1. Zjawiska umys!owe Wizje

Transkrypt

1 Nadzwyczajne zjawiska mistyczne Drukuj Rozwojowi!ycia duchowego cz"owieka niekiedy mog# towarzyszy$ zjawiska paranormalne, potwierdzaj#ce powstanie w psychice rozd%wi&ku pomi&dzy zdolno'ciami naturalnymi w"adz duszy i elementem nadprzyrodzonym, przekraczaj#cym mo!liwo'ci duszy. Teologowie duchowo'ci podkre'laj# zgodnie, i! fenomeny paranormalne mog#ce towarzyszy$ do'wiadczeniu mistycznemu nie dotykaj# istoty!ycia mistycznego, które osi#gn#wszy swoj# pe"ni&, zwykle jest od nich wolne[1]. Zjawiska i stany te s# ci#gle przedmiotem bada(, interesuje si& nimi psychologia, medycyna, teologia a nawet psychiatria kliniczna[2]. Jako przyczyn& tego typu zjawisk wskazuje si& na rezonans spowodowany w psychice pojawieniem si& nowej jako'ci!ycia nadprzyrodzonego. Fenomeny paranormalne mog# by$ powodowane samym dzia"aniem Bo!ym jako szczególna "aska towarzysz#ca zjednoczeniu z Bogiem[3]. Przybieraj# formy i cz&stotliwo'ci bardzo ró!ne, zale!nie od wielko'ci Bo!ego daru i psychicznej odporno'ci podmiotu, który je otrzymuje. Te zjawiska mistyczne s# uwa!ane za drugorz&dne, albowiem nie s# one koniecznie zwi#zane ze zjednoczeniem z Bogiem i bynajmniej nie 'wiadcz# o wi&kszej doskona"o'ci nadprzyrodzonej tych osób, które je otrzymuj#. Nie ma przypadków identycznych, ale zdarzaj# si& zjawiska pokrewne[4]. Fenomeny nadzwyczajne s# dzielone przez teologów wed"ug ró!nych kryteriów np.: z punktu widzenia przedmiotu nadprzyrodzonego, od strony w"adz cz"owieka czy sposobu ich przyjmowania. Adolphe Alfred Tanquerey i Albert Farges, autorzy dzie" ascetycznych, którzy nale!# do grona klasyków teologii duchowo'ci, sprowadzaj# je do zjawisk porz!dku poznawczego, do których zaliczaj#: wizje, s"owa nadprzyrodzone, prywatne objawienia, uczucia duchowe, a tak!e wyró!niaj# zjawiska porz!dku cielesnego, takie jak: ekstazy, stygmaty, lewitacje, chy!o'$, bilokacje, 'wietlisto'$ cia", fluidy pachn#ce, powstrzymywanie si& od pokarmów i od snu[5]. Istniej# równie! pewne zjawiska podobne do powy!szych wywo"ane przez si"y natury lub te! przez omam diabelski. Jednak prawdziwe mistyczne zjawiska s# zawsze dzie"em Bo!ym i maj# na celu pomaga$ duszy w osi#gni&ciu doskona"o'ci[6]. Powy!sza klasyfikacja fenomenów paranormalnych zostanie podj&ta w niniejszej pracy. 1. Zjawiska umys!owe Mistyczne zjawiska umys"owe dotycz# g"ównie intelektu lub te! znajduj# w nim swój odd%wi&k. Na skutek nadprzyrodzonego o'wiecenia intelekt poznaje prawdy, do których odkrycia sam nie doszed"by nigdy, ani przy pomocy zmys"ów zewn&trznych, ani przy pomocy zmys"ów wewn&trznych. Obiera bowiem takie formy, które przekraczaj# zdolno'ci jego naturalnego poznania[7] Wizje Wizje polegaj# na ogl#daniu nadprzyrodzonych przedmiotów, które w porz#dku przyrodzonym s# dla cz"owieka niewidzialne"[8]. W koncepcji Karla Rahnera wizje jako szczególne dary pe"ni# funkcj& pomocnicz# w odczytywaniu objawienia Jezusa Chrystusa ukazuj#c sposób urzeczywistnienia tego Objawienia w konkretnej sytuacji. S# one 'ci'le zwi#zane z do'wiadczeniem rzeczywisto'ci nadprzyrodzonej, nieosi#galnej dla nauk eksperymentalnych, które znajduj# swoje potwierdzenie tylko w wydarzeniach nadzwyczajnych nazywanych cudami. Bez cudów nie mo!na wymaga$ przyj&cia tre'ci wizji przy pomocy wiary. Wizje nale!# do kategorii znaków, które wskazuj# na aktualizowanie si& obecno'ci Bo!ej w codziennej rzeczywisto'ci. Rozumiane jako znaki, musz# by$ na nowo interpretowane i prze!ywane, odwo"uj#c si& do wolnego przyj&cia ich tre'ci[9]. Celem tych zjawisk jest zach&cenie osoby do post&pu na drodze kontemplacyjnego zjednoczenia z Bogiem. S# 'rodkiem przyci#gni&cia ku Bogu. W ten sposób osoba mo!e skorzysta$ w jeszcze wi&kszym stopniu z zaproszenia do unii mistycznej z Bogiem, które On jej sk"ada[10]. Karl Rahner rozró!nia", oprócz wizji mistycznej maj#cej na celu doskonalenie!ycia wewn&trznego osoby obdarzonej t# "ask#, wizj& prorock#, która poza doskonaleniem widz#cego zobowi#zuje Strona 1 z 18

2 go wewn&trznie do przekazania tre'ci objawienia wszystkim ludziom, aby napomina$ i pobudza$ do nawrócenia. )w. Jan od Krzy!a dzieli" wizje na: duchowe, zwane te! intelektualnymi, obrazowe czyli wyobra!eniowe i na wizje fizyczne[11] Wizje intelektualne Wizja intelektualna, nazywana równie! umys"ow#, jest pewnym ukazaniem przez Boga przedmiotu umys"owi, który je odbiera w sposób ca"kowicie bierny bez!adnego udzia"u zmys"ów wewn&trznych czy zewn&trznych i tym samym bez form zmys"owych. Stanowi ono jasne i pewne objawienie prawdy na sposób czysto duchowy[12]. W tego rodzaju wizjach cz"owiek niczego nie widzi ani wewn#trz ani na zewn&trz. Chocia! dusza niczego nie widzi to jednak wie, kim jest i sk#d pochodzi ten, kto si& zjawia. Poznaje ja'niej ni! gdyby Go widzia"a oczyma cia"a z t# tylko ró!nic#,!e nie widzi!adnego szczegó"u, ale tylko tak, jak jedna osoba mo!e odczu$ obecno'$ drugiej osoby w ciemno'ci"[13]. Wizje umys"owe dokonuj# si& b#d% przez poj&cia wlane, które lepiej od nabytych przedstawiaj# rzeczy Bo!e, b#d% te! drog# nadprzyrodzonego o'wiecenia w odniesieniu do poj&$ ju! posiadanych, które ujawniaj# nowe aspekty i powi#zania z innymi prawdami. Mog# trwa$ bardzo d"ugo nawet przez wiele dni. Gdy si& jednak sko(cz#, dusza nie mo!e ich na nowo w sobie wywo"ywa$, poniewa! jedynym jej sprawc# jest Bóg[14]. Omawiane wizje wymagaj# ponadto wlanego 'wiat"a Bo!ego, 'wiat"a daru m#dro'ci lub proroctwa[15]. Przedmiotem tych wizji s# substancje duchowe takie jak: Bóg, anio"owie, a tak!e substancje fizyczne, lecz ogl#dane w sposób duchowy. Postrzeganie substancji bezcielesnych jest w"a'ciwe!yciu wiecznemu i dlatego w tym!yciu bywa udzielane tylko przelotnie i niezwykle rzadko[16]. )w. Jan od Krzy!a okre'la to widzenie nast&puj#cymi s"owami: Chocia! tego rodzaju wizji substancji duchowych w tym!yciu intelekt nie mo!e jasno i wyra%nie ogl#da$, to jednak mo!e je dusza odczuwa$ w swoim wn&trzu jako niezwykle przyjemne dotkni&cia i z"#czenia"[17]. Poznanie Boga w tym zjawisku, jest bardzo wznios"e, jednak ze wzgl&du na brak formy uchwytnej przez zmys"y, dusza nie jest w stanie go wyrazi$. Mo!e jedynie próbowa$ je opisa$ przy pomocy analogicznych poj&$ i ogólnych okre'le(, które tylko w przybli!ony i nieadekwatny sposób przekazuj# to, co dusza odczu"a i zakosztowa"a w sobie[18]. Mianem widzenie umys"owe oprócz objawienia prawd dotycz#cych samego Boga, okre'la si& równie! objawienia tajemnic wiary. Ich przedmiotem s#: Trójca )wi&ta, Chrystus, Maryja, anio"owie oraz wszystkie tajemnice wiary. Przyk"adem omawianego fenomenu nadzwyczajnego, by"o umys"owe poznanie przez 'w. Teres& z Avila obecno'ci Chrystusa w Jego cz"owiecze(stwie[19]. Owa 'wi&ta twierdzi"a,!e w wizjach intelektualnych Boga osoba do'wiadczaj#ca ich jest pewna,!e pochodz# od Stwórcy. Nieprzyjaciel mo!e tylko wytwarza$ pewne obrazy, które nie maj# takich owoców, jakie s# w"a'ciwe wizjom pochodz#cym od Boga. Dusza jest wtedy obdarzona poznaniem pewnych wy!szych prawd, tak i! wówczas nie potrzebuje nauczyciela, który by je obja'nia". Cz"owiek, któremu Bóg udzieli" wizji, staje si& pokorniejszy, bo widzi,!e to by" dar Bo!y, od którego nie mo!e si& uwolni$, ani go sam osi#gn#$. Obraz Chrystusa z wizji jest!ywo wyryty w wyobra%ni i wydaje si& niemo!liwo'ci# by si& zatar"[20]. W!yciu duchowym mistyków mo!na wyró!ni$ widzenia umys"owe ciemne i jasne. Widzenie ciemne polega na tym,!e chrze'cijanin z ca"# pewno'ci# widzi przedmiot nadprzyrodzony, chocia! nie posiada on 'ci'le okre'lonej, skonkretyzowanej dla wyobra%ni formy. Jest jasno obecny w umy'le cz"owieka, chocia! nie widzi" on!adnych jego konkretnych szczegó"ów. Dokonuje si& bez zale!no'ci od wyobra!e( zmys"owych[21]. Widzenie jasne charakteryzuje si& tym,!e jego dzia"anie jest nag"e. Jest to rodzaj intuicji prawd Bo!ych lub rzeczy stworzonych w Bogu. Rozum otrzymuje to widzenie w sposób ca"kowicie bierny, ani go nie tworzy ani nie wyja'nia, lecz tylko poznaje". Nie mo!e dosi&gn#$ istoty Bo!ej, takiej jak# jest, lecz poznaje j# jedynie przez pewien rodzaj wyobra!enia, które zawdzi&cza poj&ciom wlanym. Nie mo!na ich przet"umaczy$ na j&zyk ludzki[22]. Wizje intelektualne powoduj# takie skutki jak: pokój, o'wiecenie, niebia(sk# rado'$, s"odycz, czysto'$, mi"o'$, pokor& oraz sk"onno'$ i podniesienie duszy do Boga, czasem w mniejszym, to znów w wi&kszym Strona 2 z 18

