Kolizja zasady ochrony interesów masy upadłości z zasadą zaufania w prawie cywilnym

Transkrypt

1 Kolizja zasady ochrony interesów masy upadłości z zasadą zaufania w prawie cywilnym

2

3 Kolizja zasady ochrony interesów masy upadłości z zasadą zaufania w prawie cywilnym Przemysław Wołowski Sopot 2018

4 Recenzent: Prof. dr hab. dr h.c. Fryderyk Zoll Wydawca: Currenda Sp. z o.o. al. Niepodległości 703A Sopot tel./faks: Copyright by Currenda Spółka z o.o. ISBN: Sopot 2018

5 SPIS TREŚCI Wykaz skrótów... Wstęp... Rozdział 1 Konflikt pomiędzy zasadą ochrony interesów masy upadłości a zasadą ochrony zaufania w prawie cywilnym Wprowadzenie Kolizyjny charakter zasad prawa cywilnego Zasada ochrony interesów masy upadłości Zasada ochrony zaufania w prawie cywilnym Kolizja interesów pomiędzy zasadą ochrony interesów masy upadłości a zasadą zaufania w prawie cywilnym Model rozwiązywania konfliktu pomiędzy zasadą ochrony interesów masy upadłości a zasadą ochrony zaufania w prawie cywilnym Podsumowanie... Rozdział 2 Sankcja nieważności czynności prawnej upadłego jako wyraz ochrony interesów masy upadłości Wprowadzenie Sankcja nieważności czynności prawnych upadłego dotyczących mienia wchodzącego do masy upadłości Uwagi wstępne Skutki prawne naruszenia przez upadłego zakazu zarządu masą upadłości Skutki prawne naruszenia przez upadłego zakazu zarządu masą upadłości na podstawie prawa upadłościowego z 1934 roku Skutki prawne naruszenia przez upadłego zakazu zarządu masą upadłości na podstawie prawa upadłościowego z 2003 roku Funkcje sankcji nieważności czynności prawnych dokonanych przez upadłego

6 Sankcja nieważności czynności prawnych upadłego w świetle zasady autonomii woli Zasada autonomii woli jako wartość konstytucyjna Wpływ sankcji nieważności czynności prawnych upadłego na zasadę autonomii woli Przesłanki ograniczenia wartości konstytucyjnych Podsumowanie Przyczyny nieważności czynności prawnych upadłego Krajowy Rejestr Sądowy jako źródło wiarygodnych danych Uwagi wstępne Wpis do Krajowego Rejestru Sądowego informacji o ogłoszeniu upadłości Wpływ niewpisania informacji o ogłoszeniu upadłości do Krajowego Rejestru Sądowego na nieważność czynności prawnych upadłego Problematyka nieważności czynności prawnej dokonanej przez byłego prokurenta upadłego Wpływ obwieszczenia postanowienia o ogłoszeniu upadłości w Rejestrze Upadłości na wiarygodność Krajowego Rejestru Sądowego Rejestr Upadłości Wpływ obwieszczenia postanowienia o ogłoszeniu upadłości w Rejestrze Upadłości na wiarygodność Krajowego Rejestru Sądowego Problematyka nieważności czynności prawnej dokonanej przez pełnomocnika upadłego Uwagi wstępne Czynność prawna dokonana przez pełnomocnika upadłego, a ochrona dobrej wiary Ochrona interesów osób dokonujących czynności prawnych z osobą czynną w lokalu przedsiębiorstwa stanowiącego masę upadłości Pozorność czynności prawnej upadłego a ochrona podmiotów działających w dobrej wierze Uwagi wstępne Ochrona osoby trzeciej Czynność prawna o charakterze pozornym wyrażona przed ogłoszeniem upadłości Pozorne nabycie prawa przez upadłego Pozorne zbycie prawa przez upadłego

