Pszenżyto ozime. Uwagi ogólne. Wyniki doświadczeń

Transkrypt

1 Pszenżyto ozime Uwagi ogólne W sezonie wegetacyjnym 2011/, w ramach PDOiR w rejonie warmińsko-mazurskim, prowadzone były dwa doświadczenia z pszenżytem. Zlokalizowano je w stacjach doświadczalnych we Wrócikowie i Rychlikach. W bieżącym roku opracowanie zostało wzbogacone o dane z doświadczenia w ZDOO Marianowo, z sąsiedniego województwa podlaskiego, w celu poszerzenia informacji o badanych odmianach. Badano 18 odmian ( 12 tradycyjnych i 6 krótkosłomych) wybranych przez Wojewódzki Zespół PDOiR. Spośród tych odmian 8 znajdowało się w minionym roku na liście odmian zalecanych do uprawy w województwie warmińsko-mazurskim. W na LZO wpisano Tulus i Atletico, a wycofano odmiany Trigold i Baltiko. Aktualnie tworzą ją odmiany: Todan, Aliko, Algoso, Pizarro, Tulus, Borwo, Pigmej i Atletico. Doświadczenia założono w dwóch powtórzeniach. Były to doświadczenia dwuczynnikowe, gdzie pierwszym czynnikiem były odmiany, a drugim poziomy agrotechniki (dodatkowym czynnikiem w ZDOO Rychliki był przedplon zbożowy). Celem tych badań było sprawdzenie wartości gospodarczej wybranych odmian w warunkach regionu północnego oraz określenie ich reakcji na zróżnicowaną agrotechnikę. Wyboru środków ochrony roślin do zabiegów dokonali prowadzący doświadczenia. Preparaty te były zarejestrowane w Polsce i znajdowały się w oryginalnych opakowaniach. Na obu poziomach agrotechnicznych w uzasadnionych przypadkach zwalczano również szkodniki. Wyniki doświadczeń W porównaniu do roku ubiegłego, uzyskane plony pszenżyta ozimego w roku były znacznie wyższe we Wrócikowie natomiast w Rychlikach pszenżyto ozime plonowało nieco niżej. Średni plon na poziomie a 1 wyniósł we Wrócikowie 80,9 dt/ha, w Rychlikach 76,8 dt/ha natomiast w Marianowie 69,2 dt/ha. Przy zastosowaniu metod agrotechniki intensywnej (a 2 ), we Wrócikowie uzyskano średni plon ziarna w wysokości 88,1 dt/ha, w Marianowie 80,3 dt/ha a w Rychlikach 75,8 dt/ha (tabela 3). W Rychlikach brak przyrostu plonu na poziomie a 2 spowodowany był znacznym wylegnięciem odmian na doświadczeniu. W ostatnim roku wśród odmian tradycyjnych najwyżej plonowały na poziomie a 1 i a 2 : Fredro, Algoso, Tulus i badana pierwszy rok odmiana Borowik. Z odmian krótkosłomych wyróżniły się badane pierwszy rok Mikado i Agostino. W trzyleciu najwyższy stabilny plon, na poziomie a 1 i a 2 uzyskały tradycyjne odmiany Algoso, Tulus i Pizarro. Natomiast wśród odmian krótkosłomych na poziomie a 1 najwyżej plonowało Atletico (tabela 5).

2 Porażenie przez choroby analizowano na poziomie podstawowym a 1 (bez stosowania fungicydów). Wyższą odpornością na większość patogenów cechowały się pszenżyta: Todan, Pizarro, Borwo i Pigmej. Najbardziej podatne na mączniaka było Elpaso i Algoso, a wśród odmian krótkosłomych Baltiko i Atletico. Większą podatność na rdzę brunatną wykazały Algoso i krótkosłoma Baltiko. Największą podatność na septoriozę liści zaobserwowano u odmiany Elpaso, Algoso i Baltiko. Na septoriozę plew najbardziej podatna okazała się odmiana Aliko, Cerber i badane pierwszy rok Bereniko. W minionym sezonie wystąpiła na pszenżycie również pleśń śniegowa. Wyższą wrażliwość na tego patogena wykazały Trigold, Tulus, Atletico oraz Mikado (tabela 6). Wyleganie w fazie dojrzałości mlecznej, zarówno na poziomie a 1 jak i a 2, wystąpiło tylko w Marianowie. Na obu poziomach agrotechniki najbardziej podatne na wyleganie w fazie dojrzałości mlecznej i przed zbiorem okazały się odmiany: Bereniko, Maestozo oraz Aliko (tabela 7). Znaczne pogłębienie wylegania nastąpiło przed zbiorem szczególnie w ZDOO Rychliki. W pszenżytach masa tysiąca ziaren (MTZ) w roku wyniosła średnio na poziomie a 1 44,1 g i podobnie na a 2 44,1 g. Najgrubszym ziarnem na obu poziomach charakteryzowały się odmiany Todan, Borowik i Atletico. Ponadto na poziomie a 2 wysoką MTZ miało Algoso. Najdrobniejszym ziarnem cechowały się odmiany Elpaso, Cerber i Bereniko

