4. Żyto ozime 1. BRASETTO 4. DOMIR 7. STANKO 2. DAŃ. AMBER 5. MINELLO 8. VISELLO 3. DAŃ. DIAMENT 6. PALAZZO

Transkrypt

1 4. Żyto ozime Powierzchnia uprawy żyta ozimego jest znacząca i ustępuje jedynie pszenicy ozimej i mieszankom zbożowym. W minionym trzyleciu żyto ozime zajmowało około 17% powierzchni uprawy wszystkich zbóż. W 2011 roku do Krajowego Rejestru Odmian wpisano trzy nowe odmiany żyta ozimego, w tym dwie populacyjne Horyzo i Armand, oraz jedną mieszańcową SU Drive. Odmiany Horyzo i Armand pochodzą z krajowej hodowli, natomiast hodowcą odmiany SU Drive jest niemiecka firma HYBRO Saatzucht. W roku 2010 na wniosek hodowcy skreślono pupulacyjne odmiany Hegro, Warko i Wibro oraz mieszańcowe Fernando, Picasso i Nawid. Obecnie Krajowy Rejestr obejmuje 35 odmian żyta ozimego, z których 34 przeznaczonych jest do uprawy na ziarno a jedna Pastar na cele zielonkowe. W rejestrze nadal dominują odmiany populacyjne (20), jednak udział odmian mieszańcowych (13) i syntetycznych (2) ciągle rośnie. Formy zagraniczne (niemieckie) stanowią 38% Krajowego Rejestru żyta ozimego na ziarno, są to głównie odmiany mieszańcowe. Obecnie nie prowadzi się badań z uprawą żyta na zieloną masę. W doświadczeniach porejestrowych, realizowanych na terenie województwa łódzkiego w sezonie 2010/2011 badano 12 odmian żyta ozimego (tabela 1.), w tym 5 odmian populacyjnych i 7 mieszańcowych. Ścisłe dwuczynnikowe doświadczenia odmianowe założono w Lućmierzu, Masłowicach i Sulejowie. Pierwszy czynnik stanowiły odmiany, drugi poziomy agrotechniczne. Warunki polowe doświadczeń założonych w naszych placówkach przedstawiono w tabeli 2. Na podstawowym poziomie agrotechniki (a1) nawożenie azotowe kształtowało się od 60 kg czystego składnika w przeliczeniu na ha w Lućmierzu przy V klasie gleby, 80 kg\ha w Sulejowie przy IV klasie, do 93 kg\ha w Masłowicach przy III klasie glebowej. Wyższy poziom agrotechniki to wyższe od podstawowego o 40 kg\ha nawożenie azotowe. W Masłowicach wysokość nawożenia fosforem i potasem kształtowała się następująco: 30 kg P/ha, 100 kg K/ha, natomiast w Lućmierzu zastosowano 19 kg P/ha i 87 kg K/ha a w Sulejowie 60 kg P/ha i 90 kg K / ha. Stosowanie środków ochrony roślin było zgodne z zaleceniami IOR-u. Zabiegi herbicydowe i insektycydowe przeprowadzono na dwóch poziomach agrotechnicznych. Dodatkowo na poziomie a2 zastosowano antywylegacz, prowadzono także ochronę przeciwko chorobom grzybowym oraz dolistne nawożenie mikroelementowe. Szczegółowe dane dotyczące zabiegów agrotechnicznych w poszczególnych punktach doświadczalnych podano w tabeli 2. Plony ziarna żyta ozimego w doświadczeniach w 2011 roku były dość wysokie, ale znacznie niższe niż w latach ubiegłych i kształtowały się następująco 6,3 t/ha w uprawie podstawowej (a1) i 7,1 t/ha w uprawie intensywnej (a2). Dla porównania w roku 2010 zebrano 6,7 t/ha w uprawie podstawowej (a1) i 9,0 t/ha w uprawie intensywnej (a2) a w roku 2009: 8,3 t/ha w uprawie podstawowej (a1) i 9,8 t/ha w uprawie intensywnej (a2). Możliwości plonotwórcze odmian w największym stopniu zostały wykorzystane w Sulejowie, gdzie na podstawowym poziomie agrotechniki (a1) średni plon ziarna badanych odmian wynosił 7,0 t/ha i 8,2 t/ha na poziomie a2. Niższy plon żyta ozimego uzyskano w Masłowicach, gdzie zbiory ziarna na poziomie a1 wynosiły 6,4 t\ha i 7,7 t/ha na poziomie a2 i w Lućmierzu odpowiednio 5,3 i 6,2 t\ha. W grupie odmian populacyjnych w roku 2011 najwyżej plonowała odmiana Stanko oraz Dańkowskie Amber. W grupie odmian mieszańcowych w 2011 roku najlepiej Minello i Brasetto. Odmiany cechujące się dorodnym ziarnem to: Dańkowskie Amber, Dańkowskie Diament, Balistic,. Porażenie przez choroby w roku 2011 było dość znaczne. Obecnie najczęściej spotykanymi chorobami w uprawie tego zboża są: rynchosporioza, rdza brunatna i źdźbłowa oraz mączniak prawdziwy. Szczegółowe porażenie przez choroby zamieszczono w tabelach 4 7. W Polsce uprawia się w większości odmiany populacyjne, chociaż w ostatnim czasie wyraźnie wzrósł udział odmian mieszańcowych w kwalifikacji polowej plantacji nasiennych. W roku 2011 największe znaczenie w nasiennictwie miała odmiana Dańkowskie Diament. Łódzki Wojewódzki Zespół PDOiR zdecydował o utworzeniu dla żyta ozimego Listy Zalecanych Odmian do uprawy na terenie województwa, wytyczną były uzyskane wyniki z doświadczeń porejestrowych. Poniższa lista powinna ułatwić rolnikom dokonanie wyboru odmiany najbardziej dostosowanej do lokalnych warunków gospodarowania. Lista Zalecanych odmian do uprawy (LZO) na rok 2012: 1. BRASETTO 4. DOMIR 7. STANKO 2. DAŃ. AMBER 5. MINELLO 8. VISELLO 3. DAŃ. DIAMENT 6. PALAZZO 32

