2. Pszenica ozima (doświadczenie specjalne opóźniony termin siewu)

Transkrypt

1 2. Pszenica ozima (doświadczenie specjalne opóźniony termin siewu) Pszenica ozima jest rośliną o największym areale uprawy w naszym kraju, jej powierzchnia uprawy w ostatnich latach wynosi 1,8-2,0 mln ha. Zawdzięcza to dużemu potencjałowi plonowania oraz wszechstronnemu wykorzystaniu ziarna. Forma ozima pszenicy jest podstawowym zbożem chlebowym, gdyż dzięki większej wydajności mąki jest preferowana w skupie na cele młynarsko-piekarskie. Duża część wyprodukowanego ziarna przeznaczona jest także na paszę oraz na inne cele konsumpcyjne (ciastka, makarony, itp.). W krajowym rejestrze odmian znajduje się obecnie 83 odmiany pszenicy ozimej. Połowę z nich (41 odmian) stanowią odmiany zaliczane do grupy technologicznej jakościowej (A), 32 odmiany należą do grupy chlebowej (B), 2 odmiany - na ciastka (K) oraz 8 odmian pszenicy pozostałej (grupa C). W roku 2012 zarejestrowano 9 nowych odmian, w tym 3 odmiany jakościowe i 6 odmian chlebowych. Jesienią 2011 roku w województwie łódzkim założono doświadczenia z pszenicą ozimą w trzech punktach doświadczalnych: ZDOO Lućmierz, ZDOO Masłowice i HR Strzelce. Ze względu na warunki atmosferyczne panujące zimą 2012 roku (bardzo niskie temperatury przy braku okrywy śnieżnej) odmiany wymarzły, a doświadczenia wcześniej zakończono. Ze względu na brak danych, w publikacji wykorzystano jednoroczne wyniki z doświadczeń specjalnych S z opóźnionym terminem siewu, zlokalizowanych w Lućmierzu, w Masłowicach i w Strzelcach. Termin siewu odmian, we wszystkich trzech punktach doświadczalnych, przeprowadzony był w końcu pierwszej dekady listopada. Wschody odmian w Strzelcach odnotowano pod koniec listopada, w Masłowicach w pierwszej dekadzie stycznia, a w Lućmierzu odmiany szpilkowały pod koniec stycznia, natomiast pełne wschody pojawiły się dopiero w kwietniu. Duże różnice w plonowaniu odmian były konsekwencją mrozowych uszkodzeń roślin (Tabela 8). Największe straty w obsadzie, bo około 80% martwych roślin, wystąpiły w ZDOO w Masłowicach. Plonowanie odmian w tej miejscowości było najniższe (29,0 dt/ha), a obserwacje cech w sezonie wegetacyjnym wykonywano na 13 odmianach. Odmiany: Ostka Strzelecka, Bamberka, Bockris i Jenga wymarzły prawie w 100%. Nieco lepiej odmiany przezimowały w Strzelcach i Lućmierzu i w tych miejscowościach plonowanie było na podobnym poziomie. Największą mrozoodpornością cechowały się odmiany: Smuga, Wydma, Tanacja i Ludwig. Niewielkie nasilenie chorób było wynikiem słabej zwartości łanu. Obserwowano brak wylegania w fazie dojrzałości mlecznej. Niewielkie wyleganie przed zbiorem wystąpiło tylko w Lućmierzu. Zima sezonu 2011/2012 unaoczniła niewystarczający postęp hodowlany w mrozoodporności. Na ogół jednak wyższa mrozoodporność wiąże się z obniżoną plennością. Łagodne zimy w ostatnich latach spowodowały zbagatelizowanie tej cechy, a w uprawie na znaczeniu zyskiwały odmiany dobrze plonujące o obniżonej mrozoodporności. Lista Odmian Zalecanych do uprawy (LOZ): 1. Nutka 6. Mewa 11. Skagen 2. Tonacja 7. Zyta 12. KWS Ozon 3. Ludwig 8. Muszelka 4. Wydma 9. Bamberka 5. Smuga 10. Natula 1

