Informacja o wynikach kontroli funkcjonowania szkół niepublicznych o uprawnieniach szkół publicznych

Transkrypt

1 Nr ewid.: 126/2008/P/07/080/KNO KNO 41004/07 NAJWYśSZA IZBA KONTROLI DEPARTAMENT NAUKI, OŚWIATY I DZIEDZICTWA NARODOWEGO Informacja o wynikach kontroli funkcjonowania skół niepublicnych o uprawnieniach skół publicnych W a r s a w a m a j r.

2 Misją NajwyŜsej Iby Kontroli jest dbałość o gospodarność i skutecność w słuŝbie publicnej dla Recypospolitej Polskiej Wiją NajwyŜsej Iby Kontroli jest ciesący się powsechnym autorytetem najwyŝsy organ kontroli państwowej, którego raporty będą ocekiwanym i posukiwanym źródłem informacji dla organów włady i społeceństwa Informacja o wynikach kontroli funkcjonowania skół niepublicnych o uprawnieniach skół publicnych Dyrektor Departamentu Nauki, Oświaty i Diedictwa Narodowego: Gregor Bucyński Zatwierdam: Jóef Górny Wiceprees NajwyŜsej Iby Kontroli Warsawa, dnia 26 maja 2008 r. NajwyŜsa Iba Kontroli ul. Filtrowa Warsawa tel./fax:

3 SPIS TREŚCI 1. Wprowadenie 1 2. Podsumowanie wyników kontroli Ogólna ocena kontrolowanej diałalności Syntea wyników kontroli Uwagi końcowe i wnioski 8 3. WaŜniejse wyniki kontroli Charakterystyka stanu prawnego ora uwarunkowań ekonomicnych i organiacyjnych Charakterystyka stanu prawnego Uwarunkowania ekonomicno-organiacyjne Istotne ustalenia kontroli Warunki funkcjonowania skół, w tym: warunki lokalowe, wyposaŝenie, warunki kadrowe ora licebność ucniów i oddiałów Organiacja i dokumentowanie procesu dydaktycnego skół ora efekty kstałcenia Funkcjonowanie społecnych organów skół Organiacja i wypełnianie adań nadoru pedagogicnego sprawowanego pre dyrektorów skół i kuratorów oświaty Finansowanie kstałcenia w skołach niepublicnych Informacje dodatkowe o preprowadonej kontroli Prygotowanie kontroli Postępowanie kontrolne i diałania podjęte po akońceniu kontroli Załącniki: 1. Wyka waŝniejsych aktów normatywnych dotycących skontrolowanej diałalności. 2. Wyka skontrolowanych jednostek ora jednostek NIK, które preprowadiły kontrole, a takŝe ocen skontrolowanej diałalności awartych w wystąpieniach pokontrolnych NIK. 3. Zestawienie licby skół i ucniów w wybranych typach skół, w roku skolnym 2007/2008 wg danych Systemu Informacji Oświatowej (stan na r.). 4. Wyka ucestników panelu ekspertów. 5. Skolnictwo niepublicne w krajach Unii Europejskiej. 6. Wyka organów, którym prekaano informację o wynikach kontroli. 7. Stanowisko Ministra Edukacji Narodowej.

4

5 Wprowadenie 1. Wprowadenie Temat kontroli Kontrola pn. Funkcjonowanie skół niepublicnych o uprawnieniach skół publicnych (nr P/080/07) ostała podjęta inicjatywy NajwyŜsej Iby Kontroli. Kontrola preprowadona ostała w IV kwartale 2007 r. i objęła lata skolne 2005/ /2008 (do grudnia 2007 r.). Cel i akres kontroli Celem kontroli była ocena wypełniania pre skoły niepublicne dla młodieŝy i dorosłych ustawowych adań dydaktycno-wychowawcych ora spełniania warunków organiacyjnych i finansowych do realiacji tych adań. W trakcie kontroli w scególności oceniono: 1) warunki funkcjonowania skół, w tym: warunki lokalowe, wyposaŝenie, warunki kadrowe ora licebność ucniów i oddiałów, 2) prestreganie wymogów dotycących planów i programów naucania, oceniania i klasyfikowania ucniów, prowadenia dokumentacji skolnej, 3) efektywność kstałcenia ora nadór nad diałalnością skół, 4) funkcjonowanie procedur poyskiwania i wykorystania środków publicnych. Kontrolą objęto 44 jednostki w 9 wojewódtwach, w tym 23 skoły dla młodieŝy (8 gimnajów, 9 liceów ogólnokstałcących, 6 skół awodowych), 17 skół dla dorosłych (1 liceum ogólnokstałcące, 8 skół policealnych, 8 skół ponadgimnajalnych) ora 4 organy prowadące skoły. Kontrola preprowadona ostała na podstawie art. 2 ust. 3 pkt 4 ustawy dnia 23 grudnia 1994 r. o NajwyŜsej Ibie Kontroli 1, uwględnieniem kryteriów legalności i gospodarności (art. 5 ust. 3 ww. ustawy), udiałem Departamentu Nauki Oświaty i Diedictwa Narodowego ora 8 Delegatur NIK (w Scecinie, Bydgoscy, Białymstoku, Resowie, Zielonej Góre, Opolu, Kielcach i Krakowie). Uasadnienie podjęcia kontroli Do podstawowych presłanek uasadniających podjęcie kontroli naleŝy alicyć wrastające apotrebowanie na korystanie usług edukacyjnych skolnictwa niepublicnego ora brak informacji o wykorystywaniu środków publicnych prekaywanych na to skolnictwo. 1 D. U r., Nr 231, po. 1701, wanej dalej ustawą o NIK.