3 Tabela 1. Pszenżyto ozime. Odmiany badane. Rok zbioru: Odmiana Kod kraju pochodzenia Rok wpisania do Krajowego Rejestru Odmian w Polsce* Rok wpisania do LZO Hodowca (jednostka prowadząca hodowlę zachowawczą lub dla odmian zagranicznych krajowy przedstawiciel) 1. Todan PL Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o. Grupa IHAR ul. Główna 20; PL Strzelce 2. Aliko PL Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o. Grupa IHAR ul. Główna 20; PL Strzelce 3. Algoso PL DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. Choryń 27; PL Kościan 4. Pizarro PL DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. Choryń 27; PL Kościan 5. Trigold DE 2008 KWS Lochow Polska sp. z o.o. Kondratowice ul. Słowiańska 5; PL Prusy 6. Tulus DE 2009 Saaten-Union Polska sp. z o. o. ul. Straszewska 70; PL Wągrowiec 7. Cerber PL 2010 Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o. Grupa IHAR ul. Główna 20; PL Strzelce 8. Elpaso PL 2010 DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. Choryń 27; PL Kościan 9. Fredro PL 2010 DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. Choryń 27; PL Kościan 10. Bereniko PL 2011 DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. Choryń 27; PL Kościan 11. Borowik PL 2011 Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o. Grupa IHAR ul. Główna 20; PL Strzelce 12. Maestozo PL 2011 DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. Choryń 27; PL Kościan 13. Baltiko PL 2006 DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. Choryń 27; PL Kościan 14. Borwo PL Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o. Grupa IHAR ul. Główna 20; PL Strzelce 15. Pigmej PL Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o. Grupa IHAR ul. Główna 20; PL Strzelce 16. Atletico PL 2009 DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. Choryń 27; PL Kościan 17. Agostino NL 2011 Lantmannen SW Seed sp. z o.o. ul. Terenowa 6g; PL Wrocław 18. Mikado PL 2011 DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. Choryń 27; PL Kościan * - według "Listy odmian roślin rolniczych wpisanych do krajowego rejestru w Polsce"

4 Tabela 2. Pszenżyto ozime. Warunki polowe doświadczeń. Rok zbioru: Miejscowość SDOO Wrócikowo pow. Olsztyn ZDOO Rychliki pow. Elbląg ZDOO Marianowo woj. podlaskie Kompleks rolniczej przydatności gleby pszenny dobry pszenny dobry żytni dobry Klasa bonitacji gleby III b III b IV b ph gleby w KCl 6,83 6,11 5,6 Przedplon bobik pszenica ozima groch pastewny Data siewu Obsada nasion (szt./m 2 ) Data zbioru Nawożenie mineralne N na poziomie a 1 (kg/ha) N na poziomie a 2 (kg/ha) P 2 O 5 (kg/ha) K 2 O (kg/ha) Nawożenie dolistne preparatami wieloskładnikowymi na poziomie a 2 (nazwa, dawka/ha) Zboża Total Extra (3 kg); Basfoliar 36 Extra (9 l) Basfoliar 36 Extra (2 x 10 l) Basfoliar 36 Extra (2 x 10 l) Środki ochrony roślin Zaprawa nasienna (nazwa) Funaben Plus 02 WS Funaben Plus 02 WS Sarfun T 65 DS Herbicyd (nazwa, dawka/ha) Legato Plus 600 SC (1,5l) Mustang 306 SE (0,5l) Insektycyd (nazwa, dawka/ha) Fastac 100 EC (0,1 l) Snajper 600 SC (1,5 l); Puma Uniwersal 069 EW (1,2 l); Granstar 75 WG + Starane 250 EC (15 g+0,3 l) Patriot 100 EC (0,0625 l) Huzar Activ 387 OD (1 l) - tylko na poziomie a 2 Fungicyd - pierwszy zabieg (nazwa, dawka/ha) Mondatak 450 EC (1 l) Duett Ultra 497 SC (0,6 l) Alert 375 SC (1 l) Fungicyd - drugi zabieg (nazwa, dawka/ha) Falcon 460 EC (0,6 l) Sokół 460 EC (0,6 l) Artea 330 SE (0,5 l) Regulator wzrostu (nazwa, dawka/ha) Moddus 250 EC (0,6 l) Moddus 250 EC (0,6 l) Cerone 480 SL ( 1 l)

