KARTA PRZEDMIOTU. 1. NAZWA PRZEDMIOTU: Profilaktyka i terapia uzależnień. 2. KIERUNEK: Pedagogika. 3. POZIOM STUDIÓW: pierwszy

Transkrypt

1 KARTA PRZEDMIOTU 1. NAZWA PRZEDMIOTU: Profilaktyka i terapia uzależnień 2. KIERUNEK: Pedagogika 3. POZIOM STUDIÓW: pierwszy 4. ROK/ SEMESTR STUDIÓW: III/5,6 5. LICZBA PUNKTÓW ECTS: 6 6. LICZBA GODZIN: TYP PRZEDMIOTU 1 : specjalnościowy 8. JĘZYK WYKŁADOWY: polski 9. FORMA REALIZACJI PRZEDMIOTU 2 : ćwiczenia 10. WYMAGANIA WSTĘPNE: wybór specjalności, treści kształcenia w zakresie przedmiotów: Biomedyczne podstawy rozwoju człowieka, Psychologia ogólna, Psychologia rozwoju człowieka, Psychologia społeczna 11. ZAŁOŻENIA I CELE PRZEDMIOTU: 1. Właściwe zrozumienie i definiowanie podstawowych terminów, pojęć i zjawisk z zakresu profilaktyki i terapii uzależnień. 2. Zdobycie wiedzy o mechanizmach uzależniania się, metodach leczenia i terapii. 3. Zdobycie wiedzy z zakresu sposobów rozpoznawania objawów uzależnienia, jego fazy, oraz specyfikę uzależnień wśród dzieci i młodzieży. 4. Zapoznanie z aktami prawnymi dotyczącymi profilaktyki i leczenia uzależnień w Polsce. 5. Kształtowanie właściwej postawy zgodnej z etyką pracy z osobami uzależnionymi i wykorzystanie nabytych umiejętności i wiedzy w pracy zawodowej. 1 2 Obowiązkowy, fakultatywny. Wykłady, ćwiczenia, laboratoria, konwersatoria. 1

2 12. PRZEDMIOTOWE EFEKTY KSZTAŁCENIA Odniesienie do kierunkowych efektów kształcenia (symbol) WIEDZA P_W01 Posiada wiedzę z zakresu podstawowych pojęć i terminów, na temat mechanizmów uzależniania się, skuteczności oddziaływań profilaktycznych oraz metod leczenia i terapii. P_W02 Zna sposoby rozpoznawania objawów uzależnienia i jego fazy. Zna tematykę uzależnień wśród dzieci i młodzieży, ich specyfikę oraz czynniki zwiększające ryzyko uzależnienia. UMIEJĘTNOŚCI Umie rozpoznać objawy uzależnienia oraz jego fazy oraz udzielić podstawowej pomocy psychologicznej w zakresie profilaktyki uzależnień. P_U02 Potrafi zaprojektować i przeprowadzić badania o charakterze diagnostycznym oraz umie dokonać analizy uzyskanych wyników badań. K1_W06 K1_W09 K1_U04 K1_U07 KOMPETENCJE SPOŁECZNE P_K01 Wykazuje inicjatywę i chęć uczestnictwa w grupach, organizacjach i instytucjach realizujących działania pedagogiczne związane z profilaktyką uzależnień K1_K04 2

3 13. METODY OCENY EFEKTÓW KSZTAŁCENIA Symbol przedmiotowego efektu kształcenia 1. P_W01, P_W02 Metody (sposoby) oceny 3 Typ oceny 4 Forma dokumentacji praca pisemna, prezentacja, projekt 2. P-U01, P-U02, Ocenianie ciągłe Formująca praca pisemna, prezentacja, projekt, obserwacja, ocena aktywności na zajęciach 3. P_K01 Obserwacja, ocena aktywności na zajęciach 14. KRYTERIA OCENY OSIĄGNIĘTYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA (opisowe, procentowe, punktowe, inne. formy oceny do wyboru przez wykładowcę) EFEKTY KSZTAŁCENIA P_W01, P_W02,, P_U02, P- K01 3,0 3, ,5 5, % 60-69% 70-79% 80-89% % 15. WARUNKI UZYSKANIA ZALICZENIA PRZEDMIOTU: Osiągnięcie założonych efektów kształcenia i pozytywny wynik zaliczenia 3 4 Ocenianie ciągłe (bieżące przygotowanie do zajęć), śródsemestralne zaliczenie pisemne, śródsemestralne zaliczenie ustne, końcowe zaliczenia pisemne, końcowe zaliczenia ustne, egzamin pisemny, egzamin ustny, praca semestralna, ocena umiejętności ruchowych, praca dyplomowa, projekt, kontrola obecności Formująca, podsumowująca. 3