6 Podsumowanie wyników kontroli 2. Podsumowanie wyników kontroli 2.1. Ogólna ocena kontrolowanej diałalności NajwyŜsa Iba Kontroli ocenia poytywnie, mimo stwierdonych nieprawidłowości, diałalność skół niepublicnych o uprawnieniach skół publicnych dla młodieŝy w akresie realiacji adań dydaktycno wychowawcych ora apewnienia warunków organiacyjnych i finansowych niebędnych do wykonywania tych adań. W więksości skół niepublicnych dla młodieŝy (61%) stworono warunki umoŝliwiające wysoką efektywność kstałcenia, tj. warunki lokalowe i kadrowe ora odpowiednią licbę ucniów w oddiałach skolnych. W skołach tych ucniowie systematycnie ucęscają na ajęcia ora występuje niski poiom drugorocności. NaleŜy jednak auwaŝyć, Ŝe ocenę poytywną be astreŝeń otrymały tylko dwie skoły 2. Nieprawidłowości stwierdone w skontrolowanych skołach dla młodieŝy dotycyły: nieapewnienia bepiecnych warunków nauki i pracy (30% skół), niespełnienia warunku atrudniania naucycieli obowiąkowych ajęć edukacyjnych (13%), nieprestregania ramowych planów i programów naucania (48%), niegodnego prepisami prowadenia dokumentacji prebiegu naucania (48%), awyŝania lub aniŝania licby ucniów skutkującego nieprawidłowym naliceniem prysługującej dotacji budŝetowej (17%). NIK negatywnie ocenia funkcjonowanie skół niepublicnych o uprawnieniach skół publicnych dla dorosłych w wiąku e stwierdeniem istotnych nieprawidłowości w organiacji tych skół, skutkujących niską efektywnością kstałcenia, którą wyraŝał niewielki odsetek słuchacy promowanych i końcących wspomniane skoły. Ponadto nieprawidłowości stwierdone w skontrolowanych skołach dla dorosłych dotycyły: nieapewnienia bepiecnych warunków nauki i pracy (24% skół), niespełnienia warunku atrudniania naucycieli obowiąkowych 2 NIK poytywnie oceniła funkcjonowanie Społecnego Liceum Ogólnokstałcącego Społecnego Towarystwa Oświatowego (STO) w Białymstoku ora Liceum Profilowanego Wojewódkiego Zakładu Doskonalenia Zawodowego w Opolu. 2

7 Podsumowanie wyników kontroli ajęć edukacyjnych we wsystkich badanych skołach, nieprestregania ramowych planów i programów naucania (65%), niegodnego prepisami prowadenia dokumentacji prebiegu naucania (71%), w tym klasyfikowania i promowania słuchacy ora braków w dokumentacji wiąanej procesem rekrutacji, awyŝania lub aniŝania licby ucniów skutkującego nieprawidłowym naliceniem prysługującej dotacji budŝetowej (35%) Syntea wyników kontroli 1. Organy prowadące nie we wsystkich skontrolowanych skołach apewniły właściwe warunki lokalowe, tj. godne wymogami określonymi w art. 82 ust. 2 pkt 3 ustawy o systemie oświaty 3. W (27,5%) skontrolowanych skół, w tym w cterech skołach dla dorosłych, nie apewniono bepiecnych warunków nauki i pracy. Około 17% skół, w tym ctery skoły dla dorosłych, nie posiadało pracowni i środków dydaktycnych do realiacji programów naucania. [str. od 22 do 24 i 26]. 2. W połowie 40 skontrolowanych skół nie prestregano określonego w art. 7 ust. 3 pkt 6 u.s.o. warunku atrudniania naucycieli obowiąkowych ajęć edukacyjnych, tj. jednego niebędnych warunków do uyskania uprawnień skoły publicnej. W skołach tych Ŝaden naucycieli prowadących obowiąkowe ajęcia edukacyjne nie świadcył pracy na podstawie stosunku pracy. Zadania dydaktycne powierano naucycielom, łącnie dyrektorem skoły, na asadach umów cywilnoprawnych, w tym umów o dieło. Stwierdono takŝe prypadki powierania prowadenia obowiąkowych ajęć edukacyjnych na asadach wolontariatu. Organy prowadące skoły niepublicne nie inwestowały w rowój naucycieli, bowiem więksość nich (co stwierdono w kontrolowanych skół, tj. 72,5%), nie dofinansowywała doskonalenia awodowego naucycieli. W jednej 11 skół, które prenacały środki na wspomniane adanie, kwota ta stanowiła aledwie 15 ł w skali roku [str. od 25 do 26]. 3 Ustawa dnia 7 wreśnia 1991 r. o systemie oświaty (D. U r. Nr 56, po. 2572, e m.), wana dalej u.s.o. 3