3 stopniu. Przewa!aj# te uczucia jedne nad drugimi, zale!nie od woli Bo!ej i od usposobienia ducha"[23]. Omawiane widzenia nale!# do najbardziej wznios"ych, tak ze wzgl&du na swoj# natur& jak i ze wzgl&du na powodowane skutki. Bóg je daje zazwyczaj po udzieleniu chrze'cijaninowi wizji fizycznych lub wyobra!eniowych, poniewa! bierze pod uwag& s"abo'$ i niezdolno'$ do ich odbioru ze strony cz"owieka. W ten sposób przygotowuje go i uzdalnia, by móg" przyjmowa$ coraz bardziej wznios"e udzielanie si& Boga. Szatan nie mo!e wywo"a$ tych wizji, gdy! nie ma bezpo'redniego wp"ywu na umys". Mo!e jedynie dzia"a$ na zmys"y zewn&trzne lub wewn&trzne czy te! wywo"a$ niezwykle jasne obrazy, które czyni# wra!enie wizji. Cz"owiek ma pewno'$ w widzeniu umys"owym,!e jego sprawc# jest sam Bóg, dlatego te! mo!e ich pragn#$ bez!adnych zastrze!e([24] Wizje wyobra"eniowe Wizje wyobra!eniowe s# to nadprzyrodzone postrze!enia, wywo"ane przez Boga w wyobra%ni. Dokonuj# si& na zasadzie nowego o'wiecenia lub aktywizacji obrazów ju! istniej#cych w wyobra%ni, albo te! na zasadzie wlania zupe"nie nowych form i obrazów. Zdarzaj# si& podczas modlitwy lub te! w sytuacjach najmniej spodziewanych. Z pocz#tku wywo"uj# pewien rodzaj zaniepokojenia, które pó%niej ust&puje miejsca przyjemnemu pokojowi[25]. Wytwarza je Bóg w wyobra%ni na jawie lub te! we 'nie. Widzeniu na jawie, prawie zawsze towarzyszy ekstaza, poniewa! dusza w zachwyceniu i z"#czona z Bogiem traci kontakt z rzeczywisto'ci# zewn&trzn#[26]. Ró!ni si& od widze( we 'nie wi&kszym stopniem prawdziwo'ci, poniewa! w tych ostatnich nie mo!na "atwo odró!ni$, co jest prawdziwym widzeniem, a co tylko tworem wyobra%ni[27]. Gdy zdarzaj# si& poza ekstaz# s# niespodziewane[28]. Powy!sze widzenie zawiera dwa elementy: zmys"owe przedstawienie przedmiotu oraz #wiat"o wlane, dzi&ki któremu cz"owiek poznaje z ca"# pewno'ci# przedmiot objawiony. Za pomoc# tego nadprzyrodzonego 'wiat"a Bóg udziela wyobra%ni nowych form poznania, podnosz#c jej dzia"anie do najwy!szego stopnia bez pos"ugiwania si& obrazami zaczerpni&tymi z dotychczasowego zmys"owego poznania. Bóg jednak nie udziela wyobra%ni czysto duchowego poznania, lecz za pomoc# wytworzonego obrazu uzmys"awia mistykowi nadprzyrodzon# duchow# prawd&[29]. Ten rodzaj wizji trwa stosunkowo krótko, gdy! dusza nie mo!e zbyt d"ugo znosi$ tego rodzaju prze!y$. Znikaj# one bardzo szybko, ale pozostawiaj# po sobie bardzo!ywe wspomnienie otrzymanej "aski oraz wielki pokój i s"odycz duchow#[30]. Za wizje wyobra!eniowe nale!y uwa!a$ niektóre sny prorockie przedstawione w Pi'mie 'wi&tym, jak na przyk"ad sny patriarchy Jakuba czy 'w. Józefa, a tak!e prze!ycia niektórych 'wi&tych, twierdz#cych i! znajdowali si& w piekle, w czy'$cu lub,!e byli 'wiadkami jakiego' przesz"ego lub przysz"ego wydarzenia historycznego[31]. Widzenia wyobra!eniowe podlegaj# z"udzeniom wyobra%ni lub szatana. Je'li jednak pochodz# od Boga, nie mo!na ich wywo"a$ ani oddali$ dowolnie, gdy! zjawiaj# si& nagle i trwaj# krótko. Ponadto pozostawiaj# dusz& w wielkim pokoju, przynosz# owoce cnoty, takie jak pokora i wytrwanie w dobrym[32]. Osoba obdarzona widzeniem wyobra!eniowym mo!e ogl#da$ rzeczy bez porównania wi&ksze, ni! daje je widzenie zewn&trzne za pomoc# jakiegokolwiek zmys"u zewn&trznego. Poznanie prawdy w tym widzeniu jest o wiele g"&bsze i dok"adniejsze, natomiast dzi&ki 'wiat"u wlanemu przez Boga staje si& ono nadprzyrodzone. Autorzy w literaturze mistycznej mocno podkre'laj#,!e nie nale!y pragn#$ widze( wyobra!eniowych ani o nie prosi$, poniewa! mistyk prosz#cy o nie, b&d#c jeszcze niedoskona"y móg"by odnie'$ z nich szkod&[33] Wizje fizyczne Strona 3 z 18

