2. Pszenica ozima oprac. mgr Ilona śpiewak W województwie łódzkim pszenica ozima ma znaczny udział w strukturze zasiewów i stanowi około 11%.

Transkrypt

1 2. Pszenica ozima oprac. mgr Ilona śpiewak W województwie łódzkim pszenica ozima ma znaczny udział w strukturze zasiewów i stanowi około 11%. Forma ozima pszenicy ma znaczenie strategiczne jako surowiec chlebowy i paszowy. W krajowym rejestrze odmian znajduje się obecnie 109 odmian pszenicy ozimej: 1 odmiana z grupy elitarnej (E), 52 odmian jakościowych chlebowych (A), 43 odmiany chlebowe (B), 1 odmiana na ciastka (K) oraz 12 odmian paszowych (C) - stan na roku. Analizując KR można zauważyć, iż w ostatnich latach zwiększa się liczba nowo zarejestrowanych odmian, głównie zagranicznych, niekiedy o małej zimotrwałości, których udział w rejestrze stanowi około 70%. Jednym z warunków decydujących o opłacalności uprawy pszenicy ozimej jest właściwy dobór odmian. Odmiany pszenicy wykazują znaczne zróżnicowanie cech rolniczych i użytkowych, dlatego też przed dokonaniem wyboru warto zapoznać się z wynikami plonowania odmian w różnych rejonach kraju, a także w poszczególnych województwach. Podstawowym rolniczym kryterium oceny odmian ozimych jest wielkość i jakość plonu, odporność na choroby oraz ich zimotrwałość. W województwie łódzkim w sezonie wegetacyjnym 2016/2017 w doświadczeniach Porejestrowego Doświadczalnictwa Odmianowego badano 30 odmian pszenicy ozimej. Analizie poddano 12 odmian jakościowych chlebowych (A), 14 odmian chlebowych (B) i 4 odmiany pastewne (C). Badania prowadzone były w ZDOO Lućmierz, ZDOO Masłowice i HR Strzelce, przy uprawie na dwóch, znacznie zróżnicowanych poziomach agrotechniki ściśle według metodyki COBORU. Agrotechnika na poziomie (A2) różniła się od agrotechniki na poziomie (A1) zwiększonym nawożeniem azotowym o 40 kg/ha, ochroną przed chorobami, stosowaniem dolistnych preparatów wieloskładnikowych oraz zapobieganiem wyleganiu z użyciem regulatora wzrostu. Na terenie województwa łódzkiego w doświadczeniach PDO średni plon pszenicy ozimej, który jest zarazem wartością wzorcową, przy podstawowym poziomie agrotechniki wyniósł ok. 9,0 t/ha. Odmienne warunki siedliskowe i pogodowe różnicowały wyniki uzyskane w w/w punktach doświadczalnych w sezonie wegetacyjnym 2016/2017. Najwyższe plony uzyskano w Strzelcach, gdzie pszenica na podstawowym poziomie agrotechniki (a1) plonowała 107,4 dt/ha, w pozostałych miejscowościach możliwości plonotwórcze odmian wyniosły odpowiednio: w Lućmierzu 69,6 dt/ha, w Masłowicach 92,5 dt/ha (tabela 4). Jesienią 2016 roku doświadczenia w poszczególnych punktach doświadczalnych zostały wysiane w przesuszoną rolę. Opady deszczu w październiku i listopadzie wyrównały bilans wodny w glebie, a pszenica w fazę zimowego spoczynku weszła w dobrej kondycji. Zima przebiegała łagodnie i nie przyniosła większych strat w uprawie ozimin, tak że odmiany o nieco niższej zimotrwałości mogły wykazać się swoim potencjałem plonotwórczym. Susza w miesiącu maju i w czerwcu negatywnie wpłynęła na plonowanie odmian, szczególnie w ZDOO w Lućmierzu. Najlepiej plonującą na obu poziomach agrotechniki okazała się odmiana mieszańcowa Hybery F 1. Na podstawowym poziomie intensywności uprawy dobrze plonowały kreacje: RGT Kilimanjaro, Platin, Opcja, Artist, Pokusa, Bartosz i Rivero. Pozytywny wpływ wyższego nawożenia azotowego przyczynił się do wzrostu plonotwórczego pszenicy ozimej średnio o 18,2 dt/ha. Najbardziej wdzięcznymi za taką uprawę były odmiany: Pokusa, Bartosz, Artist, Platin, Rivero, Medalistka i RGT Kilimanjaro (tabela 5). Susza w czasie wegetacji zminimalizowała wyleganie odmian (tabela 7). Wysokość odmiany jest warunkiem determinującym tę cechę. Odnotowano je przed zbiorem u odmiany Medalistka, ponieważ jej wysokość znacznie przekraczała procent wzorca. Sporadycznie wyległy odmiany: Arkadia, Pokusa i Frysky i one również były wyższe od pozostałych odmian. W ocenie zdrowotności uwzględniono tylko choroby najczęściej występujące: mączniak, rdza brunatna, septorioza liści i brunatna plamistość liści. Stopień porażenia chorobami był zróżnicowany (tabela 6). Należy podkreślić, że odmiany: Janosch, Arkadia, Tonacja, Platin, Pokusa cechowały się mniejszą odpornością na mączniaka, natomiast odmiany: Rivero, Frisky, Hondia i LG Jutta wykazały większą odporność na tę chorobę. Odmiany immunne na patogen rdzy brunatnej to: 1

2 Delawar, Frisky, Gimantis i KWS Kiran. Mniejszą odpornością wykazały się odmiany: KWS Ozon, Pokusa, Tonacja, Natula, Patras i Florus. Septoriozą liści najbardziej porażały się odmiany: KWS Ozon, Artist, Natula, Florus, Arkadia i Medalistka, a odmiany: Gimantis, Delawar i LG Jutta były bardziej odporne. Brunatną plamistość liści (DTR) oceniano tylko w Lućmierzu i Masłowicach. Tą chorobą najbardziej porażona była odmiana KWS Ozon, a odmiany Linus i Hybery F 1 wykazały oporność na infekcje DTR. Dorodność ziarna określa masa tysiąca ziaren i jest uważana za jeden z głównych elementów struktury plonu. Odmiany cechujące się dorodnym ziarnem to: Patras i Medalistka. Ich MTZ była znacznie wyższa niż pozostałych odmian (tabela 8). Mając na uwadze uzyskane wyniki z doświadczeń porejestrowych Łódzki Zespół PDO w 2018 roku podjął decyzję o utworzeniu dla pszenicy ozimej Listy Odmian Zalecanych do uprawy na terenie województwa łódzkiego. Odmiany te potwierdziły swoją wysoką wartość w ostatnim sezonie wegetacyjnym. Rekomendacja odmian ułatwia rolnikom dokonanie trafnego wyboru odmian najbardziej dostosowanych do lokalnych warunków gospodarowania. Przyczynia się do poprawy konkurencyjności firm hodowlanych, rodzimego nasiennictwa i rolnictwa. Dzięki tym listom rolnicy mają dostęp do wiarygodnej i obiektywnej informacji o odmianach w najważniejszych gatunkach roślin uprawnych. Lista Zalecanych odmian do uprawy (LOZ): 1. ARKADIA 6. MEDALISTKA R 2. ARTIST 7. NATULA 3. DELAWAR 8. PLATIN 4. HONDIA 9. POKUSA 5. LINUS 10. RGT KILIMANJARO R odmiana wstępnie rekomendowana, na podstawie dwuletnich wyników doświadczeń rejestrowych oraz wyników PDO z roku zbioru

