Spis treści Przedmowa Wykaz skrótów Część I. Zagadnienia ogólne Rozdział 1. Prawo rynku instrumentów fi nansowych. Zagadnienia ogólne

Transkrypt

1 Przedmowa... XXXI Wykaz skrótów... XXXV Część I. Zagadnienia ogólne... 1 Rozdział 1. Prawo rynku instrumentów finansowych. Zagadnienia ogólne System prawa rynku instrumentów finansowych Podstawowe pojęcia Rynek kapitałowy, rynek finansowy, rynek pieniężny Ekonomiczne i normatywne znaczenie pojęć Rynek finansowy Sektory rynku finansowego Rynek kapitałowy i rynek pieniężny Rynek instrumentów finansowych, papierów wartościowych Rynek pierwotny i wtórny Rynek zorganizowany Rynek zorganizowany i rynek OTC Rynek regulowany i alternatywne systemy obrotu Giełda papierów wartościowych i regulowany rynek pozagiełdowy Rynek kasowy i rynek terminowy, rynek instrumentów pochodnych Firmy inwestycyjne, domy maklerskie, maklerzy Rozrachunek i rozliczenie Prawo rynku kapitałowego, prawo papierów wartościowych, prawo instrumentów finansowych Źródła regulacji Prawo europejskie Legitymacja do regulacji rynku instrumentów finansowych Zakres regulacji Metoda regulacji Prawo krajowe Umowy międzynarodowe Samoregulacja instytucji rynku kapitałowego Rozdział 2. Cele prawa instrumentów finansowych oraz system narzędzi ich realizacji Cele regulacji rynku instrumentów finansowych Efektywność alokacji zasobów Ochrona inwestorów Ochrona uczciwych mechanizmów wymiany Ochrona infrastruktury rynku Rynek wtórny a optymalizacja alokacji zasobów V

2 2.3. Cena jako nośnik informacji Ochrona efektywności rynku. Ład informacyjny na rynku Obowiązki informacyjne emitentów Obowiązki informacyjne innych podmiotów Usługi informacyjne i niezależne informacje na rynku Zakaz manipulacji Równy dostęp do informacji. Zakaz wykorzystania przewagi informacyjnej Ochrona efektywności rynku. Minimalizacja kosztów transakcyjnych Koszty transakcyjne i ich relacja z ceną Standaryzacja jako narzędzie minimalizacji kosztów transakcyjnych Papiery wartościowe jako narzędzie minimalizacji kosztów transakcyjnych Minimalizacja ryzyka kontrahenta Mechanizmy ochrony uczciwego charakteru wymiany Równe traktowanie inwestorów Zakaz wykorzystania przewagi informacyjnej Prawo do udziału w premii z tytułu przejęcia kontroli Prawo wyjścia Regulacja stosunków między inwestorami a pośrednikami Ład korporacyjny spółek publicznych Rozdział 3. Papiery wartościowe jako kategoria instrumentów finansowych Uwagi wstępne Pojęcie papier wartościowy w terminologii prawa prywatnego regulacja części ogólnej papierów wartościowych w KC Uwaga wstępna (wyjaśnienia terminologiczne) Różne znaczenia pojęcia papier wartościowy określenia synonimiczne Struktura kodeksowej części ogólnej papierów wartościowych VI 3.4. Umorzenie dokumentów z zastrzeżoną, co najmniej podwójną klauzulą prezentacyjną Względność klauzul dokumentowych oraz pojęcia papieru wartościowego Odpowiedzialność ze względu na stworzony pozór prawny nabywanie praw z papierów wartościowych publicznej wiary w dobrej wierze oraz kwestia ograniczenia zarzutów Przenoszenie praw z papierów wartościowych publicznej wiary, czyli papierów wartościowych na zlecenie i papierów wartościowych na okaziciela Swoboda zastrzegania klauzul dokumentowych Uwagi ogólne Problem numerus clausus papierów wartościowych Zasada swobody umów a kompetencja do modyfikacji ogólnych zasad porządku legitymacyjnego Swoboda zastrzegania klauzul dokumentowych a papiery wartościowe opiewające na inne prawa niż wierzytelności Numerus clausus papierów wartościowych w rozumieniu ObrInstrFinU Problem zamkniętego katalogu klauzul dokumentowych i swoboda dematerializacji dokumentów

3 3.9. Papiery wartościowe opiewające na inne prawa niż wierzytelności Uwagi ogólne Pojęcie papieru wartościowego na gruncie ObrInstrFinU relacja do pojęcia papieru wartościowego w rozumieniu KC (art i n.) Część II. Papiery wartościowe i instrumenty finansowe Dział 1. Dłużne papiery wartościowe Rozdział 4. Weksle i czeki Ogólna charakterystyka weksli i czeków Wprowadzenie Weksle i czeki jako papiery wartościowe Konstrukcja Rodzaje czeków Czek zakreślony Czek rozrachunkowy Czek gotówkowy Czek potwierdzony Czek poświadczony Czek gwarantowany Euroczek Funkcje weksla i czeku Powstanie zobowiązania wekslowego i czekowego Zobowiązanie wekslowe i czekowe a zobowiązanie ze stosunku podstawowego Ogólna charakterystyka prawa wekslowego i prawa czekowego Wprowadzenie Źródła prawa Pozycja prawa wekslowego i prawa czekowego w systemie prawa prywatnego Wykładnia w prawie wekslowym i prawie czekowym Czynności prawa wekslowego Wprowadzenie Wystawienie weksla i czeku Podobieństwa i różnice Bezwarunkowe polecenie lub przyrzeczenie zapłaty Oznaczenie trasata Oznaczenie sumy pieniężnej Nazwa weksel lub czek Oznaczenie miejsca płatności Domicyliat Oznaczenie terminu płatności Oznaczenie remitenta Oznaczenie daty wystawienia Oznaczenie miejsca wystawienia Podpis wystawcy Dodatkowe elementy weksla lub czeku Wtóropisy i odpisy Indos Pojęcie Forma VII

