WYDATKI. wypłata wynagrodzeń prowizja bankowa

Transkrypt

1 Koszty. Termin koszt pochodzi z języka łacińskiego (costare wydawać, kosztować). Stanowi on jedną z podstawowych kategorii w rachunkowości. Przez koszty rozumie się zmniejszenie w okresie sprawozdawczym korzyści ekonomicznych, o wiarygodnie określonej wartości. Powodują one zmniejszenie wartości aktywów, albo zwiększenie wartości zobowiązań i rezerw, doprowadzając do zmniejszenia kapitału własnego lub zwiększenia jego niedoboru. Zmiany te muszą zostać dokonane w inny sposób niŝ wycofanie środków przez udziałowców lub właścicieli. Koszt wyraŝa rozchodowanie zasobów w określonym celu i w określonej jednostce czasu, niezaleŝnie od tego, czy znajduje ono odzwierciedlenie w danej chwili w faktycznych płatnościach, czy teŝ nie. W ogólnym pojęciu koszt stanowi wyraŝone w pieniądzu celowe zuŝycie środków gospodarczych i usług oraz wynagrodzenie za pracę poniesionej w danej jednostce czasu. Co więcej, za koszty uwaŝa się niezbędne (gospodarczo uzasadnione) zuŝycie środków rzeczowych, usług obcych i wykorzystanie pracy Ŝywej (wyraŝone w płacach), związane z efektem uŝytecznym powstałym w danym okresie na jakimkolwiek odcinku działalności przedsiębiorstwa. Od pojęcia koszt naleŝy odróŝnić pojecie wydatek, który stanowi rozchód środków pienięŝnych na pokrycie róŝnych potrzeb przedsiębiorstwa. Innymi słowy wydatkiem nazywamy kaŝde wykorzystanie środków pienięŝnych bez względu na cel ich poniesienia. Ponoszenie wydatków (w przeciwieństwie do kosztów) związane jest ze zmniejszeniem tylko jednego składnika aktywów, a mianowicie stanu środków pienięŝnych. Wydatek związany jest ze sferą obiegu pieniądza i oznacza rozchód środków pienięŝnych. Nie wszystkie wydatki są kosztami z drugiej jednak strony naleŝy stwierdzić, Ŝe kaŝdy koszt powinien wcześniej czy później implikować powstanie wydatku. STANOWIĄCE KOSZTY wypłata wynagrodzeń prowizja bankowa WYDATKI NIE STANOWIĄCE KOSZTÓW wypłata dywidend spłata kredytu W przypadku wydatków stanowiących koszty moŝe dojść do rozbieŝności czasowej między powstaniem kosztu, a wydatkiem. Wydatek moŝe wyprzedzać, nastąpić jednocześnie z powstaniem kosztu lub po jego powstaniu. 1

2 KOSZTY LOGISTYKI NAJPIERW KOSZT PÓŹNIEJ WYDATEK ZuŜycie materiałów zakupionych z odroczonym terminem płatności WYDATKI STANOWIĄCE KOSZTY KOSZT I WYDATEK RÓWNOCZEŚNIE Zakup i zuŝycie materiałów biurowych nabytych za gotówkę NAJPIERW WYDATEK PÓŹNIEJ KOSZT Zakup za gotówkę materiałów pozostających w magazynie Nietypową sytuacją, ale jednak moŝliwą w Ŝyciu gospodarczym jest fakt ponoszenia kosztów bez ponoszenia wydatku. Taka sytuacja moŝe mieć miejsce, gdy zuŝywaniu podlegają zasoby, które jednostka otrzymała od innych podmiotów nieodpłatnie. Ranga kosztów jako elementu decyzyjnego wynika stad, Ŝe przedsiębiorstwo nie moŝe nie ponosić kosztów. Nie ma działań bez kosztów! Przedsiębiorstwo moŝe minimalizować koszty tzn. osiągnąć zakładane cele jak najniŝszym nakładem. Relacja koszty przychody charakteryzowana jest dynamiką przychodów, która winna być wyŝsza od dynamiki kosztów. Zyski i straty nadzwyczajne. Powstają na skutek zdarzeń trudnych do przewidzenia, poza działalnością operacyjną jednostki, i są niezwiązane z ogólnym ryzykiem jej prowadzenia. Osiągane przez jednostkę przychody oraz ponoszone koszty wpływają na kapitał własny w sposób pośredni poprzez wynik finansowy, przy czym przewaga przychodów nad kosztami powoduje wzrost kapitału własnego, a sytuacja odwrotne jego zmniejszenie. 2