3 Tabela 1. Pszenica ozima. Odmiany badane. Rok zbioru: 2017 Rok wpisania do Rok Krajoweg Odmiana włączenia Lp. o do LOZ Rejestru Odmian w Polsce Adres jednostki zachowującej odmianę, a w przypadku odmiany zagranicznej - pełnomocnika w Polsce Tonacja 2001 Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o. Grupa IHAR, ul. Główna 20, Strzelce 2 Bamberka 2009 Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o. Grupa IHAR, ul. Główna 20, Strzelce 3 Natula Małopolska Hodowla Roślin sp. z o.o. ul. Zbożowa 4, Kraków 4 Patras 2012 DSV Polska sp. z o.o. ul. Straszewska 70, Wągrowiec 5 Florus 2014 Saaten - Union Polska sp. z o.o. ul. Straszewska 70, Wągrowiec 6 Hondia DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. Choryń 27, Kościan 7 RGT Kilimanjaro RAGT Semences Polska sp. z o.o. ul. Sadowa 10A, Łysomice 8 Arkadia DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. Choryń 27, Kościan 9 Linus RAGT Semences Polska sp. z o.o. ul. Sadowa 10A, Łysomice 10 Praktik 2012 RAGT Semences Polska sp. z o.o. ul. Sadowa 10A, Łysomice 11 Delawar Syngenta Polska sp. z o. o. ul. Szamocka 8, Warszawa 12 Leandrus 2015 Strube Polska sp. z o.o. ul. Ostrowskiego 9, Wrocław 3

4 Tabela 1 cd. Pszenica ozima. Odmiany badane. Rok zbioru: 2017 Rok wpisania do Rok Krajoweg Odmiana włączenia Lp. o do LOZ Rejestru Odmian w Polsce Adres jednostki zachowującej odmianę, a w przypadku odmiany zagranicznej - pełnomocnika w Polsce KWS Ozon 2010 KWS Lochow Polska sp. z o.o. Kondratowice, ul. Słowiańska 5, Prusy 14 Artist DSV Polska sp. z o.o. ul. Straszewska 70, Wągrowiec 15 Platin Saaten - Union Polska sp. z o.o. ul. Straszewska 70, Wągrowiec 16 Fakir 2013 Syngenta Polska sp. z o. o. ul. Szamocka 8, Warszawa 17 Janosch 2015 Saaten - Union Polska sp. z o.o. ul. Straszewska 70, Wągrowiec 18 Pokusa Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o. Grupa IHAR, ul. Główna 20, Strzelce 19 Bartosz 2016 Saaten - Union Polska sp. z o.o. ul. Straszewska 70, Wągrowiec 20 Bonanza 2016 Saaten - Union Polska sp. z o.o. ul. Straszewska 70, Wągrowiec 21 Dolores 2016 Syngenta Polska sp. z o. o. ul. Szamocka 8, Warszawa 22 Hybery F Saaten - Union Polska sp. z o.o. ul. Straszewska 70, Wągrowiec 23 LG Jutta 2016 Limagrain Central Europe SE Spółka Europejska oddz. w Polsce, ul. Rataje 164, Poznań 24 Medalistka R Małopolska Hodowla Roślin sp. z o.o. ul. Zbożowa 4, Kraków 25 Opcja 2016 Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o. Grupa IHAR, ul. Główna 20, Strzelce 26 Rivero 2016 Saaten - Union Polska sp. z o.o. ul. Straszewska 70, Wągrowiec 27 Gimantis 2015 Saaten - Union Polska sp. z o.o. ul. Straszewska 70, Wągrowiec 28 Frisky 2016 Limagrain Central Europe SE Spółka Europejska oddz. w Polsce, ul. Rataje 164, Poznań 29 KWS Kiran 2016 KWS Lochow Polska sp. z o.o. Kondratowice, ul. Słowiańska 5, Prusy 30 RGT Kicker 2016 RAGT Semences Polska sp. z o.o. ul. Sadowa 10A, Łysomice 4

5 Tabela 2. Pszenica ozima. Warunki polowe doświadczeń. Rok zbioru: 2017 Miejscowość ZDOO Lućmierz ZDOO Masłowice HR Strzelce Powiat zgierski wieluński kutnowski Kompleks rolniczej przydatności gleby żytni dobry żytni bardzo dobry pszenny dobry Klasa bonitacyjna gleby IV b III b III b ph gleby w KCl 6,4 6,4 6,5 Przedplon groch siewny groch siewny jęczmień jary Data siewu (dzień, m-c, rok) Obsada nasion (szt/m 2 ) Data zbioru (dzień, m-c, rok) Nawożenie mineralne N na poziomie a 1 (kg/ha) N na poziomie a 2 (kg/ha) P 2 O 5 (kg/ha) 20, K 2 O (kg/ha) 106, Nawożenie dolistne preparatami wieloskładnikowymi na poziomie a 2 (l/ha) Agroleaf Power Total 3,0 kg Agroleaf Crop 5,0 kg Florovit 2,0 l Florovit 2,0 l Basfoilor 6,0 l Środki ochrony roślin Zaprawa nasienna (nazwa) Syrius 02 WS Syrius 02 WS Syrius 02 WS Herbicyd Komplet 560 SC 0,5 l Boxer 800 EC 3,0 l Mustang 306 SE 0,6 l (nazwa, Mustang 306 SE 0,6 l Diablo 306 SE 0,6 l Axial 50 EC 0,9 l dawka/ha) Atlantis 12 OD 0,45 l Insektycyd Fungicyd- pierwszy zabieg Fungicyd drugi zabieg Regulator wzrostu (nazwa, dawka/ha) (nazwa, dawka/ha) (nazwa, dawka/ha) (nazwa, dawka/ha) Fury 100 EW CS 0,1 l Karate Zeon 050 CS 0,1 l Pyrinex 480 EC 0,7 l (tylko na poziomie a 2 ) Soligor 425 EC 1,0 l Topsin M 500 SC 1,4 l Capalo 337,5 SE 1,5 l Falcon 460 EC 0,6 l Artea 330 EC 0,5 l Osiris 65 EC 1,5 l Cerone 480 SL 0,75 l 5 Cerone 480 SL 0,75 l Medax Top 350 SC 0,4 l Moddus 250 EC 0,2 l

6 Tabela 3. Pszenica ozima. Warunki ogólne doświadczeń. Rok zbioru: 2017 Lućmierz Masłowice Strzelce Lp. Cecha a 1 a 2 a 1 a 2 a 1 a 2 1 Stan roślin przed zimą (skala 9 o ) 7,7 8,9 2 Stan roślin po zimie (skala 9 o ) 7,5 8,6 3 Martwe rośliny (%) 0,0 0,0 4 Termin kłoszenia (dzień, m-c) Termin dojrzałości woskowej (dzień, m-c) Wysokość roślin (cm) Wyleganie roślin w fazie 7 (skala 9 o ) 9,0 9,0 9,0 9,0 9,0 9,0 dojrzałości mlecznej 8 Wyleganie roślin przed zbiorem (skala 9 o ) 9,0 9,0 9,0 9,0 8,8 9,0 9 Porażenie przez mączniaka (skala 9 o ) 8,5 9,0 7,9 8,7 6,4 8,3 10 Porażenie przez rdzę brunatną (skala 9 o ) 6,7 9,0 8,1 8,9 7,0 8,6 11 Porażenie przez septoriozę liści (skala 9 o ) 6,9 7,6 7,0 8,0 7,0 8,7 12 Porażenie przez brunatną plamistość liści (skala 9 o ) 7,1 7,2 7,5 8,1 13 Masa 1000 ziaren (g) 45,5 46,7 44,5 46,2 44,6 48,0 Wilgotność ziarna podczas 14 zbioru (%) 12,2 12,7 12,6 12,7 13,6 13,6 15 Plon ziarna (dt z ha) 69,6 85,1 92,5 110,4 107,4 128,3 Wyniki średnie z wszystkich badanych odmian. a 1 przeciętny poziom agrotechniki; a 2 wysoki poziom agrotechniki. Skala 9 o : 9 - oznacza stan najkorzystniejszy, 1 - oznacza stan najmniej korzystny. 6