7 Czynność prawna o charakterze pozornym, na mocy której upadły rozporządził składnikiem masy upadłości Czynność prawna o charakterze pozornym, na mocy której upadły nabywa pozornie prawo Podsumowanie... Rozdział 3 Rozporządzenie przez upadłego ruchomością w świetle ochrony podmiotów działających w dobrej wierze Wprowadzenie Czy art. 169 KC chroni nabywcę ruchomości od upadłego? Uwagi wstępne Upadły jako nieuprawniony do rozporządzania rzeczą ruchomą w rozumieniu art. 169 KC Teoria legitymacji zbywcy Dobra wiara jako przesłanka nabycia ruchomości od nieuprawnionego Ważność umowy jako przesłanka obligatoryjna ochrony nabywcy w dobrej wierze Ustanowienie ograniczonego prawa rzeczowego przez upadłego na ruchomości a ochrona podmiotów działających w dobrej wierze Uwagi wstępne Ustanowienie użytkowania na ruchomości przez upadłego Ustanowienie zastawu przez upadłego Czy dobra wiara chroni zastawnika w przypadku ustanowienia zastawu przez upadłego na ruchomości będącej w masie upadłości? Ustanowienie zastawu rejestrowego przez upadłego Zasiedzenie ruchomości będącej w masie upadłości Podsumowanie... Rozdział 4 Rozporządzenie przez upadłego nieruchomością w świetle ochrony podmiotów działających w dobrej wierze Wprowadzenie Księgi wieczyste jako instrument realizacji zasady ochrony podmiotów działających w dobrej wierze Uwagi wstępne Ustalenie stanu prawnego nieruchomości jako zasadniczy cel ksiąg wieczystych

8 Czy wpis ogłoszenia upadłości do księgi wieczystej tworzy stan prawny nieruchomości? Zbycie nieruchomości przez upadłego w świetle zasady rękojmi wiary publicznej ksiąg wieczystych Uwagi wstępne Przesłanki działania rękojmi wiary publicznej ksiąg wieczystych Niezgodność między stanem prawnym nieruchomości ujawnionym w księdze wieczystej a rzeczywistym stanem prawnym jako konsekwencja ogłoszenia upadłości Nabycie własności lub innych praw rzeczowych ujawnionych w księdze wieczystej w drodze odpłatnej czynności prawnej od osoby uprawnionej według treści księgi wieczystej Dobra wiara nabywcy jako przesłanka nabycia nieruchomości od nieuprawnionego Podsumowanie Ustanowienie ograniczonego prawa rzeczowego przez upadłego na nieruchomości a ochrona podmiotów działających w dobrej wierze Uwagi wstępne Ustanowienie użytkowania na nieruchomości przez upadłego Ustanowienie służebności na nieruchomości przez upadłego Ustanowienie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu na nieruchomości przez upadłego Ustanowienie przez upadłego hipoteki na nieruchomości będącej składnikiem masy upadłości Problematyka rozporządzania opróżnionym miejscem hipotecznym przez upadłego Problematyka zobowiązania się upadłego do przeniesienia hipoteki na opróżnione miejsce hipoteczne Problematyka dopuszczalności wpisu roszczenia o ustanowienie lub przeniesienie hipoteki na opróżnione miejsce hipoteczne w księdze wieczystej prowadzonej dla nieruchomości będącej składnikiem masy upadłości Podsumowanie

9 Rozdział 5 Problematyka przypisania odpowiedzialności masie upadłości za wystawienie lub puszczenie w obieg przez upadłego papieru wartościowego publicznej wiary poza postępowaniem upadłościowym Wprowadzenie Charakterystyka papierów wartościowych publicznej wiary (Wertpapiere des öffentlichen Glaubens) oraz teorii pozoru prawnego Papiery wartościowe publicznej wiary - uwagi ogólne Charakterystyka teorii pozoru prawnego (Rechtscheintheorie) Dlaczego należy chronić nabycie w dobrej wierze od upadłego poza postępowaniem upadłościowym prawa z papieru wartościowego publicznej wiary Problematyka ważności wystawienia i puszczenia w obieg przez upadłego papieru wartościowego publicznej wiary Uwagi wstępne Status prawny wierzytelności inkorporowanej w treści papieru wartościowego wystawionego przez upadłego poza postępowaniem upadłościowym Uwagi wstępne Wierzytelności upadłościowe Wierzytelności w stosunku do masy upadłości Wierzytelności niemające znaczenia dla masy upadłości Podsumowanie Problematyka przeniesienia praw z papieru wartościowego publicznej wiary przez upadłego, które stanowią składnik masy upadłości Upadły jako nieuprawniony do przenoszenia praw z papieru wartościowego publicznej wiary, które stanowią składnik masy upadłości Czy teoria pozoru prawnego może znaleźć zastosowanie w przypadku przeniesienia praw z papieru wartościowego publicznej wiary, które stanowią składnik masy upadłości Przeniesienie przez upadłego prawa z papieru wartościowego na okaziciela w świetle teorii pozoru prawnego Dobra wiara jako przesłanka zastosowania teorii pozoru prawnego w sytuacji przeniesienia prawa z papieru wartościowego na okaziciela