3 Rachunek kosztów. Rachunek kosztów jest elementem systemu zarządzania przedsiębiorstwem. Stanowi podstawę rozrachunku gospodarczego oraz róŝnych form rozrachunku wewnątrzzakładowego. Daje moŝliwość oddziaływania w odpowiednim czasie na kształtowanie się wysokości nakładów produkcyjnych i obsługi klienta. UmoŜliwia ustalenie cen produkowanych wyrobów i przyczynia się do zdobywania przewagi konkurencyjnej na rynku. Dzięki temu jest operatywnym narzędziem oddziaływania na koszty produkcji i dystrybucji, a tym samym narzędziem ekonomicznego sterowania produkcją i całym przedsiębiorstwem. Systemy rachunku kosztów. Rachunek kosztów pełnych. Jego podstawą jest podział kosztów działalności operacyjnej na koszty bezpośrednie i koszty pośrednie ze względu na moŝliwość ich przypisania produktom. Koszty bezpośrednie to koszty, których pomiar i odniesienie na produkty lub działalności w oparciu o dowody źródłowe jest moŝliwy, istotny i opłacalny. Koszty pośrednie to koszty, które nie wykazują ścisłego związku z efektami pracy lub przyporządkowanie tych kosztów na podstawie dowodów źródłowych do produktów jest nieopłacalne lub nieistotne. Rachunek kosztów pełnych jest ukierunkowany na kalkulację jednostkowego kosztu wytworzenia produktów, głównie na potrzeby obligatoryjnej sprawozdawczości finansowej. Zadanie tego systemu polega na dostarczeniu informacji niezbędnych do wyceny zapasu produktów (gotowych i nie zakończonych) i ustalenia wyniku ze sprzedaŝy produktów zgodnie z obowiązującą w rachunkowości finansowej zasadą współmierności kosztów i przychodów. Zasada współmierności polega na tym, Ŝe naleŝy stworzyć identyczne warunki do pomiaru kosztów i przychodów w danym okresie czasu. Charakteryzuje się on tym, Ŝe: zestawia koszty pełne z przychodami, co moŝe być przyczyną deformacji kosztu i zysku jednostkowego, zachowuje relacje pomiędzy produkcja i sprzedaŝą w długim okresie; jest zatem nieelastyczny w decyzjach krótkookresowych, jest skomplikowany i nastawiony na dokładną kontrolę procesów produkcji, jest przydatny w planowaniu długookresowym, 3

4 pozwala na wybór decyzji w długim okresie, słuŝy sprawozdaniom finansowym, Rachunek kosztów zmiennych. Jest on oparty na podziale kosztów działalności operacyjnej na koszty zmienne i koszty stałe ze względu na ich związek z wielkością produkcji. Koszty zmienne to koszty, których wysokość zmienia się wraz ze zmianą rozmiarów produkcji. Stopień tej zmienności moŝe być róŝny: proporcjonalny gdy koszty zmieniają się w takim samym stopniu jak rozmiary produkcji (W ZK = 1), degresywny gdy koszty zmieniają się wolniej niŝ rozmiary produkcji (0 < W ZK < 1), progresywny gdy koszty zmieniają się szybciej niŝ rozmiary produkcji (W ZK > 1). Koszty stałe to koszty, które nie reagują na zmiany rozmiarów produkcji (np. koszty amortyzacji magazynów, środków transportu, podatki i opłaty). W krótkim okresie wyróŝnia się koszty stałe o charakterze: względnym których wysokość zmienia się po przekroczeniu pewnego progu produkcji, bezwzględnym których wysokość nawet po przekroczeniu pewnego progu produkcji pozostaje wciąŝ taka sama (W ZK = 1). Podział kosztów na zmienne i stałe jest najwaŝniejszą klasyfikacją kosztów z punktu widzenia rachunkowości zarządczej. Podstawowym zadaniem tego systemu rachunku kosztów jest dostarczanie informacji potrzebnych do podejmowania decyzji w krótkim okresie (zwłaszcza decyzji mających na celu dostosowanie się do wahań sprzedaŝy produktów na rynku). Cechy charakterystyczne rachunku kosztów zmiennych: zestawia przychody z kosztami zmiennymi, co pozwala na korzystanie z marŝy na pokrycie kosztu jednostkowego i globalnego, jest elastyczny w decyzjach krótkookresowych, jest prosty i daje sygnały alarmowe o zachowaniu rynku, jest przydatny w planowaniu krótkookresowym, pozwala na poszukiwanie optymalnych wyborów, słuŝy sprawozdaniom wewnętrznym, kontrolno-wynikowym, 4