8 Podsumowanie wyników kontroli 3. W ośmiu 40 skontrolowanych skół (20%), w tym w cterech skołach dla dorosłych, powierano obowiąkowe adania edukacyjne naucycielom nie posiadającym kwalifikacji określonych w roporądeniu Ministra Edukacji Narodowej i Sportu dnia 10 wreśnia 2002 r. 4 [str. 24]. 4. W (37,5%) skontrolowanych skół, w tym w ośmiu skołach dla dorosłych, stwierdono niegodne art. 7 ust. 3 pkt 1 u.s.o. diałania w akresie doboru programów i realiacji planów naucania. Dwie 17 skół dla dorosłych w procesie dydaktycnym wykorystywały nieaktualne programy naucania, a osiem (47%) spośród tych skół realiowało obowiąkowe ajęcia edukacyjne w wymiare niŝsym niŝ łącny wymiar określony w ramowym planie naucania skoły publicnej danego typu. W seściu skołach w estawach skolnych programów naucania nie uwględniono programów ścieŝek edukacyjnych [str. od 32 do 34]. 5. W skół, w tym w 12 skołach dla dorosłych stwierdono nieprawidłowości w prowadeniu dokumentacji skolnej, m.in. w akresie rekrutacji do skoły, dokumentowania procesu dydaktycnego i klasyfikowania słuchacy, skutkujące naruseniem art. 7 ust. 3 pkt 3 i 4 u.s.o. W diewięciu 17 (53%) skół dla dorosłych nie egekwowano niebędnych dokumentów rekrutacyjnych, takich jak: świadectwo uprawniające do kontynuowania nauki w danej skole i aświadcenie o braku preciwwskaań do wykonywania awodu, w którym kstałci skoła. W jednej e skół stosowano praktykę składania w momencie apisu do skoły oświadcenia, którego treść miała na celu usprawiedliwienie nieobecności mającej wystąpić w prysłości na ajęciach skolnych. Pryjmowano takŝe podania słuchacy o automatycne apisanie słuchaca powtórnie na ten sam semestr, w raie jego upredniego niealicenia. Skoły awodowe dla dorosłych wykorystywały nieprecyyjne prepisy ustawy o systemie oświaty dotycące warunków kontynuowania nauki pre absolwentów skół awodowych w technikach uupełniających, bowiem umoŝliwiały kontynuowanie nauki absolwentom skół awodowych be odpowiedniej podbudowy programowej. 4 Roporądenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu dnia 10 wreśnia 2002 r., w sprawie scegółowych kwalifikacji wymaganych od naucycieli ora określenia skół i wypadków, w których moŝna atrudnić naucycieli niemających wyŝsego wykstałcenia lub ukońconego akładu kstałcenia naucycieli (D. U. Nr 155, po. 1288, e m.). 4

9 Podsumowanie wyników kontroli Ujawniono m.in. prykłady kontynuowania nauki pre stolary i kuchary w technikum uupełniającym kstałcącym w awodie technik mechanik. W diewięciu 17 (53%) skół dla dorosłych stwierdono nieprawidłowości w klasyfikowaniu postępów słuchacy, w tym niegodne prawem organiowanie egaminów klasyfikacyjnych dla słuchacy skół aocnych. Ujawniono prypadki wielokrotnego kierowania słuchacy na egaminy klasyfikacyjne, mimo, iŝ sami ainteresowani nie ubiegali się o taki egamin. W akresie dokumentacji prebiegu naucania, w (50%) skontrolowanych skół stwierdono nieprawidłowości w księde ucniów/słuchacy (narusenie chronologii wpisów, brak odnotowania daty pryjęcia, skreślenia lub ukońcenia skoły), w (32,5%) skontrolowanych skół, w tym w siedmiu skołach dla dorosłych wykaano nieprawidłowości w diennikach i arkusach ocen, w tym prypadki wpisów do diennika osób, które nie były ucniami danej skoły. Wykaano braki w dokumentowaniu wydanych indeksów. [str. od 27 do 32]. 6. W ośmiu skołach dla dorosłych (47%) nie stworono warunków organiacyjnych dla osiągnięcia podstawowego celu statutowego, tj. kstałcenia umoŝliwiającego ucniom uyskanie promocji i danie egaminu odpowiedniego dla typu i rodaju skoły. W trech skołach policealnych dla dorosłych, w okresie objętym kontrolą stwierdono prypadki, w których promocję na koniec semestru uyskiwało mniej niŝ 50% słuchacy. W jednej e skół policealnych promocję na koniec semestru w roku skolnym 2005/2006 i 2006/2007 uyskało mniej niŝ 10% słuchacy, a skołę ukońcyło aledwie 1,5% słuchacy pryjętych do skoły. W trech spośród 16 awodowych skół dla dorosłych, Ŝaden absolwentów w 2007 r. nie dał egaminu awodowego. W ocenie NIK słabe efekty skół dla dorosłych w akresie kstałcenia wynikały m.in. tolerowania w tych skołach permanentnej, wysokiej absencji. Wyniki kontroli pokaują, Ŝe tworenie warunków do ogranicenia absencji nie leŝało w interesie organu prowadącego e wględów organiacyjnych i finansowych, bowiem niska frekwencja na ajęciach powalała na ogranicenie wynajmu sal lekcyjnych ora prowadenie ajęć pre jednego naucyciela w tym samym casie dla kilku oddiałów. 5