4 Wizje fizyczne, czyli zmys"owe, polegaj# na tym,!e zmys"y zewn&trzne cz"owieka odbieraj# przedmiot niewidzialny w porz#dku naturalnym[34]. S# to najbardziej spotykane zjawiska mistyczne, lecz nie nale!# do najpewniejszych, poniewa! bardzo "atwo mog# by$ na'ladowane przez szatana. Równie! w pewnych, szczególnie niekorzystnych warunkach samo oko ludzkie mo!e si& pomyli$[35]. W wizjach zmys"owych nie zawsze ogl#dany przedmiot jest obecny w swojej realnej rzeczywisto'ci. Widzenia te mog# dokonywa$ si& w poczwórny sposób. Wyst&puj# wizje rzeczywi#cie obiektywne, to jest, gdy ogl#dany przedmiot jest obecny w swej to!samo'ci numerycznej, cia"o rzeczywi'cie nale!y do osoby, która si& ukazuje i jej substancja dzia"a na zmys"y widz#cego". Tego rodzaju wizje s# mo!liwe tylko w wypadku osób, które posiadaj# realne cia"o w chwili, gdy si& zjawiaj#, jak na przyk"ad: Jezus Chrystus i Maryja, którzy z uwielbionym cia"em przebywaj# w niebie. W takich okoliczno'ciach cia"o, cho$ prawdziwe, mo!e nie zachowywa$ naturalnego wygl#du. Wizje mog# by$ pozornie obiektywne, kiedy to ogl#dany przedmiot prawdziwie istnieje, ale jawi si& w ciele po!yczonym, jest reprodukcj# tego, co reprezentuje. Dlatego na przyk"ad osoby, które widzia"y Dzieci#tko Jezus, ogl#da"y istot& realn#, lecz numerycznie nie by"o to, to samo cia"o, które zosta"o zrodzone z Maryi Dziewicy, poniewa! ono pó%niej uros"o. To cia"o jest cia"em rzeczywistym, lecz nie w"asnym, ale bezpo'rednio stwarzanym przez Boga lub za po'rednictwem anio"ów. Cz"owiek po 'mierci bez Bo!ej interwencji nie mo!e przybiera$ cia"a i stawa$ si& widocznym dla zmys"ów. Natomiast szatan moc# swoich szczególnych uzdolnie( prawdopodobnie mo!e zjawia$ si&, kiedy zechce, jednak!e w granicach przez Boga wyznaczonych. Pojawiaj# si& tak!e wizje pó"obiektywne wtedy, gdy przedmiot widzenia nie jest rzeczywi'cie obecny, lecz odbite 'wiat"o jest na skutek Bo!ego dzia"ania tak uformowane jakby on rzeczywi'cie by" obecny i dlatego z zewn&trz dociera do zmys"u wzroku. S# równie! widzenia subiektywne, które dokonuj# si& wtedy, gdy na zewn#trz nic nie istnieje, ale Bóg bezpo'rednio w oku powoduje tak# reakcj&, jak# by wywo"a"o w sposób naturalny 'wiat"o odbite i odpowiednio ukszta"towane przez dany przedmiot. Funkcjonowanie organów wzroku jest normalne, ale odbity na siatkówce obraz nie zosta" stworzony przez!aden widzialny przedmiot, lecz przez Boga[36]. Widzenie zmys"owe mo!e by$ wspólne wi&kszej liczbie osób, lub indywidualne[37]. Ogólnie przyjmuje si&, i! zjawy ogl#dane przez jedn# tylko osob&, a nie widziane przez pozosta"e osoby obecne, by"y wizjami subiektywnymi. Natomiast zjawy ogl#dane przez nich obecnych t"umaczy si& tym,!e musia"o by$ w nim co' fizycznego. Gdy cz&'$ osób obecnych widzi a druga nie widzi, w takim wypadku mo!na si& domy'la$ formy subiektywnej, lub te! formy pó"obiektywnej z takim refleksem 'wiat"a, które dociera tylko do tych osób, które powinny zjaw& widzie$[38]. Diabe" mo!e powodowa$ wizje fizyczne tworz#c pozorne cia"a, które zast&puj# cia"a rzeczywiste. Kryterium prawdziwo'ci widzenia zewn&trznego jest ich zgodno'$ z nauk# Ko'cio"a oraz owoce, jakie przynosz# cz"owiekowi. Ponadto powszechnie uznawanym znakiem prawdziwo'ci widzenia jest to,!e osoba mistyka nigdy go nie pragn&"a i zosta"a nim jakby zaskoczona. Na pocz#tku widzenia ogarnia j# wielki strach i bezradno'$, jednak wkrótce nast&puje wewn&trzne uspokojenie i nabiera energii do g"&bszego!ycia duchowego oraz post&pu w cnotach. W widzeniach szata(skich skutki s# inne: na samym pocz#tku zjawiska, cz"owiek jest nape"niony nieuzasadnion# rado'ci# i wewn&trzn# s"odycz#, jednak z biegiem czasu pojawia si& niepokój, lenistwo duchowe, opiesza"o'$ w modlitwie oraz rodzi si& w cz"owieku, zarozumia"o'$ i pycha[39]. Mistrzowie!ycia wewn&trznego zgodnie podkre'laj#,!e nie nale!y pragn#$ wizji ani o nie prosi$, poniewa! nie stanowi# one istoty 'wi&to'ci. Ci, którzy zostali nimi obdarzeni, powinni jednak okazywa$ zjawiaj#cym si& osobom nale!yty szacunek, nawet je'liby zjawisko by"o dzie"em wyobra%ni lub szatana[40] S!owa nadprzyrodzone Strona 4 z 18

5 Kolejnymi zjawiskami nadprzyrodzonymi nale!#cymi do porz#dku poznawczego s# s"owa nadprzyrodzone. Mowa ludzka jest zewn&trznym wyra!eniem my'li przy pomocy s"ów odbieranych przez zmys" s"uchu. Przez analogi& mistycy nazywaj# s"owami lub mowami wewn&trznymi nadprzyrodzone przekazy poj&$ lub wyobra!e( odbieranych przez wyobra%ni& lub intelekt w postaci pewnych sformu"owa( wewn&trznych[41]. S# przejawami my'li Boga daj#cymi si& s"ysze$ powy!szymi zmys"ami[42]. Ich cech# jest s"yszalno'$. Utwierdzaj# si& w pami&ci i nie mo!na ich zapomnie$. Cecha ta odnosi si& szczególnie do s"ów proroczych zapowiadaj#cych przysz"e wydarzenia[43]. Ze wzgl&du na ich tre'$ i pochodzenie rozró!nia si& nast&puj#ce rodzaje s"ów nadprzyrodzonych: s"owa intelektualne, wyobra!eniowe i zewn&trzne S!owa intelektualne S"yszy si& je bezpo'rednio w umy'le, bez po'rednictwa zmys"ów i wyobra%ni. Wymagaj# one 'wiat"a Bo!ego i koordynacji poj&$ uprzednio nabytych, a czasem poj&$ wlanych. )wi&ta Teresa od Jezusa mówi o nich nast&puj#co: Zjawisko to zachodzi w g"&bi duszy tak, i! si& jej zdaje,!e oczyma duszy bardzo wyra%nie i zarazem tajemniczo s"yszy, jak owe s"owa wypowiada sam Pan. Sposób ich odbioru oraz oddzia"ywanie samej wizji daje absolutn# pewno'$,!e nie mo!e w tym przypadku dzia"a$ szatan. Ka!# w to wierzy$ pozostawione wielkie skutki, a przynajmniej dusza jest pewna,!e nie s# one tworem wyobra%ni"[44]. W nadprzyrodzonym 'wietle wlanym w duszy chrze'cijanin widzi znane sobie obrazy o wiele doskonalej lub ca"kiem jako nowe[45]. S"owa intelektualne s# objawieniem danym cz"owiekowi wprost, bez po'rednictwa s"ów. Pojawiaj# si& szczególnie wówczas, gdy Bóg pragnie odkry$ cz"owiekowi wielkie prawdy i tajemnice[46]. Teologowie ucz# za 'w. Janem od Krzy!a,!e s"owa intelektualne s# sukcesywne, formalne b#d% substancjalne[47] S!owa intelektualne sukcesywne S# to s"owa wewn&trzne formu"owane w zdania przez osob& s"ysz#c#, której wydaje si&,!e kto' inny przemawia. W rzeczywisto'ci cz"owiek formu"uje je na podstawie nadzwyczajnego 'wiat"a Bo!ego. Czyni to z tak# "atwo'ci#, i! umys" nie jest w stanie wyobrazi$ sobie,!e pochodz# z w"asnej g"&bi[48]. Cech# wyró!niaj#c# te s"owa jest to,!e mistyk s"yszy je jedynie w chwilach skupienia i zatopienia w modlitewnym rozmy'laniu[49]. Mimo i! w tym wypadku ludzki intelekt normalnie dzia"a, to prawdziwy owoc tych s"ów, które dusza otrzymuje jest darem Bo!ym[50]. Bóg o'wiecaj#c umys" ludzki, jednoczy si& z nim w prawdzie, któr# ten rozwa!a, daj#c mu poznanie rzeczy nieznanych"[51]. Niekiedy jest to wynik naturalnego dzia"ania intelektu. Niektóre bardzo!ywe umys"y w czasie modlitwy "atwo przechodz# od jednego zagadnienia do drugiego, tworz#c przy tym zaskakuj#ce poj&cia i rozumowania, które przypisuj# Bo!emu dzia"aniu. Równie! szatan, gdy dusza jest!#dna nadzwyczajnych prze!y$, podszeptuje jej nowe s"owa i poj&cia, aby j# sprowadzi$ na manowce"[52]. Je'li s# wy"#cznie wytworem intelektu lub pochodz# od szatana, pozostawiaj# w duszy osch"o'$, gdy za' pochodz# od Boga rozbudzaj# w niej uczucia mi"o'ci, czci i pokory[53]. Strona 5 z 18