10 Przeniesienie przez upadłego prawa z papieru wartościowego na zlecenie w świetle teorii pozoru prawnego Przenoszenie prawa z papierów wartościowych na zlecenie uwagi wstępne Znaczenie teorii pozoru prawnego dla ochrony nabywcy prawa papieru wartościowego na zlecenie, które stanowi składnik masy upadłości Dobra wiara jako przesłanka zastosowania teorii pozoru prawnego w sytuacji przeniesienia prawa z papieru wartościowego na zlecenie Konsekwencje prawne dla masy upadłości przypisania stworzenia pozoru prawnego przez upadłego Podsumowanie... Rozdział 6 Rozporządzenie spadkiem przez upadłego w świetle zasady ochrony podmiotów działających w dobrej wierze Wprowadzenie Rozporządzenie przez upadłego spadkiem, który wchodzi w skład masy upadłości Umowa o zbycie spadku Nieważność umowy zbycia całości lub części spadku albo całości lub części udziału spadkowego przez upadłego jako wyraz ochrony interesów masy upadłości Ochrona osoby trzeciej na podstawie art KC Podsumowanie Zbycie przez upadłego poszczególnego prawa wchodzącego w skład spadku, który stanowi masę upadłości Uwagi wstępne Rozporządzenie poszczególnym prawem wchodzącym w skład spadku przez upadłego, który jest rzeczywistym spadkobiercą Rozporządzenie poszczególnym prawem wchodzącym w skład spadku przez upadłego, który jest rzekomym spadkobiercą Upadły jako rzekomy spadkobierca w rozumieniu art KC Dobra wiara jako przesłanka rozporządzenia prawem należącym do spadku przez rzekomego spadkobiercę Ważność umowy jako przesłanka obligatoryjna ochrony nabycia prawa należącego do spadku przez osobę trzecią będącą w dobrej wierze Podsumowanie

11 6.4. Rozporządzenie przez upadłego odrzuconym spadkiem lub zapisem windykacyjnym Rozporządzenie przez upadłego poszczególnym prawem wchodzącym w skład odrzuconego spadku Rozporządzenie przez upadłego przedmiotem odrzuconego zapisu windykacyjnego Rozporządzenie przez upadłego rzeczą oznaczoną co do tożsamości, która jest przedmiotem odrzuconego zapisu windykacyjnego Rozporządzenie przez upadłego zbywalnym prawem majątkowym, które jest przedmiotem odrzuconego zapisu windykacyjnego Rozporządzenie przez upadłego przedsiębiorstwem lub gospodarstwem rolnym, które jest przedmiotem zapisu windykacyjnego Rozporządzenie przez upadłego użytkowaniem lub służebnością, które są przedmiotem zapisu windykacyjnego Podsumowanie... Rozdział 7 Spełnienie świadczenia do rąk upadłego w świetle zasady ochrony podmiotów działających w dobrej wierze Wprowadzenie Spełnienie świadczenia do rąk osoby nieuprawnionej, niezdolnej do przyjęcia świadczenia według KC Spełnienie świadczenia do rąk upadłego jako osoby niezdolnej do przyjęcia świadczenia według prawa upadłościowego Obowiązek świadczenia na rzecz masy upadłości roszczenia powstałego przed ogłoszeniem upadłości wierzyciela Upadły jako niezdolny do przyjęcia świadczenia Czy dobra wiara dłużnika zwalnia z obowiązku ponownego świadczenia na rzecz masy upadłości? Spełnienie świadczenia do rąk upadłego jako osoby niezdolnej do przyjęcia świadczenia według rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 2015/848 z dnia 20 maja 2015 r. w sprawie postępowania upadłościowego Problematyka ochrony dłużnika spełniającego świadczenie do rąk pełnomocnika upadłego Spełnienie świadczenia do rąk osoby legitymowanej pokwitowaniem wystawianym przez wierzyciela (upadłego)