10 Podsumowanie wyników kontroli Niskie efekty kstałcenia odnotowano takŝe w trech spośród seściu awodowych skół dla młodieŝy [str. od 34 do 36]. 7. W wyniku awyŝenia licby ucniów, pięć 40 skół (12,5%, w tym try skoły dla dorosłych) otrymało dotację w nadmiernej wysokości i nie dokonało jej wrotu do organu dotującego, co stanowiło narusenie dyscypliny finansów publicnych w myśl art. 9 pkt 3 ustawy dnia 17 grudnia 2004 r. o odpowiedialności a narusenie dyscypliny finansów publicnych 5. Diałania te nosą namiona wyłudenia środków publicnych. W 10 skołach (25%) stwierdono niegodne art. 90 ust. 2a i 3 u.s.o. określanie licby ucniów, od której aleŝała wysokość prydielanej skole dotacji podmiotowej. Dotacja dla skół niepublicnych o uprawnieniach skół publicnych stanowiła jedno e źródeł finansowania diałalności skół. W 92,5% kontrolowanych skół pobierano od ucniów miesięcne cesne w kwotach od 100 do 650 ł w skołach dla młodieŝy i od 69 do 380 ł w skołach dla dorosłych, a 30% skół pobierało ponadto opłaty wpisowe lub administracyjne. Najwięksy udiał w kostach kontrolowanych skół, podobnie jak w skołach publicnych, miały wydatki na wynagrodenia naucycieli i w latach w gimnajach stanowiły one od 40,5% do 87,8% ogółu kostów, w liceach ogólnokstałcących odpowiednio: od 51,9% do 87,8%, w skołach awodowych dla młodieŝy od 71% do 84,7%, a w skołach dla dorosłych od 17,1% do 82,3%. [str. od 40 do 43]. 8. Kontrola ujawniła prypadki prowadenia skół niepublicnych o uprawnieniach skół publicnych pre podmioty nieuprawnione, co było niegodne art. 5 ust. 2 u.s.o. Dotycyło to dwu spośród seściu podmiotów prowadących skoły dla młodieŝy, tj. spółek: jawnej i cywilnej, które nie spełniały warunku posiadania osobowości prawnej [str. 19]. 9. Wsystkie skontrolowane skoły diałały na podstawie aświadcenia o wpisie do ewidencji skół i placówek niepublicnych o uprawnieniach skół publicnych ora statutu. 5 D. U r., Nr14, po. 114, e m. 6

11 Podsumowanie wyników kontroli Nie wsystkie skoły dysponowały prawidłowo wystawionym aświadceniem o wpisie do ewidencji skół i placówek niepublicnych ora prawidłowo opracowanym i nadanym statutem. Nieprawidłowości w awartości aświadceń stwierdono w cterech diewięciu liceów ogólnokstałcących i w dwóch 17 skół dla dorosłych. Nieprawidłowości w uregulowaniach statutowych stwierdono w (62,5%) skontrolowanych skół, w tym w 16 skołach dla dorosłych. W dwu prypadkach organ prowadący skołę ponadpodstawową, nie dopełnił obowiąku jej prekstałcenia w skołę ponadgimnajalną w wiąku reformą skolnictwa ponadgimnajalnego. [str. od 20 do 22]. 10. Nadór pedagogicny kuratora oświaty ogranicał się do kontroli spełniania pre skołę warunków niebędnych do posiadania uprawnień skoły publicnej określonych w art. 7 ust. 3 u.s.o., korespondencji e skołą w akresie sprawodawcości ora kontroli prygotowania skół do preprowadenia egaminów. W (30%) skół nie preprowadano Ŝadnych cynności w akresie nadoru pedagogicnego, a w trech skołach kontrolę preprowadono dopiero w trakcie kontroli NIK, w tym w jednej e skół dla dorosłych, Kuratorium Oświaty stwierdiło nieprawidłowości stanowiące podstawę do cofnięcia uprawnień skoły publicnej. W wyniku kontroli NIK, w jednym prypadku organ prowadący skołę podjął diałania mierające do wykreślenia skoły rejestru skół niepublicnych. [str. od 38 do 39]. 11. Aktywność społecnych organów, tj. instytucji repreentujących ucniów i rodiców w kontrolowanych skołach niepublicnych była róŝnicowana. W statutach (45,5%) skół awodowych, w tym w ośmiu statutach skół dla dorosłych nie prewidiano funkcjonowania Ŝadnych społecnych organów. W 14 skołach dla młodieŝy akładano funkcjonowanie arówno instytucji repreentujących ucniów jak i rodiców, które najcęściej podobnie jak w skołach publicnych nosiły nawę samorąd skolny, rada rodiców lub rada skoły. 7