4 VIII Treść Rodzaje Funkcje Przyjęcie weksla Znaczenie Przedstawienie weksla trasowanego do przyjęcia Forma Treść Awal Znaczenie Forma Treść Charakterystyka czynności prawa wekslowego i czekowego Sposób unormowania Zdolność prawna i zdolność do czynności prawnych Przedstawicielstwo Dojście do skutku Ważność formalna Ważność materialna Osoby uprawnione z weksla lub czeku Wprowadzenie Przelew wierzytelności a nabycie oparte na przepisach prawa wekslowego i czekowego Pozycja prawna cesjonariusza Pozycja prawna nabywcy rzeczy ruchomej Pozycja prawna nabywcy wierzytelności wekslowej lub czekowej Legitymacja formalna i materialna Pojęcie Weksel i czek wystawiony na określoną osobę Czek na okaziciela Nabycie przez indos Przesłanki nabycia przez indos Przenośny skutek indosu Wręczenie dokumentu Przeniesienie czeku na okaziciela Wręczenie weksla lub czeku z indosem na okaziciela lub in blanco Nabycie od nieuprawnionego Konstrukcja Przesłanki Przelew Stosowanie przepisów o przelewie do weksli i czeków Szczególne problemy przelewu wierzytelności wekslowej lub czekowej Odpowiedzialność z weksla lub czeku Wprowadzenie Osoby odpowiedzialne z weksla lub czeku Akceptant Wystawca weksla własnego Wystawca weksla trasowanego

5 Wystawca czeku Indosant Awalista Rzekomy przedstawiciel Zasady odpowiedzialności z weksla lub czeku Samodzielność zobowiązań Solidarność dłużników Zmiana tekstu dokumentu Ograniczenie dopuszczalności zarzutów Realizacja praw z weksla lub czeku Wprowadzenie Wykonanie zobowiązania Przedstawienie do zapłaty Zapłata Protest Znaczenie Protest z powodu odmowy zapłaty weksla lub czeku Pozostałe rodzaje protestu Forma Zwolnienie od protestu Zwrotne poszukiwanie weksla lub czeku Konstrukcja Przesłanki zwrotnego poszukiwania Zakres roszczenia Sposób wykonania Przedawnienie Szczególne cechy przedawnienia w prawie wekslowym i czekowym Przedawnienie roszczeń przeciw akceptantowi i wystawcy weksla własnego Przedawnienie roszczeń przeciw zwrotnie zobowiązanym Bezpodstawne wzbogacenie Szczególne cechy bezpodstawnego wzbogacenia w prawie wekslowym i czekowym Przesłanki roszczenia z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia Umorzenie Znaczenie Postępowanie amortyzacyjne Podwójny skutek orzeczenia amortyzacyjnego Dochodzenie roszczeń wekslowych lub czekowych przed sądem Weksel i czek jako podstawa wydania nakazu zapłaty Nakaz zapłaty Postępowanie po wniesieniu zarzutów od nakazu zapłaty Weksel i czek in blanco Wprowadzenie Charakterystyka weksla i czeku in blanco Pojęcie weksla i czeku in blanco Weksel i czek in blanco jako papier wartościowy Porozumienie wekslowe i czekowe Upoważnienie do uzupełnienia weksla lub czeku in blanco IX

6 Uzupełnienie weksla lub czeku in blanco niezgodnie z porozumieniem Przeniesienie weksla i czeku in blanco Przeniesienie weksla i czeku in blanco przed uzupełnieniem Przeniesienie weksla i czeku in blanco po uzupełnieniu Umorzenie weksla i czeku in blanco Rozdział 5. Obligacje Zagadnienia wstępne Pojęcie i funkcja Klasyfikacje obligacji Źródła prawa Zdolność emisyjna w zakresie obligacji Problem tzw. zasady tożsamości emitenta Charakter prawny obligacji Obligacja jako papier wartościowy Prawa majątkowe obligatariusza Papier wartościowy emitowany w serii Forma i mechanizm obrotu obligacjami Wprowadzenie Obligacje dokumentowe Uwagi ogólne dotyczące obligacji dokumentowych Obligacje na okaziciela Obligacje imienne Ograniczenie zbywalności obligacji imiennych Konwersja rodzajów obligacji Obligacje zdematerializowane Pojęcie dematerializacji Dematerializacja autonomiczna na podstawie ustawy o obligacjach Dematerializacja na podstawie ObrInstrFinU Warunki emisji Funkcja i charakter prawny Treść warunków emisji Forma Zmiana warunków emisji Wprowadzenie Zasady zmiany warunków emisji na podstawie uchwały zgromadzenia obligatariuszy Przedmiot praw z obligacji Świadczenie emitenta Zabezpieczenie obligacji Szczególne typy normatywne obligacji Obligacje partycypacyjne Obligacje zamienne Obligacje z prawem pierwszeństwa Obligacje podporządkowane Obligacje przychodowe Obligacje wieczyste Zgromadzenie obligatariuszy X