2 Tabela 1. Pszenica ozima. Odmiany badane. Rok zbioru: 2012 Rok wpisania do Rok Krajowego Odmiana włączenia Lp. Rejestru do LOZ Odmian w Polsce Kod kraju pochodzenia Adres jednostki zachowującej odmianę, a w przypadku odmiany zagranicznej - pełnomocnika w Polsce Zyta PL Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o. Grupa IHAR, ul. Główna 20, Strzelce 2 Tonacja PL Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o. Grupa IHAR, ul. Główna 20, Strzelce 3 Smuga PL DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o., Choryń 27, Kościan 4 Wydma PL Hodowla Roślin Smolice sp. z o.o. Grupa IHAR, Smolice 146, Kobylin 5 Boomer 2006 PL RAGT Semences Polska sp. z o.o. ul. Sadowa 10A, Łysomice 6 Ludwig PL DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o., Choryń 27, Kościan 7 Ostka Strzelecka 2006 PL Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o. Grupa IHAR, ul. Główna 20, Strzelce 8 Akteur 2007 PL DSV Polska sp. z o.o. ul. Straszewska 70, Wągrowiec 9 Figura 2007 PL DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. Choryń 27, Kościan 10 Bamberka PL Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o. Grupa IHAR, ul. Główna 20, Strzelce 11 Bockris 2010 PL Saaten - Union Polska sp. z o.o. ul. Straszewska 70, Węgrowiec 12 Nutka PL Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o. Grupa IHAR, ul. Główna 20, Strzelce 13 Garantus 2007 PL RAGT Semences Polska sp. z o.o. ul. Sadowa 10A, Łysomice 14 Jenga 2008 PL Saaten - Union Polska sp. z o.o. ul. Straszewska 70, Węgrowiec 15 Mulan 2008 PL Saaten - Union Polska sp. z o.o. ul. Straszewska 70, Węgrowiec 16 Muszelka PL DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. Choryń 27, Kościan 17 KWS Ozon PL KWS Lochow Polska sp. z o.o. Kondratowice, ul. Słowiańska 5, Prusy 2

3 Tabela 2. Pszenica ozima. Warunki polowe doświadczeń. Rok zbioru: 2012 Miejscowość SDOO Lućmierz SDOO Masłowice HR Strzelce Powiat Zgierski Wieluński Kutnowski Kompleks rolniczej przydatności gleby żytni dobry żytni bardzo dobry pszenny dobry Klasa bonitacyjna gleby IV b III b II a ph gleby w KCl 5,1 7,3 6,3-6,6 Przedplon pszenżyto ozime gorczyca burak cukrowy Data siewu (dzień, m-c, rok) Obsada nasion (szt/m 2 ) Data zbioru (dzień, m-c, rok) Nawożenie mineralne N (kg/ha) P 2 O 5 (kg/ha) K 2 O (kg/ha) Nawożenie dolistne preparatami wieloskładnikowymi na poziomie a 2 (l/ha) Florovit 0,75 l Aminoplant 1,5 l Środki ochrony roślin Florovit 1,0 l Florovit 1,0 l Siarczan Magnezu + Plonvit Z + Tytanit 6,0 kg + 1,0 l ml Zaprawa nasienna (nazwa) Oxafun T 65 Oxafun T 65 Kinto Duo 080 FS Herbicyd Insektycyd (nazwa,dawka/ha) (nazwa,dawka/ha) Attribut 70 WG 60 g Mustang 306 SE 0,4 l Starane Super 101 SE 0,4 l Karate Zeon 050 CS 0,1 lx2 Sumi-Alpha 050 EC 0,25 l Mustang Forte 195 SE - 1,0 l Karate Zeon 050 CS 0,1 l Fastac 100 EC 0,12 l Maraton 375 SC 4,0 l Fungicyd- pierwszy zabieg (nazwa,dawka/ha) Zenit 575 EC 1,0 l Sarfun 500 SC 0,1 l Capalo 337,5 SE 1,0 l Fungicyd drugi zabieg (nazwa,dawka/ha) Acanto 250 SC 1,0 l Artea 330 EC 0,5 l Swing Top 183 SC 0,6 +0,4 l Regulator wzrostu (nazwa,dawka/ha) Cerone 480 SL 0,75 l Moddus 250 EC + Antywylegacz płynny 675 SL 0,2 l + 0,8 l 3