12 Podsumowanie wyników kontroli W (40%) skół prewidiano adania tylko dla samorądu ucniów/słuchacy. W 12 skołach, w tym w pięciu skołach dla młodieŝy nie stwierdono aktywności wspomnianych organów. [str. od 37 do 37]. 12. W siedmiu skołach (17,5%) stwierdono nieprawidłowości finansowe na łącną kwotę ,68 ł, w tym: 1) kwoty uyskane naruseniem prawa, tj. w wiąku pobraniem dotacji w nadmiernej wysokości: ,10 ł, 2) kwoty odpowiadające nieretelnym danym w ewidencji finansowo-księgowej w wiąku nieujmowaniem w księgach rachunkowych dotacji i kostów w kwocie ogółem: ,00 ł, 3) nieprawidłowości w wymiare finansowym: ,00 ł, w wiąku nienaleŝnym pobraniem dotacji ora nieodprowadeniem składek na ubepiecenia drowotne naucycieli. Jednoceśnie w wyniku kontroli uyskano tw. poŝytki finansowe i oscędności uyskane w wyniku diałań kontrolnych w kwocie: ,58 ł w wiąku e wrotem do budŝetu lub reygnacją pobrania naleŝnej dotacji w celu mniejsenia wrotu środków pry weryfikacji kwot dotacji pobranych w nadmiernej wysokości. 1.1 Uwagi końcowe i wnioski W ocenie NajwyŜsej Iby Kontroli, autonomia skół niepublicnych, w tym moŝliwość poyskiwania środków na finansowanie diałalności wielu źródeł, stwara potencjalnie lepse niŝ w skołach publicnych warunki do uyskania wysokiego poiomu kstałcenia. Kontrola wykaała, Ŝe obowiąujące prepisy prawne umoŝliwiają funkcjonowanie skół niepublicnych dla dorosłych o niskiej efektywności kstałcenia, pokrywających kosty diałalności cęści jednostek wyłącnie uyskanych środków publicnych, be koniecności angaŝowania środków opłat wnosonych pre słuchacy. Organy prowadące skoły niepublicne ewidencjonowały w dokumentacji skolnej moŝliwie najwięksą licbę słuchacy, którym, poa edukacją skolną, oferowano aświadcenia dające określone uprawnienia (m.in. do wolnienia e słuŝby wojskowej, uyskiwania asiłków ZUS, itp.). 8

13 Podsumowanie wyników kontroli Jednoceśnie organy prowadące achęcały słuchacy ulgami we wnosonych opłatach ora tolerowały niską lub erową frekwencję na obowiąkowych ajęciach edukacyjnych i wielokrotne powtaranie semestru w trakcie kstałcenia. W reultacie skoły dla dorosłych, utrymywane e środków publicnych, końcyło najwyŝej kilku kilkuset słuchacy, co skutkuje nieefektywnym wykorystaniem środków budŝetu państwa. W celu wyeliminowania stwierdonych nieprawidłowości, Minister Edukacji Narodowej powinien opracować mechanimy prawne, uniemoŝliwiające uyskiwanie dotacji pre skoły niepublicne w nadmiernej wysokości, a takŝe uyskiwanie uprawnień skół publicnych pre skoły, których efektywność kstałcenia jest nieadowalająca. Minister Edukacji Narodowej powinien rowaŝyć odrębne uregulowanie asad tworenia i funkcjonowania skół niepublicnych dla dorosłych. Ponadto Minister Edukacji Narodowej powinien podjąć diałania mające na celu: 1) precyyjne określenie prepisów prawnych, dotycących sposobu atrudniania naucycieli w skołach niepublicnych, 2) precyyjne określenie prepisów prawnych, dotycących treści statutu skoły niepublicnej o uprawnieniach skoły publicnej, 3) wprowadenie prepisów prawnych określających rodaj kwalifikacji absolwentów asadnicych skół awodowych, uprawniających do kontynuowania nauki w odpowiednim technikum uupełniającym, 4) wprowadenie prepisów prawnych, apewniających prawidłowe wykorystanie środków publicnych, prekaywanych na diałalność skolnictwa niepublicnego, 5) wmocnienie roli nadoru pedagogicnego. Kuratory Oświaty powinni: 1) apewnić systematycny nadór pedagogicny nad skołami niepublicnymi, 9

14 Podsumowanie wyników kontroli 2) współdiałać organami prowadącymi skoły niepublicne w tworeniu statutów i innych dokumentów, dotycących funkcjonowania skół niepublicnych o uprawnieniach skół publicnych. Organy prowadące skoły niepublicne powinny: 1) podejmować diałania w kierunku apewnienia prowadonym skołom optymalnych warunków funkcjonowania, 2) wdraŝać rowiąania organiacyjne spryjające podnoseniu efektów kstałcenia, w tym ogranicające drugorocność słuchacy skół dla dorosłych, 3) planować i rolicać dotację podmiotową uwględnieniem faktycnej licby ucniów w skole. Dyrektory skół powinni: 1) inicjować diałania spryjające wdraŝaniu nowocesnych metod naucania i podnoseniu wyników kstałcenia, 2) apewnić godność wymogami prawa realiowanych programów i planów naucania ora dokumentowania procesu dydaktycnego. 10