2 Tabela 1 Żyto ozime. Odmiany badane. Rok zbioru: 2011 Rok wpisania do Krajowego Rejestru Odmian w Polsce Rok włączenia do LZO Kod kraju pochodzenia Adres jednostki zachowującej odmianę, a w przypadku odmiany zagranicznej - - pełnomocnika w Polsce Bosmo 2001 PL Hodowla Roślin Smolice sp. z o.o. Grupa IHAR, Smolice 146, Kobylin 2 Rostockie 2002 PL Hodowla Roślin Smolice sp. z o.o. Grupa IHAR, Smolice 146, Kobylin 3 Dań. Diament PL DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. Choryń 27, Kościan 4 Stanko PL Dr Stanisław Remenda, Antoniny 3/6, Leszno 5 Dań. Amber PL DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. Choryń 27, Kościan 6 Balistic 2007 PL KWS Lochow Polska sp. z o.o. Kondratowice, ul. Słowiańska 5, Prusy 7 Visello PL KWS Lochow Polska sp. z o.o. Kondratowice, ul. Słowiańska 5, Prusy 8 Minello PL KWS Lochow Polska sp. z o.o. Kondratowice, ul. Słowiańska 5, Prusy 9 Brasetto PL KWS Lochow Polska sp. z o.o. Kondratowice, ul. Słowiańska 5, Prusy 10 Gonello 2009 PL KWS Lochow Polska sp. z o.o. Kondratowice, ul. Słowiańska 5, Prusy 11 Palazzo PL KWS Lochow Polska sp. z o.o. Kondratowice, ul. Słowiańska 5, Prusy 12 SU Skaltio 2010 PL Saaten - Union Polska sp. z o.o. ul. Straszewska 70, Węgrowiec 33

