Kształcenie kompetencji kluczowych

Transkrypt

1 Kształcenie kompetencji kluczowych

2 Po co...? Po co nam kompetencje kluczowe jak zmieniła się edukacja, jak zmienił się świat? Jaki związek z kompetencjami kluczowymi ma efekt motyla? Czym jest kompetencja i dlaczego kluczowa? Jak i kiedy realizować kompetencje kluczowe? Czy to jest jednorazowa akcja?

3 Kompetencje kluczowe (terminologia) kluczowe jest określeniem dopełniającym kompetencje, oznacza to co przewodnie, wiodące, niezbędne. kompetencja zakres czyjejś wiedzy i umiejętności umiejętność praktyczna znajomość czegoś, biegłość w czymś, zdolność wykonywania czegoś kompetencja jest więc pojęciem nadrzędnym, jest umiejętnością wyższego rzędu być kompetentnym oznacza opanowanie dużej liczby umiejętności elementarnych oraz posiadanie konkretnej wiedzy o miejscu czasie i sposobie ich zastosowania termin kompetencja charakteryzuje osobę, zaś umiejętność raczej działanie

4 Kompetencje kluczowe - definicja

5 Kompetencje kluczowe Kompetencje kluczowe definiowane są jako połączenie wiedzy, umiejętności i postaw odpowiednich do sytuacji. Kompetencje kluczowe to te, których wszystkie osoby potrzebują do samorealizacji i rozwoju osobistego, bycia aktywnym obywatelem, integracji społecznej i zatrudnienia.

6 ZALECENIE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY z dnia 18 grudnia 2006 r. w sprawie kompetencji kluczowych w procesie uczenia się przez całe życie (2006/962/WE)

7 Badania ujawniły znaczną lukę pomiędzy poziomami wykształcenia wymaganymi w nowych miejscach pracy a poziomami osiąganymi przez europejskich pracowników. Z badania tego wynika, iż ponad jedną trzecią pracowników w Europie (80 mln ludzi) stanowią osoby o niskich umiejętnościach, tymczasem według szacunków do 2010 r. prawie 50 % nowych miejsc pracy będzie wymagało wykształcenia wyższego, niewiele poniżej 40 % wykształcenia średniego drugiego stopnia, zaś tylko 15 % będzie odpowiednie dla osób z wykształceniem podstawowym.

8 Zalecenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie kluczowych kompetencji w uczeniu się przez całe życie

9 Kształtowania umiejętności kluczowych nie realizuje się jako odrębnej dziedziny aktywności, ale włącza się je w obręb konkretnych przedmiotów poprzez dobór odpowiednich metod i form kształcenia. Chodzi bowiem o to, aby absolwent szkoły był wyposażony nie tylko w wiedzę, ale także w konkretne umiejętności, takie które pomogą mu radzić sobie w nowej rzeczywistości społecznej i gospodarczej.

10 Istotą kompetencji kluczowych jest: - ponadprzedmiotowość; - wzajemne przenikanie; - współzależność Dlatego nie mówimy o rozwijaniu pojedynczych kompetencji kluczowych, tylko o wszystkich razem!

11 Kompetencje kluczowe 1) porozumiewanie się w języku ojczystym 2) porozumiewanie się w językach obcych 3) kompetencje matematyczne i podstawowe kompetencje naukowo-techniczne 4) kompetencje informatyczne 5) umiejętność uczenia się 6) kompetencje społeczne i obywatelskie 7) inicjatywność i przedsiębiorczość 8) świadomość i ekspresja kulturalna.

12 Cele i tło Zaleca się państwom członkowskim m.in.: rozwijanie oferty kompetencji kluczowych dla wszystkich, w ramach ich strategii uczenia się przez całe życie, w tym strategii osiągnięcia powszechnej alfabetyzacji, kształcenie i szkolenie wszystkich młodych ludzi w celu rozwijania kompetencji kluczowych na poziomie dającym im odpowiednie przygotowanie do dorosłego życia oraz stanowiącym podstawę dla dalszej nauki i życia zawodowego, umożliwianie osobom dorosłym rozwijania i aktualizowania kompetencji kluczowych przez całe życie.

13 Bez hierarchii Wszystkie kompetencje kluczowe uważane są za jednakowo ważne, ponieważ każda z nich może przyczynić się do udanego życia we współczesnym społeczeństwie.