15 3. WaŜniejse wyniki kontroli 3.1. Charakterystyka stanu prawnego ora uwarunkowań ekonomicnych i organiacyjnych Charakterystyka stanu prawnego 1. Funkcjonowanie skół niepublicnych o uprawnieniach skół publicnych regulują prepisy ustawy o systemie oświaty. Z mocy wspomnianej ustawy (art. 1 pkt 3) akładanie i prowadenie tych skół naleŝy do właściwości podmiotów określonych w art. 5 ust. 2 pkt 2 i 3, a w scególności osób fiycnych i prawnych, takich jak stowarysenia, fundacje ora spółki kapitałowe prawa handlowego (tj. ograniconą odpowiedialnością i akcyjne). Zgodnie powyŝsym, skoły, w tym skoły niepublicne o uprawnieniach skół publicnych, nie mogą być akładane i prowadone pre spółki osobowe prawa handlowego ora spółki cywilne. 2. Warunki uyskania uprawnień skoły publicnej pre skołę niepublicną określa art.7 ust. 3 u.s.o., w myśl którego, skoła niepublicna uyskuje uprawnienia umoŝliwiające uyskanie pre absolwentów tych skół świadectwa lub dyplomu państwowego, jeŝeli: 1) realiuje programy naucania uwględniające podstawy programowe (obowiąujące w skołach publicnych) wymienione w art. 7 ust. 1 pkt 4 lit. a, 2) realiuje ajęcia edukacyjne w cyklu nie krótsym ora wymiare nie niŝsym niŝ łącny wymiar obowiąkowych ajęć edukacyjnych określony w ramowym planie naucania skoły publicnej danego typu, 3) stosuje asady klasyfikowania i promowania ucniów ora preprowadania egaminów i sprawdianów, o których mowa w art. 7 ust. 1 pkt 5, wyjątkiem egaminów wstępnych, 4) prowadi dokumentację prebiegu naucania ustaloną dla skół publicnych, 5) w prypadku skoły prowadącej kstałcenie awodowe kstałci w awodach określonych w klasyfikacji awodów skolnictwa awodowego 6, a w prypadku liceum profilowanego kstałci w profilach kstałcenia ogólnoawodowego 7. 6 Roporądenie Ministra Edukacji Narodowej dnia 26 cerwca 2007 r. w sprawie klasyfikacji awodów skolnictwa awodowego (D. U. Nr 124, po. 860). Do dnia 25 cerwca 2007 r. obowiąywało w tej sprawie roporądenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu dnia 8 maja 2004 r. w sprawie klasyfikacji awodów skolnictwa awodowego (D. U. Nr 114, po. 1195, e m.). 11

16 6) atrudnia naucycieli obowiąkowych ajęć edukacyjnych, o których mowa w pkt 2, posiadających kwalifikacje określone dla naucycieli skół publicnych; prepis ust. 1a stosuje się odpowiednio, astreŝeniem art. 86. Ocena ww. warunków na podstawie art. 82 ust. 2a ora art. 88 u.s.o. naleŝy do właściwości kuratora oświaty. 3. Typy skół publicnych i niepublicnych określa art. 9 ust. 1 u.s.o., godnie którym w ramach skół ponadgimnajalnych funkcjonuje osiem typów skół, w tym m.in.: 1) skoły na podbudowie programowej gimnajum: asadnice skoły awodowe (o okresie naucania nie krótsym niŝ 2 lata i nie dłuŝsym niŝ 3 lata, których ukońcenie umoŝliwia uyskanie dyplomu potwierdającego kwalifikacje awodowe po daniu egaminu, a takŝe dalse kstałcenie w dwuletnich uupełniających liceach ogólnokstałcących ora tryletnich technikach uupełniających); tryletnie licea ogólnokstałcące; tryletnie licea profilowane; cteroletnie technika; 2) skoły na podbudowie programowej asadnicej skoły awodowej: dwuletnie uupełniające licea ogólnokstałcące; tryletnie technika uupełniające; 3) skoły na podbudowie programowej liceum ogólnokstałcącego i liceum profilowanego: skoły policealne o okresie naucania nie dłuŝsym niŝ 2,5 roku, których ukońcenie umoŝliwia osobom posiadającym wykstałcenie średnie uyskanie dyplomu potwierdającego kwalifikacje awodowe po daniu egaminu. 4. Zgodnie art. 82 ust. 1 u.s.o. skoła niepublicna otrymuje uprawnienia skoły publicnej po uyskaniu wpisu do ewidencji prowadonej pre jednostkę samorądu terytorialnego obowiąaną do prowadenia odpowiedniego typu publicnych skół i placówek. Ubiegając się o dokonanie wspomnianego wpisu, organ prowadący skołę musi apewnić warunki jej funkcjonowania określone w art. 82 ust. 2 u.s.o. (tj. siedibę i wyposaŝenie w spręt, statut, programy i plany naucania, wykwalifikowaną kadrę pedagogicną). Z art. 5 ust. 5 u.s.o. wynika m.in., Ŝe akładanie i prowadenie gimnajów naleŝy do adań własnych gmin. 7 Roporądenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu dnia 16 stycnia 2002 r. w sprawie profili kstałcenia ogólnoawodowego (D. U. Nr 8, po. 65, e m.). 12