4 16. TREŚCI PROGRAMOWE Treść zajęć Forma zajęć 5 Warsztaty 5 Semestr 1. Teoretyczne podstawy uzależnień. Podstawowe definicje i ich charakterystyka. Fakty, mity i stereotypy uzależnień. 2. Historia używania substancji psychoaktywnych. Substancje psychoaktywne i ich działanie na organizm człowieka. Teoretyczne modele uzależnienia. Uwarunkowania uzależnień. 3. Alkohol i jego działanie. Spożywanie i nadużywanie alkoholu. Skutki medyczne i społeczne nadużywania alkoholu. Picie alkoholu a zdrowy rozsądek. Dlaczego ludzie piją i uzależniają się. Skala zjawiska. 4. Fazy uzależnienia. Typy alkoholizmu. Skutki nadużywania. Alkohol i przemoc. Alkohol w miejscu pracy. Alkohol a prowadzenie pojazdów mechanicznych. 5. Picie napojów alkoholowych przez specyficzne grupy: dzieci i młodzież, kobiety, osoby z podwójnym rozpoznaniem, niepełnosprawne, bezdomne. 6. Identyfikacja osób z problemem alkoholowym. Charakterystyka metody interwencji w stosunku do osób uzależnionych. Terapia uzależnień. Metody psychoterapii. Grupy samopomocowe: AA, AN, kluby abstynenta, profesjonalna terapia psychologiczna, treningi umiejętności. 7. Motywowanie do zmiany osoby uzależnionej od alkoholu. Czym jest dialog motywujący i na czym polega jego istota. Sposoby prawidłowego motywowania do zmiany i unikania oporu. 8. Współuzależnienie. Dzieci alkoholików i DDA. Aspekt psychologiczny i społeczny rodzin z problemem alkoholowym. Fazy przystosowania do życia w rodzinie alkoholowej. Psychoterapia osób współuzależnionych. Ruchy samopomocowe (Al-atot, Al-Anon, Al-Ateen) 9. Instytucje wspierające proces zdrowienia osób uzależnionych od alkoholu na terenie miasta i gminy Zamość. 10. Analiza i omówienie istoty choroby alkoholowej, kryteriów diagnozy uzależnienia, jej skutków, faz uzależnienia, współuzależnienia na podstawie filmu Wszyscy Jesteśmy Chrystusami Marka Koterskiego. 11. Uzależnienie od substancji psychoaktywnych. Skutki zdrowotne, w tym zaburzenia psychiczne związane z uzależnieniami od substancji psychoaktywnych. (liczba godz.) Symbol przedmiotowych efektów kształcenia 3 P_W01 3 P_W02 3 P_W01 3 P_W01, P_W02, 3 P_W01 3 P_W01, P_W02 3 P_K01 3, P_K01 3 P_W02 3 P_W01, P_W02 5 Wykłady, ćwiczenia, laboratoria, samodzielne prowadzenie zajęć przez studenta. 4