7 Charakter prawny Przedmiot uchwał Zwołanie zgromadzenia Przebieg zgromadzenia Podejmowanie uchwał Zaskarżanie uchwał Emisja obligacji Bank reprezentant Realizacja zobowiązań z obligacji Rozdział 6. Listy zastawne Rys historyczny Śląskie początki Koncepcje L. Wołowskiego i ich realizacja we Francji Rozwój banków hipotecznych i listów zastawnych w drugiej połowie XIX w Listy zastawne na ziemiach polskich w czasie zaborów Listy zastawne w II RP Banki hipoteczne i listy zastawne po II wojnie światowej Przywracanie bankowości hipotecznej w latach 90. XX w Źródła obowiązującego prawa Istota listu zastawnego Funkcje listu zastawnego Emitenci listów zastawnych Nabywcy listów zastawnych Hipoteczny i publiczny list zastawny Zabezpieczenie listów zastawnych Kontrola i szczególny nadzór nad bankami hipotecznymi Charakterystyka prawna listu zastawnego Treść listu zastawnego Podstawowe zasady emisji listów zastawnych Wykonanie zobowiązania z listu zastawnego Skutki niewykonania zobowiązania Przedawnienie roszczeń Dochodzenie roszczeń z listów zastawnych Zaspokojenie roszczeń z listów zastawnych w razie upadłości banku hipotecznego Rozdział 7. Bankowe papiery wartościowe Pojęcie bankowego papieru wartościowego de lege lata Bankowe papiery wartościowe a umowy bankowe Bankowe papiery wartościowe a umowa rachunku oszczędnościowego Bankowe papiery wartościowe a inne bankowe stosunki umowne Reżim prawny bankowych papierów wartościowych Podstawowe zasady emisji b.p.w Emitowanie bankowych papierów wartościowych jako czynność bankowa Obligatoryjna i fakultatywna treść bankowego papieru wartościowego XI

8 7.7. Wymagania formalne dotyczące bankowych papierów wartościowych Emitenci bankowych papierów wartościowych Nabywcy bankowych papierów wartościowych Konstrukcja prawa bankowego papieru wartościowego i prawne ukształtowanie treści zobowiązania emitenta Imienne i okazicielskie bankowe papiery wartościowe Dematerializacja bankowych papierów wartościowych Rozporządzanie bankowymi papierami wartościowymi Problem występowania bankowych papierów wartościowych w obrocie zorganizowanym de lege lata Rozdział 8. Skarbowe papiery wartościowe Skarbowe papiery wartościowe w systemie prawa papierów wartościowych Reżim prawny skarbowych papierów wartościowych Pojęcie skarbowego papieru wartościowego Cechy prawne skarbowego papieru wartościowego Skarbowe, państwowe i publiczne papiery wartościowe Państwowe papiery wartościowe a status prawny papierów wartościowych niektórych banków europejskich List emisyjny (akt emisyjny) Podstawowe rodzaje skarbowych papierów wartościowych Podstawowe funkcje obligacji skarbowych Obligacje skarbowe oferowane w sprzedaży hurtowej i detalicznej Obligacje zagraniczne Obligacje skarbowe przeznaczone na zamianę zobowiązań Skarbu Państwa Obligacje uprawniające do określonych świadczeń niepieniężnych Bony skarbowe Bony skarbowe a bony pieniężne NBP Skarbowe papiery oszczędnościowe Rozdział 9. Jednostki uczestnictwa i certyfikaty inwestycyjne funduszy inwestycyjnych Wprowadzenie Konstrukcja prawna funduszy inwestycyjnych Konstrukcje prawne funduszy inwestycyjnych w prawie UE i w wybranych regulacjach krajowych Konstrukcja prawna funduszy inwestycyjnych w Polsce i jej wpływ na prawa i obowiązki inwestorów, TFI Metody ochrony wartości funduszy otwartych i zamkniętych Podstawowe ograniczenia inwestycyjne Rola depozytariusza i innych podmiotów infrastrukturalnych Utworzenie i statut funduszu Typologia funduszy inwestycyjnych Uwagi ogólne metodologia kwalifikacji Podział podstawowy fundusz otwarty, specjalistyczny otwarty i zamknięty Podział regulacyjny ze względu na konstrukcję Podział regulacyjny ze względu na politykę lokacyjną XII

9 Inne podziały w praktyce obrotu Charakter prawny i powstanie jednostki uczestnictwa Cechy jednostki uczestnictwa jako instrumentu finansowego Kreacja jednostek uczestnictwa Wycena funduszu i wycena jednostki uczestnictwa Typologia jednostek uczestnictwa i jej źródła Czynności prawne odnoszące się do jednostki uczestnictwa prawa i obowiązki uczestnika funduszu Obowiązki uczestnika Prawa uczestnika funduszu Czynności prawne odnoszące się do certyfikatów inwestycyjnych prawa i obowiązki uczestnika funduszu zamkniętego Charakter prawny i typologia certyfikatów inwestycyjnych Nabycie certyfikatu inwestycyjnego Obrót certyfikatami inwestycyjnymi Umorzenie certyfikatów inwestycyjnych Prawa korporacyjne posiadacza certyfikatu inwestycyjnego Uprawnienia informacyjne posiadaczy jednostek uczestnictwa i certyfikatów inwestycyjnych Jednostki uczestnictwa i certyfikaty inwestycyjne a prawo spadkowe i prawo rodzinne Rozdział 10. Jednostki rozrachunkowe otwartych funduszy emerytalnych i inne instrumenty finansowe zabezpieczenia emerytalnego wzmianka Wprowadzenie Powstanie i charakter prawny jednostek rozrachunkowych Skutki wyroku TK z r., K 1/ Konstrukcje prawne zastępujące instrumenty finansowe Rozdział 11. Inne dłużne papiery wartościowe i instrumenty podobne Uwagi ogólne Losy loteryjne Krótkoterminowe dłużne papiery przedsiębiorstw Komercyjne weksle inwestycyjno-terminowe Bony towarowe Polisy ubezpieczeniowe Dział 2. Prawo akcyjne Rozdział 12. Akcje Pojęcie akcji Znaczenia terminu akcja Prawo podmiotowe akcjonariusza Uwagi ogólne Treść prawa podmiotowego Prawo podmiotowe a obowiązek wniesienia wkładu Powstanie prawa podmiotowego Podmiot uprawniony z akcji Akcja jako papier wartościowy Cechy akcji jako papieru wartościowego XIII