7 Tabela 4. Pszenica ozima. Plon ziarna odmian w miejscowościach (%wzorca). Rok zbioru: 2017 Poziom a 1 Poziom a 2 Lp. Odmiana Lućmierz Masłowice Strzelce Lućmierz Masłowice Strzelce Wzorzec, dt z ha 69,6 92,5 107,4 85,1 110,4 128,3 odmiany jakościowe chlebowe (grupa A) 1 Tonacja Bamberka Natula Patras Florus Hondia RGT Kilimanjaro Arkadia Linus Praktik Delawar Leandrus

8 Tabela 4 cd. Pszenica ozima. Plon ziarna odmian w miejscowościach (%wzorca). Rok zbioru: 2017 Poziom a Lp. Odmiana 1 Poziom a 2 Lućmierz Masłowice Strzelce Lućmierz Masłowice Strzelce Wzorzec, dt z ha 69,6 92,5 107,4 85,1 110,4 128,3 odmiany chlebowe (grupa B) 13 KWS Ozon Artist Platin Fakir Janosch Pokusa Bartosz Bonanza Dolores Hybery F LG Jutta Medalistka Opcja Rivero odmiany pozostałe (grupa C) 27 Gimantis Frisky KWS Kiran RGT Kicker wzorzec wszystkie badane odmiany 8

9 Tabela 5. Pszenica ozima. Plon ziarna odmian (%wzorca). Lata zbioru: 2015, 2016, 2017 średnia, Plon ziarna w % wzorca Poziom a Lp. Odmiana Mrozoodporność 1 Poziom a 2 Średnia Średnia Wzorzec, dt z ha 89,8 82,0 79,3 83,7 108,0 90,6 87,4 95,3 odmiany jakościowe chlebowe (grupa A) 1 Tonacja 5, Bamberka Natula Patras Florus Hondia 5, RGT Kilimanjaro Arkadia * * 9 Linus * * 10 Praktik * * 11 Delawar * * 12 Leandrus * * 9

10 Tabela 5 cd. Pszenica ozima. Plon ziarna odmian (%wzorca). Lata zbioru: 2015, 2016, 2017, średnia Plon ziarna w % wzorca Poziom a Lp. Odmiana Mrozoodporność 1 Poziom a 2 Średnia Średnia Wzorzec, dt z ha 89,8 82,0 79,3 83,7 108,0 90,6 87,4 95,3 odmiany chlebowe (grupa B) 13 KWS Ozon Artist Platin * * 16 Fakir 4, * * 17 Janosch * * 18 Pokusa * * 19 Bartosz 3, Bonanza Dolores Hybery F 1 3, LG Jutta 5, Medalistka 5, Opcja Rivero 3, odmiany pozostałe (grupa C) 27 Gimantis 3, Frisky KWS Kiran RGT Kicker Liczba doświadczeń wzorzec: wszystkie badane odmiany * - średnia z dwóch lat; odmiany: Linus, Praktik, Delewar, Leandrus, Platin, Janosch, Pokusa badane w 2016 i 2017 roku, odmiana Fakir, Arkadia badane w 2015 i 2017 roku. W 2016 roku do syntezy wykorzystano wyniki z SDOO w Seroczynie z powodu wymarznięcia doświadczenia w ZDOO w Lućmierzu. 10

11 Tabela 6. Pszenica ozima. Porażenie odmian przez ważniejsze choroby na przeciętnym poziomie agrotechniki a 1 (odchylenia od wzorca). Liczba Lp. Odmiana lat badań Mączniak Rdza brunatna Septorioza liści Brunatna plamistość liści (DTR) Wzorzec, (skala 9 o ) 7,6 7,9 7,3 7,9 6,9 7,1 7,3 7,9 odmiany jakościowe chlebowe (grupa A) 1 Tonacja 3-1,0-1,3-0,9-0,9-0,3-0,4 0,0-0,5 2 Bamberka 3 0,1 0,0-0,1 0,0-0,1 0,0-0,3 0,0 3 Natula 3 0,3 0,2-0,9-0,4-0,9-0,4-0,3-0,3 4 Patras 3 0,3 0,3-0,9-0,1 0,1 0,0-0,8-0,6 5 Florus 3 0,6 0,3-0,9 0,0-0,9-0,5 0,2 0,3 6 Hondia 3 0,8 0,4 0,4 0,4-0,1-0,1-0,3-0,3 7 RGT Kilimanjaro 3 0,1 0,1 0,6 0,0 0,2 0,2 0,0 0,1 8 Arkadia 2-1,6-0,7* -0,4 0,0* -0,6-0,1* -0,5-0,2* 9 Linus 2 0,1 0,1* -0,8-0,7* 0,2 0,1* 1,0 0,7* 10 Praktik 2-0,4-0,4* 0,6 0,1* 0,2-0,2* 0,2 0,1* 11 Delawar 2 0,4 0,4* 1,2 0,8* 0,6 0,4* 0,0 0,1* 12 Leandrus 2-0,2-0,2* -0,1 0,2* -0,1 0,1* 0,0 0,1* 11

12 Tabela 6 cd. Pszenica ozima. Porażenie odmian przez ważniejsze choroby na przeciętnym poziomie agrotechniki a 1 (odchylenia od wzorca). Liczba Lp. Odmiana lat badań Mączniak Rdza brunatna Septorioza liści Brunatna plamistość liści (DTR) Wzorzec, (skala 9 o ) 7,6 7,9 7,3 7,9 6,9 7,1 7,3 7,9 odmiany chlebowe (grupa B) 13 KWS Ozon 3 0,3-0,3-1,3-0,4-0,9-0,3-1,0-0,4 14 Artist 3 0,3 0,3-0,9-0,2-0,9-0,5 0,0-0,1 15 Platin 2-0,7-0,5* 0,7 0,5* -0,1-0,3* 0,5 0,0* 16 Fakir 2 0,6 0,3* -0,1 0,2* -0,3-0,2* 0,2 0,2* 17 Janosch 2-1,7-1,1* 0,4 0,3* 0,3 0,3* 0,0 0,0* 18 Pokusa 2-0,6-0,2* -1,1-0,4* -0,4-0,2* -0,3-0,3* 19 Bartosz 1-0,2 0,2 0,2 0,0 20 Bonanza 1 0,4 0,1 0,4 0,2 21 Dolores 1 0,1 0,6 0,2-0,5 22 Hybery F 1 1 0,3 0,7 0,4 1,0 23 LG Jutta 1 0,8 0,4 0,6 0,7 24 Medalistka 1-0,7-1,3-0,6-0,3 25 Opcja 1 0,1 1,1 0,2-0,3 26 Rivero 1 0,9-0,1 0,2 0,0 odmiany pozostałe (grupa C) 27 Gimantis 1 0,6 1,1 0,9 0,2 28 Frisky 1 0,9 1,2 0,4 0,7 29 KWS Kiran 1 0,1 1,1 0,4-0,3 30 RGT Kicker 1-0,4-0,6 0,2-0,3 Liczba doświadczeń wzorzec: w latach wszystkie badane odmiany. W 2016 roku do syntezy wykorzystano wyniki z SDOO w Seroczynie z powodu wymarznięcia doświadczenia w ZDOO w Lućmierzu. W latach roku brunatną plamistość liści (DTR) oceniano w dwóch punktach doświadczalnych: w Lućmierzu i Masłowicach. *- średnia z dwóch lat; odmiany: Linus, Praktik, Delewar, Leandrus, Platin, Janosch, Pokusa badane w 2016 i 2017 roku, odmiana Fakir, Arkadia badana w 2015 i 2017 roku. 12