6 S!owa intelektualne formalne S"owa intelektualne formalne s# s"owami, które umys", b&d#c skupiony b#d% te! nie, s"yszy jako wypowiadane przez trzeci# osob&[54]. S"owa te, nie zawsze s# jednakowo wyra%ne, czasem dobrze je s"ycha$, innym razem znów s"abiej. Raz b&d# to s"owa dok"adnie sprecyzowane, kiedy indziej b&d# to tylko zwyk"e poj&cia, za po'rednictwem, których do umys"u przenika prawda. Maj# na celu o'wieci$ dusz& do jakiego' zagadnienia czy te! poszczególnego wydarzenia. Mog# wnika$ do umys"u bardzo szybko i trwa$ w nim d"ugo. Dzieje si& to zawsze tak,!e dusza od siebie niczego nie mo!e do tych s"ów doda$. Rodz# w duszy pragnienia, by czyni$ wszystko, czego od niej Bóg!#da. Natomiast, je'li pochodz# od szatana, dusza w pierwszej chwili odczuwa zapa" do spraw wielkich, ale unika rzeczy ma"ych i skromnych, nale!#cych do obowi#zków dnia codziennego[55] S!owa intelektualne substancjalne Nazywa si& mianem taki rodzaj s"ów, które umys" formalnie s"yszy, a które w g"&bi duszy wywo"uj# te skutki, które owe s"owa oznaczaj#[56]. S"owa te przenikaj# do duszy w sposób jasny i zrozumia"y, tak samo jak s"owa formalne, od których ró!ni# si& tylko tym,!e zawsze sprawiaj# to, co oznaczaj#. Je'li na przyk"ad, Bóg powie duszy, by Go mi"owa"a, natychmiast zaczyna odczuwa$!ar mi"o'ci. Szczególna skuteczno'$ tych s"ów p"ynie ze wszechmocy Boga, któremu wszystko jest uleg"e. Dusza w tym wypadku nie musi si& obawia$ fa"szerstwa zjawiska, poniewa! tylko Bóg mo!e dokonywa$ tego rodzaju skutków. Nie musi si& równie! trudzi$, by te s"owa wprowadza$ w!ycie, gdy! Pan sprawia,!e staj# si& one czynem w tej samej chwili, w której On je wypowiada[57]. Duszy pozostaje tylko z pokor# je przyj#$ i wyrazi$ za nie Stwórcy wdzi&czno'$[58]. Zazwyczaj zmierzaj# do zjednoczenia z Bogiem, wprowadzaj#c do wn&trza cz"owieka spokój, g"&bokie skupienie i gotowo'$ do oddania Stwórcy chwa"y[59] S!owa wyobra"eniowe S"owa wyobra!eniowe daj# si& s"ysze$ wyobra%ni na jawie lub w czasie snu[60]. Powstaj# bezpo'rednio w wyobra%ni, bez ich zewn&trznego s"yszenia. Gdy pochodz# od Boga, pojawiaj# si& niespodziewanie, a w pami&ci cz"owieka pozostaje wyryta nie tylko tre'$ ca"ej mowy, lecz tak!e poszczególne s"owa[61]. Cz&sto zdarzaj# si& wtedy, gdy dusza jest czym' zaj&ta i nie zwraca na nie uwagi. Jednak!e tak mocno zapadaj# w umy'le, i! nie sposób jest o nich zapomnie$[62]. S"owa te narzucaj# si& "ami#c, wszelkie opory duszy, chroni#c j# przed niebezpiecze(stwami. Jednocze'nie daj# pewno'$ osobie,!e pochodz# od Boga, zw"aszcza gdy odnosz# si& do Jego s"u!by i dobra ludzi. S# one dla podmiotu s"ysz#cego oczywiste, poniewa! doradzaj# lub nakazuj# mu jak#' zmian& w wewn&trznym usposobieniu[63]. S"owa wyobra!eniowe przynosz# cz"owiekowi wewn&trzny po!ytek, jako s"owa rado'ci, zach&ty lub nagany. Niekiedy zapowiadaj# przysz"e wydarzenia. Zawsze wywo"uj# one wewn&trzny pokój, podczas gdy pochodz#ce od z"ego ducha rodz# zamieszanie, l&k i pozostawiaj# mistyka w wielkiej osch"o'ci[64] S!owa zewn#trzne Strona 6 z 18

7 S"owa zewn&trzne s# to s"owa s"yszane na wzór rzeczywistej mowy ludzkiej z tak# jednak ró!nic#,!e s# spowodowane w sposób nadprzyrodzony"[65]. Bóg wypowiada je w ró!ny sposób jako rzeczywisty d%wi&k zewn&trzny, który dociera do ucha, albo te! jako zmian& w samym zmy'le s"uchu, który reaguje tak samo jak w wypadku s"yszenia rzeczywistej mowy czy s"owa[66]. Wyst&puj# najcz&'ciej u osób rozpoczynaj#cych!ycie duchowe[67]. Przyk"adem tego zjawiska mog# by$ na przyk"ad, g"osy osób zmar"ych, które wyra%nie s"ysza"a 'wi&ta siostra Faustyna Kowalska[68] Prywatne objawienia Nast&pn# kategori& zjawisk umys"owych stanowi# objawienia prywatne: Objawienia s# w teologii rozumiane jako prze!ycia, w których rzeczywisto'$ nadprzyrodzona staje si& obecna w sposób naturalny w oparciu o w"adze zmys"owe i psychiczne. Maj# one charakter ponadnaturalnych wydarze(, w których Bóg przekraczaj#c prawa natury staje si& obecny ods"aniaj#c przed cz"owiekiem swoje tajemnice. Teologia fundamentalna dzieli objawienia na publiczne i prywatne, bior#c jako podstaw& rozró!nienia wiar&, w której nale!y przyj#$ prawdy objawione. Objawienie publiczne jest jedynym, pe"nym i skutecznym ukazaniem si& Boga cz"owiekowi, które swój szczyt osi#ga w osobie Jezusa Chrystusa. Zako(czy"o si& wraz ze 'mierci# 'wi&tego Jana, ostatniego aposto"a i stanowi ono nieomylny depozyt wiary"[69]. Poniewa! ostatecznym i definitywnym objawieniem Boga jest osoba Jezusa Chrystusa, dlatego pó%niejsze objawienia musz# bra$ pod uwag& Syna Bo!ego obecnego we wspólnocie Ko'cio"a dzi&ki darom Ducha )wi&tego[70]. Objawienie s"u!y o'wieceniu rozumu za pomoc# nadprzyrodzonego 'wiat"a, które powoduje,!e cz"owiek si&ga g"&biej w istot& Boga albo w postanowienia Jego woli"[71] Poj#cie objawie$ prywatnych Objawienia prywatne powtarzaj# prawdy zawarte w objawieniu publicznym b&d#ce dodatkiem do prawd wiary. Nie nale!# one jednak do depozytu wiary. S# przekazami, których Bóg udziela konkretnej osobie dla jej duchowego dobra lub dla po!ytku okre'lonej grupy ludzi. Dokonuj# si& za po'rednictwem s"ów lub innych wewn&trznych o'wiece( i na ogó" towarzysz# im ekstazy[72]. Ich rol# nie jest ulepszenie czy uzupe"nienie ostatecznego Objawienia Chrystusa, lecz pomoc w pe"niejszym prze!yciu go w jakiej' epoce historycznej"[73]. Objawienia prywatne odnosz# si& nie tylko do konkretnej osoby lub grupy osób, ale równie! do Ko'cio"a czy ca"ej ludzko'ci, zach&caj#c do konkretnej formy pobo!no'ci, nawo"uj#c do pokuty, ostrzegaj#c przed b"&dnymi doktrynami[74] Podzia! objawie$ Omawiane objawienia, ze wzgl&du na pochodzenie, dziel# si& na: heterogenne, tzn. takie, których %ród"o istnieje poza 'wiadomo'ci# odbiorcy, jakby w 'wiecie pozamaterialnym - pochodz# one od Boga; objawienia homogenne, które tkwi# w strukturze psychicznej jednostki i powstaj# na pod"o!u patologicznym - nie mog# one by$ uznane za objawienia autentyczne[75]. Objawienia prywatne ze wzgl&du na przedstawion# w nich tre'$ dziel# si& na w"a#ciwe, ods"aniaj#ce tajemnice dotycz#ce Boga lub Jego dzie" i na objawienia w znaczeniu nie#cis"ym. Te ostatnie daj# lepsze zrozumienie prawd objawionych oraz zbli!aj# do kontemplacji wlanej[76]. Je'li za kryterium podzia"u zostanie uznany stopie( doskona"o'ci poznania, mo!na wyró!ni$ objawienia prywatne wyra$ne, #wiadome oraz tylko instynktowne"[77]. Strona 7 z 18