10 XIV Klasyfikacja akcji jako papierów wartościowych Dokument akcji. Forma i treść Unieważnienie dokumentu akcji Rodzaje akcji Uwagi ogólne Akcje imienne i akcje na okaziciela Uwagi ogólne Akcje imienne i księga akcyjna Akcje na okaziciela Akcje zwykłe i uprzywilejowane Akcje zwykłe Akcje uprzywilejowane Akcje aportowe Akcje własne Uprawnienia akcjonariuszy Uprawnienia akcjonariusza wchodzące w skład akcji Klasyfikacja uprawnień akcjonariuszy Uprawnienia majątkowe Uprawnienia korporacyjne Prawa mniejszości Pojęcie praw mniejszości Rodzaje praw mniejszości Rozporządzanie akcją Dobrowolne rozporządzanie akcją Zagadnienia ogólne Zbywanie akcji Obciążenie akcji ograniczonym prawem rzeczowym Przymusowe rozporządzenie akcją Uwagi wstępne Sankcyjne unieważnienie akcji Unieważnienie akcji nie w pełni opłaconych Wydanie nowych dokumentów akcji Przymusowy wykup akcji Pojęcie przymusowego wykupu Przesłanki przymusowego wykupu Przeprowadzenie przymusowego wykupu Konstrukcja prawna nabycia akcji podlegających przymusowemu wykupowi Przymusowy odkup akcji Pojęcie przymusowego odkupu Przesłanki przymusowego odkupu Przeprowadzenie przymusowego odkupu Przymusowy odkup w przypadku niepodjęcia uchwały przez walne zgromadzenie Wygaśnięcie akcji prawa podmiotowego Umorzenie akcji Istota i przyczyny umorzenia akcji Przesłanki dopuszczalności umorzenia Rodzaje umorzenia Umorzenie dobrowolne

11 Umorzenie przymusowe Umorzenie automatyczne Wynagrodzenie za umorzenie akcji Obniżenie kapitału zakładowego w związku z umorzeniem akcji Chwila umorzenia akcji Świadectwa użytkowe Likwidacja spółki Uwagi wstępne Likwidacja spółki w organizacji Likwidacja spółki właściwej Rozwiązanie spółki i postępowanie likwidacyjne Podział majątku pomiędzy akcjonariuszy Zakończenie likwidacji Rozdział 13. Warranty subskrypcyjne Warranty subskrypcyjne. Pojęcie i funkcja Pojęcie Funkcja Warrant subskrypcyjny jako papier wartościowy Charakterystyka ogólna Dokument warrantu subskrypcyjnego Treść dokumentu Forma warrantu Prawo podmiotowe inkorporowane w warrancie subskrypcyjnym Uwagi ogólne Prawo dokonania zapisu na akcje nowej emisji Prawo objęcia akcji nowej emisji Wykonanie praw z warrantu Uchwała o emisji warrantów subskrypcyjnych Emisja warrantów Nabycie prawa z warrantu Wyłączenie prawa poboru Termin wykonania prawa z warrantu Sposób wykonania prawa z warrantu Uwagi ogólne Warranty z prawem zapisu Warranty z prawem objęcia Warranty subskrypcyjne a inne instrumenty Umowa przedwstępna Obligacje z prawem pierwszeństwa i obligacje zamienne Opcje Prawo poboru Prawo do akcji Kwity depozytowe Dział 3. Towarowe papiery wartościowe i instrumenty finansowe Rozdział 14. Konosament Źródła prawa Charakter prawny, pojęcie i znaczenie gospodarcze XV

12 14.3. Geneza i ewolucja historyczna Wystawienie Treść Rodzaje Przeniesienie praw Realizacja praw Przedawnienie roszczeń Kwestie kolizyjnoprawne Rozdział 15. Zbywalne instrumenty związane z redukcją emisji zanieczyszczeń Geneza Jednostki redukcji emisji Uprawnienia do emisji gazów cieplarnianych Prawa majątkowe wynikające ze świadectw pochodzenia Uwagi ogólne Rodzaje świadectw pochodzenia Uwagi wprowadzające Świadectwa pochodzenia z kogeneracji Świadectwa pochodzenia z odnawialnych źródeł energii oraz świadectwa pochodzenia biogazu rolniczego Świadectwa efektywności energetycznej Charakter prawny zbywalnych instrumentów związanych z redukcją zanieczyszczeń Klasyfikacja zbywalnych instrumentów redukcji emisji na podstawie ich właściwości fizykalnych Zbywalne instrumenty redukcji emisji jako publiczne prawa podmiotowe Zbywalne instrumenty redukcji emisji jako prawa podmiotowe względne, majątkowe i zbywalne Zbywalne instrumenty redukcji emisji a towary giełdowe Zbywalne instrumenty redukcji emisji a instrumenty finansowe Zbywalne instrumenty redukcji emisji a finansowe instrumenty pochodne Szerokie i wąskie ujęcie papieru wartościowego zdematerializowanego Wykazywanie cech papieru wartościowy w ujęciu wąskim Wykazywanie cech papieru wartościowego w ujęciu szerokim Zbywalne instrumenty redukcji emisji jako papier wartościowy opiewający na publiczne prawo podmiotowe Podsumowanie Rozdział 16. Dowody składowe Wprowadzenie Rys historyczny Pojęcie dowodu składowego Funkcje dowodu składowego Forma i treść dowodu składowego Wydanie dowodu składowego Przenoszenie praw z dowodu składowego Realizacja praw z dowodu składowego XVI