13 Tabela 7. Pszenica ozima. Ważniejsze właściwości rolniczo użytkowe odmian (odchylenia od wzorca). Lata zbioru: 2017, Wyleganie (skala 9 o ) Liczba Wysokość roślin Masa 1000 ziaren w fazie Lp. Odmiana lat przed zbiorem (cm) (g) dojrzałości mlecznej badań Wzorzec, (skala 9 o ) Poziom agrotechniki a 1 9,0 9,0 8,9 8, ,8 44,8 odmiany jakościowe chlebowe (grupa A) 1 Tonacja 3 0,0 0,0 0,1-0, ,5 2,9 2 Bamberka 3 0,0 0,0 0,1 0, ,4 1,5 3 Natula 3 0,0 0,0-0,1-0, ,7 1,4 4 Patras 3 0,0 0,0-0,1 0, ,9 4,7 5 Florus 3 0,0 0,0 0,1 0, ,4-1,7 6 Hondia 3 0,0 0,0 0,1 0, ,0 2,4 7 RGT Kilimanjaro 3 0,0 0,0 0,1 0, ,5 0,3 8 Arkadia 2 0,0 0,0* -0,2-0,1* 9 7* 0,5 0,9* 9 Linus 2 0,0 0,0* 0,1 0,1* -4-5* -2,2-2,1* 10 Praktik 2 0,0 0,0* 0,1 0,1* -10-9* -4,7-3,9* 11 Delawar 2 0,0 0,0* 0,1 0,1* -7-7* -2,9-4,0* 12 Leandrus 2 0,0 0,0* 0,1 0,1* -1 0* -3,7-3,5* 13

14 Tabela 7 cd. Pszenica ozima. Ważniejsze właściwości rolniczo użytkowe odmian (odchylenia od wzorca). Lata zbioru: 2017, Wyleganie (skala 9 o ) Liczba Wysokość roślin Masa 1000 ziaren w fazie Lp. Odmiana lat przed zbiorem (cm) (g) dojrzałości mlecznej badań Wzorzec, (skala 9 o ) Poziom agrotechniki a 1 9,0 9,0 8,9 8, ,8 44,8 odmiany chlebowe (grupa B) 13 KWS Ozon 3 0,0 0,0 0,1 0, ,5 1,8 14 Artist 3 0,0 0,0-0,2-0, ,0 1,8 15 Platin 2 0,0-0,1* 0,1 0,1* 1 4* -1,9-3,0* 16 Fakir 2 0,0 0,0* 0,1 0,0* 3 2* -0,3-1,4* 17 Janosch 2 0,0 0,0* -0,1 0,0* -1-2* 2,1 1,6* 18 Pokusa 2 0,0-0,1* -0,2-0,1* 8 8* 0,1 0,7* 19 Bartosz 1 0,0 0,1 4 0,6 20 Bonanza 1 0,0-0,1 0 1,8 21 Dolores 1 0,0-0,2-2 -0,4 22 Hybery F 1 1 0,0 0,1 5 1,9 23 LG Jutta 1 0,0 0,1-7 -2,6 24 Medalistka 1 0,0-0,4 12 4,6 25 Opcja 1 0,0 0,1-5 -1,8 26 Rivero 1 0,1 0-1,1 odmiany pozostałe (grupa C) 27 Gimantis 1 0,0 0,1-7 -0,3 28 Frisky 1 0,0-0,2-5 -1,1 29 KWS Kiran 1 0,0-0,1-3 0,1 30 RGT Kicker 1 0,0 0,1 0-4,5 Liczba doświadczeń wzorzec: w latach wszystkie badane odmiany. W 2016 roku do syntezy wykorzystano wyniki z SDOO w Seroczynie z powodu wymarznięcia doświadczenia w ZDOO w Lućmierzu. *- średnia z dwóch lat; odmiany: Linus, Praktik, Delewar, Leandrus, Platin, Janosch, Pokusa badane w 2016 i 2017 roku, odmiana Fakir, Arkadia badana w 2015 i 2017 roku. 14

15 Tabela 8. Pszenica ozima. Ważniejsze właściwości rolniczo użytkowe odmian (odchylenia od wzorca). Lata zbioru: 2017, Wyleganie (skala 9 o ) Liczba Wysokość roślin Masa 1000 ziaren w fazie Lp. Odmiana lat przed zbiorem (cm) (g) dojrzałości mlecznej badań Wzorzec, (skala 9 o ) Poziom agrotechniki a 2 9,0 9,0 9,0 8, ,9 45,7 odmiany jakościowe chlebowe (grupa A) 1 Tonacja 3 0,0 0,0 0,0 0, ,4 2,8 2 Bamberka 3 0,0 0,0 0,0 0, ,8 1,5 3 Natula 3 0,0 0,0 0,0 0, ,5 1,5 4 Patras 3 0,0 0,0 0,0 0, ,7 4,8 5 Florus 3 0,0 0,0 0,0 0, ,0-2,0 6 Hondia 3 0,0 0,0 0,0 0, ,5 3,1 7 RGT Kilimanjaro 3 0,0 0,0 0,0 0, ,6-0,2 8 Arkadia 2 0,0 0,0* 0,0 0,0* 9 7* 3,1 2,5* 9 Linus 2 0,0 0,1* 0,0 0,1* -1-3* -2,2-2,1* 10 Praktik 2 0,0 0,1* 0,0 0,1* -9-10* -5,5-4,3* 11 Delawar 2 0,0-0,1* 0,0 0,2* -5-5* -3,1-4,6* 12 Leandrus 2 0,0-0,1* 0,0 0,1* 1 0* -2,7-3,5* 15

16 Tabela 8 cd. Pszenica ozima. Ważniejsze właściwości rolniczo użytkowe odmian (odchylenia od wzorca). Lata zbioru: 2017, Wyleganie (skala 9 o ) Liczba Wysokość roślin Masa 1000 ziaren w fazie Lp. Odmiana lat przed zbiorem (cm) (g) dojrzałości mlecznej badań Wzorzec, (skala 9 o ) Poziom agrotechniki a 2 9,0 9,0 9,0 8, ,9 45,7 odmiany chlebowe (grupa B) 13 KWS Ozon 3 0,0 0,0 0,0 0, ,9 2,5 14 Artist 3 0,0 0,0 0,0 0, ,6 2,0 15 Platin 2 0,0 0,0* 0,0-0,1* 3 4* -2,4-3,4* 16 Fakir 2 0,0 0,0* 0,0 0,0* 3 3* -0,4-1,3* 17 Janosch 2 0,0 0,1* 0,0 0,2* 0-2* 2,1 1,8* 18 Pokusa 2 0,0 0,1* 0,0 0,1* 6 6* 0,2 0,6* 19 Bartosz 1 0,0 0,0 4 1,1 20 Bonanza 1 0,0 0,0-1 0,9 21 Dolores 1 0,0 0,0-3 -0,6 22 Hybery F 1 1 0,0 0,0 5 1,1 23 LG Jutta 1 0,0 0,0-6 -1,6 24 Medalistka 1 0,0 0,0 11 5,4 25 Opcja 1 0,0 0,0-5 -2,4 26 Rivero 1 0,0 0,0 1-1,9 odmiany pozostałe (grupa C) 27 Gimantis 1 0,0 0,0-6 -0,1 28 Frisky 1 0,0 0,0-5 -2,1 29 KWS Kiran 1 0,0 0,0-4 -1,7 30 RGT Kicker 1 0,0 0,0 0-4,0 Liczba doświadczeń wzorzec: w latach wszystkie badane odmiany. W 2016 roku do syntezy wykorzystano wyniki z SDOO w Seroczynie z powodu wymarznięcia doświadczenia w ZDOO w Lućmierzu. *- średnia z dwóch lat; odmiany: Linus, Praktik, Delewar, Leandrus, Platin, Janosch, Pokusa badane w 2016 i 2017 roku, odmiana Fakir, Arkadia badana w 2015 i 2017 roku. 16