8 Warto%& objawie$ prywatnych Gdy Ko'ció" aprobuje objawienie prywatne udzielone poszczególnym osobom stwierdza,!e nie ma w nich nic sprzecznego z Pismem 'w. oraz z Tradycj# Ko'cio"a, i!e mo!na je poda$ jako prawdopodobne wierze wiernych[78]. Zmys" wiary wiernych, kierowany przez Urz#d Nauczycielski Ko'cio"a, umie bowiem rozró!ni$ i przyjmowa$ to, co w tych objawieniach stanowi autentyczne wezwanie Chrystusa lub 'wi&tych skierowane do Ko'cio"a"[79]. Papie! Benedykt XIV naucza,!e w odniesieniu do objawie( prywatnych, nawet wtedy gdy zostan# one zatwierdzone przez Ko'ció", nie ma obowi#zku ani nie mo!na w nie wierzy$ aktem wiary katolickiej, a tylko, zgodnie z zasadami roztropno'ci, mo!na je przyjmowa$ aktem wiary czysto ludzkiej"[80]. Natomiast ten, kto otrzymuje objawienie, je'li jest pewny jego boskiego pochodzenia, jest zobowi#zany w nie wierzy$, co wed"ug niektórych teologów by"oby równoznaczne z aktem wiary. Inni ludzie nie maj# obowi#zku dawa$ wiary objawieniom prywatnym, nawet po ich zatwierdzeniu przez Ko'ció"[81] Interpretacja tre%ci objawie$ Interpretacja tre'ci objawie( pochodzenia nadprzyrodzonego jest szczególnie trudna, ze wzgl&du na ludzk# nieudolno'$ i brak przyzwyczajenia do rozumienia spraw Bo!ych oraz ze wzgl&du na ich wznios"o'$, a tak!e na sposób w jaki bywaj# przekazywane. Cz&sto objawienia nie spe"niaj# si& zgodnie z ich brzmieniem i zgodnie z naszym sposobem pojmowania. Przyczyn# tego stanu rzeczy jest fakt,!e Bóg b&d#c Istot# niezmierzon# w swoich proroctwach, s"owach czy objawieniach, zamyka zupe"nie inne poj&cia i tre'ci oraz nadaje im inne znaczenie i wyra!a je inaczej ni! my je zwykle rozumiemy[82]. T"umaczenie w znaczeniu historycznym wydarze(, które maj# jedynie znaczenie duchowe, jest oczywistym b"&dem. Szczegó"y widze( czy objawie(, nie maj# na celu opisywa$ konkretnych faktów w sposób historyczny, lecz maj# pomóc lepiej zrozumie$ dan# prawd& i przyczyni$ si& do rozwoju!ycia wewn&trznego"[83]. Jednak niebezpiecze(stwo w interpretacji objawie( polega na pomieszaniu tego, co ludzkie z tym, co Boskie. Poniewa! podczas otrzymywania nadprzyrodzonych przekazów dzia"alno'$ w"adz ludzkich, nie zawsze bywa w pe"ni zawieszona, dlatego osoba wizjonera w niektórych przypadkach zachowuje u!ywanie zmys"ów i wiadomo'ci, które do niej docieraj# z zewn#trz, mog# by$ raczej wynikiem jej naturalnych zdolno'ci, nak"adaj#cych si& i mieszaj#cych z wiadomo'ciami pochodz#cymi od Boga. Tego wi&c rodzaju trudno'ci dotycz#ce stwierdzenia %ród"a objawie( oraz ich w"a'ciwej interpretacji usprawiedliwiaj# niezwykle pow'ci#gliw# postaw& pisarzy ascetycznych zachowuj#cych i doradzaj#cych w tym wzgl&dzie daleko posuni&t# przezorno'$ Uczucia duchowe Kolejnym nadzwyczajnym fenomenem z grupy zjawisk psychicznych s# uczucia duchowe. )wi&ty Jan od Krzy!a mówi o nich,!e s# to najwy!sze i najs"odsze odczucia Boga"[84]. Tego rodzaju uczucia, mimo i! dotycz# woli, wp"ywaj# tak!e na intelekt, który w nowy, bardzo rozkoszny i wznios"y sposób poznaje natur& bosk#[85]. Niekiedy s# tak g"&bokie i silne,!e wydaj# si& by$ wyci'ni&te w samej substancji duszy. Substancja duszy, wed"ug Garrigou-Lagrange'a, mo!e dzia"a$, czu$, postrzega$, kocha$ tylko przez swoje w"adze. Bóg natomiast zachowuj#c dusz& w istnieniu, mo!e dotyka$ od wewn#trz samego dna jej w"adzy Strona 8 z 18

9 przez zetkni&cie nie przestrzenne, lecz duchowe, które si& objawia jako boskie. Bóg nak"ania wewn&trznie dusz& do aktów najg"&bszych, do których nie mog"aby si& sama sk"oni$[86]. Mo!e ich dusza doznawa$ nawet wtedy, gdy o nich nie my'li ani nie zajmuje si& sprawami duchowymi[87]. Niektóre uczucia duchowe s# bardzo mocne, ale szybko mijaj#, inne za' s# mniej odczuwalne, lecz za to trwaj# d"u!ej. Wszystkie one s# jakby poca"unkiem duchowym Boga z"o!onym na dnie woli, która na( odpowiada najg"&bsz# mi"o'ci#. Poznanie, jakie z nich p"ynie jest mniej lub wi&cej wznios"e i jasne, w zale!no'ci od woli Bo!ej i od wielko'ci Bo!ego daru. Ta "aska ma na celu bezpo'rednie u'wi&cenie osoby, która j# otrzymuje[88]. 2. Nadzwyczajne zjawiska psychofizyczne Mistyczne zjawiska fizyczne dokonuj# si& w sferze psychosomatycznej organizmu ludzkiego. Wed"ug teologii mistycznej tego rodzaju zjawiska maj# charakter nadprzyrodzony, chocia! wiele objawów psychosomatycznych towarzysz#cych zjawiskom mistycznym znajduje swoje wyt"umaczenie w fakcie inhibicji[89]. Dlatego w ocenie tych zjawisk, nale!y zwróci$ uwag& na wszelkie towarzysz#ce im okoliczno'ci, k"ad#c szczególny nacisk na!ycie moralne danej osoby[90]. Obecnie przedstawimy nast&puj#ce zjawiska mistyczne: ekstaz&, stygmaty, lewitacje i nadzwyczajn# ci&!ko'$, chy!o'$ i bilokacj&, 'wietlisto'$ cia", fluidy pachn#ce, d"ugotrwa"e powstrzymywanie si& od pokarmów i snu Ekstaza Ekstaza, greckie s"owo ekstasis, oznacza"o pierwotnie dzia"anie, przemieszczenie si& lub znajdowanie si& poza sob#, w filozofii, szczególnie plato(skiej, wskazuje na stan ducha lub umys"u zmierzaj#cy do wyj'cia poza ograniczenia cia"a. Ekstaza nadprzyrodzona wyst&puje w wy!szych stanach zjednoczenia mistycznego. Jest ona darem wlewanym" do duszy dzi&ki dzia"aniu Boga[91]. Definiuje si& j# jako wy"#czenie zmys"ów spowodowane siln# koncentracj# wewn&trznej uwagi, która wywo"uje os"abienie lub zawieszenie w"adz somatycznych oraz przerwanie "#czno'ci z rzeczywisto'ci# zewn&trzn#"[92]. Obejmuje ona trzy integralne elementy: 'wiadomo'$ zjednoczenia z Bogiem - Osob#, niezwyk"# koncentracj& wszystkich w"adz psychicznych na rzeczywisto'ci do'wiadczanej oraz towarzysz#ce jej fenomeny somatyczne[93] Podzia! ekstazy Ekstaza jest ca"kowita wtedy, gdy w pe"ni jest zerwana "#czno'$ ze 'wiatem zewn&trznym natomiast jest tylko cz%#ciowa, gdy towarzyszy jej przyt&pienie zmys"ów oraz pewna trudno'$ w pos"ugiwaniu si& nimi[94]. Ekstaza ca"kowita trwa zazwyczaj tylko kilka chwil, poniewa! jednak poprzedzaj# j# i nast&puj# po niej chwile, w których ekstaza jest niezupe"na dlatego mo!e trwa$ nawet kilka dni przy uwzgl&dnieniu wszystkich przej'ciowych faz[95]. W czasie trwania ekstazy mistyk poprzez podziw i mi"o'$ pogr#!ony jest w Bogu. Podziw budzi si& na skutek zetkni&cia z jak#' now# prawd# niespodziewanie poznan#. Bóg wówczas udziela rozumowi szczególnej jasno'ci dzi&ki której dochodzi do kontemplacji tajemnic Bo!ych i dostrzegaj#c w nich nadzwyczajne pi&kno wpada w zachwyt. Z podziwem "#czy si& mi"o'$ pochodz#ca od Boga, która w czasie ekstazy powoduje i! cz"owiek wchodzi w stan zachwycenia polegaj#cy nie na poznawaniu, lecz na posiadaniu, do'wiadczaniu i Strona 9 z 18

10 rozkoszowaniu si&[96]. Podczas ekstazy wizjoner zachowuje du!# jasno'$ umys"u, dzi&ki czemu potem dobrze pami&ta to, wszystko, co si& wydarzy"o podczas ekstazy. Cia"o natomiast w swoich poruszeniach jest obezw"adnione. Zawieszenie dzia"ania zmys"ów zewn&trznych zaznacza si& najpierw w zwolnieniu biegu!ycia fizycznego i oddechu. )wi&ta Teresa od Jezusa twierdzi"a,!e do'wiadcza si& wówczas stopniowego ozi&bienia cia"a, oraz pojawia si& pewna nieruchomo'$, wskutek której cia"o zachowuje to po"o!enie, w jakim nast#pi" zachwyt[97]. Osoba w ekstazie nie mo!e wykonywa$!adnego gestu, mówi$, chodzi$. Niekiedy Bóg przywraca te w"adze, i wówczas taka ekstaza nazywa si& ekstaz! ruchom!. Wed"ug 'wi&tego Jana od Krzy!a bezpo'redni# przyczyn# mistycznej ekstazy jest kontemplacja wlana, w której udzielanie si& Boga, je'li jest szczególnie intensywne, skupia wszystkie!ywotne si"y cz"owieka i powoduje ograniczenie dzia"alno'ci w"adz somatycznych[98] Formy ekstazy Ekstaza przybiera ró!ne formy i nazwy, w zale!no'ci od nasilania i skutków, jakie powoduje w duszy. Ekstaza prosta przebiega lekko, spokojnie i bezbole'nie. Jest to pewnego rodzaju omdlenie. Dusza czuje,!e jest porwana przez Boga i biernie poddaje si& Jego dzia"aniu"[99]. Niekiedy jest ekstaz! bolesn!, której towarzyszy ból. Dusza wówczas wie,!e to Bóg j# poci#gn#" do siebie, czuje,!e zosta"a rozkosznie zraniona, lecz nie wie ani kto, ani jak tego dokona". Mimo wszystko jest przekonana,!e jest to co' niezwykle cennego i nigdy nie chcia"aby si& wyleczy$ z tej rany[100]. Mo!e przybra$ form& zachwycenia, które ogarnia dusz& z natarczywo'ci# i gwa"towno'ci#, tak!e nie mo!e mu si& oprze$. Odnosi ona wra!enie,!e zosta"a porwana i przeniesiona gdzie' bardzo daleko. Jakkolwiek ca"e to zdarzenie jest bardzo przyjemne to jednak dusza prze!ywa pewien rodzaj l&ku". Cia"o wtedy pozostaje jakby martwe bez zmiany u"o!enia, b&d#ce w takiej samej pozycji, w jakiej zasta"o je zachwycenie [101]. Wyró!nia si& tak!e ekstatyczny lot ducha, który jest nag"ym i niespodziewanym uniesieniem, dzi&ki któremu dusza odnosi wra!enie,!e uchodzi z cia"a"[102]. W czasie tej ekstazy wydaje si& osobie,!e z dusz# i cia"em zosta"a przeniesiona do jakiej' krainy, zupe"nie innej od tej, w której!yjemy"[103]. Od ekstazy mistycznej nale!y odró!ni$ stany ekstaz naturalnych, wywo"anych $wiczeniami fizycznymi lub stany ekstaz sztucznych maj#ce pod"o!e chorobliwe. Cz&sto trudno jest wyznaczy$ granic&, poniewa! fenomenologiczne opisy obu rodzajów do'wiadczenia mistycznego i sztucznego s# takie same. Zwykle ekstaza mistyczna nast&puje podczas modlitwy, Mszy 'wi&tej, Komunii 'wi&tej lub podczas s"uchania rozmów na tematy duchowe. O jej charakterze decyduje stan poprzedzaj#cy, towarzysz#cy i po niej nast&puj#cy[104] Stygmaty S"owo stygmatyzacja pochodzi od greckiego wyrazu stigma, oznaczaj#cego pi&tno, znami& blizn&[105]. We w"a'ciwym znaczeniu okre'la ono widoczne rany pojawiaj#ce si& na ciele konkretnego cz"owieka na wzór ran zadanych Chrystusowi podczas Jego m&ki. Pojawiaj# si& samorzutnie, nie wywo"ane!adnym zewn&trznym skaleczeniem[106]. Forma stygmatów ró!ni si& pod wzgl&dem ilo'ci umiejscowienia i wielko'ci. U niektórych osób pojawiaj# si& wszystkie 'lady Chrystusowej m&ki, u innych za' tylko znaki gwo%dzi lub cierniowej korony. Zró!nicowanie dotyczy tak!e kszta"tu oraz wielko'ci ran[107]. Prawie zawsze "aska stygmatów bywa udzielana podczas ekstazy i gdy dusza duchowo uczestniczy w cierpieniach Strona 10 z 18