14 Zadania szkoły Podstawa programowa kształcenia ogólnego wyróżnia UMIEJĘTNOŚCI uznane za konieczne do uzyskania kompetencji kluczowych: należy je rozumieć jako zadania szkoły rozwijanie tych umiejętności jest zobowiązaniem szkoły wobec ucznia..

15 Podstawa programowa nakłada na nauczycieli obowiązek stwarzania uczniom warunków do nabywania następujących umiejętności.

16 Do najważniejszych umiejętności zdobywanych przez ucznia w trakcie kształcenia ogólnego w szkole podstawowej należą: 1) czytanie rozumiane zarówno jako prosta czynność, jako umiejętność rozumienia, wykorzystywania i przetwarzania tekstów w zakresie umożliwiającym zdobywanie wiedzy, rozwój emocjonalny, intelektualny i moralny oraz uczestnictwo w życiu społeczeństwa; 2) myślenie matematyczne umiejętność korzystania z podstawowych narzędzi matematyki w życiu codziennym oraz prowadzenia elementarnych rozumowań matematycznych; 3) myślenie naukowe umiejętność formułowania wniosków opartych na obserwacjach empirycznych dotyczących przyrody i społeczeństwa; 4) umiejętność komunikowania się w języku ojczystym i w języku obcym, zarówno w mowie, jak i w piśmie; 5) umiejętność posługiwania się nowoczesnymi technologiami informacyjno-komunikacyjnymi, w tym także dla wyszukiwania i korzystania z informacji; 6) umiejętność uczenia się jako sposób zaspokajania naturalnej ciekawości świata, odkrywania swoich zainteresowań i przygotowania do dalszej edukacji; 7) umiejętność pracy zespołowej. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 27 sierpnia 2012 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół, Dz.U. z dnia 30 sierpnia 2012 r. poz

17 Do najważniejszych umiejętności zdobywanych przez ucznia w trakcie kształcenia ogólnego na III i IV etapie edukacyjnym należą: 1) czytanie umiejętność rozumienia, wykorzystywania i refleksyjnego przetwarzania tekstów, w tym tekstów kultury, prowadząca do osiągnięcia własnych celów, rozwoju osobowego oraz aktywnego uczestnictwa w życiu społeczeństwa; 2) myślenie matematyczne umiejętność wykorzystania narzędzi matematyki w życiu codziennym oraz formułowania sądów opartych na rozumowaniu matematycznym; 3) myślenie naukowe umiejętność wykorzystania wiedzy o charakterze naukowym do identyfikowania i rozwiązywania problemów, a także formułowania wniosków opartych na obserwacjach empirycznych dotyczących przyrody i społeczeństwa; 4) umiejętność komunikowania się w języku ojczystym i w językach obcych, zarówno w mowie, jak i w piśmie; 5) umiejętność sprawnego posługiwania się nowoczesnymi technologiami informacyjnokomunikacyjnymi; 6) umiejętność wyszukiwania, selekcjonowania i krytycznej analizy informacji; 7) umiejętność rozpoznawania własnych potrzeb edukacyjnych oraz uczenia się; 8) umiejętność pracy zespołowej. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 27 sierpnia 2012 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół, Dz.U. z dnia 30 sierpnia 2012 r. poz

18 Najważniejsze umiejętności rozwijane w ramach kształcenia ogólnego w szkole podstawowej- NPP )sprawne komunikowanie się w języku polskim oraz w językach nowożytnych; 2)sprawne wykorzystywanie narzędzi matematyki w życiu codziennym, a także kształcenie myślenia matematycznego; 3)poszukiwanie, porządkowanie, krytyczna analiza oraz wykorzystanie informacji z różnych źródeł; 4)kreatywne rozwiązywanie problemów z różnych dziedzin ze świadomym wykorzystaniem metod i narzędzi wywodzących się z informatyki, w tym programowanie

19 Najważniejsze umiejętności rozwijane w ramach kształcenia ogólnego w szkole podstawowej 5) rozwiązywanie problemów, również z wykorzystaniem technik mediacyjnych; 6) praca w zespole i społeczna aktywność; 7) aktywny udział w życiu kulturalnym szkoły, środowiska lokalnego oraz kraju..

