B., Paul F. Pinsky, Ph.D., Philip C. Prorok, Ph.D., John K. Gohagan, Ph.D., and Christine D. Berg, M.D., for the PLCO Project Team*

21 The NEW ENGLAND JOURNAL of MEDICINE Screening and Prostate-Cancer Mortality in a Randomized European Study Fritz H. Schröder, M.D., Jonas Hugosson, M.D., Monique J. Roobol, Ph.D., Teuvo L.J. Tammela, M.D., Stefano Ciatto, M.D., Vera Nelen,M.D., Maciej Kwiatkowski, M.D., Marcos Lujan, M.D., Hans Lilja, M.D., Marco Zappa, Ph.D., Louis J. Denis, M.D., Franz Recker, M.D., Antonio Berenguer, M.D., Liisa Määttänen, Ph.D., Chris H. Bangma, M.D., Gunnar Aus, M.D., Arnauld Villers, M.D., Xavier Rebillard, M.D., Theodorus van der Kwast, M.D., Bert G. Blijenberg, Ph.D., Sue M. Moss,Ph.D., Harry J. de Koning, M.D., and Anssi Auvinen, M.D., for the ERSPC Investigators*

22 The NEW ENGLAND JOURNAL of MEDICINE Mortality Results from a Randomized Prostate-Cancer Screening Trial Gerald L. Andriole, M.D., Robert L. Grubb III, M.D., Saundra S. Buys, M.D., David Chia, Ph.D., Timothy R. Church, Ph.D., Mona N. Fouad, M.D., Edward P. Gelmann, M.D., Paul A. Kvale, M.D., Douglas J. Reding, M.D., Joel L. Weissfeld, M.D., Lance A. Yokochi, M.D., E. David Crawford, M.D., Barbara O Brien, M.P.H., Jonathan D. Clapp, B.S., Joshua M. Rathmell, M.S., Thomas L. Riley, B.S., Richard B. Hayes, Ph.D., Barnett S. Kramer, M.D., Grant Izmirlian, Ph.D., Anthony B. Miller, M.B., Paul F. Pinsky, Ph.D., Philip C. Prorok, Ph.D., John K. Gohagan, Ph.D., and Christine D. Berg, M.D., for the PLCO Project Team*

23 PROSTATE, LUNG, COLORECTAL, OVARIAN (PLCO) CANCER SCREENING TRIAL mężczyzn w USA skryning grupa kontrolna Ocenędokonano po 7 i 10 latach UROLOGIA BYDGOSZCZ

24

25

26 Mortality Results from a Randomized Prostate-Cancer Screening Trial SKRYNING 6 lat PSA (punkt odcięcia 4 ng/ml) 4 lata DRE wykonywane przez: lekarza, pielęgniarkę, asystenta lub lekarza (kryterium guzek lub asymetria stercza) GRUPA KONTROLNA Częstość wykonywania PSA (skryningu) w grupie kontrolnej wynosiła: 40% w pierwszym roku 52% w okresie 6 lat.

27 Mortality Results from a Randomized Prostate-Cancer Screening Trial 7 letnie wyniki raków w grupie skryningowej (116 / 10 tys.) 2322 raków w grupie kontrolnej ( 96 / 10 tys.) Gleason: 5 6 głównie w rupie kontrolnej 8 10 więcej w grupie kontrolnej (289 do 341) T2 głównie w grupie skryningowej T3 i T4 podobne w obu grupach 122 i 134 UROLOGIA BYDGOSZCZ

28 Mortality Results from a Randomized Prostate-Cancer Screening Trial

30 Mortality Results from a Randomized Prostate-Cancer Screening Trial ZGONYZ POWODU RAKA STERCZA W okresie 7 lat 50 w grupie skryningowej (2,0 / 10tys.) 44 w grupie kontrolnej (1,7 / 10tys.) W okresie 10 lat obserwacji (67% wyników) 92 w grupie skryningowej 82 w grupie kontrolnej.

31 Mortality Results from a Randomized Prostate-Cancer Screening Trial Zgony związane ze stopniem zaawansowania Skryning 60% T1 lub 2 3% T3 36% T4 Grupa kontrolna 52% T1 lub T2 4% T3 39% T4

32 Mortality Results from a Randomized Prostate-Cancer Screening Trial Ogólna liczba zgonów w okresie 7 lat 2544 w grupie skryningowej 2596 w grupie kontrolnej. Ogólna liczba zgonów w okresie 10 lat 3953 w grupie skryningowej 4058 w grupie kontrolnej.

34 Mortality Results from a Randomized Prostate-Cancer Screening Trial 7 letni sryning pozwoliłna wzrost wykrywalności raka stercza 22% w porównaniu z grupą kontrolną. Skryning nie spowodowałzmniejszenia zgonów z powodu raka stercza w okresie 7 i 10 lat badań. W okresie 10 lat zmarło z innych powodów niżrak 312 w grupie skryningowej i 225 w kontrolnej. Więcej w grupie skryningowej najprawdopodobniej z powodu przediagnozowania.