5 12. Narkomania. Od eksperymentowania do uzależnienia. Środki: odurzające i uspokajające, pobudzające, halucynogenne. 13. Medyczne i psychologiczne kryteria diagnozy. Zmiany w osobowości i zachowaniu. Oznaki zażywania środków odurzających. 14. Leczenie i zapobieganie narkomanii. System leczenia w Polsce. Wybór formy leczenia. Nawroty uzależnienia. Profilaktyka narkomanii. 15. Dopalacze wśród dzieci i młodzieży. Skład chemiczny, rodzaje i działanie. Objawy zatrucia i skutki uboczne zażywania dopalaczy. Sytuacja prawna i społeczna w Polsce. Zaliczenie przedmiotu. 6 Semestr 16. Zaprojektowanie i przeprowadzenie badań ankietowych dotyczących występowania (lub nie) problemu alkoholowego wśród studentów zamojskich uczelni. 17. Nikotynizm. Skład i działanie nikotyny. Palenie tytoniu a nowotwory. Szkodliwość biernego palenia. Wskaźniki uzależnienia od nikotyny. Programy leczenia. Zażywanie tabaki. Lekomania. Uzależnienie od benzodiazepin (BDZ), pochodnych kwasu barbiturowego (barbiturany). Przyczyny, skutki i leczenie uzależnienia od leków. 18. Uzależnienie behawioralne. Zaburzenia nawyków i popędów. Biologiczne, psychologiczne i społeczne podłoże uzależnienia od czynności. Pracoholizm, zakupoholizm, seksoholizm, uzależnienia od komputera i internetu, zaburzenia odżywiania się. 19. Hazard, gry wysokiego ryzyka. System PEGI. oznaczania gier. Hazard i uzależnienia behawioralne w opinii publicznej. Problemy leczenia uzależnień. Wykonanie plakatu o uzależnieniach dowolną techniką pod hasłem: STOP UZALEŻNIENIOM. 20. Uzależnienia wśród dzieci i młodzieży. Uzależnienie od: automatów do gier, internetu, telewizji, telefonów komórkowych. Alkohol, narkotyki, napoje energetyzujące i inne dopalacze. Specyfika zagrożeń. Czynniki zwiększające ryzyko uzależnienia. Pomoc pedagogiczna i psychologiczna młodzieży eksperymentującej i ich rodzicom. 21. Profilaktyka uzależnień. Klasyfikacja profilaktyki. Podział i charakterystyka programów profilaktycznych (informacyjne, edukacyjne, działań alternatywnych, interwencyjne, zmian środowiskowych, zmiany przepisów społecznych i inne). Przebieg strategii postępowania z nieletnimi z problemem uzależnienia oraz ryzykiem uzależnień. Młodzieżowe programy wsparcia rówieśniczego. 22. Programy profilaktyczne. Założenia teoretyczne szkolnego programu interweniującego. Rodzaje szkolnych programów profilaktycznych. Istota i ewaluacja programów profilaktycznych. Rekomendowane programy profilaktyczne dla dzieci i młodzieży. 3 P_W01 3 P_W02, 3 P_W01, P_W02 3 P_W01, P_W02 4 P_U02, P_KO1 5

6 Rola pedagoga podczas realizacji programów profilaktycznych. Spotkanie z pedagogiem szkolnym. 23. Przygotowanie spektaklu profilaktycznego promującego życie wolne od uzależnień. Opracowanie scenariusza i przygotowanie inscenizacji: szczegółowa analiza tekstu i przydział ról poszczególnym studentom. 24. Analiza oraz metodyka konstruowania gminnych programów profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych oraz przeciwdziałania narkomanii. Diagnoza problemów alkoholowych i narkomanii w Zamościu. 25. Cele ogólne i szczegółowe zadania GKPiRPA, zespołu interwencyjno-motywacyjnego i zespołu przeprowadzającego kontrole przestrzegania zasad i warunków korzystania z zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych. Opracowanie wniosku (podania) i ankiety zgłoszenia osoby nadużywającej alkoholu do GKPiRPA celem podjęcia czynności zmierzających do orzeczenia o zastosowaniu wobec osoby uzależnionej od alkoholu obowiązku poddania się leczeniu w zakładzie lecznictwa odwykowego. 26. Aspekty prawne dotyczące profilaktyki i leczenia uzależnień w Polsce. Akty prawne dotyczące problematyki uzależnień. Charakterystyka systemu przeciwdziałania i terapii uzależnień. Opracowanie ulotek profilaktycznych. 27. Motywowanie do zmiany. Zasady Dialogu Motywującego, podstawy teoretyczne i założenia. Nagrania z przeprowadzenia rozmowy przez członków GKRPA z osobą pijącą problemowo i z osobą współuzależnioną. 28. Opracowanie scenariusza rozmowy z osobami uzależnionymi znajdującymi się w różnych sytuacjach życiowych i przeprowadzenie jej. Praca w grupach. 29. Praca z osobą uzależnioną przejawiającą ambiwalencję wobec zmiany. Praca nad ustaleniem celów i planu zmiany. Praca z pacjentem w nawrocie. Spotkanie z Certyfikowanym Specjalistą Terapii Uzależnień z Poradni Leczenia Uzależnień Centrum Zdrowia Psychicznego w Zamościu. 30. Aspekty etyczne pracy z osobami uzależnionymi. Analiza Kodeksu etyczno-zawodowego terapeuty uzależnień. Zaliczenie przedmiotu. 4 P_KO1 P_U02, P_KO1 P_U02, P_KO1 P_W02, 4 P_W02, 4 P_W02,, P_U02, P_KO1 4 P_W02,, P_KO1 17. METODY DYDAKTYCZNE: 1. Pogadanka, dyskusja 2. Metody oparte na obserwacji 3. Metody samodzielnego dochodzenia do wiedzy: studia przypadków, audycje telewizyjne, filmy. 6