5 NaleŜy jednak pamiętać, iŝ w długim okresie koszty stałe nie występują w jednostce, gdyŝ wysokość wszystkich kosztów w długim horyzoncie czasowym moŝe się zmieniać!!! MarŜa pokrycia- stanowi róŝnicę pomiędzy przychodami ze sprzedaŝy, a kosztami zmiennymi; marŝa ta słuŝy do pokrycia kosztów stałych i wypracowania ostatecznego zysku przedsiębiorstwa Rodzaje rachunkowości. Rachunkowość finansowa Rachunkowość finansowa jest prowadzona głównie dla odbiorców zewnętrznych (takich jak np. urzędy skarbowe czy teŝ statystyczne). Jest uregulowana prawnie ustawa o rachunkowości. Rachunkowość zarządcza Istota i rola rachunkowości zarządczej sprowadza się do planowania i podejmowania decyzji (na podstawie ustalania celów, poszukiwania wariantów realizacji celów, doboru kryteriów decyzyjnych, porównywania wariantów i wyboru najkorzystniejszego) oraz obejmuje proces kontroli. Odbywa się on przez porównywanie faktycznych i planowanych wyników wdroŝenia oraz działań korygujących w przypadku zaistnienia odchyleń. Ponadto naleŝy zauwaŝyć, Ŝe rachunkowość zarządcza nie jest regulowana prawem. Jej odbiorcami jest kierownictwo przedsiębiorstwa. RóŜnice miedzy rachunkowością finansową i zarządczą WyróŜnik Rachunkowość finansowa Rachunkowość zarządcza Podstawa Ustawa o rachunkowości Nie jest regulowana prawem prawna Odbiorca Głowni zewnętrzni odbiorcy, urzędy Kierownictwo przedsiębiorstwa dla celów skarbowe i statystyczne, akcjonariat decyzyjnych i wewnętrznych rozliczeń Czas Dane o zaszłościach gospodarczych Przed i po Częstotliwość Obowiązują okresy: miesiąc, kwartał, Według potrzeb i przyjętych zasad rok Wymogi formalnwych, Jednolity format sprawozdań finanso- Układ dowolny według potrzeb dane wyłącznie finansowe Innymi słowy, róŝnica w modelu zaleŝności miedzy rachunkowością finansową a rachunkowością zarządczą polega na tym, Ŝe informacje dla sprawozdawczości rachunkowości finansowej obejmują rachunek zasobów majątkowych (bilans) i wyników oraz kalkulację kosztu jednostkowego dla bilansu. Natomiast informacje dla celów rachunkowości zarządczej: planowanie i kontrolę. Ostatecznie w obu przypadkach informacje niezbędne dla celów zarządzania prowadzą do rachunku kosztów. 5

6 KOSZTY LOGISTYKI Logistyka wpływa na zwiększenie udziału w rynku oraz na obniŝkę kosztów przy niŝszym wkładzie kapitałowym, co stanowi istotne źródło poprawy wskaźnik ROI (ang. Return on Investment) rentowność inwestycji. Jest to wskaźnik wyznaczony przez zysk i kapitał, jaki został wykorzystany do wypracowania tego zysku. zysk _ operacyjny ROI = zaangaŝaan _ kapitał Równanie to moŝna rozszerzyć następująco: ROI = zysk sprzedaŝ sprzedaŝ x kapitał _ zaangaŝaan ny Jak widać ROI to połączenie dwóch wskaźników: zysku ze sprzedaŝy, który zazwyczaj określa się mianem marŝy, sprzedaŝy do kapitału, czyli obrotu kapitałowego. Aby wzrósł ROI, konieczny jest wzrost przynajmniej jednego ze wskaźników składowych. Próbując podnieść ROI przedsiębiorstwa koncentrują się zazwyczaj na marŝy, tymczasem znacznie skuteczniejsza metodą moŝe być wzrost obrotu kapitału. Wielu detalistów juŝ dawno zrozumiało, Ŝe bardzo małe marŝe mogą przynieść wspaniały wskaźnik ROI, jeśli wydajność kapitałowa jest wysoka, tj. jeśli ograniczy się utrzymywanie zapasów, podniesie wielkość sprzedaŝy na metr kwadratowy, a firma nie kupi sklepu tylko go wydzierŝawi. 6