11 Chrystusa. Towarzysz# jej wówczas silne cierpienia fizyczne i moralne[108]. Powsta"e w ten sposób rany mog# trwa$ w ciele bardzo d"ugo, nawet przez ca"e!ycie danej osoby, albo mog# pojawia$ si& tylko w pewnych okoliczno'ciach. Odnowienie si& ran i bole'ci u stygmatyzowanych dokonuje si& na ogó" w dniach lub okresach przypominaj#cych wspomnienie m&ki Zbawiciela[109]. Pojawienie si& stygmatów pochodzenia nadprzyrodzonego zwykle dokonuje si& nagle bez!adnych uprzednich objawów, mimo i! niesie ze sob# znaczn# zmian& tkanek cia"a, w tych miejscach w których zwykle pojawiaj# si& stygmaty[110]. Rany te powoduj# obfite krwotoki nie tylko w pierwszym dniu ich pojawienia si&, ale i w nast&pnych. Znajduj# si& na ogó" na powierzchni cia"a z dala od wielkich naczy( krwiono'nych, a jednak p"yn# z nich strumienie krwi. Rany brocz# czyst# krwi#. Nie wida$ w nich!adnego znaku ropienia czy rozk"adu, cho$ rany s# wystawione na dzia"anie powietrza i nie s# zabezpieczone przed dzia"aniem czynników szkodliwych. Równie! nie zabli%niaj# si& pomimo u!ywania w tym celu ró!nych medykamentów[111]. Czasem stygmaty s# dla ludzkiego oka niewidoczne, gdy nie pojawiaj# si& na zewn#trz, lecz tylko powoduj# ostry ból w miejscach 'ladów pi&ciu ran Chrystusa[112]. W stygmatach niewidzialnych, czyli duchowych, Bóg obdarza "ask#, dzi&ki której cz"owiek uczestniczy w cierpieniach prowadz#cych do wi&kszego upodobnienia do Jezusa w Jego zbawczym dziele. Stygmaty wewn&trzne zwi#zane s# z autentycznym!yciem mistycznym i maj# charakter uczestniczenia w ranach mi"o'ci, wskazuj#cych na cierpienie duchowe Jezusa oraz w Jego cierpieniu fizycznym. Przyj&te w duchu wiary staj# si& jednocze'nie %ród"em rado'ci duchowej, daj#c 'wiadomo'$ zjednoczenia z cierpi#cym Chrystusem[113]. Celem stygmatów jest pe"niejsze upodobnienie si& do Jezusa Chrystusa poprzez udzia" w Jego zbawczym cierpieniu. Ból fizyczny, jaki im towarzyszy stanowi cz&'$ "aski, której Bóg udziela duszy. Ranom zewn&trznym towarzysz# "aski wewn&trzne, które maj# na celu rozbudzi$ g"&bok# i prawdziw# pobo!no'$[114]. Dzi&ki stygmatom chrze'cijanin osi#ga cnoty najbardziej heroiczne, w tym szczególnie umi"owanie krzy!a, dlatego te! mog# by$ dowodem 'wi&to'ci danej osoby[115]. St#d nie mo!na dopatrywa$ si& Boskiego pochodzenia stygmatów pojawiaj#cych si& u osoby ma"o cnotliwej, która nosz#c na sobie 'lady m&ki Pa(skiej jest pyszna, rozmi"owana w wygodach!ycia[116]. Mistyka - ekstatyka przepe"nia wewn&trzny pokój, odczuwa on wielkie zjednoczenie z Bogiem, cechuj# go powaga, równowaga zmys"owa i duchowa, jasno'$ umys"u a tak!e logiczne my'lenie mimo odczuwanego cierpienia[117]. W historii zdarza"y si& przypadki stygmatów, które mo!na jedynie przypisa$ dzia"aniu szatana lub si"y natury. Wydaje si& by$ rzecz# pewn#,!e szatan mo!e wywo"a$ zjawiska podobne do stygmatów u jednostek anormalnych lub tych, które zwi#za"y si& z nim moralnymi wi&zami[118]. Obecnie w badaniach naukowych definitywnie nie stwierdzono, czy istniej# stygmaty pochodzenia czysto naturalnego. Z chrze'cija(skiego punktu widzenia proces psycho-fizjologiczny sam przez si& nie wyklucza przyczynowo'ci Bo!ej przy powstawaniu stygmatów, ale jej istnienie dotychczas nie zosta"o udowodnione, a fakty historyczne stygmatyzacji, jakie mia"y miejsce w'ród chrze'cijan, czy poza chrze'cija(stwem nie s# dostatecznie udokumentowane. Chocia! nie mo!na zupe"nie wykluczy$ mo!liwo'ci naturalnych procesów podobnych do stygmatyzacji, to jednak w pewnych wypadkach o boskim pochodzeniu stygmatów 'wiadcz# okoliczno'ci i sposób, w jaki one powsta"y, a tak!e skutki, jakie wywo"a"y w duszy[119] Lewitacja i nadzwyczajna ci#"ko%& Poj&ciem lewitacja okre'la si& w duchowo'ci zjawisko polegaj#ce na podniesieniu cia"a ludzkiego nad ziemi&, a czasem nawet na poruszaniu si& go w powietrzu bez!adnej naturalnej i widzialnej przyczyny. Wyró!nia si& lewitacj% wznosz!c! - jest ni# niewielkie uniesienie cia"a, lot ekstatyczny czyli uniesienie cia"a na du!# wysoko'$ i bieg ekstatyczny, gdy cia"o szybko si& porusza nie dotykaj#c ziemi[120]. Fenomen lewitacji dokonuje si& najcz&'ciej podczas ekstazy. )wi&ta Teresa z Avila, wyja'niaj#c natur& tego zjawiska, dopatruje si& jego przyczyny w manifestowaniu si& wielkiej mocy Boga podczas zjednoczenia mistycznego[121]. Wywo"uje w duszy pocz#tkowo pewien rodzaj l&ku czy nawet przera!enia, po czym nast&puje uczucie wdzi&czno'ci i jeszcze wi&kszej wierno'ci[122]. Strona 11 z 18