17 W myśl art. 5 ust. 5a u.s.o., akładanie i prowadenie skół ponadgimnajalnych naleŝy do adań własnych powiatu. Osoba prowadąca skołę (art. 82 ust. 5 u.s.o.) jest obowiąana głosić organowi dokonującemu wpisu do ewidencji, w ciągu 14 dni miany w danych awartych w głoseniu, powstałe po wpisie do ewidencji. 5. Zgodnie art. 84 ust. 1 i 2 skoła niepublicna diała na podstawie statutu nadanego pre osobę prowadącą. Dokument ten powinien określać: nawę, typ skoły ora jej adania, osobę prowadącą skołę, organy skoły ora akres ich adań, organiację skoły, prawa i obowiąki pracowników ora ucniów, w tym prypadki, w których uceń moŝe ostać skreślony listy ucniów skoły, sposób uyskiwania środków finansowych na diałalność skoły i asady pryjmowania ucniów. 6. Na finansowanie diałalności skoły niepublicne otrymują dotacje podmiotowe na asadach określonych w art. 90 ust. 1, 2a, 3, 3c i 4 u.s.o. W myśl tych asad dotacje dla skół niepublicnych o uprawnieniach skół publicnych, w których realiowany jest obowiąek skolny lub obowiąek nauki, prysługują na kaŝdego ucnia w wysokości nie niŝsej niŝ kwota prewidiana na jednego ucnia danego typu i rodaju skoły, w cęści oświatowej subwencji ogólnej otrymywanej pre właściwą jednostkę samorądu terytorialnego (j.s.t.), pod warunkiem, Ŝe osoba prowadąca skołę poda organowi właściwemu do udielania dotacji planowaną licbę ucniów nie później niŝ do 30 wreśnia roku popredającego rok udielania dotacji (ust. 2a). Dotacje dla niepublicnych skół dla dorosłych prysługują na kaŝdego ucnia, w wysokości nie niŝsej niŝ 50 % ustalonych w budŝecie odpowiednio danej gminy lub powiatu wydatków bieŝących ponosonych w skołach publicnych tego samego typu i rodaju w preliceniu na jednego ucnia, pod warunkiem, Ŝe osoba prowadąca niepublicną skołę poda organowi właściwemu do udielania dotacji planowaną licbę ucniów nie później niŝ do dnia 30 wreśnia roku popredającego rok udielania dotacji. W prypadku braku na terenie gminy lub powiatu skoły publicnej danego typu i rodaju, podstawą do ustalenia wysokości dotacji są wydatki bieŝące ponosone pre najbliŝsą gminę lub powiat na prowadenie skoły publicnej danego typu lub rodaju (art. 90 ust. 3 u.s.o.). Noweliacja art. 90 u.s.o. ust. 3c dniem 24 maja 2007 r. wprowadiła obowiąek prekaywania wspomnianych dotacji na rachunek bankowy skoły. Tym samym 13

18 organy prowadące skoły niepublicne ostały obowiąane do otwarcia rachunków bankowych dla swoich skół. Dotowanie diałalności skół niepublicnych na asadach określonych w art. 90 u.s.o. jest adaniem własnym (obligatoryjnym) dla j.s.t. poscególnych scebli. Do właściwości organów stanowiących j.s.t. mocy art. 90 ust. 4 naleŝy ustalanie trybu udielania i rolicania dotacji, pry uwględnieniu w scególności podstawy oblicania dotacji i akresu danych, które powinny być awarte we wniosku o udielenie dotacji ora w roliceniu wykorystania dotacji. NaleŜy podkreślić, Ŝe wysokość kwoty dotacji na jednego ucnia, określona w art. 90 ust. 2a i 3 ww. ustawy, jest granicą minimalną i moŝe być ustalona na poiomie wyŝsym. 7. Prowadenie skoły, godnie art. 83a ust. 1 u.s.o., nie jest diałalnością gospodarcą, a atem osoby fiycne prowadące skoły lub placówki niepublicne nie podlegają wpisowi do ewidencji diałalności gospodarcej. Z mocy art. 90 ust. 7 skoły niepublicne ora organy prowadące tych skół są wolnione podatków i opłat określonych w art. 81 u.s.o. ( którego wynika, Ŝe skoły i placówki publicne ora organy prowadące te skoły i placówki są wolnione podatków ora opłat tytułu odpowiednio: arądu, uŝytkowania lub uŝytkowania wiecystego nieruchomości skolnych, tym, Ŝe podatku od nieruchomości, podatku rolnego i podatku leśnego na asadach określonych w odrębnych ustawach). W myśl art. 21 ust. 1 pkt 36 ustawy dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fiycnych 8, dochody tytułu prowadenia skół w roumieniu prepisów ustawy o systemie oświaty, w cęści wydatkowanej na cele skoły w roku podatkowym lub w roku po nim następującym są wolne od podatku. 8. Rachunkowość skół niepublicnych jest prowadona na asadach określonych w roporądeniu Ministra Finansów dnia 15 listopada 2001 r. w sprawie scegółowych asad rachunkowości dla niektórych jednostek niebędących spółkami handlowymi, nieprowadących diałalności gospodarcej 9, a w prypadku osób fiycnych, na asadach określonych w roporądeniu Ministra Finansów dnia 8 D. U r. Nr 14, po. 176, e m. 9 D. U. Nr 137, po. 1539, e m. 14