12 Pokwitowanie ogólna charakterystyka Ochrona dłużnika na podstawie art. 464 KC Ochrona dłużnika na podstawie art. 464 KC w przypadku ogłoszenia upadłości wierzyciela Dobra wiara jako przesłanka zwalniająca dłużnika od obowiązku ponownego świadczenia na rzecz masy upadłości w sytuacji spełnienia świadczenia do rąk osoby, która okazuje pokwitowanie wystawione przez upadłego wierzyciela Materialnoprawna podstawa do wydania pokwitowania jako obligatoryjna przesłanka ochrony dłużnika spełniającego świadczenie do rąk osoby, która okazuje pokwitowanie wystawione przez wierzyciela Ochrona dłużnika spełniającego świadczenie do rąk cedenta w sytuacji przelewu wierzytelności na rzecz cesjonariusza, który ma status upadłego Ochrona dłużnika w przypadku przelewu wierzytelności ogólna charakterystyka Dobra wiara dłużnika jako przesłanka skuteczności spełnienia świadczenia do rąk cedenta Ochrona dłużnika przed obowiązkiem ponownego świadczenia na rzecz masy upadłości na podstawie art. 512 KC Upadły jako cesjonariusz Czy art 512 KC chroni dłużnika przed obowiązkiem ponownego świadczenia na rzecz masy upadłości? Ochrona dłużnika spełniającego świadczenie do rąk osoby (upadłego) legitymowanej treścią papieru wartościowego Znaczenie legitymacji formalnej dla ochrony dłużnika Klauzula liberacyjna ogólna charakterystyka Zakres działania klauzuli liberacyjnej Dobra wiara jako przesłanka ochrony dłużnika spełniającego świadczenie do rąk osoby legitymowanej treścią papieru wartościowego Ochrona dłużnika spełniającego świadczenie do rąk upadłego legitymującego treścią papieru wartościowego na okaziciela Ochrona dłużnika spełniającego świadczenie do rąk upadłego legitymowanego treścią papieru wartościowego na zlecenie

13 Ochrona dłużnika spełniającego świadczenie do rąk upadłego legitymowanego treścią weksla Dobra wiara jako przesłana ochrony dłużnika spełniającego świadczenie do rąk upadłego legitymowanego treścią weksla Problematyka ochrony dłużnika w sytuacji zapłaty czeku, gdy została ogłoszona upadłość wystawcy Ochrona dłużnika spełniającego świadczenie do rąk upadłego legitymującego treścią imiennego papieru wartościowego Ochrona dłużnika w przypadku spełnienia świadczenia do rąk upadłego legitymującego się papierem wartościowym imiennym z klauzulą na okaziciela Ochrona dłużnika w przypadku spełnienia świadczenia do rąk upadłego legitymującego się treścią znaku legitymacyjnego Ochrona dłużnika spełniającego świadczenie do rąk upadłego, który ma status rzekomego spadkobiercy Ochrona dłużnika spełniającego świadczenie do rąk osoby (upadłego) uprawnionej według treści księgi wieczystej Rozszerzenie zakresu stosowania rękojmi wiary publicznej ksiąg wieczystych do spełnienia świadczenia na rzecz osoby uprawnionej według treści księgi wieczystej Zakres zastosowania rękojmi wiary publicznej ksiąg wieczystych do spełnienia świadczenia na rzecz osoby uprawnionej według treści księgi wieczystej Problematyka ochrony dłużnika spełniającego świadczenie do rąk osoby uprawnionej według treści księgi wieczystej w stosunku do której ogłoszono upadłość Podsumowanie... Zakończenie... Literatura

14