13 Dział 4. Instrumenty pochodne Rozdział 17. Instrumenty pochodne Wprowadzenie Przyczyny stosowania instrumentów pochodnych Funkcja spekulacyjna Funkcja arbitrażowa Ryzyka wynikające z transakcji instrumentami pochodnymi Natura prawna Powstanie instrumentów pochodnych Regulacja instrumentów pochodnych wybrane zagadnienia Prawo europejskie Regulacja treści instrumentów pochodnych Rozporządzenie EMIR Ustawa o obrocie instrumentami finansowymi Ustawa o funduszach inwestycyjnych Ustawa Prawo upadłościowe Ustawa Prawo bankowe Regulacje dotyczące przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania w zbywalne papiery wartościowe (UCITS) Zaskarżalność zobowiązań z tytułu umów dotyczących instrumentów pochodnych Inne regulacje odnoszące się do praw pochodnych Regulamin giełdy Standardy międzynarodowe Umowy wzorcowe ISDA Rekomendacje KNF Klasyfikacja instrumentów pochodnych Najważniejsze typy instrumentów pochodnych Opcje Istota opcji Ryzyka opcji Klasyfikacje opcji Kryterium uprawnienia nabywcy opcji Sposoby realizacji opcji Kryterium czasu realizacji Kryterium instrumentu bazowego Zastosowania opcji Elementy minimalne umowy opcji Przenoszenie opcji Kwalifikacja umowy opcji na gruncie prawa cywilnego Opcja jako umowa przedwstępna Opcja jako umowa sprzedaży Opcja jako sprzedaż z prawem odstąpienia Opcja jako umowa warunkowa sprzedaży Opcja jako oferta o charakterze ciągłym Opcja jako umowa nienazwana Opcja jako umowa losowa Opcja jako umowa samodzielna sui generis XVII

14 Charakterystyka umowy opcji Opcja jako umowa nienazwana Kontrakty terminowe Wprowadzenie Definicje kontraktów terminowych w aktach prawnych Charakter cywilnoprawny transakcji terminowych Transakcje terminowe w świetle klasyfikacji umów Obrót futures Kontrakty forward Swapy Geneza kontraktów swapowych Swapy na rynku kapitałowym Swapy walutowe Swapy towarowe Opcje swapowe Zawieranie umów swap. Treść umowy Kwalifikacja cywilnoprawna umowy swap Instrumenty pochodne dotyczące przenoszenia ryzyka kredytowego Wprowadzenie Swapy kredytowe Kwalifikacja cywilnoprawna Opcje kredytowe Obowiązki informacyjne w umowach o instrumenty pochodne Granice kształtowania treści umów o instrumenty pochodne Regulacja umów dotyczących instrumentów pochodnych w świetle wzorcowych umów ramowych ISDA Interpretacja dokumentacji transakcji dotyczących instrumentów pochodnych Klauzula force majeur Wykonanie zobowiązań Klauzule ograniczające ryzyko umowne Upadłość strony umowy o instrumenty pochodne Konstrukcje prawne bliskie instrumentom pochodnym Część III. Rynek instrumentów finansowych Dział I. Informacja na rynku instrumentów finansowych Rozdział 18. Informacje przekazywane przez emitentów Ekonomiczne uzasadnienie prawnej regulacji obowiązków informacyjnych na rynku instrumentów finansowych Informacje przekazywane przez emitentów i sprzedających Źródła regulacji Obowiązki informacyjne w związku z pierwszą ofertą publiczną Dyrektywa 2003/71/WE: podstawowe założenia i koncepcja jednolitego paszportu europejskiego Pojęcie oferty publicznej w prawie unijnym i polskim Oferta kaskadowa Obowiązek prospektowy Charakter prawny prospektu emisyjnego XVIII

15 Forma i treść prospektu emisyjnego Podstawowy prospekt emisyjny Kontrola i zatwierdzenie prospektu przez KNF Publikacja prospektu i obowiązek aktualizacji zawartych w nim informacji Memorandum informacyjne Informacje przekazywane w ramach akcji promocyjnej Informacje przekazywane w trybie pozaprospektowym Odpowiedzialność za naruszenie obowiązków informacyjnych w związku z ofertą publiczną (tzw. odpowiedzialność prospektowa) Szczególne regulacje dotyczące ofert transgranicznych Obowiązki informacyjne i odpowiedzialność w związku z wprowadzaniem papierów wartościowych do alternatywnego systemu obrotu Sprawozdawczość okresowa i bieżąca Regulacja okresowych i bieżących obowiązków informacyjnych emitentów w dyrektywie 2004/109/WE Źródła regulacji okresowych i bieżących obowiązków informacyjnych w prawie polskim Informacje okresowe Informacje bieżące Język i sposób przekazywania informacji okresowych i bieżących do publicznej wiadomości Odpowiedzialność za treść przekazywanych informacji okresowych i bieżących (tzw. odpowiedzialność raportowa) Sprawozdawczość w zakresie informacji poufnych Cel i źródła regulacji obowiązków dotyczących informacji poufnych w prawie unijnym i polskim Pojęcie informacji poufnej Termin i sposób publikacji informacji poufnej Dopuszczalność opóźnienia publikacji informacji poufnej Dopuszczalność przekazania informacji poufnej określonym osobom przed jej upublicznieniem zgodnie z art. 17 ust. 1 oraz art. 11 rozporządzenia MAR Odpowiedzialność za niewykonanie obowiązków informacyjnych w zakresie informacji poufnych Obowiązek informowania o transakcjach dokonywanych przez osoby pełniące funkcje zarządcze (tzw. transakcjach menedżerskich) Obowiązki informacyjne w zakresie przestrzegania zasad ładu korporacyjnego oraz informacji niefinansowych (CSR) Rozdział 19. Informacje przekazywane przez inwestorów Obowiązki informacyjne związane ze zmianą udziału w ogólnej liczbie głosów spółki publicznej Ratio legis regulacji Prawo unijne (dyrektywa 2004/109/WE) Prawo polskie Przesłanki powstania obowiązków informacyjnych Obowiązki informacyjne a pośrednie nabycie akcji XIX