5 Tabela 3. Pszenżyto ozime. Wyniki ogólne doświadczeń. Rok zbioru: Wyszczególnienie Wrócikowo Rychliki Marianowo a 1 a 2 a 1 a 2 a 1 a 2 1. Stan roślin przed zimą (skala 9 ) 5,9 5,9 8,0 8,0 8,4 8,4 2. Stan roślin po zimie (skala 9 ) 7,4 7,3 8,7 9 8,2 8,1 3. Martwe rośliny (%) 8,5 7,1 5,3 5,0 3,2 3,3 4. Termin kłoszenia (data) Termin dojrzałości woskowej (data) Wysokość roślin (cm) Wyleganie roślin w fazie dojrzałości mlecznej (skala 9 ) ,1 8,3 8. Wyleganie roślin przed zbiorem (skala 9 ) 9 9 5,1 2,3 5,3 5,1 9. Porażenie przez choroby (skala 9 ): -pleśń śniegowa 8,8 8,7 8,9 8,9 8,0 8,1 -mączniak prawdziwy 6,4 8,5 7,9 8,7 4,8 6,0 -rdza brunatna 8,5 9 7,8 8,8 8,1 9 -septorioza liści 7,5 8,7 8,6 8,9 4,4 6,7 -septorioza plew 7, rynchosporioza Masa 1000 ziaren (przy wilgotności 14%) (g) 44,6 46,3 50,3 49,5 37,4 36,5 11. Wilgotność ziarna podczas zbioru (%) 17,6 17,8 14,0 13,7 13,7 14,2 12. Plon ziarna (przy wilgotności 14%) (dt/ha) 80,9 88,1 76,8 75,8 69,2 80,3 Wyniki średnie ze wszystkich badanych odmian a 1 - przeciętny poziom agrotechniki; a 2 - wysoki poziom agrotechniki Skala 9 : 9 - oznacza stan najkorzystniejszy, 1 - oznacza stan najmniej korzystny

6 Tabela 4. Pszenżyto ozime. Plon ziarna odmian w miejscowościach (% wzorca). Rok zbioru: przy wilgotności ziarna 14% Odmiana Poziom a 1 Poziom a 2 Wrócikowo Rychliki Marianowo Wrócikowo Rychliki Marianowo Wzorzec (dt/ha) 82,9 76,6 72,9 90,8 75,7 79,3 1. Todan Aliko Algoso w Pizarro Trigold Tulus Cerber Elpaso w Fredro w Bereniko Borowik Maestozo Baltiko Borwo w Pigmej Atletico Agostino Mikado w - odmiany wchodzące w skład wzorca w roku Tabela 5. Pszenżyto ozime. Plon ziarna odmian (% wzorca). Lata zbioru:, przy wilgotności ziarna 14% Odmiana Liczba lat badań a 1 a 2 Mrozoodporność Wzorzec (dt/ha) 77,5 84,7 75,0 81,1 79,1 82,0 95,8 82,3 88,8 86,7 1. Todan 3 5, Aliko Algoso w Pizarro Trigold 3 2, Tulus Cerber 2 2, Elpaso w Fredro w 2 4, Bereniko Borowik 1 5, Maestozo Baltiko 3 4, Borwo w 3 5, Pigmej Atletico 3 3, Agostino 1 3, Mikado Liczba doświadczeń w - odmiany wchodzące w skład wzorca i 2011; wzorzec Moderato, Algoso, Grenado, Borwo 2011-