7 18. LITERATURA PODSTAWOWA 6 : 1. Woronowicz B.T., Uzależnienia. Geneza, terapia, powrót do zdrowia. Wyd. Media Rodzina i Parpamedia, Poznań/Warszawa Rohr H.P., Uzależnienia. Przyczyny i terapia. Wyd. W Drodze, Kraków Beck Aaron T., Wright Fred D., Newman Cory F., Liese Bruce S., Terapia poznawcza uzależnień. Wyd. Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków Mellibruda J., Sobolewska-Mellibruda Z. Integracyjna psychoterapia uzależnień. Teoria i praktyka. IPZ PTP, Warszawa Woronowicz B.T. Prewęcka K., Dasz radę. O pokonywaniu uzależnień. Wyd. Prószyński i S- ka., Warszawa Uzależnienie od narkotyków. Podręcznik dla terapeutów. Krajowe Biuro do Spraw Przeciwdziałania Narkomanii. Łódź Jędrzejko M., Jabłoński P., Narkotyki i paranarkotyki, Wyd. Aspra, Warszawa Rowicka M., Uzależnienia behawioralne. Profilaktyka i terapia. Wyd. Fundacja Praesterno, Warszawa Jędrzejko M., Rosik B.P., Kowalski M., Uzależnienia behawioralne. Wyd. Aspra-JR, Warszawa Człowiek wobec uzależnień (narkotyki i dopalacze). Praca zbiorowa pod red. naukową M. Jędrzeko, Poznań Narkomania uzależnienie wielowymiarowe. Praca zbiorowa pod red. naukową M. Jędrzeko, Pułtusk-Warszawa Wyd. Akademia Humanistyczna im. Aleksandra Gieysztora. wielowmiarowe.pdf LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA 7 : 1. Pospiszyl I., Patologie społeczne. Wyd. PWN, Warszawa Praca zbiorowa, Zdrowo żyć pięknie żyć. Scenariusze profilaktyczne szkoła podstawowa (kl. IV-V) i gimnazjum. Wyd. Rubikon, Kraków Woronowicz B.T., Alkoholizm jako choroba. Wyd. Edukacyjne PARPAMEDIA, Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, Warszawa Rozpoznawanie problemów alkoholowych i krótkie interwencje. Wyd. Edukacyjne PARPAMEDIA, Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, Warszawa Dostępna w czytelni, bibliotece, Internecie. Dostępna w czytelni, bibliotece, Internecie. 7

8 Zajęcia wymagające udziału prowadzącego 5. Mikuła J., Rodzina z problemem alkoholowym. Wyd. Edukacyjne PARPAMEDIA, Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, Warszawa Fudała J. Jak pomagać osobom pijącym alkohol ryzykownie i szkodliwie. Wyd. Edukacyjne PARPAMEDIA, Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, Warszawa Pasiek M., Narkotyki? Na pewno nie moje dziecko. Wyd. Toret Sp. z o.o., Warszawa Rekomendacje do realizowania i finansowania gminnych programów profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych w 2016 roku. Wyd. Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, Warszawa OBCIĄŻENIE PRACĄ STUDENTA Forma aktywności a) Realizacja przedmiotu: wykłady Rodzaj zajęć Liczba godzin na zrealizowanie aktywności w semestrze b) Realizacja przedmiotu: ćwiczenia c) Realizacja przedmiotu: warsztaty 105 d) Egzamin e) Godziny kontaktowe z nauczycielem f) g). Łączna liczba godzin zajęć realizowanych z udziałem prowadzącego (pkt. a +b + c + d + e ) 105 8

9 Samokształcenie h) Przygotowanie się do zajęć i) Przygotowanie się do zaliczeń/kolokwiów j) Przygotowanie się do egzaminu/zaliczenia c) a) k) Wykonanie zadań poza uczelnią l) Wykonanie projektów m) Opracowanie scenariusza zajęć diagnostycznych n) Przygotowanie informacji z literatury, baz danych i in. źródeł Łączna liczba godzin zajęć realizowanych we własnym zakresie (pkt. h + i +j + k + l ) Razem godzin (zajęcia z udziałem prowadzącego + samokształcenie) Liczba punktów ECTS PROWADZĄCY PRZEDMIOT (IMIĘ, NAZWISKO, ADRES , INSTYTUT, NR POKOJU KONSULTACJI) Dr Bożena Niemczuk, niemczuk.bozena@pwszzamosc.pl, Instytut Humanistyczny, pokój 12, ul. Hrubieszowska 24. 9