20 Kompetencje kluczowe i ich zakres znaczeniowy Porozumiewanie się w języku ojczystym: porozumiewanie się w mowie i piśmie w różnych sytuacjach komunikacyjnych zdolność wyrażania i interpretowania pojęć rozróżnianie i wykorzystywanie różnych typów tekstów poszukiwanie, gromadzenie i przetwarzanie informacji zainteresowanie kontaktami z innymi ludźmi językowej interakcji w odpowiedniej i kreatywnej formie w pełnym zakresie kontekstów społecznych i kulturowych w edukacji i szkoleniu, pracy, domu i czasie wolnym.

21 Kompetencje kluczowe na lekcjach języka polskiego umiejętność komunikowania się w języku ojczystym, zarówno w mowie, jak i w piśmie umiejętność posługiwania się nowoczesnymi technologiami informacyjno - komunikacyjnymi, w tym wyszukiwanie i korzystanie z informacji, przygotowanie prezentacji.

22 Kompetencje matematyczne i podstawowe kompetencje naukowo-techniczne Kompetencje matematyczne obejmują umiejętność rozwijania i wykorzystywania myślenia matematycznego w celu rozwiązywania problemów wynikających z codziennych sytuacji.

23 Kompetencje matematyczne i podstawowe kompetencje naukowo-techniczne Kompetencje naukowe odnoszą się do zdolności i chęci wykorzystywania istniejącego zasobu wiedzy i metodologii do wyjaśniania świata przyrody, w celu formułowania pytań i wyciągania wniosków opartych na dowodach. Kompetencje w zakresie nauki i techniki obejmują rozumienie zmian powodowanych przez działalność ludzką oraz odpowiedzialność poszczególnych obywateli.

24 Kompetencje informatyczne Kompetencje informatyczne obejmują umiejętne i krytyczne wykorzystywanie technologii społeczeństwa informacyjnego (TSI) w pracy, rozrywce i porozumiewaniu się. Opierają się one na podstawowych umiejętnościach w zakresie TIK: wykorzystywania komputerów do uzyskiwania, oceny, przechowywania, tworzenia, prezentowania i wymiany informacji oraz do porozumiewania się i uczestnictwa w sieciach współpracy za pośrednictwem Internetu.

25 Umiejętność uczenia się Umiejętność uczenia się to zdolność konsekwentnego i wytrwałego uczenia się, organizowania własnego procesu uczenia się, w tym poprzez efektywne zarządzanie czasem i informacjami, zarówno indywidualnie, jak i w grupach.

26 Kompetencje społeczne i obywatelskie zdolność do konstruktywnego porozumiewania się w różnych środowiskach wykazywania się tolerancją, wyrażania i rozumienia różnych punktów widzenia negocjowania połączonego ze zdolnością tworzenia klimatu zaufania, a także zdolność do empatii zdolność do efektywnego zaangażowania, wraz z innymi ludźmi w działania publiczne wspieranie różnorodności i spójności społecznej gotowość poszanowania wartości i prywatności innych osób konstruktywne uczestnictwo w działaniach społeczności lokalnych działalność obywatelska.

27 Inicjatywność i przedsiębiorczość Inicjatywność i przedsiębiorczość oznaczają zdolność osoby do wcielania pomysłów w czyn. Obejmują one kreatywność, innowacyjność i podejmowanie ryzyka, a także zdolność do planowania przedsięwzięć i prowadzenia ich dla osiągnięcia zamierzonych celów. Powinny one obejmować świadomość wartości etycznych i promować dobre zarządzanie.

28 Świadomość i ekspresja kulturalna docenianie znaczenia twórczego wyrażania idei, doświadczeń i uczuć za pośrednictwem wielu środków wyrazu, w tym muzyki, sztuk teatralnych, literatury i sztuk wizualnych rozumienie kulturowej i językowej różnorodności w Europie i w innych regionach świata oraz konieczności jej zachowania, a także zrozumienie znaczenia czynników estetycznych w życiu codziennym.

29 Porozumiewanie się w językach obcych Porozumiewanie się w obcych językach opiera się w znacznej mierze na tych samych wymiarach umiejętności, co porozumiewanie się w języku ojczystym. Porozumiewanie się w obcych językach wymaga również takich umiejętności, jak mediacja i rozumienie różnic kulturowych

30 Interdyscyplinarność kompetencji Kompetencje scalają umiejętności z wielu przedmiotów, nie odnoszą się do jednej dziedziny nauki, mają charakter interdyscyplinarny, taka edukacja jest wartościowa: nauczyciel z każdego przedmiotu z osobna powinien mieć świadomość celów ponadprzedmiotowych, by wskazywać uczniom spójność wewnętrzną szkolnych programów..