7 Tabela 6. Pszenżyto ozime. Porażenie odmian przez ważniejsze choroby na przeciętnym poziomie agrotechniki a 1 (odchylenia od wzorca). Lata zbioru:, Odmiana Pleśń Liczba Mączniak Rdza brunatna Septorioza liści Septorioza plew śniegowa lat badań Wzorzec (skala 9º) 5,5 7,0 7,5 7,9 6,4 7,1 7,5 7,2 8,8 8,5 1. Todan 3 1,7 1,4 0,3 0,1 0,6 0,7 0,5 0,8-0,4-0,3 2. Aliko 3 0,7 0,6 0,0 0,0 0,1 0,2-1,0 0,1 0,2 0,5 3. Algoso w 3-0,8-0,1-2,0-1,3-0,4-0,3 0,0-0,5-0,1 0,1 4. Pizarro 3 3,5 2,0 1,0 0,7 1,1 0,8 0,5 0,6-0,4 0,2 5. Trigold 3 0,0 0,0 0,7 0,5-0,2-0,3 0,5-0,4-1,3-0,3 6. Tulus 3 1,5 1,2 0,8 0,4 0,8 0,4-0,5-0,2-0,6 0,1 7. Cerber 2 1,0-1,5-0,5 - -1,5-0,2 0,5 8. Elpaso w 2-1,2 - -0,2 - -1,2 - -0,5 - -0,1 0,1 9. Fredro w 2 0,7-0,8-0,5 - -0,5-0,2-0,3 10. Bereniko 1 2,5-1,0-1,1 - -1,0 - -0,1-11. Borowik 1 1,8-0,8-1,0-0,5-0,2-12. Maestozo 1 2,5-1,3-0,5 - -0,5-0,2-13. Baltiko 3-1,0-1,2-1,2-1,3-0,4-0,3-0,5 -,2-0,1 0,1 14. Borwo w 3 1,3 0,8 1,3 0,7 1,1 0,9 1,0 1,1-0,1 0,1 15. Pigmej 3 2,2 1,5 1,3 0,8 0,8 0,6 0,0 0,3-0,1 0,3 16. Atletico 3-0,7 0,1 1,2 0,6 0,5 0,1-0,5-0,4-0,6 0,1 17 Agostino 1 3,0-1,3-1,3 - -0,5 - -0,3-18. Mikado 1 1,2-1,3-0,8-0,5 - -0,6 - Liczba doświadczeń Wyniki pochodzą jedynie z doświadczeń, w których wystąpiło dane zjawisko, wyższa wartość oznacza ocenę korzystniejszą w - odmiany wchodzące w skład wzorca i 2011; wzorzec Moderato, Algoso, Grenado, Borwo.

8 Tabela 7. Pszenżyto ozime. Ważniejsze właściwości rolniczo-użytkowe odmian (odchylenia od wzorca). Lata zbioru:, Odmiana Wyleganie (skala 9º) Liczba lat w fazie doj.mlecznej przed zbiorem badań Poziom agrotechniki a 1 Wysokość roślin (cm) Masa 1000 ziaren (g) Wzorzec (skala 9º) 9 8,9 4,9 7, ,5 42,5 1. Todan 3 0,0-1,2 0,3-0, ,2 4,4 2. Aliko 3-2,5-2,7-3,2-1, ,4 0,1 3. Algoso w 3 0,0-0,2-1,2 0, ,1 3,0 4. Pizarro 3-0,5-0,9-0,4-0, ,1 0,5 5. Trigold 3 0,0-0,9 1,1-0, ,5 1,5 6. Tulus 3-1,0-0,4 0,1 0, ,6 2,9 7. Cerber 2-0,5-0,4-0, ,6-8. Elpaso w 2 0,0 0,1 0, ,0-9. Fredro w 2 0,0 0,1-1, ,0-10. Bereniko 1-5,5 - -2, ,4-11. Borowik 1 0,0-2, ,8-12. Maestozo 1-6,5 - -2, ,2-13. Baltiko 3 0,0 0,1 3,3 1, ,9-0,7 14. Borwo w 3 0,0 0,1 2,6 1, ,9 1,6 15. Pigmej 3 0,0 0,1 2,6 0, ,8-1,6 16. Atletico 3 0,0 0,1 3,6 1, ,6 3,7 17 Agostino 1 0,0 - -1, ,8-18. Mikado 1 0,0-3, ,1 - Liczba doświadczeń Poziom agrotechniki a 2 Wzorzec (skala 9º) 9 9 3,2 6, ,0 43,2 1. Todan 3 0,0 0,0 0,8 0, ,1 4,7 2. Aliko 3-2,5-2,5-2,2-1, ,4 0,2 3. Algoso w 3 0,0 0,0-1,2-0, ,8 4,5 4. Pizarro 3-2,0-1,5-1,4-0, ,8-0,6 5. Trigold 3 0,0-0,8 2,1 0, ,6 1,6 6. Tulus 3-0,5-0,3-0,2 0, ,1 1,3 7. Cerber 2 0,0 0,0 0, ,6-8. Elpaso w 2 0,0 0,0 1, ,1-9. Fredro w 2 0,0 0,0-1, ,3-10. Bereniko 1-3,0 - -2, ,7-11. Borowik 1 0,0-2, ,1-12. Maestozo 1-5,5 - -2, ,0-13. Baltiko 3 0,0 0,0 4,1 1, ,9-0,3 14. Borwo w 3 0,0 0,0 1,1 0, ,0-0,2 15. Pigmej 3 0,0 0,0 1,1-0, ,9-1,4 16. Atletico 3 0,0 0,0 4,3 1, ,7 1,9 17 Agostino 1 0,0 - -0, ,5-18. Mikado 1 0,0-3, , Wyleganie: wyniki pochodzą jedynie z doświadczeń, w których wystąpiło dane zjawisko; wyższa wartość oznacza ocenę korzystniejszą w - odmiany wchodzące w skład wzorca i 2011; wzorzec Moderato, Algoso, Grenado, Borwo.