17 17

18 2. Pszenica ozima oprac. mgr Ilona śpiewak W województwie łódzkim pszenica ozima ma znaczny udział w strukturze zasiewów i stanowi około 11%. Forma ozima pszenicy ma znaczenie strategiczne jako surowiec chlebowy i paszowy. W krajowym rejestrze odmian znajduje się obecnie 109 odmian pszenicy ozimej: 1 odmiana z grupy elitarnej (E), 52 odmian jakościowych chlebowych (A), 43 odmiany chlebowe (B), 1 odmiana na ciastka (K) oraz 12 odmian paszowych (C) - stan na roku. Analizując KR można zauważyć, iż w ostatnich latach zwiększa się liczba nowo zarejestrowanych odmian, głównie zagranicznych, niekiedy o małej zimotrwałości, których udział w rejestrze stanowi około 70%. Jednym z warunków decydujących o opłacalności uprawy pszenicy ozimej jest właściwy dobór odmian. Odmiany pszenicy wykazują znaczne zróżnicowanie cech rolniczych i użytkowych, dlatego też przed dokonaniem wyboru warto zapoznać się z wynikami plonowania odmian w różnych rejonach kraju, a także w poszczególnych województwach. Podstawowym rolniczym kryterium oceny odmian ozimych jest wielkość i jakość plonu, odporność na choroby oraz ich zimotrwałość. W województwie łódzkim w sezonie wegetacyjnym 2016/2017 w doświadczeniach Porejestrowego Doświadczalnictwa Odmianowego badano 30 odmian pszenicy ozimej. Analizie poddano 12 odmian jakościowych chlebowych (A), 14 odmian chlebowych (B) i 4 odmiany pastewne (C). Badania prowadzone były w ZDOO Lućmierz, ZDOO Masłowice i HR Strzelce, przy uprawie na dwóch, znacznie zróżnicowanych poziomach agrotechniki ściśle według metodyki COBORU. Agrotechnika na poziomie (A2) różniła się od agrotechniki na poziomie (A1) zwiększonym nawożeniem azotowym o 40 kg/ha, ochroną przed chorobami, stosowaniem dolistnych preparatów wieloskładnikowych oraz zapobieganiem wyleganiu z użyciem regulatora wzrostu. Na terenie województwa łódzkiego w doświadczeniach PDO średni plon pszenicy ozimej, który jest zarazem wartością wzorcową, przy podstawowym poziomie agrotechniki wyniósł ok. 9,0 t/ha. Odmienne warunki siedliskowe i pogodowe różnicowały wyniki uzyskane w w/w punktach doświadczalnych w sezonie wegetacyjnym 2016/2017. Najwyższe plony uzyskano w Strzelcach, gdzie pszenica na podstawowym poziomie agrotechniki (a1) plonowała 107,4 dt/ha, w pozostałych miejscowościach możliwości plonotwórcze odmian wyniosły odpowiednio: w Lućmierzu 69,6 dt/ha, w Masłowicach 92,5 dt/ha (tabela 4). Jesienią 2016 roku doświadczenia w poszczególnych punktach doświadczalnych zostały wysiane w przesuszoną rolę. Opady deszczu w październiku i listopadzie wyrównały bilans wodny w glebie, a pszenica w fazę zimowego spoczynku weszła w dobrej kondycji. Zima przebiegała łagodnie i nie przyniosła większych strat w uprawie ozimin, tak że odmiany o nieco niższej zimotrwałości mogły wykazać się swoim potencjałem plonotwórczym. Susza w miesiącu maju i w czerwcu negatywnie wpłynęła na plonowanie odmian, szczególnie w ZDOO w Lućmierzu. Najlepiej plonującą na obu poziomach agrotechniki okazała się odmiana mieszańcowa Hybery F 1. Na podstawowym poziomie intensywności uprawy dobrze plonowały kreacje: RGT Kilimanjaro, Platin, Opcja, Artist, Pokusa, Bartosz i Rivero. Pozytywny wpływ wyższego nawożenia azotowego przyczynił się do wzrostu plonotwórczego pszenicy ozimej średnio o 18,2 dt/ha. Najbardziej wdzięcznymi za taką uprawę były odmiany: Pokusa, Bartosz, Artist, Platin, Rivero, Medalistka i RGT Kilimanjaro (tabela 5). Susza w czasie wegetacji zminimalizowała wyleganie odmian (tabela 7). Wysokość odmiany jest warunkiem determinującym tę cechę. Odnotowano je przed zbiorem u odmiany Medalistka, ponieważ jej wysokość znacznie przekraczała procent wzorca. Sporadycznie wyległy odmiany: Arkadia, Pokusa i Frysky i one również były wyższe od pozostałych odmian. W ocenie zdrowotności uwzględniono tylko choroby najczęściej występujące: mączniak, rdza brunatna, septorioza liści i brunatna plamistość liści. Stopień porażenia chorobami był zróżnicowany (tabela 6). Należy podkreślić, że odmiany: Janosch, Arkadia, Tonacja, Platin, Pokusa cechowały się mniejszą odpornością na mączniaka, natomiast odmiany: Rivero, Frisky, Hondia i LG Jutta wykazały większą odporność na tę chorobę. Odmiany immunne na patogen rdzy brunatnej to: 1

19 Delawar, Frisky, Gimantis i KWS Kiran. Mniejszą odpornością wykazały się odmiany: KWS Ozon, Pokusa, Tonacja, Natula, Patras i Florus. Septoriozą liści najbardziej porażały się odmiany: KWS Ozon, Artist, Natula, Florus, Arkadia i Medalistka, a odmiany: Gimantis, Delawar i LG Jutta były bardziej odporne. Brunatną plamistość liści (DTR) oceniano tylko w Lućmierzu i Masłowicach. Tą chorobą najbardziej porażona była odmiana KWS Ozon, a odmiany Linus i Hybery F 1 wykazały oporność na infekcje DTR. Dorodność ziarna określa masa tysiąca ziaren i jest uważana za jeden z głównych elementów struktury plonu. Odmiany cechujące się dorodnym ziarnem to: Patras i Medalistka. Ich MTZ była znacznie wyższa niż pozostałych odmian (tabela 8). Mając na uwadze uzyskane wyniki z doświadczeń porejestrowych Łódzki Zespół PDO w 2018 roku podjął decyzję o utworzeniu dla pszenicy ozimej Listy Odmian Zalecanych do uprawy na terenie województwa łódzkiego. Odmiany te potwierdziły swoją wysoką wartość w ostatnim sezonie wegetacyjnym. Rekomendacja odmian ułatwia rolnikom dokonanie trafnego wyboru odmian najbardziej dostosowanych do lokalnych warunków gospodarowania. Przyczynia się do poprawy konkurencyjności firm hodowlanych, rodzimego nasiennictwa i rolnictwa. Dzięki tym listom rolnicy mają dostęp do wiarygodnej i obiektywnej informacji o odmianach w najważniejszych gatunkach roślin uprawnych. Lista Zalecanych odmian do uprawy (LOZ): 1. ARKADIA 6. MEDALISTKA R 2. ARTIST 7. NATULA 3. DELAWAR 8. PLATIN 4. HONDIA 9. POKUSA 5. LINUS 10. RGT KILIMANJARO R odmiana wstępnie rekomendowana, na podstawie dwuletnich wyników doświadczeń rejestrowych oraz wyników PDO z roku zbioru