3 Tabela 2 Żyto ozime. Warunki polowe doświadczeń. Rok zbioru: 2011 Miejscowość Masłowice Lućmierz Sulejów Powiat Wieluński Zgierski Piotrkowski Kompleks rolniczej przydatności gleby żytni dobry żytni dobry pszenny dobry Klasa bonitacyjna gleby IV a V III b PH gleby w KCl 6,20 (lekko kwaśny) 6,20 (lekko kwaśny) 5,84 (lekko kwaśny) Przedplon rzepak groch siewny groch siewny Data siewu (dzień, m-c, rok) Obsada nasion (szt/m 2 ) Data zbioru (dzień, m-c, rok) N na poziomie a 1 (kg/ha) N na poziomie a 2 (kg/ha) P 2 O 5 (kg/ha) K 2 O (kg/ha) Nawożenie dolistne preparatami wieloskładnikowymi na poziomie a 2 (l/ha) Florovit 1,0 l Florovit 1,0 l Ekolist Standard 4,0 l Extra Z 1,0 l Maximus Extra N 5,0 kg Maximus Extra Mg 3,0 kg Zaprawa nasienna (nazwa) Oxafun T 75 DS./WS Funaben T Scenic 080 FS Herbicyd (nazwa, dawka/ha) Cougar 600 SC 1,5 l Mustang 306 SE 0,6 l Huzar Activ 387 OD 1,0 l Huzar Activ 387 OD 1,0 l Insektycyd (nazwa, dawka/ha) - Karate Zeon 050 C S 0,1 l Pirimor 500 WG 0,1 kg/ Karate Zeon 050 C S 0,1 l Fungicyd- pierwszy zabieg (nazwa, dawka/ha) Sarfun 500 SC 0,4 l Artea 330 EC 0,5 l Tilt Turbo 575 EC 1,0 l Fungicyd drugi zabieg (nazwa, dawka/ha) Prosaro 250 EC 1,0 l Fandango 200 EC 1,0 l Artea 330 EC 0,5 l Regulator wzrostu (nazwa, dawka/ha) Cerone 480 SL 1,0 l Cerone 480 SL 1,0 l Antywylegacz Płynny 675 SL 2,0 l 34

4 Tabela 3 Żyto ozime. Warunki ogólne doświadczeń. Rok zbioru: 2011 Cecha Masłowice Lućmierz Sulejów a 1 a 2 a 1 a 2 a 1 a 2 1 Stan roślin przed zimą (skala 9 o ) 9,0 8,8 8,8 2 Stan roślin po zimie (skala 9 o ) 8,4 8,8 8,2 3 Martwe rośliny (%) 2,6 4,2 1,0 4 Pleśń śniegowa (skala 9 o ) 8,3 9,0 7,4 5 Termin kłoszenia (dzień, m-c) Termin dojrzałości woskowej (dzień, m-c) Wysokość roślin (cm) Wyleganie roślin w fazie dojrzałości mlecznej (skala 9 o ) 8,6 9,0 9,0 9,0 6,7 7,5 9 Wyleganie roślin przed zbiorem (skala 9 o ) 7,4 8,7 6,5 7,8 5,2 5,3 10 Porażenie przez mączniaka (skala 9 o ) 7,8 8,8 8,3 8, Porażenie przez rdzę brunatną (skala 9 o ) 7,0 8,3 7,9 9,0 6,0 8,8 12 Porażenie przez rdzę źdźbłową (skala 9 o ) 9,0 9,0 8,2 8,8 6,9 9,0 13 Porażenie przez rynchosporiozę (skala 9 o ) 7,7 8,8 7,3 8,3 6,3 8,8 14 Masa 1000 ziaren (g) 36,2 37,8 31,8 32,4 36,5 38,0 15 Wilgotność ziarna podczas zbioru (%) 16,6 16,5 12,8 12,6 13,1 12,5 16 Plon ziarna (dt z ha) 64,1 68,3 53,1 61,7 70,2 82,2 Wyniki średnie z wszystkich badanych odmian a 1 przeciętny poziom agrotechniki; a 2 wysoki poziom agrotechniki Skala 9 o : 9 oznacza stan najkorzystniejszy, 1 oznacza stan najmniej korzystny 35

