Rok włącze nia do LOZ. Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o. Grupa IHAR, ul. Główna 20, PL Strzelce 2 Bingo

Transkrypt

1 8. Owies Według danych GUS, powierzchnia uprawy owsa w 2016 roku stanowiła około 6,5% ogólnych zasiewów zbóż w Polsce i od lat utrzymuje się na zbliżonym poziomie. Zainteresowanie produkcją jest wciąż niewielkie w stosunku do korzyści, jakie wynikają ze specyficznych właściwości i zalet tego gatunku. Owies jest mało wymagający pod względem warunków uprawy i tańszy w produkcji niż inne zboża. Doskonale wykorzystuje składniki pokarmowe znajdujące się w glebie, jest tolerancyjny na zakwaszenie podłoża i wykazuje dużą konkurencyjność w stosunku do chwastów. Jako jedyna roślina zbożowa nie jest porażany przez choroby podstawy źdźbła i nie uczestniczy w łańcuchu żywicielskim patogenów. Przy dużym udziale zbóż, powyżej 70%, w strukturze zasiewów w naszym kraju, włączenie owsa w płodozmian jest doskonałym rozwiązaniem, zwłaszcza w rolnictwie zrównoważonym. W 2016 roku Krajowy Rejestr (KR) obejmował 29 odmian owsa, w tym 5 nagoziarnistych i 1 o brązowej barwie plewki. Prace hodowlane, mające na celu obniżenie zawartości łuski, wpłynęły na poprawę wartości pokarmowej ziarna. Owies i produkty owsiane są ważnym źródłem wielu cennych składników o znaczeniu odżywczym i biologicznym. Na uwagę zasługuje najwyższy wśród zbóż poziom frakcji rozpuszczalnej błonnika pokarmowego, aminokwasów egzogennych i składników mineralnych. Uprawiany w warunkach ekologicznych może być cennym surowcem do produkcji zdrowej żywności. Nowoczesne technologie i procesy frakcjonowania składników owsa dają możliwości wszechstronnego wykorzystania ziarna w przemyśle: farmaceutycznym, kosmetycznym, chemicznym, a także jako ekologicznego nośnika energii. W województwie łódzkim do doświadczeń PDO przyjęto 6 odmian owsa. Testowane odmiany pochodziły z hodowli krajowej (tabela 1). Doświadczenia odmianowe z owsem, prowadzone na jednym poziomie agrotechniki, zlokalizowano w trzech miejscowościach: Sulejowie, Lućmierzu i Strzelcach. Warunki polowe doświadczeń przedstawiono w tabeli 2. Na najlepszym kompleksie glebowym założono doświadczenie w Strzelcach, natomiast na najsłabszym w Lućmierzu. Nawożenie azotowe stosowano w ilości: 91 kg/ha w Sulejowie, 88 kg/ha w Lućmierzu i 70 kg/ha w Strzelcach. Nawożenie fosforowe wynosiło w ilości od 60 do 25 kg/ha, zaś potasowe: 96 kg/ha w Lućmierzu, 90 kg/ha w Strzelcach i 70 kg/ha w Sulejowie. Warunki agrometeorologiczne w bieżącym sezonie wegetacyjnym były niekorzystne. Chłodna i sucha wiosna spowolniła tempo wegetacji, zwłaszcza na glebach słabych. Opady w czerwcu poprawiły stan uwilgotnienia podłoża. Wysokie temperatury spowodowały jednak podsychanie roślin i znaczne skrócenie procesu nalewania ziarna. Skutkowało to obniżeniem wysokości i jakości plonów. Według danych GUS za rok 2016, zbiory owsa w Polsce były o blisko 16% większe niż ubiegłoroczne. Podobny wynik uzyskano w doświadczeniach PDO, realizowanych w województwie łódzkim. Średni plon owsa w 2016 roku wyniósł 66,4 dt/ha (tabela 5). Wynik ten jest o blisko 15% wyższy od plonów uzyskanych w 2015 roku i zbliżony do średniej za wielolecie. W roku 2016 najwyżej plonował owies w Strzelcach - ponad 8 t/ha. W Sulejowie i Lućmierzu zbiory były na podobnym poziomie około 6 t/ha. Największym plonem, od dwóch lat, cechuje się odmiana Nawigator. Wartość wzorca za lata przekroczyła także odmiana Bingo, natomiast Krezus w trzech badanych latach plonował poniżej średniej. W 2016 roku porażenie owsa przez choroby było nieznaczne (tabela 6). Badane odmiany utrzymują od lat odporność na mączniaka. Z większym nasileniem w bieżącym sezonie wystąpiła helmintosporioza. Podatność na porażenie wykazują odmiany Paskal i Nawigator. Rdza wieńcowa w 2016 roku nie wystąpiła a w wieloleciu brak zróżnicowania w odporności na tę chorobę. Ważniejsze cechy rolniczo użytkowe odmian przedstawiono w tabeli 7. Średni udział łuski w ziarnie owsa, w roku 2016, był zbliżony do wyniku uzyskanego za lata Najmniejszą zawartość łuski posiadają odmiany Bingo i Nawigator, najwyższą zaś Krezus. Dużą