20 Tabela 1. Pszenica ozima. Odmiany badane. Rok zbioru: 2017 Rok wpisania do Rok Krajoweg Odmiana włączenia Lp. o do LOZ Rejestru Odmian w Polsce Adres jednostki zachowującej odmianę, a w przypadku odmiany zagranicznej - pełnomocnika w Polsce Tonacja 2001 Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o. Grupa IHAR, ul. Główna 20, Strzelce 2 Bamberka 2009 Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o. Grupa IHAR, ul. Główna 20, Strzelce 3 Natula Małopolska Hodowla Roślin sp. z o.o. ul. Zbożowa 4, Kraków 4 Patras 2012 DSV Polska sp. z o.o. ul. Straszewska 70, Wągrowiec 5 Florus 2014 Saaten - Union Polska sp. z o.o. ul. Straszewska 70, Wągrowiec 6 Hondia DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. Choryń 27, Kościan 7 RGT Kilimanjaro RAGT Semences Polska sp. z o.o. ul. Sadowa 10A, Łysomice 8 Arkadia DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. Choryń 27, Kościan 9 Linus RAGT Semences Polska sp. z o.o. ul. Sadowa 10A, Łysomice 10 Praktik 2012 RAGT Semences Polska sp. z o.o. ul. Sadowa 10A, Łysomice 11 Delawar Syngenta Polska sp. z o. o. ul. Szamocka 8, Warszawa 12 Leandrus 2015 Strube Polska sp. z o.o. ul. Ostrowskiego 9, Wrocław 3

21 Tabela 1 cd. Pszenica ozima. Odmiany badane. Rok zbioru: 2017 Rok wpisania do Rok Krajoweg Odmiana włączenia Lp. o do LOZ Rejestru Odmian w Polsce Adres jednostki zachowującej odmianę, a w przypadku odmiany zagranicznej - pełnomocnika w Polsce KWS Ozon 2010 KWS Lochow Polska sp. z o.o. Kondratowice, ul. Słowiańska 5, Prusy 14 Artist DSV Polska sp. z o.o. ul. Straszewska 70, Wągrowiec 15 Platin Saaten - Union Polska sp. z o.o. ul. Straszewska 70, Wągrowiec 16 Fakir 2013 Syngenta Polska sp. z o. o. ul. Szamocka 8, Warszawa 17 Janosch 2015 Saaten - Union Polska sp. z o.o. ul. Straszewska 70, Wągrowiec 18 Pokusa Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o. Grupa IHAR, ul. Główna 20, Strzelce 19 Bartosz 2016 Saaten - Union Polska sp. z o.o. ul. Straszewska 70, Wągrowiec 20 Bonanza 2016 Saaten - Union Polska sp. z o.o. ul. Straszewska 70, Wągrowiec 21 Dolores 2016 Syngenta Polska sp. z o. o. ul. Szamocka 8, Warszawa 22 Hybery F Saaten - Union Polska sp. z o.o. ul. Straszewska 70, Wągrowiec 23 LG Jutta 2016 Limagrain Central Europe SE Spółka Europejska oddz. w Polsce, ul. Rataje 164, Poznań 24 Medalistka R Małopolska Hodowla Roślin sp. z o.o. ul. Zbożowa 4, Kraków 25 Opcja 2016 Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o. Grupa IHAR, ul. Główna 20, Strzelce 26 Rivero 2016 Saaten - Union Polska sp. z o.o. ul. Straszewska 70, Wągrowiec 27 Gimantis 2015 Saaten - Union Polska sp. z o.o. ul. Straszewska 70, Wągrowiec 28 Frisky 2016 Limagrain Central Europe SE Spółka Europejska oddz. w Polsce, ul. Rataje 164, Poznań 29 KWS Kiran 2016 KWS Lochow Polska sp. z o.o. Kondratowice, ul. Słowiańska 5, Prusy 30 RGT Kicker 2016 RAGT Semences Polska sp. z o.o. ul. Sadowa 10A, Łysomice 4

22 Tabela 2. Pszenica ozima. Warunki polowe doświadczeń. Rok zbioru: 2017 Miejscowość ZDOO Lućmierz ZDOO Masłowice HR Strzelce Powiat zgierski wieluński kutnowski Kompleks rolniczej przydatności gleby żytni dobry żytni bardzo dobry pszenny dobry Klasa bonitacyjna gleby IV b III b III b ph gleby w KCl 6,4 6,4 6,5 Przedplon groch siewny groch siewny jęczmień jary Data siewu (dzień, m-c, rok) Obsada nasion (szt/m 2 ) Data zbioru (dzień, m-c, rok) Nawożenie mineralne N na poziomie a 1 (kg/ha) N na poziomie a 2 (kg/ha) P 2 O 5 (kg/ha) 20, K 2 O (kg/ha) 106, Nawożenie dolistne preparatami wieloskładnikowymi na poziomie a 2 (l/ha) Agroleaf Power Total 3,0 kg Agroleaf Crop 5,0 kg Florovit 2,0 l Florovit 2,0 l Basfoilor 6,0 l Środki ochrony roślin Zaprawa nasienna (nazwa) Syrius 02 WS Syrius 02 WS Syrius 02 WS Herbicyd Komplet 560 SC 0,5 l Boxer 800 EC 3,0 l Mustang 306 SE 0,6 l (nazwa, Mustang 306 SE 0,6 l Diablo 306 SE 0,6 l Axial 50 EC 0,9 l dawka/ha) Atlantis 12 OD 0,45 l Insektycyd Fungicyd- pierwszy zabieg Fungicyd drugi zabieg Regulator wzrostu (nazwa, dawka/ha) (nazwa, dawka/ha) (nazwa, dawka/ha) (nazwa, dawka/ha) Fury 100 EW CS 0,1 l Karate Zeon 050 CS 0,1 l Pyrinex 480 EC 0,7 l (tylko na poziomie a 2 ) Soligor 425 EC 1,0 l Topsin M 500 SC 1,4 l Capalo 337,5 SE 1,5 l Falcon 460 EC 0,6 l Artea 330 EC 0,5 l Osiris 65 EC 1,5 l Cerone 480 SL 0,75 l 5 Cerone 480 SL 0,75 l Medax Top 350 SC 0,4 l Moddus 250 EC 0,2 l

23 Tabela 3. Pszenica ozima. Warunki ogólne doświadczeń. Rok zbioru: 2017 Lućmierz Masłowice Strzelce Lp. Cecha a 1 a 2 a 1 a 2 a 1 a 2 1 Stan roślin przed zimą (skala 9 o ) 7,7 8,9 2 Stan roślin po zimie (skala 9 o ) 7,5 8,6 3 Martwe rośliny (%) 0,0 0,0 4 Termin kłoszenia (dzień, m-c) Termin dojrzałości woskowej (dzień, m-c) Wysokość roślin (cm) Wyleganie roślin w fazie 7 (skala 9 o ) 9,0 9,0 9,0 9,0 9,0 9,0 dojrzałości mlecznej 8 Wyleganie roślin przed zbiorem (skala 9 o ) 9,0 9,0 9,0 9,0 8,8 9,0 9 Porażenie przez mączniaka (skala 9 o ) 8,5 9,0 7,9 8,7 6,4 8,3 10 Porażenie przez rdzę brunatną (skala 9 o ) 6,7 9,0 8,1 8,9 7,0 8,6 11 Porażenie przez septoriozę liści (skala 9 o ) 6,9 7,6 7,0 8,0 7,0 8,7 12 Porażenie przez brunatną plamistość liści (skala 9 o ) 7,1 7,2 7,5 8,1 13 Masa 1000 ziaren (g) 45,5 46,7 44,5 46,2 44,6 48,0 Wilgotność ziarna podczas 14 zbioru (%) 12,2 12,7 12,6 12,7 13,6 13,6 15 Plon ziarna (dt z ha) 69,6 85,1 92,5 110,4 107,4 128,3 Wyniki średnie z wszystkich badanych odmian. a 1 przeciętny poziom agrotechniki; a 2 wysoki poziom agrotechniki. Skala 9 o : 9 - oznacza stan najkorzystniejszy, 1 - oznacza stan najmniej korzystny. 6