16 Obowiązki informacyjne a nabycie lub zbycie instrumentów finansowych innych niż akcje Zawiadomienie składane w celu wykonania obowiązku informacyjnego Rozszerzenie obowiązków informacyjnych na inne podmioty Obowiązki informacyjne a działanie w porozumieniu (acting in concert) Wyłączenia z obowiązków informacyjnych Sankcje za naruszenie obowiązków informacyjnych Obowiązki informacyjne wzywającego związane z wezwaniami do zapisywania się na sprzedaż lub zamianę akcji spółki publicznej Obowiązki informacyjne w związku z transakcjami na instrumentach pochodnych zawieranych poza rynkiem regulowanym przewidziane w rozporządzeniu EMIR oraz rozporządzeniu SFTR Obowiązki informacyjne w związku z krótką sprzedażą i transakcjami na swapach kredytowych Dział 2. Obrót instrumentami finansowymi Rozdział 20. Instrumenty finansowe jako przedmiot świadczenia w umowie sprzedaży Normatywne ujęcie zdematerializowanych instrumentów finansowych Podstawowe elementy konstrukcyjne zdematerializowanych instrumentów finansowych Zdematerializowane instrumenty finansowe jako instytucja prawa obligacyjnego Zdematerializowane instrumenty finansowe jako przedmiot stosunków cywilnoprawnych Rozdział 21. Podstawy sukcesji w zorganizowanym obrocie instrumentami finansowymi Pojęcie i zakres zorganizowanego obrotu instrumentami finansowymi Reżim prawny zorganizowanego obrotu instrumentami finansowymi Charakterystyka regulacji zorganizowanego obrotu zdematerializowanymi instrumentami finansowymi jako lex specialis Granice dyspozytywności reżimu prawnego zorganizowanego obrotu instrumentami finansowymi Zorganizowany obrót instrumentami finansowymi a założenia zasady swobody umów Przesłanki rozporządzenia zdematerializowanymi instrumentami finansowymi w trybie sukcesji singularnej Problem nabycia zdematerializowanych instrumentów finansowych od osoby nieuprawnionej Obrót zdematerializowanymi instrumentami finansowymi w reżimie prawa rodzinnego Uwagi wstępne Zdematerializowane instrumenty finansowe jako składnik jednej z mas majątkowych w ustawowym ustroju majątkowym Zarząd majątkiem wspólnym składającym się m.in. ze zdematerializowanych instrumentów finansowych XX

17 Objęcie zdematerializowanych instrumentów finansowych treścią jednej z umów majątkowych małżeńskich Uwagi otwierające Umowne rozszerzenie wspólności ustawowej Umowne ograniczenie wspólności ustawowej Umowne wyłączenie wspólności ustawowej (rozdzielność majątkowa zwykła) Wykonanie umowy majątkowej małżeńskiej rozszerzającej, ograniczającej albo wyłączającej wspólność ustawową Rozdzielność majątkowa z wyrównaniem dorobków Rozporządzenia zdematerializowanymi instrumentami finansowymi pomiędzy małżonkami poza reżimem umów majątkowych małżeńskich Podział po rozwodzie małżonków majątku składającego się m.in. ze zdematerializowanych instrumentów finansowych Wykonywanie przez rodziców zarządu majątkiem dziecka składającym się m.in. ze zdematerializowanych instrumentów finansowych Obrót zdematerializowanymi instrumentami finansowymi w reżimie prawa spadkowego Stosunki spadkowe jako dziedzina unormowana w przepisach prawa rynku kapitałowego Zdematerializowane instrumenty finansowe jako elementy spadku Tryb nabycia zdematerializowanych instrumentów finansowych ex mortis causa Skutki odziedziczenia zdematerializowanych instrumentów finansowych Dział spadku składającego się m.in. ze zdematerializowanych instrumentów finansowych Podstawowe skutki sukcesji spadkowej w zakresie prawa publicznego Rozdział 22. Umowa sprzedaży zdematerializowanych instrumentów finansowych jako prawna podstawa przysporzenia Zagadnienia terminologiczne Regulacja normatywna umowy sprzedaży zdematerializowanych instrumentów finansowych Umowa sprzedaży zdematerializowanych instrumentów finansowych jako czynność dokonywana na podstawie wzorca umowy Umowa sprzedaży zdematerializowanych instrumentów finansowych jako czynność o cechach umowy sprzedaży Podstawowe cechy kwalifikacyjne umowy sprzedaży zdematerializowanych instrumentów finansowych Umowa sprzedaży zdematerializowanych instrumentów finansowych jako źródło zobowiązania wykonywanego przez osobę trzecią Umowa sprzedaży zdematerializowanych instrumentów finansowych jako kontratyp gry i zakładu Warianty konstrukcyjne umowy sprzedaży zdematerializowanych instrumentów finansowych Konwencjonalna i szczególna sprzedaż zdematerializowanych instrumentów finansowych Transakcje pakietowe Transakcje dotyczące nabywania znacznych pakietów akcji XXI