4 Tabela 3. Pszenica ozima. Warunki ogólne doświadczeń. Rok zbioru: 2012 Lp. Cecha Lućmierz Masłowice Strzelce 1 Stan roślin przed zimą (skala 9 o ) 9,0 9,0 9,0 2 Stan roślin po zimie (skala 9 o ) 3,1 3,5 4,0 3 Martwe rośliny (%) 40,4 78,3 4 Termin kłoszenia (dzień, m- c) Termin dojrzałości woskowej (dzień, m- c) Wysokość roślin (cm) 78,9 82,5 78,3 7 Wyleganie roślin w fazie dojrzałości mlecznej (skala 9 o ) 9,0 9,0 8 Wyleganie roślin przed zbiorem (skala 9 o ) 8,8 9,0 9 Porażenie przez mączniaka (skala 9 o ) 8,1 8,0 8,4 10 Porażenie przez rdzę brunatną (skala 9 o ) 9,0 8,3 8,3 11 Porażenie przez septoriozę liści (skala 9 o ) 8,4 7,9 8,1 12 Porażenie przez septoriozę plew (skala 9 o ) 8,0 8,5 13 Masa 1000 ziaren (g) 42,7 38,3 14 Wilgotność ziarna podczas zbioru (%) 12,6 13,8 15,5 15 Plon ziarna (dt z ha) 58,4 29,0 60,5 Wyniki średnie z wszystkich badanych odmian Skala 9 o : 9 - oznacza stan najkorzystniejszy, 1 - oznacza stan najmniej korzystny 4

5 Tabela 4 Pszenica ozima. Plon ziarna odmian w miejscowościach (%wzorca). Rok zbioru: 2012 Odmiana Mrozoodporność Lućmierz Masłowice Strzelce Wzorzec, dt z ha 58,4 29,0 60,5 1 Zyta 2, Tonacja 5, Smuga 5, Wydma 4, Boomer Ludwig Ostka Strzelecka 4, Akteur 3, Figura 4, Bamberka 3, Bockris 2, Nutka Garantus Jenga Mulan Muszelka KWS Ozon 3, wzorzec wszystkie badane odmiany 5

6 Tabela 6 Pszenica ozima. Porażenie odmian przez ważniejsze choroby na przeciętnym poziomie agrotechniki a 1 (odchylenia od wzorca). Liczba Mączniak Rdza brunatna Septorioza liści Septorioza plew Lp. Odmiana lat badań Wzorzec, (skala 9 o ) 8,2 8,5 8,1 8,3 1 Zyta 1-0,6-0,2 0,3 0,1 2 Tonacja 1-0,5-0,1 0,2 0,3 3 Smuga 1-0,1-0,3-1,0 0,4 4 Wydma 1-0,3-0,2-0,4 0,4 5 Boomer 1 0,2 0,5 0,2-0,4 6 Ludwig 1 0,0 0,1 0,0 0,6 7 Ostka Strzelecka 1-0,2 0,0 0,0-0,5 8 Akteur 1-0,6 0,1 0,1 0,4 9 Figura 1 0,3 0,0 0,0 0,2 10 Bamberka 1 0,8 0,2 0,5-1,3 11 Bockris 1 0,6 0,5 0,4 0,0 12 Nutka 1-0,6-0,3 0,0 0,2 13 Garantus 1 0,4-0,2 0,0-0,8 14 Jenga 1-0,4 0,5 0,5-1,5 15 Mulan 1 0,2 0,5 0,1 0,0 16 Muszelka 1 0,6-0,4-0,1-1,1 17 KWS Ozon 1 0,6 0,2-0,1 0,5 Liczba doświadczeń Wzorzec: w roku 2012 wszystkie badane odmiany. Wyniki pochodzą tylko z tych doświadczeń, w których dana choroba wystąpiła; wyższa wartość oznacza ocenę korzystniejszą. Septorioza plew określona tylko w dwóch punktach: w ZDOO w Masłowicach i ZDOO w Lućmierzu. W ZDOO w Masłowicach choroby oceniono na 13 odmianach. Brak oceny porażenia chorobami na 4 wymarzniętych odmianach: Bockris, Ostka Strzelecka, Jenga, Bamberka 6