12 Lewitacja jest traktowana jako pewna antycypacja udzia"u cia"a w darze chy!o'ci, w"a'ciwym cia"om uwielbionym, jako swoisty skutek panowania duszy nad cia"em, duszy, która w gor#cym porywie zjednoczenia z Bogiem unosi w gór& tak!e cia"o, lub te! jako skutek specjalnego dzia"ania Boga czy anio"ów[123]. Za przyzwoleniem Bo!ym równie! i szatan mo!e wywo"ywa$ podobne zjawiska. Ale lewitacja spowodowana przez z"ego ducha w przeciwie(stwie do tej pochodzenia Bo!ego, wywo"uje uczucie goryczy oraz g"&boki niepokój. Papie! Benedykt XIV w wyja'nieniu omawianego zjawiska, stwierdza, i! aby unikn#$ wszelkiego oszustwa odno'nie %ród"a pochodzenia lewitacji, nale!y dobrze zbada$ okoliczno'ci fizyczne, moralne i religijne faktu. Nadto lewitacj& pochodzenia Bo!ego charakteryzuje to,!e zdarza si& u osób 'wi#tobliwych i wywo"uje skutki zbawienne dla duszy[124]. W przeciwie(stwie do lewitacji wyst&puj# przypadki nadzwyczajnej ci&!ko'ci, która sprawia,!e nawet przy u!yciu du!ej si"y nie mo!na przesun#$ cz"owieka z jednego miejsca na drugie. Jako przyk"adem tego zjawiska mo!na poda$ posta$ 'w. *ucji, której cia"o Bóg w cudowny sposób zachowa" przed zbezczeszczeniem przez oprawców[125] Chy"o%& i bilokacja Chy!o'$ polega na natychmiastowym przeniesieniu danej osoby z jednego miejsca na drugie. Bilokacja jest równoczesnym przebywaniem tej samej osoby w dwóch ró!nych miejscach. Wyst&puje tak!e zjawisko przebywania w wi&cej ni! dwóch miejscach tzw. multilokacja[126]. W Pi'mie 'wi&tym, w Starym Testamencie czytamy,!e prorok Habakuk z Judei w jednej chwili zosta" przeniesiony do Babilonu. W podobnym zdarzeniu uczestniczy" kilka razy prorok Eliasz. Tak!e w Nowym Testamencie jest mowa o tym,!e diakon Filip w tajemniczy sposób zosta" przeniesiony do miasta Azot. Nie mo!na w!aden sposób wyt"umaczy$ tych zjawisk przy pomocy si" natury. Pismo 'wi&te przypisuje je dzia"aniu Bo!emu i nale!y s#dzi$,!e w"a'nie takie jest ich pochodzenie[127] 'wietlisto%& cia! Zjawisko to przyjmuje posta$ jakby jasnej aureoli, która otacza sam# g"ow& lub te! ca"e cia"o cz"owieka. Traktuje si& je jako udzia" w 'wietlisto'ci cia" uwielbionych lub jako promieniowanie na zewn#trz przebóstwionej duszy na skutek szczególnego dzia"ania Boga, który ju! tu na ziemi chce ukaza$ chwa"& swoich przyjació"[128]. )wietlisto'$ cia" ludzi!yj#cych na ziemi wed"ug Benedykta XIV mo!na przypisa$ dzia"aniu Bo!emu dopiero wtedy, gdy osoby, którym jest udzielona odznaczaj# si& wypróbowan# cnot#. Zwykle pojawia si& ona podczas uczestniczenia w jakim' akcie religijnym i w pe"nym 'wietle, a nie w pó"mroku, jak to si& dzieje w czasie seansów mediumistycznch. Trwa przez pewien okres, a nie tylko przez mgnienie oka na kszta"t b"yskawicy. Rodzi owoce 'wi&to'ci"[129] Fluidy pachn(ce Ten fenomen nadprzyrodzony polega na wydzielaniu si& mi"ego zapachu z cia"a 'wi&tych, zarówno za ich!ycia jak i po 'mierci. Benedykt XIV podaje wskazówki, jak nale!y post&powa$ przy stwierdzeniu prawdziwo'ci tego cudu. Nale!y zbada$, czy s"odka wo( utrzymuje si& przez d"u!szy czas, czy nie mo!na jej wyt"umaczy$ czym' znajduj#cym si& w pobli!u cia"a lub w ziemi. O prawdziwo'ci fluidów pachn#cych 'wiadcz# równie! skutki charakterystyczne dla "ask otrzymanych od Boga[130]. Strona 12 z 18

13 2.7. D!ugotrwa!e powstrzymywanie si# od pokarmów Tradycja duchowo'ci zna 'wi&tych, zw"aszcza mi&dzy stygmatykami, którzy!yli d"u!szy lub krótszy czas bez przyjmowania pokarmów poza Eucharysti#[131]. Przez ca"y czas trwania tego zjawiska cz"owiek zachowuje aktywno'$, si"y organiczne nie zamieraj# w nim, a codzienne zaj&cia wykonuje bez!adnego zm&czenia. Post ten nie wp"ywa ujemnie ani na stan zdrowia cz"owieka, ani na jego usposobienie. Badaj#c tego rodzaju zjawiska nale!y zwróci$ uwag& na wszelkie towarzysz#ce mu okoliczno'ci, k"ad#c szczególny nacisk na!ycie moralne danej osoby. Bardzo wa!nym symptomem omawianego zjawiska jest przyjmowanie Komunii 'wi&tej[132] Powstrzymywanie si# od snu Jest to zjawisko zbli!one do omawianego powy!ej, a przyk"adami osób, których jest udzia"em s#: 'w. Piotr z Alkantary, który przez czterdzie'ci lat spa" co noc tylko pó"torej godziny oraz 'w. Katarzyna Ricci, która sypia"a jedn# godzin& na tydzie([133]. Zjawiska nadzwyczajne boskiego pochodzenia ukazuj# nam mi"osiern# dobro$ Boga dla swych przyjació", którym obok niewymownych cierpie(, jak w przypadku stygmatyzacji, udziela te! nadzwyczajnych "ask, b&d#cych jakby zapowiedzi# i przedsmakiem tej chwa"y, któr# ich obdarzy w niebie. Oprócz wy!ej wymienionych zjawisk mo!emy jeszcze spotka$ w!yciorysach mistyków: zdolno'$ do d"ugotrwa"ych czuwa(, dar "ez, krwawy pot, itp. S# one wyrazem wielorakiego dzia"ania Bo!ego oraz troski, jak# Bóg okazuje duszom, które oddaj# mu si& bez reszty[134]. o. Andrzej Brzezi(ski OFMConv [1] Por. J. Machniak, Mistyczny wymiar duchowo#ci, [w:] Teologia duchowo#ci katolickiej, Lublin 1993, ss [2] Por. S. Urba(ski, Etapy rozwoju duchowego, [w:] Teologia duchowo#ci katolickiej, Lublin 1993, s [3] Por. J. Machniak, Mistyczny wymiar, dz. cyt., s [4] Por. A. Marchetti, Zarys teologii &ycia duchowego, t. II, Kraków 1996, s [5] Por. S. Urba(ski, Teologia &ycia mistycznego. Studium mistyki polskiej , t. V, Warszawa 1999, s [6] Por. J. Machniak, Mistyczny wymiar, dz. cyt., s [7] Tam!e, ss [8] A. Tanquerey, Zarys teologii ascetycznej i mistycznej, t. II, Kraków 1948, s Strona 13 z 18

14 [9] Por. J. Machniak, Do#wiadczenie Boga w tajemnicy Jego mi"osierdzia u B". Siostry Faustyny Kowalskiej. Studium krytyczne w #wietle my#li teologicznej, Kraków 1998, ss [10] Por. S. Urba(ski, Mistyczny #wiat ducha, Warszawa 2000, s [11] Por. J. Machniak, Do#wiadczenie Boga, dz. cyt., s [12] Por. R. Garrigou-Lagrange, Trzy okresy &ycia wewn%trznego wst%pem do &ycia w niebie, wyd. 2, Niepokalanów 1998, s. 868; A. Marchetti, Zarys teologii, dz. cyt., s [13] )w. Teresa z Avila, Sprawozdania, 4,13, cyt. za: A. Marchetti, Zarys teologii, dz. cyt., s [14] Por. R. Garrigou-Lagrange, Trzy okresy, dz. cyt., s [15] Por. S. Urba(ski, Teologia &ycia, dz. cyt., s [16] Por. A. Marchetti, Zarys teologii, dz. cyt., s [17] )w. Jan od Krzy!a, Droga na gór% Karmel, II, 24, 4, [w:] Dzie"a, Kraków 1986, s [18] Por. A. Marchetti, Zarys teologii, dz. cyt., s [19] Por. S. Urba(ski, Teologia &ycia, dz. cyt., s [20]Por. 'w. Teresa z Avila, Twierdza, 6,9.[w:] Dzie"a 'w. Teresy od Jezusa, t. II, Kraków 1986, s [21] Por. S. Urba(ski, Teologia &ycia, dz. cyt., s [22] Por. R. Garrigou-Lagrange, Trzy okresy, dz. cyt., s [23] )w. Jan od Krzy!a, Droga na gór% Karmel, II, 24, 6, [w:] Dzie"a, dz. cyt., ss [24] Por. A. Marchetti, Zarys teologii, dz. cyt., ss [25] Tam!e. [26] Por. R. Garrigou-Lagrange, Trzy okresy, dz. cyt., s [27] Por. S. Urba(ski, Teologia &ycia, dz. cyt., s [28] A. Poulain, 'aski modlitwy, Pozna( - Warszawa - Lublin 1967, s [29] Por. S. Urba(ski, Teologia &ycia, dz. cyt., s [30] Por. A. Marchetti, Zarys teologii, dz. cyt., s [31] Tam!e, s [32] Por. R. Garrigou-Lagrange, Trzy okresy, dz. cyt., s [33] Por. S. Urba(ski, Teologia &ycia, dz. cyt., ss [34] Ten!e, Mistyczny #wiat, dz. cyt., s [35] Por. A. Marchetti, Zarys teologii, dz. cyt., s [36] Por. A. Poulain, 'aski modlitwy, dz. cyt., s. 311; A. Marchetti, Zarys teologii, dz. cyt., s [37] Por. R. Garrigou-Lagrange, Trzy okresy, dz. cyt., s [38] Por. A. Marchetti, Zarys teologii, dz. cyt., s Strona 14 z 18