18 Transakcje odkupu i odsprzedaży (transakcje BISO) Transakcje bezpośrednie Transakcje zawierane na podstawie zleceń typu cross Kasowa i terminowa postać umowy sprzedaży zdematerializowanych instrumentów finansowych Otwarcie pozycji, zamknięcie pozycji, transakcja przeciwna Strony umowy sprzedaży zdematerializowanych instrumentów finansowych Modelowe tryby zawarcia umowy sprzedaży zdematerializowanych instrumentów finansowych w zorganizowanym obrocie instrumentami finansowymi Oferta zawarcia umowy sprzedaży zdematerializowanych instrumentów finansowych (tzw. zlecenie) Tryb zawarcia umowy sprzedaży zdematerializowanych instrumentów finansowych w systemie notowań ciągłych oraz w systemie notowań jednolitych (z tzw. fixingami) Sekwencja czynności prowadzących do zawarcia umowy sprzedaży zdematerializowanych instrumentów finansowych Zawarcie umowy sprzedaży zdematerializowanych instrumentów finansowych w trybie negocjacyjnym Zawarcie umowy sprzedaży zdematerializowanych instrumentów finansowych w trybie aukcyjno-przetargowym Automatyczny system transakcyjny (tzw. robot giełdowy) jako autor oferty zawarcia umowy sprzedaży zdematerializowanych instrumentów finansowych Chwila zawarcia umowy sprzedaży zdematerializowanych instrumentów finansowych Miejsce zawarcia umowy sprzedaży zdematerializowanych instrumentów finansowych Tak zwane anulowanie transakcji jako instytucja prawna zorganizowanego obrotu instrumentami finansowymi Uwagi wstępne Tak zwane anulowanie transakcji w świetle zasady pacta sunt servanda Zagadnienia terminologiczne Przesłanki anulowania transakcji Przesłanka postulacyjna Wniesienie opłaty Błąd jako przesłanka anulowania transakcji Przesłanka temporalna Przesłanka emendacyjna Przesłanka wolicjonalna Pozostałe przesłanki anulowania transakcji Skutki złożenia wniosku o anulowanie transakcji Granice dyskrecjonalności decyzji osoby prowadzącej platformę zorganizowanego obrotu instrumentami finansowymi Skutki anulowania transakcji Konsekwencje w sferze informacyjnej Związanie decyzją osoby prowadzącej platformę zorganizowanego obrotu instrumentami finansowymi XXII

19 Przedmiotowy i temporalny zakres skutków anulowania transakcji Skutki w zakresie kursów oraz złożonych zleceń Charakter prawny i kwalifikacja anulowania transakcji Charakter prawny Anulowanie transakcji z perspektywy pierwiastków procesowych Anulowanie transakcji jako umowne rozwiązanie umowy Anulowanie transakcji jako sposób osiągnięcia skutku charakterystycznego dla odstąpienia od umowy Anulowanie transakcji a powołanie się na błąd Rozdział 23. Obrót instrumentami finansowymi w reżimie świadczenia usług maklerskich Dywersyfikacja podmiotowa umowy sprzedaży zdematerializowanych instrumentów finansowych Nawiązywanie zobowiązań leżących u podstaw świadczenia usług maklerskich Uwagi otwierające Znaczenie licencjonowania prowadzenia działalności maklerskiej przez firmy inwestycyjne w sferze prawa obligacyjnego Tryb zawarcia umowy o wyświadczenie usługi maklerskiej Forma zawarcia umowy o wyświadczenie usługi maklerskiej Wpływ atrybutów podmiotowych kontrahenta firmy inwestycyjnej na przesłanki wiązania wzorca umowy Elementy formalne porządku kontraktowego: egzemplarz umowy, regulamin, załącznik, oświadczenie Ocena prawidłowości nawiązywania zobowiązań przez organy administracyjne Obowiązek prowadzenia rachunku dla klienta Ogólne znaczenie systemu depozytowo-rozliczeniowo- -rozrachunkowego Stosunek rachunku a tzw. stosunek podstawowy Nawiązanie stosunku rachunku Rodzaje rachunków a terminy przedawnienia roszczeń Treść praw podmiotowych wpisanych na rachunkach prowadzonych przez firmę inwestycyjną Świadczenie firmy inwestycyjnej zobowiązanej do prowadzenia rachunku Charakter prawny oraz skutki wpisu na rachunek Działalność dilerska Istota prawna Nadbudowa regulacyjna działalności dilerskiej w postaci tzw. unormowań ostrożnościowych (CRD IV/CRR) Ustawowe warianty działalności dilerskiej Pośrednictwo giełdowe (działalność brokerska) Istota prawna Mankamenty regulacji de lege lata Główne świadczenie pośrednika giełdowego Dyspozycja (tzw. zlecenie) klienta terminologia, istota, treść i skutki udzielenia Stosunki prawnorzeczowe na tle pośrednictwa giełdowego XXIII