5 Tabela 4 Żyto ozime. Plon ziarna odmian w miejscowościach (%wzorca). Rok zbioru: 2011 Poziom a 1 Poziom a 2 Lućmierz Masłowice Sulejów Lućmierz Masłowice Sulejów Wzorzec, dt z ha 53,1 64,1 70,2 61,7 68,3 82,2 1 Bosmo Rostockie Dań. Diament Stanko Dań. Amber Balistic Visello Minello Brasetto Gonello Palazzo SU Skaltio Wzorzec wszystkie badane odmiany, w Sulejowie nie badano odmiany Rostockie 36

6 Tabela 5 Żyto ozime. Plon ziarna odmian (%wzorca). Lata zbioru: 2011, 2010, Plon ziarna w % wzorca Poziom a 1 Poziom a 2 Średnia Średnia Wzorzec, dt z ha 62,5 66,4 82,6 70,5 70,7 89,4 97,4 85,8 1 Bosmo Rostockie Dań. Diament Stanko * * 5 Dań. Amber Balistic Visello * * 8 Minello Brasetto * * 10 Gonello * * 11 Palazzo * * 12 SU Skaltio Liczba doświadczeń Wzorzec: w roku 2011 wszystkie badane odmiany, w roku 2010 Bosmo, Rostockie, Dańkowskie Diament, Balistic, Minello, Brasetto, Palazzo, w roku 2009 Bosmo, Rostockie, Dańkowskie Diament, Stanko, Visello, Minello i Balistic. Liczba doświadczeń dla okresu odnosi się do odmian badanych trzy lata, dla badanych dwa lata jest odpowiednio mniejsza; * średnia z dwóch lat. 37

7 Tabela 6 Żyto ozime. Porażenie odmian przez ważniejsze choroby na przeciętnym poziomie agrotechniki a 1 (odchylenia od wzorca). Lata zbioru: 2011, Liczba lat badań Mączniak Rdza brunatna Rdza źdźbłowa Rynchosporioza Wzorzec (skala 9 o ) 8,4 8,3 6,9 6,9 8,0 7,1 7,0 1 Bosmo 3 0,4 0,2 0,9 0,5 0,6 0,0 0,2 2 Rostockie 3 0,4 0,2 1,3 1,2 1,0 0,4 0,3 3 Dań. Diament 3-0,4-0,6-0,6-0,3 0,5-0,1 0,1 4 Stanko 2-0,2-0,3* -0,4-0,1 0,3-0,1 0,1* 5 Dań. Amber 1 0,1 0,2 1,0-0,8 6 Balistic 3 0,1 0,1-0,6-0,1 0,1 0,0 0,4 7 Visello 2-0,6-0,1* 0,1 0,4 0,1 0,0-0,3* 8 Minello 3-0,1 0,0 0,6 0,6-0,5 0,2 0,1 9 Brasetto 2 0,1 0,2* -0,3-0,1-0,4 0,5 0,3* 10 Gonello 2 0,3 0,0* -0,6-0,2-0,7-0,5-0,1* 11 Palazzo 2 0,3 0,1* -0,3-0,5-1,2 0,2 0,1* 12 SU Skaltio 1-0,6 0,6-0,0 0,4 Liczba doświadczeń Wyniki pochodzą tylko z tych doświadczeń, w których dana choroba wystąpiła; wyższa wartość oznacza ocenę korzystniejszą Wzorzec: w roku 2011 wszystkie badane odmiany, w roku Bosmo, Rostockie, Dańkowskie Diament, Balistic, Minello, Brasetto, Palazzo, w roku 2009 Bosmo, Rostockie, Dańkowskie Diament, Stanko, Visello, Minello i Balistic. Liczba doświadczeń dla okresu odnosi się do odmian badanych trzy lata, dla badanych dwa lata jest odpowiednio mniejsza; *- średnia z dwóch lat. 38