35 The NEW ENGLAND JOURNAL of MEDICINE Screening and Prostate-Cancer Mortality in a Randomized European Study Fritz H. Schröder, M.D., Jonas Hugosson, M.D., Monique J. Roobol, Ph.D., Teuvo L.J. Tammela, M.D., Stefano Ciatto, M.D., Vera Nelen,M.D., Maciej Kwiatkowski, M.D., Marcos Lujan, M.D., Hans Lilja, M.D., Marco Zappa, Ph.D., Louis J. Denis, M.D., Franz Recker, M.D., Antonio Berenguer, M.D., Liisa Määttänen, Ph.D., Chris H. Bangma, M.D., Gunnar Aus, M.D., Arnauld Villers, M.D., Xavier Rebillard, M.D., Theodorus van der Kwast, M.D., Bert G. Blijenberg, Ph.D., Sue M. Moss,Ph.D., Harry J. de Koning, M.D., and Anssi Auvinen, M.D., for the ERSPC Investigators*

36 Screening and Prostate-Cancer Mortality in a Randomized European Study SKRYNING mężczyzn w wieku 50 do 74 lata 162,243 w wieku lat Randomizacja na dwie grupy I Skryning co 4 lata II Bez skryningu

37 European Randomized Study of Screening for Prostate Cancer (ERSPC)

38 Mortality Results from a Randomized Prostate-Cancer Screening Trial MĘŻCZYŹNI WŁĄCZENI DO BADANIA KRAJ Liczba ogólna Skryning Kontrola Holandia Belgia Szwecja Finlandia Włochy Hiszpania Szwajcaria Suma

39 Mortality Results from a Randomized Prostate-Cancer Screening Trial WYNIKI BADAŃ KRAJ PSA > 3-4 ng/ml % Biopsja % Holandia ,3 89,9 Belgia ,3 74 Szwecja ,5 86,6 Finlandia ,3 90,3 Włochy ,1 65,4 Hiszpania ,2 74,3 Szwajcaria ,7 77 Suma ,2 85,8

40 Mortality Results from a Randomized Prostate-Cancer Screening Trial ROZPOZNANIE RAKA W GRUPIE SKRYNINGOWANEJ KRAJ Rak stercza % populacji % biopsji Holandia Belgia 363 8,4 25 Szwecja ,8 23,1 Finlandia ,8 29,6 Włochy 280 3,9 21,7 Hiszpania 68 6,4 22,8 Szwajcaria 353 7,1 18,6 Suma ,2 24,1 Fałszywie dodatni wynik 75,9%

41 Mortality Results from a Randomized Prostate-Cancer Screening Trial ROZPOZNANIE RAKA W GRUPIE KONTROLNEJ KRAJ Rak stercza % populacji Holandia 685 3,9 Belgia 252 5,9 Szwecja 421 7,1 Finlandia ,4 Włochy 133 1,8 Hiszpania 24 2,1 Szwajcaria 160 3,2 Suma ,8

42 Mortality Results from a Randomized Prostate-Cancer Screening Trial ROZPOZNANIE RAKA W GRUPIE KONTROLNEJ SUMA Liczba Skryning Gr kontrolna Suma Rak stercza % 8,2 4,8

43 Mortality Results from a Randomized Prostate-Cancer Screening Trial Liczba rozpoznanych nowotworów z przerzutami do kości lub PSA > 100 ng/ml 0,23 / 1000 grupa skryningowana 0,39 / 1000 grupa kontrolnna Różnica 41% na korzyść grupy skryningowanej (p<0,001)

44 Mortality Results from a Randomized Prostate-Cancer Screening Trial Gleason < 6 72,2% grupa skryningowana 54,8% grupa kontrolnna Gleason > 7 27,8% grupa skryningowana 45,2% grupa kontrolnna

45 Mortality Results from a Randomized Prostate-Cancer Screening Trial ZGONY z powody raka stercza 214 grupa skryningowana 326 grupa kontrolna

46 Screening and Prostate-Cancer Mortality in a Randomized European Study

49 Mortality Results from a Randomized Prostate-Cancer Screening Trial Współczynnik zgonów w grupie skryningowej wynosił0,80 i rozdziela sięod grupy kontrolnej po 7 8 latach obserwacji i powiększa się. Bezwzględna różnica pomiędzy grupąskryningowąa kontroląwynosi 0,71 zgonów z powodu raka na 1000 mężczyzn. Oznacza to żżeby zapobiec zgonom z powodu raka należy badać1410 średnio 1,7 raza na 9 lat. Rozpoznanie raka wzrośnie do 34 /1000 w porównaniu z grupąkontrolną. Oznacza to że 48 mężczyzn/1000(1410/1000x34) powinno być leczonych żeby zapobiec zgonowi na raka stercza.

50 Mortality Results from a Randomized Prostate-Cancer Screening Trial 1. PSA skryning ma związek z redukujązgonów z powodu raka stercza 0,71/1000 w okresie 8,8 lat obserwacji. 2. Skryning relatywnie zmniejsza o 20% liczbęzgonów z powody raka. 3. Chcąc ograniczyćzgony z powodu raka na każde 1410 skryningowanych mężczyzn powinniśmy 48 leczyć. 4. Overdiagnosis (utajony guz) może wynosić50% w grupie skryningowej, stanowiąc największy problem. 5. Overdiagnosis, overtreatment, jakość życia, koszt. 6. Konieczny dłuższy okres badań.

51 ODDZIAŁ UROLOGII SZPITAL UNIWERSYTECKI nr 2 im dr. JANA BIZIELA w BYDGOSZCZY