24 Tabela 4. Pszenica ozima. Plon ziarna odmian w miejscowościach (%wzorca). Rok zbioru: 2017 Poziom a 1 Poziom a 2 Lp. Odmiana Lućmierz Masłowice Strzelce Lućmierz Masłowice Strzelce Wzorzec, dt z ha 69,6 92,5 107,4 85,1 110,4 128,3 odmiany jakościowe chlebowe (grupa A) 1 Tonacja Bamberka Natula Patras Florus Hondia RGT Kilimanjaro Arkadia Linus Praktik Delawar Leandrus

25 Tabela 4 cd. Pszenica ozima. Plon ziarna odmian w miejscowościach (%wzorca). Rok zbioru: 2017 Poziom a Lp. Odmiana 1 Poziom a 2 Lućmierz Masłowice Strzelce Lućmierz Masłowice Strzelce Wzorzec, dt z ha 69,6 92,5 107,4 85,1 110,4 128,3 odmiany chlebowe (grupa B) 13 KWS Ozon Artist Platin Fakir Janosch Pokusa Bartosz Bonanza Dolores Hybery F LG Jutta Medalistka Opcja Rivero odmiany pozostałe (grupa C) 27 Gimantis Frisky KWS Kiran RGT Kicker wzorzec wszystkie badane odmiany 8

26 Tabela 5. Pszenica ozima. Plon ziarna odmian (%wzorca). Lata zbioru: 2015, 2016, 2017 średnia, Plon ziarna w % wzorca Poziom a Lp. Odmiana Mrozoodporność 1 Poziom a 2 Średnia Średnia Wzorzec, dt z ha 89,8 82,0 79,3 83,7 108,0 90,6 87,4 95,3 odmiany jakościowe chlebowe (grupa A) 1 Tonacja 5, Bamberka Natula Patras Florus Hondia 5, RGT Kilimanjaro Arkadia * * 9 Linus * * 10 Praktik * * 11 Delawar * * 12 Leandrus * * 9

27 Tabela 5 cd. Pszenica ozima. Plon ziarna odmian (%wzorca). Lata zbioru: 2015, 2016, 2017, średnia Plon ziarna w % wzorca Poziom a Lp. Odmiana Mrozoodporność 1 Poziom a 2 Średnia Średnia Wzorzec, dt z ha 89,8 82,0 79,3 83,7 108,0 90,6 87,4 95,3 odmiany chlebowe (grupa B) 13 KWS Ozon Artist Platin * * 16 Fakir 4, * * 17 Janosch * * 18 Pokusa * * 19 Bartosz 3, Bonanza Dolores Hybery F 1 3, LG Jutta 5, Medalistka 5, Opcja Rivero 3, odmiany pozostałe (grupa C) 27 Gimantis 3, Frisky KWS Kiran RGT Kicker Liczba doświadczeń wzorzec: wszystkie badane odmiany * - średnia z dwóch lat; odmiany: Linus, Praktik, Delewar, Leandrus, Platin, Janosch, Pokusa badane w 2016 i 2017 roku, odmiana Fakir, Arkadia badane w 2015 i 2017 roku. W 2016 roku do syntezy wykorzystano wyniki z SDOO w Seroczynie z powodu wymarznięcia doświadczenia w ZDOO w Lućmierzu. 10

28 Tabela 6. Pszenica ozima. Porażenie odmian przez ważniejsze choroby na przeciętnym poziomie agrotechniki a 1 (odchylenia od wzorca). Liczba Lp. Odmiana lat badań Mączniak Rdza brunatna Septorioza liści Brunatna plamistość liści (DTR) Wzorzec, (skala 9 o ) 7,6 7,9 7,3 7,9 6,9 7,1 7,3 7,9 odmiany jakościowe chlebowe (grupa A) 1 Tonacja 3-1,0-1,3-0,9-0,9-0,3-0,4 0,0-0,5 2 Bamberka 3 0,1 0,0-0,1 0,0-0,1 0,0-0,3 0,0 3 Natula 3 0,3 0,2-0,9-0,4-0,9-0,4-0,3-0,3 4 Patras 3 0,3 0,3-0,9-0,1 0,1 0,0-0,8-0,6 5 Florus 3 0,6 0,3-0,9 0,0-0,9-0,5 0,2 0,3 6 Hondia 3 0,8 0,4 0,4 0,4-0,1-0,1-0,3-0,3 7 RGT Kilimanjaro 3 0,1 0,1 0,6 0,0 0,2 0,2 0,0 0,1 8 Arkadia 2-1,6-0,7* -0,4 0,0* -0,6-0,1* -0,5-0,2* 9 Linus 2 0,1 0,1* -0,8-0,7* 0,2 0,1* 1,0 0,7* 10 Praktik 2-0,4-0,4* 0,6 0,1* 0,2-0,2* 0,2 0,1* 11 Delawar 2 0,4 0,4* 1,2 0,8* 0,6 0,4* 0,0 0,1* 12 Leandrus 2-0,2-0,2* -0,1 0,2* -0,1 0,1* 0,0 0,1* 11

29 Tabela 6 cd. Pszenica ozima. Porażenie odmian przez ważniejsze choroby na przeciętnym poziomie agrotechniki a 1 (odchylenia od wzorca). Liczba Lp. Odmiana lat badań Mączniak Rdza brunatna Septorioza liści Brunatna plamistość liści (DTR) Wzorzec, (skala 9 o ) 7,6 7,9 7,3 7,9 6,9 7,1 7,3 7,9 odmiany chlebowe (grupa B) 13 KWS Ozon 3 0,3-0,3-1,3-0,4-0,9-0,3-1,0-0,4 14 Artist 3 0,3 0,3-0,9-0,2-0,9-0,5 0,0-0,1 15 Platin 2-0,7-0,5* 0,7 0,5* -0,1-0,3* 0,5 0,0* 16 Fakir 2 0,6 0,3* -0,1 0,2* -0,3-0,2* 0,2 0,2* 17 Janosch 2-1,7-1,1* 0,4 0,3* 0,3 0,3* 0,0 0,0* 18 Pokusa 2-0,6-0,2* -1,1-0,4* -0,4-0,2* -0,3-0,3* 19 Bartosz 1-0,2 0,2 0,2 0,0 20 Bonanza 1 0,4 0,1 0,4 0,2 21 Dolores 1 0,1 0,6 0,2-0,5 22 Hybery F 1 1 0,3 0,7 0,4 1,0 23 LG Jutta 1 0,8 0,4 0,6 0,7 24 Medalistka 1-0,7-1,3-0,6-0,3 25 Opcja 1 0,1 1,1 0,2-0,3 26 Rivero 1 0,9-0,1 0,2 0,0 odmiany pozostałe (grupa C) 27 Gimantis 1 0,6 1,1 0,9 0,2 28 Frisky 1 0,9 1,2 0,4 0,7 29 KWS Kiran 1 0,1 1,1 0,4-0,3 30 RGT Kicker 1-0,4-0,6 0,2-0,3 Liczba doświadczeń wzorzec: w latach wszystkie badane odmiany. W 2016 roku do syntezy wykorzystano wyniki z SDOO w Seroczynie z powodu wymarznięcia doświadczenia w ZDOO w Lućmierzu. W latach roku brunatną plamistość liści (DTR) oceniano w dwóch punktach doświadczalnych: w Lućmierzu i Masłowicach. *- średnia z dwóch lat; odmiany: Linus, Praktik, Delewar, Leandrus, Platin, Janosch, Pokusa badane w 2016 i 2017 roku, odmiana Fakir, Arkadia badana w 2015 i 2017 roku. 12