31 PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO.

32 Efekt motyla Trzepot skrzydeł motyla w Ohio, może po trzech dniach spowodować burzę w Teksasie

33 Efekt motyla Co jest efekt motyla i jaki ma związek z kompetencjami kluczowymi Po co nam kompetencje kluczowe jak zmieniła się edukacja, jak zmienił się świat? Jak i kiedy kształtować kompetencje kluczowe? Czy jest to jednorazowa akcja? Jaki jest związek efektu motyla z kompetencjami kluczowymi? Jak wspierać szkoły i nauczycieli w kształtowaniu KK? procesowe wspomaganie i sieci nauczycielskie.

34 Efekt motyla W roku 1960 Edward Lorenz pracował nad komputerowym prognozowaniem pogody. Stworzył do tego celu układ 12 równań wyrażających relacje między temperaturą, ciśnieniem, prędkością wiatru itd. Sądził, jak większość ówczesnych naukowców, że prawie dokładne dane wejściowe dają prawie dokładne wyliczenia. To przekonanie okazało się jednak błędne. Okazało się, że nawet banalnie mała zmiana danych liczbowych na wejściu prowadzi do znacząco różnych wyników na wyjściu. Dlatego nawet pozornie nic nie znacząca różnica na wejściu może przynieść kompletnie inne efekty na wyjściu.

35 Efekt motyla Efekt wpływu pozornie nieistotnych zdarzeń na inne, o wielokroć większym zasięgu

36 Efekt motyla Kompetencje w szkole kształtujemy nie poprzez to czego uczymy, ale JAK uczymy.

37 Fabryka Forda w XIX wieku Oprac. Jadwiga Szymczyk WODN Piotrków Tryb.

38 Fabryka Forda w XX wieku

39 U stomatologa

40

41 Szkoła XIX w Oprac. Jadwiga Szymczyk WODN Piotrków Tryb.

42 Szkoła1965

43 Szkoła 2015

44 Szkoła 2017 Oprac. Jadwiga Szymczyk WODN Piotrków Tryb.

45 Londyn 2007 Oprac. Jadwiga Szymczyk WODN Piotrków Tryb.

46 Zadania nauczyciela w rozwijaniu kompetencji kluczowych Rozwijanie kompetencji wymaga często wyjścia poza przedmioty, dlatego warto (trzeba) sięgać do: - metody projektów - zajęć terenowych - inscenizacji, itd. Odchodzenie od dotychczasowej roli nauczyciela-eksperta, w kierunku nauczyciela: doradcy, obserwatora i słuchacza, uczestnika procesu dydaktycznego Przygotowanie uczniów do następujących działań: - ustawicznego zdobywania nowej wiedzy i umiejętności, - samodzielnego korzystania z zasobów informacyjnych, - współpracy z innymi, - rozwiązywania problemów

47 I etap edukacyjny Zasady wspierania uczniów: ROLA NAUCZYCIELA: FACILITATOR PRZEWODNIK Kształtowanie umiejętności współpracy poprzez zadania wymagające wspólnego uczenia się, wymiany informacji, kooperacji Monitorowanie procesów emocjonalnych uczniów, w tym rozumienia i kontroli emocji, sprawczości, radzenia sobie z trudnościami. Tworzenie sytuacji edukacyjnych umożliwiających rozpoznawanie przez uczniów własnych zdolności, uzdolnień i zainteresowań. Stwarzanie okazji w szkole do prezentowania przez uczniów swoich pasji i zdolności Dobieranie trudności zadań i zakresu pomocy tak, aby stanowiły dla dzieci wyzwania wystarczająco duże, by zachęcić je do działania i jednocześnie na tyle małe, by umożliwiały odniesienie sukcesu. Dopasowanie do wymagań wobec dziecka stopnia pomocy. Działanie dziecka na tym etapie rozwoju potrzebuje aprobaty i uwagi ze strony dorosłego, którego ważną rolą jest tworzenie przestrzeni dla rozwoju samodzielności i zaradności. Wprowadzanie do nauki element zabawy, aby dziecko doświadczało przyjemności z powodu samej realizacji zadań, a nie tylko osiąganego efektu końcowego Dbanie o to, by dziecko miało poczucie wpływu na to, jakie osiąga wyniki w działaniu.