19 26 sierpnia 2003 r. w sprawie prowadenia podatkowej księgi prychodów i rochodów Wymagania odnośnie kwalifikacji naucycieli skół niepublicnych określa roporądenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu dnia 10 wreśnia 2002 r. w sprawie scegółowych kwalifikacji wymaganych od naucycieli ora określenia skół i wypadków, w których moŝna atrudnić naucycieli niemających wyŝsego wykstałcenia lub ukońconego akładu kstałcenia naucycieli W akresie organiacji procesu dydaktycnego w skołach niepublicnych o uprawnieniach skół publicnych stosuje się prepisy roporądeń ministra właściwego ds. oświaty, w tym m.in.: organiację roku skolnego reguluje roporądenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu dnia 18 kwietnia 2002 r. w sprawie organiacji roku skolnego 12. Podstawę programową kstałcenia ogólnego w poscególnych typach skół określa roporądenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu dnia 26 lutego 2002 r. w sprawie podstawy programowej wychowania predskolnego ora kstałcenia ogólnego w poscególnych typach skół 13. Ramowe plany naucania określa roporądenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu dnia 12 lutego 2002 r. w sprawie ramowych planów naucania w skołach publicnych 14. Podkreślić naleŝy, iŝ tygodniowe plany naucania poscególnych predmiotów w skołach niepublicnych, jako minimum winny uwględniać licbę godin określonych w odpowiednich ałącnikach do wspomnianego wyŝej roporądenia. Zasady oceniania, klasyfikowania i promowania ucniów ora preprowadania sprawdianów i egaminów określa roporądenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu dnia 7 wreśnia 2004 r., w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania ucniów i słuchacy ora preprowadania sprawdianów i egaminów w skołach publicnych 15, a od 1 wreśnia 2007 r. roporądenie Ministra Edukacji Narodowej dnia 30 kwietnia 2007 r. w tej samej sprawie D. U. Nr 152, po. 1475, e m. 11 D. U. Nr 155, po. 1288, e m. 12 D. U. Nr 46, po. 432, e m. 13 D. U. Nr 51, po. 458, e m. 14 D. U. Nr 15, po. 142, e m. 15 D. U. Nr 199, po. 2046, e m. 16 D. U. Nr 83, po. 562, e m. 15

20 Sposób prowadenia pre skoły niepublicne dokumentacji prebiegu naucania reguluje roporądenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu dnia 19 lutego 2002 r., w sprawie sposobu prowadenia pre publicne predskola, skoły i placówki dokumentacji prebiegu naucania, diałalności wychowawcej i opiekuńcej ora rodajów tej dokumentacji 17. Zgodnie tym roporądeniem skoły niepublicne są obowiąane prowadić księgę ucniów, diennik lekcyjny dla kaŝdego oddiału, arkus ocen ucnia; akładać księgi arkusy ocen. Skoła dla dorosłych ( 14 ust. 1), kstałcąca w formie aocnej, wydaje słuchacom indeksy. Dokumentację prebiegu naucania ( 16 roporądenia) stanowią takŝe uchwały rady pedagogicnej dotycące m.in. klasyfikowania i promowania ucniów ora ukońcenia skoły ora pisemne prace kontrolne i egaminacyjne słuchacy skół dla dorosłych prowadonych w formie aocnej. 11. Scegółowe prepisy bhp w skołach ostały określone w roporądeniu Ministra Edukacji Narodowej i Sportu dnia 31 grudnia 2002 r., w sprawie bepieceństwa i higieny w publicnych i niepublicnych skołach i placówkach 18. W akresie ogólnych regulacji bhp, wspomniane roporądenie nakłada na dyrektora skoły ( 3 ust. 1 i 2) obowiąek preprowadania i dokumentowania protokołem kontroli obiektów skolnych pod kątem apewnienia bepiecnych i higienicnych warunków korystania tych obiektów, jeŝeli prerwa w diałalności oświatowej skoły trwa co najmniej dwa tygodnie (np. powodu ferii imowych lub wakacji) Uwarunkowania ekonomicne i organiacyjne Z danych uyskanych Systemu Informacji Oświatowej (stan na 31 marca 2006 r.) wynika, Ŝe w roku skolnym 2005/2006 w skołach niepublicnych wsystkich typów o uprawnieniach skół publicnych kstałciło się 4,3% ogółu ucniów. Do gimnajów niepublicnych ucęscało 1,9% ucniów, w niepublicnych skołach awodowych (średnich, liceach profilowanych i asadnicych) ucyło się 1,4% (14 tys.) ucniów, w liceach ogólnokstałcących 3,1% (22,7 tys.), a w niepublicnych skołach policealnych kstałciło się 53,2% słuchacy skół policealnych. 17 D. U. Nr 23, po. 225, e m. 18 D. U r. Nr 6, po