8 Tabela 7 Żyto ozime. Ważniejsze właściwości rolniczo użytkowe odmian (odchylenia od wzorca). Lata zbioru: 2011, Wyleganie (skala 9 o ) Liczba Wysokość roślin w fazie lat przed zbiorem (cm) dojrzałości mlecznej badań Masa 1000 ziaren (g) Poziom agrotechniki a 1 Wzorzec (skala 9 o ) 8,1 7,5 6,5 6,0 135,8 136,2 35,1 33,8 1 Bosmo 3-0,1-0,2-0,8-0,5 14,9 13,4 0,9 0,4 2 Rostockie 3 0,4-0,0 0,3-0,1 13,5 11,6-1,5-0,4 3 Dań. Diament 3 0,4 0,1 0,2-0,1 2,4 2,1 1,5-0,9 4 Stanko 2 0,4 0,4* 0,4 0,5* 4,6 5,7* -0,8-1,0* 5 Dań. Amber 1 0,2 0,5 3,1 1,7 6 Balistic 3-0,1 0,2-0,6-0,1-12,8-9,5 1,7 3,3 7 Visello 2-0,3-0,1* -0,5-0,1* -7,1-3,9* -1,3 0,2* 8 Minello 3 0,2 0,1 0,5 0,3-0,9-2,9-1,0-1,5 9 Brasetto 2 0,2-0,2* 0,5 0,0* -2,4-2,7* -0,0-1,5* 10 Gonello 2-0,1-0,3* -0,3-0,3* -8,1-9,6* -3,2-1,7* 11 Palazzo 2-0,3-0,0* 0,0 0,3* -0,8 0,4* 0,0 0,5* 12 SU Skaltio 1-0,4-0,8 0,1-0,3 Liczba doświadczeń

9 cd. tabeli 7 Liczba lat badań Wyleganie (skala 9 o ) w fazie przed zbiorem dojrzałości mlecznej Wysokość roślin (cm) Masa 1000 ziaren (g) Poziom agrotechniki a 2 Wzorzec (skala 9 o ) 8,5 8,3 7,9 7,4 121,4 121,4 36,4 37,3 1 Bosmo 3-0,1-0,1-0,4-0,3 14,9 13,9 1,5 1,5 2 Rostockie 3 0,5 0,1 0,4-0,2 9,1 9,9-2,5-0,7 3 Dań. Diament 3 0,0-0,0-0,0-0,1 1,1 1,7 1,9-0,9 4 Stanko 2 0,2 0,1* -0,0 0,1* 3,9 4,8* -0,9-1,0* 5 Dań. Amber 1 0,2-0,9 2,9 3,5 6 Balistic 3 0,0 0,1-1,0-0,3-8,9-8,2 1,5 2,3 7 Visello 2 0,2 0,1* -1,0-0,3* -5,8-5,3* 0,4 0,7* 8 Minello 3 0,0-0,1-0,7-0,4 1,1-1,5-1,1-2,2 9 Brasetto 2 0,2-0,4* -0,4-0,8* -3,9-3,0* -0,3 0,1* 10 Gonello 2-0,1 0,0* -0,7-0,6* -10,1-10,8* -3,3-2,6* 11 Palazzo 2-0,3 0,1* -0,7 0,0* -4,8-2,6* -1,0-0,0* 12 SU Skaltio 1-0,3-1,5 3,9-1,6 Liczba doświadczeń Wyniki pochodzą tylko z tych doświadczeń, w których dana choroba wystąpiła; wyższa wartość oznacza ocenę korzystniejszą Wzorzec: w roku 2011 wszystkie badane odmiany, w roku Bosmo, Rostockie, Dańkowskie Diament, Balistic, Minello, Brasetto, Palazzo, w roku 2009 Bosmo, Rostockie, Dańkowskie Diament, Stanko, Visello, Minello i Balistic. Liczba doświadczeń dla okresu odnosi się do odmian badanych trzy lata, dla badanych dwa lata jest odpowiednio mniejsza; *- średnia z dwóch lat. 40