20 Przejście waloru z majątku klienta oraz do majątku klienta Transakcja bezpośrednia (tzw. ścięty stosunek komisowy) Doradztwo inwestycyjne Istota prawna Empiryczne warianty doradztwa inwestycyjnego Badanie adekwatności usługi doradztwa inwestycyjnego dla klienta Główne świadczenie firmy inwestycyjnej Porady ogólne Grzecznościowe doradztwo inwestycyjne Kryteria oceny prawidłowości należytego wykonania zobowiązania Zarządzanie aktywami (działalność powiernicza) Istota prawna Badanie adekwatności usługi zarządzania aktywami dla klienta Główne świadczenie firmy inwestycyjnej Generalne upoważnienie powiernicze do zarządzania składnikami majątku klienta Działanie w najlepiej pojętym interesie klienta (best execution) Szczególny reżim informacyjny Kryteria oceny prawidłowości wykonania zobowiązania Dział 3. Ochrona inwestora na rynku instrumentów finansowych Rozdział 24. Zagadnienia ogólne ochrony inwestora na rynku instrumentów finansowych Wprowadzenie Zakres problematyki Rys historyczny rozwoju instytucji ochrony inwestora na rynku kapitałowym Zarys światowego rozwoju ochrony inwestora w prawie rynku kapitałowego Geneza nowoczesnej regulacji rynku kapitałowego w zakresie ochrony inwestora Rozwój instytucjonalnej ochrony inwestora w prawie rynku kapitałowego UE Etap początkowy Etap rozwoju instytucji unijnego rynku kapitałowego po FSAP Odpowiedź na kryzys pierwszy etap regulacji: makroostrożnościowy Odpowiedź na kryzys drugi etap regulacji: proinwestorski Ewolucja ochrony inwestora w polskim prawie rynku kapitałowego Inwestor na rynku instrumentów finansowych Pojęcie inwestora na rynku instrumentów finansowych Odmienne koncepcje inwestora detalicznego na rynku instrumentów finansowych Homo oeconomicus jako racjonalny inwestor Rewizja mitu racjonalnego inwestora w ekonomii behawioralnej Inwestor detaliczny jako konsument na rynku instrumentów finansowych Ochrona inwestora rynku instrumentów finansowych w prawie konsumenckim wzmianka XXIV

21 24.5. Uzasadnienie i metodologia ochrony inwestora na rynku instrumentów finansowych Prawa inwestora na rynku instrumentów finansowych jako prawa podmiotowe Problemy i współczesne wyzwania ochrony inwestora na rynku instrumentów finansowych Wieloaspektowość problematyki ochrony inwestora Rozwój nowych technologii obrotu nowymi instrumentami finansowymi Zmiany na rynkach instrumentów finansowych Regulacja, innowacja, maksymalna harmonizacja, permanentna reforma Aktualne kierunki regulacji ochrony inwestora na rynku instrumentów finansowych Udetalicznienie regulacji obrotu instrumentami finansowymi Wpływ udetalicznienia na strukturę lub działania organów nadzoru Zapowiedź unii rynków kapitałowych Capital Markets Union Edukacja finansowa inwestorów detalicznych Podsumowanie Rozdział 25. Ochrona przed nadużyciami na rynku instrumentów finansowych Zagadnienia ogólne Wprowadzenie Źródła prawa i opis status quo regulacji Ratio uchwalenia rozporządzenia MAR i dyrektywy MAD Uwaga metodologiczna Pojęcie nadużyć na rynku kapitałowym Zakres przedmiotowy unormowania w rozporządzeniu MAR Zakaz insider tradingu (nadużyć na rynku z wykorzystaniem informacji poufnej) Wyjaśnienie pojęcia insider tradingu Zakaz insider tradingu (nadużyć z wykorzystaniem informacji poufnej) w rozporządzeniu MAR Zakaz wykorzystywania informacji poufnych Zakaz rekomendowania lub nakłaniania innej osoby do wykorzystania informacji poufnych Zakaz bezprawnego ujawniania informacji poufnej Uprawnione zachowania niestanowiące insider dealingu Listy insiderów Okresy zamknięte Zakaz manipulacji na rynku Wyjaśnienie pojęcia manipulacji na rynku Zakaz manipulacji na rynku w rozporządzeniu MAR Wymogi dotyczące nowych procedur wewnętrznych Odpowiedzialność za nadużycia na rynku System sankcji Odpowiedzialność administracyjna Odpowiedzialność karna Odpowiedzialność cywilna XXV

22 Rozdział 26. Ochrona klienta na rynku usług inwestycyjnych Zagadnienia ogólne Wprowadzenie Zakres problematyki i uwagi de MiFID II ferenda Ratio legis ochrony klienta na rynku usług inwestycyjnych Źródła prawa i opis regulacji Geneza polskiej regulacji ochrony inwestora na rynku usług inwestycyjnych Pojęcie klienta usług inwestycyjnych na rynku usług inwestycyjnych Pojęcie i rodzaje usług inwestycyjnych Pojęcie i kategorie klientów usług inwestycyjnych Klient jako strona umowy o usługi inwestycyjne Typologia umów o usługi inwestycyjne Regulaminy usług i wzorce umów o usługi inwestycyjne Uniwersalny standard normatywny ochrony klienta na rynku usług inwestycyjnych Zasady wykonywania zleceń klientów Obowiązki informacyjne Ogólne wymogi dotyczące informacji przekazywanych klientom Informacje o instrumentach finansowych Informacje o kosztach usług Sprawozdawczość wobec klientów Ocena odpowiedniości oraz adekwatności instrumentów finansowych i świadczonych usług Konflikt interesów Zapobieganie i zarządzanie konfliktem interesów Zachęty otrzymywane od osób trzecich Ochrona aktywów klienta Nowe instrumenty ochrony klienta w dyrektywie MiFID II Systemy wynagrodzeń osób świadczących usługi inwestycyjne Zarządzanie produktem (product governance) Interwencja produktowa (product intervention) Niezależne doradztwo inwestycyjne Pojęcie PRIIPs i obowiązki ich dotyczące Odpowiedzialność firmy inwestycyjnej System sankcji Odpowiedzialność administracyjna Odpowiedzialność cywilnoprawna Odpowiedzialność karna Zakaz sprzedaży konsumentom niewłaściwych usług finansowych (missellingu) i zakaz nieuczciwych praktyk rynkowych Sankcje i odpowiedzialność wynikająca z rozporządzenia PRIIPS Rozdział 27. Ochrona inwestora przed niewypłacalnością na rynku instrumentów finansowych System rekompensat inwestorskich na rynku instrumentów finansowych Pojęcie, geneza i rola instytucji systemu rekompensat na rynku finansowym System rekompensat inwestorskich w prawie polskim XXVI