7 Tabela 7 Pszenica ozima. Ważniejsze właściwości rolniczo użytkowe odmian (odchylenia od wzorca). Wyleganie (skala 9 o ) Liczba w fazie Lp. Odmiana lat przed zbiorem dojrzałości mlecznej badań Wysokość roślin (cm) Masa 1000 ziaren (g) Wzorzec, (skala 9 o ) 9,0 8, ,5 1 Zyta 1 0,0-0,5 12 4,1 2 Tonacja 1 0,0 0,1 7 5,4 3 Smuga 1 0,0-0,4 3 1,7 4 Wydma 1 0,0 0,1 1-0,3 5 Boomer 1 0,0 0, ,0 6 Ludwig 1 0,0-0,3 16 4,8 7 Ostka Strzelecka 1 0,0 0,1 1-0,5 8 Akteur 1 0,0 0,1 3-0,8 9 Figura 1 0,0 0,0 4 1,8 10 Bamberka 1 0,0 0,1-6 2,8 11 Bockris 1 0,0 0,1-3 7,5 12 Nutka 1 0,0 0,1 6 2,8 13 Garantus 1 0,0 0,1-6 -8,2 14 Jenga 1 0,0 0, ,9 15 Mulan 1 0,0 0,1-2 -0,6 16 Muszelka 1 0,0 0, ,9 17 KWS Ozon 1 0,0 0,1-5 3,2 Wzorzec: w roku 2012 wszystkie badane odmiany Wyniki oceny wylegania i MTZ pochodzą tylko z dwóch punktów: w ZDOO w Masłowicach i ZDOO w Lućmierzu. W ZDOO w Masłowicach cechy oceniano na 13 odmianach. Brak ocen na 4 wymarzniętych odmianach: Bockris, Ostka Strzelecka, Jenga, Bamberka. 7

8 Tabela 8 Pszenica ozima. Przezimowanie odmian w poszczególnych punktach doświadczalnych w 2012 roku. Lp. Odmiana Stan roślin po zimie (skala 9 o ) Procent martwych roślin (%) Lućmierz Masłowice Strzelce Lućmierz Masłowice Strzelce 1 Zyta 2,0 3,3 6, Tonacja 3,3 5,5 6, Smuga 5,3 6,8 7, Wydma 5,0 6,5 6, Boomer 2,5 3,3 3, Ludwig 5,0 6,0 4, Ostka Strzelecka 2,0 1,5 4, Akteur 3,3 2,5 3, Figura 3,3 2,8 3, Bamberka 2,3 2,0 3, Bockris 3,3 2,3 1, Nutka 3,5 4,3 6, Garantus 1,5 2,5 2, Jenga 1,3 1,0 2, Mulan 2,3 2,5 3, Muszelka 2,8 2,8 2, KWS Ozon 3,5 3,8 4, Procent martwych roślin oceniono tylko w dwóch punktach: w ZDOO w Masłowicach i ZDOO w Lućmierzu. 8