48 I etap edukacyjny Zadania rozwojowe: osiąganie podstaw niezależności osobistej, wzrost samodzielności, kształtowanie poczucia kompetencji i wzmacnianie motywacji wewnętrznej, wzrost zainteresowania światem społecznym, umiejętność współdziałania i współpracy, rozwijanie zdolności do rozumienia perspektywy innych ludzi, nawiązywanie kontaktów z rówieśnikami i nauczycielami podporządkowanie regułom społecznym rozszerzanie grona autorytetów na osoby spoza rodziny rozwijanie się podstawowych sprawności szkolnych czytania, pisania i liczenia, rozwijanie się pojęć naturalnych, niezbędnych w codziennym życiu, rozwijanie się sumienia, moralności, skali wartości

49 II etap edukacyjny Zadania rozwojowe: kształtowanie poczucia kompetencji, sprawstwa i odpowiedzialności kształtowanie umiejętności samodzielnego uczenia się (indywidualnie i w zespole) kształtowanie umiejętności uczenia się i współpracy z rówieśnikami doskonalenie myślenia, początki myślenia formalnego rozwijanie się pojęć naturalnych i naukowych (efekt nauki szkolnej) rozwijanie się kontroli nad emocjami opanowywanie społecznej roli związanej z płcią uczestniczenie w różnych rolach w grupach rówieśniczych

50 III etap edukacyjny Zadania rozwojowe: okres wczesnej dorosłości to rozpoczęcie procesu przygotowania do życia społecznego i publicznego a także posługiwania się dojrzałym systemem wartości i norm etycznych. To czas kształtowania akceptacji zmieniającego się siebie i oczekiwań wobec otoczenia, silnej potrzeby dokonywania własnych wyborów i współpracy z grupą rówieśniczą. To czas odkrywania własnej niezależności, indywidualności i pól autonomii. Nawiązywanie bardziej dojrzałych związków z rówieśnikami, pozwalających budować mu własny wizerunek oraz tożsamość poprzez kontakty i interakcje społeczne.

51 IV etap edukacyjny Zadania rozwojowe: kształtowanie tożsamości, której istota tkwi w poszukiwaniu odpowiedzi na pytanie Kim jestem? Włączania się w usankcjonowany społecznie sposób myślenia, działania i organizowania aktywności ukierunkowanej na samodzielność. Osiągnięcie dojrzałości do podjęcia ról i realizowania zadań rozwojowych charakterystycznych dla osób dorosłych.

52 Podsumowanie Nauczyciel powinien umieć wspierać proces rozwoju umiejętności uczenia się, dzięki któremu uczniowie stają się coraz lepiej przygotowani do autonomicznego uczenia się przez całe życie. Nauczyciel powinien być organizatorem procesu uczenia się uczniów, tak aby występowali częściej w roli badaczy niż odbiorców jego wiedzy o uczeniu się.

53 Kompetencje kluczowe 1) porozumiewanie się w języku ojczystym 2) porozumiewanie się w językach obcych 3) kompetencje matematyczne i podstawowe kompetencje naukowo-techniczne 4) kompetencje informatyczne 5) umiejętność uczenia się 6) kompetencje społeczne i obywatelskie 7) inicjatywność i przedsiębiorczość 8) świadomość i ekspresja kulturalna.

54 Poprzez jakie działania nasza Szkoła kształtuje kompetencje kluczowe?.

55 które kompetencje? Zajęcia plastyczne Formy związane z czytelnictwem. Formy z zakresu nowych technologii Konkurs ojczyzna polszczyzna Rok lecie odzyskania niepodległości i powstanie wielkopolskie.. Edukację wczesnoszkolną

56 poprzez Seminaria europejskie kompetencja społeczna i obywatelska Wiosenna Akademia Sztuki i realizowane w jej ramach zajęcia, zajęcia plastyczne, Forum Nauczycielskie, formy związane z edukacją zawodową inicjatywność i przedsiębiorczość, kreatywność Formy z zakresu nowych technologii - kompetencje informatyczne Konkurs ojczyzna polszczyzna, formy związane z czytelnictwem kompetencja porozumiewania się w języku polskim Rok Tuwima, działania wokół Henryka Sienkiewicza świadomość i ekspresja kulturalna Edukację wczesnoszkolną Cała nasza oferta edukacyjna, kształtuje kolejne kompetencje i umiejętności ale najbardziej przyczynia się do kształtowania kompetencji uczenia się

57 Dziękujęza uwagę