15 [39] Por. S. Urba(ski, Teologia &ycia, dz. cyt., ss [40] Tam!e. [41] Por. A. Marchetti, Zarys teologii, dz. cyt., s [42] Por. R. Garrigou-Lagrange, Trzy okresy, dz. cyt., s [43] Por. S. Urba(ski, Mistyczny #wiat, dz. cyt., s [44] )w. Teresa z Avila, Twierdza, VI, 3, 12, dz. cyt., s [45] Por. S. Urba(ski, Teologia &ycia, dz. cyt., s [46] )w. Teresa z Avila, (ycie, 25, 1, [w:] Dzie"a, t. I, Kraków 1997,dz. cyt., s [47] Por. S. Urba(ski, Teologia &ycia, dz. cyt., s [48] Tam!e. [49] Por. S. Urba(ski, Mistyczny #wiat, dz. cyt., s [50] Por. A. Marchetti, Zarys teologii, dz. cyt., s [51] S. Urba(ski, Mistyczny #wiat, dz. cyt., s [52] A. Marchetti, Zarys teologii, dz. cyt., s [53] Por. S. Urba(ski, Teologia &ycia, dz. cyt., s [54] Por. )w. Jan od Krzy!a, Droga na gór% Karmel,II, 30, 1, dz. cyt., s [55] Por. A. Marchetti, Zarys teologii, dz. cyt., s. 219; S. Urba(ski, Teologia &ycia, dz. cyt., s [56] Por. )w. Jan od Krzy!a, Droga na gór% Karmel, II, 31, 1nn, dz. cyt., s [57] Por. R. Garrigou-Lagrange, Trzy okresy, dz. cyt., s. 872; A. Marchetti, Zarys teologii, dz. cyt., s [58] Por. S. Urba(ski, Teologia &ycia, dz. cyt., s [59] Ten!e, Mistyczny #wiat, dz. cyt., s [60] Por. R. Garrigou-Lagrange, Trzy okresy, dz. cyt., s [61] Por. S. Urba(ski, Mistyczny #wiat, dz. cyt., s [62] Por. A. Marchetti, Zarys teologii, dz. cyt., s [63] Ten!e, Mistyczny #wiat, dz. cyt., s [64] Ten!e, Teologia &ycia, dz. cyt., s [65] S. Urba(ski, Mistyczny #wiat, dz. cyt., s Strona 15 z 18

16 [66] Por. A. Marchetti, Zarys teologii, dz. cyt., s [67] Por. S. Urba(ski, Teologia &ycia, dz. cyt., s [68] Por. )w. M. Faustyna Kowalska, Dzienniczek. Mi"osierdzie Bo&e w duszy mojej, Warszawa 1993, nr 516. [69] J. Machniak, Do#wiadczenie Boga, dz. cyt., s [70] Por. S. Urba(ski, Etapy rozwoju, dz. cyt., s [71] S. Urba(ski, Teologia &ycia, dz. cyt., s [72] Por. A. Marchetti, Zarys teologii, dz. cyt., s [73] KKK nr 67. [74] Por. J. Machniak, Do#wiadczenie Boga, dz. cyt., s [75] Por. S. Urba(ski, Mistyczny #wiat, dz. cyt., s [76] Por. R. Garrigou-Lagrange, Trzy okresy, dz. cyt., s [77] S. Urba(ski, Teologia &ycia, dz. cyt., s [78] Por. R. Garrigou-Lagrange, Trzy okresy, dz. cyt., s [79] KKK nr 67. [80] Papie! Benedykt XIV, De servorum Dei beatificatione, 2, 32, 11, cyt. za: A. Marchetti, Zarys teologii, dz. cyt., s [81] Por. A. Marchetti, Zarys teologii, dz. cyt., s [82] Por. A. Marchetti, Zarys teologii, dz. cyt., s [83] Tam!e. [84] )w. Jan od Krzy!a, Droga na gór% Karmel, II, 32, 4, dz. cyt., s [85] Por. A. Marchetti, Zarys teologii, dz. cyt., s [86] Por. R. Garrigou-Lagrange, Trzy okresy, dz. cyt., ss [87] Por. A. Marchetti, Zarys teologii, dz. cyt., s [88] Por. R. Garrigou-Lagrange, Trzy okresy, dz. cyt., s [89] Zob. A. Marchetti, Zarys teologii, dz. cyt., s. 222, Inhibicja jest to zahamowanie lub zawieszenie czynno'ci psychofizycznej lub fizycznej danej osoby, spowodowane os"abieniem lub zwi&kszenie "#czno'ci tej!e w"adzy z o'rodkami psychicznymi lub zmys"owymi z powodu spot&gowania dzia"ania innej w"adzy, która wp"ywa na zasi&g jej dzia"ania. Chodzi tu o ujawnienie powi#zania w"adz psychicznych, które d#!# do po"#czenia si& ze sob# w homogeniczne grupy i do górowania jednych nad drugimi. Zatem, gdy kontemplacja mistyczna przenika cz"owieka, przyhamowuje funkcjonowanie sfery fizjologicznej, a zw"aszcza zmys"ów zewn&trznych. W ekstazie, oprócz os"abienia dzia"ania zmys"ów zewn&trznych nast&puje równie! inhibicja si" fizycznych z czego prawdopodobnie powstaj# nadzwyczajne zjawiska lewitacji, stygmatyzacji i Strona 16 z 18

17 promieniuj#cej jasno'ci." [90] Por. S. Urba(ski, Mistyczny #wiat, dz. cyt., ss [91] Por. J. Machniak, Do#wiadczenie Boga, dz. cyt., s [92] A. Marchetti, Zarys teologii, dz. cyt., s [93] Por. J. Machniak, Do#wiadczenie Boga, dz. cyt., s [94] Por. A. Marchetti, Zarys teologii, dz. cyt., s [95] Por. A. Tanquerey, Zarys teologii, dz. cyt., s [96] Tam!e, s [97] Por. A. Poulain, 'aski modlitwy, dz. cyt., s. 228; A. Tanquerey, Zarys teologii, dz. cyt., ss ; A. Marchetti, Zarys teologii, dz. cyt., s [98] Tam!e. [99] Tam!e. [100]Por. )w. Teresa z Avila, Twierdza, VI, 2, 2., dz. cyt. ss [101] Por. A. Marchetti, Zarys teologii, dz. cyt., s [102] Tam!e, s [103])w. Teresa z Avila, Twierdza, 6, 5, dz. cyt., s [104] Por. S. Urba(ski, Mistyczny #wiat, dz. cyt., s [105] Tam!e. [106] Por. A. Tanquerey, Zarys teologii, dz. cyt., s [107] Por. A. Marchetti, Zarys teologii, dz. cyt., s [108] Por. A. Tanquerey, Zarys teologii, dz. cyt., s [109] Por. A. Marchetti, Zarys teologii, dz. cyt., s [110] Tam!e, s [111] Por. A. Tanquerey, Zarys teologii, dz. cyt., ss ; A. Marchetti, Zarys teologii, dz. cyt., s [112] Por. A. Marchetti, Zarys teologii, dz. cyt., s [113] Por. J. Machniak, Do#wiadczenie Boga, dz. cyt., ss [114] Por. A. Tanquerey, Zarys teologii, dz. cyt., s. 704; A. Marchetti, Zarys teologii, dz. cyt., s [115] Por. S. Urba(ski, Teologia &ycia, dz. cyt., s [116] Por. A. Marchetti, Zarys teologii, dz. cyt., s [117] Por. S. Urba(ski, Teologia &ycia, dz. cyt., s Strona 17 z 18

18 [118] Por. A. Marchetti, Zarys teologii, dz. cyt., s [119] Tam!e, s [120] Por. R. Garrigou-Lagrange, Trzy okresy, dz. cyt., ss [121] Por. J. Machniak, Mistyczny wymiar ducha, dz. cyt., s [122] Por. A. Marchetti, Zarys teologii, dz. cyt., s [123] Tam!e, ss [124] Por. A. Tanquerey, Zarys teologii, dz. cyt., s. 700; S. Urba(ski, Teologia &ycia, dz. cyt., s [125] Por. R. Garrigou-Lagrange, Trzy okresy, dz. cyt., s. 359; A. Tanquerey, Zarys teologii, dz. cyt., s [126] Por. S. Urb(ski, Mistyczny #wiat ducha, dz. cyt., s [127] Por. Dn 14, 33-39; 1 Krl 18, 12; Dz 8, 39-40; A. Marchetti,Zarys teologii, dz. cyt., s [128] Por. R. Garrigou-Lagrange, Trzy okresy, dz. cyt., s. 882; A. Marchetti,Zarys teologii, dz. cyt.,s [129] Por. A. Marchetti,Zarys teologii, dz. cyt., s [130] Por. R. Garrigou-Lagrange, Trzy okresy, dz. cyt., s. 883; S. Urba(ski, Teologia &ycia, dz. cyt., s [131] Por. A. Tanquerey, Zarys teologii, dz. cyt., s [132] Por. S. Urba(ski, Teologia &ycia, dz. cyt., s [133] Por. A. Tanquerey, Zarys teologii, dz. cyt., s [134] Por. Tam!e, s. 723; A Marchetti, Zarys teologii, dz. cyt., s Zamknij okno Strona 18 z 18