30 Tabela 7. Pszenica ozima. Ważniejsze właściwości rolniczo użytkowe odmian (odchylenia od wzorca). Lata zbioru: 2017, Wyleganie (skala 9 o ) Liczba Wysokość roślin Masa 1000 ziaren w fazie Lp. Odmiana lat przed zbiorem (cm) (g) dojrzałości mlecznej badań Wzorzec, (skala 9 o ) Poziom agrotechniki a 1 9,0 9,0 8,9 8, ,8 44,8 odmiany jakościowe chlebowe (grupa A) 1 Tonacja 3 0,0 0,0 0,1-0, ,5 2,9 2 Bamberka 3 0,0 0,0 0,1 0, ,4 1,5 3 Natula 3 0,0 0,0-0,1-0, ,7 1,4 4 Patras 3 0,0 0,0-0,1 0, ,9 4,7 5 Florus 3 0,0 0,0 0,1 0, ,4-1,7 6 Hondia 3 0,0 0,0 0,1 0, ,0 2,4 7 RGT Kilimanjaro 3 0,0 0,0 0,1 0, ,5 0,3 8 Arkadia 2 0,0 0,0* -0,2-0,1* 9 7* 0,5 0,9* 9 Linus 2 0,0 0,0* 0,1 0,1* -4-5* -2,2-2,1* 10 Praktik 2 0,0 0,0* 0,1 0,1* -10-9* -4,7-3,9* 11 Delawar 2 0,0 0,0* 0,1 0,1* -7-7* -2,9-4,0* 12 Leandrus 2 0,0 0,0* 0,1 0,1* -1 0* -3,7-3,5* 13

31 Tabela 7 cd. Pszenica ozima. Ważniejsze właściwości rolniczo użytkowe odmian (odchylenia od wzorca). Lata zbioru: 2017, Wyleganie (skala 9 o ) Liczba Wysokość roślin Masa 1000 ziaren w fazie Lp. Odmiana lat przed zbiorem (cm) (g) dojrzałości mlecznej badań Wzorzec, (skala 9 o ) Poziom agrotechniki a 1 9,0 9,0 8,9 8, ,8 44,8 odmiany chlebowe (grupa B) 13 KWS Ozon 3 0,0 0,0 0,1 0, ,5 1,8 14 Artist 3 0,0 0,0-0,2-0, ,0 1,8 15 Platin 2 0,0-0,1* 0,1 0,1* 1 4* -1,9-3,0* 16 Fakir 2 0,0 0,0* 0,1 0,0* 3 2* -0,3-1,4* 17 Janosch 2 0,0 0,0* -0,1 0,0* -1-2* 2,1 1,6* 18 Pokusa 2 0,0-0,1* -0,2-0,1* 8 8* 0,1 0,7* 19 Bartosz 1 0,0 0,1 4 0,6 20 Bonanza 1 0,0-0,1 0 1,8 21 Dolores 1 0,0-0,2-2 -0,4 22 Hybery F 1 1 0,0 0,1 5 1,9 23 LG Jutta 1 0,0 0,1-7 -2,6 24 Medalistka 1 0,0-0,4 12 4,6 25 Opcja 1 0,0 0,1-5 -1,8 26 Rivero 1 0,1 0-1,1 odmiany pozostałe (grupa C) 27 Gimantis 1 0,0 0,1-7 -0,3 28 Frisky 1 0,0-0,2-5 -1,1 29 KWS Kiran 1 0,0-0,1-3 0,1 30 RGT Kicker 1 0,0 0,1 0-4,5 Liczba doświadczeń wzorzec: w latach wszystkie badane odmiany. W 2016 roku do syntezy wykorzystano wyniki z SDOO w Seroczynie z powodu wymarznięcia doświadczenia w ZDOO w Lućmierzu. *- średnia z dwóch lat; odmiany: Linus, Praktik, Delewar, Leandrus, Platin, Janosch, Pokusa badane w 2016 i 2017 roku, odmiana Fakir, Arkadia badana w 2015 i 2017 roku. 14

32 Tabela 8. Pszenica ozima. Ważniejsze właściwości rolniczo użytkowe odmian (odchylenia od wzorca). Lata zbioru: 2017, Wyleganie (skala 9 o ) Liczba Wysokość roślin Masa 1000 ziaren w fazie Lp. Odmiana lat przed zbiorem (cm) (g) dojrzałości mlecznej badań Wzorzec, (skala 9 o ) Poziom agrotechniki a 2 9,0 9,0 9,0 8, ,9 45,7 odmiany jakościowe chlebowe (grupa A) 1 Tonacja 3 0,0 0,0 0,0 0, ,4 2,8 2 Bamberka 3 0,0 0,0 0,0 0, ,8 1,5 3 Natula 3 0,0 0,0 0,0 0, ,5 1,5 4 Patras 3 0,0 0,0 0,0 0, ,7 4,8 5 Florus 3 0,0 0,0 0,0 0, ,0-2,0 6 Hondia 3 0,0 0,0 0,0 0, ,5 3,1 7 RGT Kilimanjaro 3 0,0 0,0 0,0 0, ,6-0,2 8 Arkadia 2 0,0 0,0* 0,0 0,0* 9 7* 3,1 2,5* 9 Linus 2 0,0 0,1* 0,0 0,1* -1-3* -2,2-2,1* 10 Praktik 2 0,0 0,1* 0,0 0,1* -9-10* -5,5-4,3* 11 Delawar 2 0,0-0,1* 0,0 0,2* -5-5* -3,1-4,6* 12 Leandrus 2 0,0-0,1* 0,0 0,1* 1 0* -2,7-3,5* 15

33 Tabela 8 cd. Pszenica ozima. Ważniejsze właściwości rolniczo użytkowe odmian (odchylenia od wzorca). Lata zbioru: 2017, Wyleganie (skala 9 o ) Liczba Wysokość roślin Masa 1000 ziaren w fazie Lp. Odmiana lat przed zbiorem (cm) (g) dojrzałości mlecznej badań Wzorzec, (skala 9 o ) Poziom agrotechniki a 2 9,0 9,0 9,0 8, ,9 45,7 odmiany chlebowe (grupa B) 13 KWS Ozon 3 0,0 0,0 0,0 0, ,9 2,5 14 Artist 3 0,0 0,0 0,0 0, ,6 2,0 15 Platin 2 0,0 0,0* 0,0-0,1* 3 4* -2,4-3,4* 16 Fakir 2 0,0 0,0* 0,0 0,0* 3 3* -0,4-1,3* 17 Janosch 2 0,0 0,1* 0,0 0,2* 0-2* 2,1 1,8* 18 Pokusa 2 0,0 0,1* 0,0 0,1* 6 6* 0,2 0,6* 19 Bartosz 1 0,0 0,0 4 1,1 20 Bonanza 1 0,0 0,0-1 0,9 21 Dolores 1 0,0 0,0-3 -0,6 22 Hybery F 1 1 0,0 0,0 5 1,1 23 LG Jutta 1 0,0 0,0-6 -1,6 24 Medalistka 1 0,0 0,0 11 5,4 25 Opcja 1 0,0 0,0-5 -2,4 26 Rivero 1 0,0 0,0 1-1,9 odmiany pozostałe (grupa C) 27 Gimantis 1 0,0 0,0-6 -0,1 28 Frisky 1 0,0 0,0-5 -2,1 29 KWS Kiran 1 0,0 0,0-4 -1,7 30 RGT Kicker 1 0,0 0,0 0-4,0 Liczba doświadczeń wzorzec: w latach wszystkie badane odmiany. W 2016 roku do syntezy wykorzystano wyniki z SDOO w Seroczynie z powodu wymarznięcia doświadczenia w ZDOO w Lućmierzu. *- średnia z dwóch lat; odmiany: Linus, Praktik, Delewar, Leandrus, Platin, Janosch, Pokusa badane w 2016 i 2017 roku, odmiana Fakir, Arkadia badana w 2015 i 2017 roku. 16

34 17