2 odpornością na wyleganie, za wielolecie, wyróżnia się odmiana Krezus, natomiast badana drugi rok odmiana Paskal wykazała największą skłonność do wylegania. Wysokość roślin w roku 2016 była znacznie poniżej średniej za wielolecie. Najwyższymi odmianami w latach były Nawigator i Bingo, najniższą zaś Paskal. W roku 2016 i w wieloleciu, najwyższą masę 1000 ziaren uzyskała odmiana Bingo - ponad 40 g. Najdrobniejsze ziarno wytworzyła odmiana Krezus. W oparciu o wyniki doświadczeń, Łódzki Zespół PDO, podjął decyzję o utworzeniu dla owsa Listy Odmian Zalecanych do uprawy (LOZ): 1. Bingo 2. Nawigator Tabela 1. Odmiany badane. Rok zbioru Lp. Odmiana Rok wpisania do Krajowego Rejestru Odmian w Polsce Rok włącze nia do LOZ Adres jednostki zachowującej odmianę, a w przypadku odmiany zagranicznej - pełnomocnika w Polsce Krezus Bingo Nawigator Paskal Elegant Romulus 2016 DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. Choryń 27, PL Kościan

3 Tabela 2. Owies. Warunki polowe doświadczeń. Rok zbioru: Miejscowość Sulejów Lućmierz Strzelce Powiat Piotrkowski Zgierski Kutnowski Kompleks rolniczej przydatności gleby żytni bardzo dobry żytni dobry pszenny dobry Klasa bonitacyjna gleby IIIb IVa IIIa ph gleby w KCl 6,4 6,2 6,3 Przedplon ziemniaki ziemniaki rzepak ozimy Data siewu (dzień, m-c, rok) Obsada nasion (szt./m 2 ) Data zbioru (dzień, m-c, rok) Nawożenie mineralne N (kg/ha) P 2 O 5 (kg/ha) K 2 O (kg/ha) Nawożenie dolistne preparatami wieloskładnikowymi (l/ha) Agroleaf Power Total - 4 kg Florovit - 1,5 l Środki ochrony roślin Zaprawa nasienna (nazwa) Domnic 060 FS Domnic 060 FS Domnic 060 FS Herbicyd (nazwa, dawka/ha) Chwastox Trio 540 SL - 1,5 l Mustang Forte 195 SE - 0,8 l Chisel Nowy 51,6 WG 60 g Mustang Forte 195 SE - 0,8 l Insektycyd (nazwa, Fury 100 EW - 0,1 l dawka/ha) Karate Zeon o50 CS - 0,15 l Fury 100 EW - 2 X 0,1 l Pyrinex 480 EC - 0,5 l Decis Mega 050 EW - 0,125 l

4 Tabela 3. Owies. Warunki ogólne doświadczeń. Rok zbioru: Lp. Cecha Sulejów Lućmierz Strzelce 1 Termin wiechowania (dzień, m-c) Termin dojrzałości woskowej (dzień, m-c) Wysokość roślin (cm) Wyleganie roślin w fazie dojrzałości mlecznej (skala 9 o ) 9,0 9,0 9,0 5 Wyleganie roślin przed zbiorem (skala 9 o ) 8,1 7,1 9,0 6 Porażenie przez mączniaka (skala 9 o ) 9,0 9,0 8,2 7 Porażenie przez rdzę wieńcową (skala 9 o ) 9,0 9,0 9,0 8 Porażenie przez rdzę źdźbłową (skala 9 o ) 9,0 9,0 9,0 9 Porażenie przez septoriozę liści (skala 9 o ) 9,0 9,0 9,0 10 Porażenie przez helmintosporiozę (skala 9 o ) 5,7 7,5 9,0 11 Masa 1000 ziaren (g) 42,0 34,9 38,6 12 Udział łuski (%) 25,1 26,9 24,4 13 Wilgotność ziarna podczas zbioru (%) 7,7 11,6 12,6 14 Plon ziarna (dt z ha) 60,4 58,1 80,8 Wyniki średnie z wszystkich badanych odmian. Skala 9 o : 9 - oznacza stan najkorzystniejszy, 1 - oznacza stan najmniej korzystny.

5 Tabela 4. Owies. Plon ziarna odmian w miejscowościach (% wzorca). Rok zbioru: Lp. Odmiana Sulejów Lućmierz Strzelce Wzorzec, dt z ha 60,4 58,1 80,8 1 Krezus Bingo Nawigator Paskal Elegant Romulus Wzorzec: w roku 2016 wszystkie badane odmiany. Tabela 5. Owies. Plon ziarna odmian (% wzorca). Lata zbioru: 2016, 2015, Plon ziarna w % wzorca Lp. Odmiana Średnia Wzorzec, dt z ha 66,4 58,0 87,6 70,7 1 Krezus Bingo Nawigator Paskal Elegant Romulus 102 Liczba doświadczeń Wzorzec: w roku 2016 wszystkie badane odmiany, w roku 2015 Krezus, Bingo, Nawigator, Paskal, w roku 2014 Krezus, Bingo. Liczba doświadczeń dla okresu odnosi się do odmian badanych trzy lata, dla badanych dwa lata jest odpowiednio mniejsza.

6 Tabela 6. Owies. Porażenie odmian przez ważniejsze choroby (odchylenie od wzorca). Lata zbioru: 2016, 2015, Liczba Mączniak Rdza wieńcowa Helmintosporioza Lp. Odmiana lat badań Wzorzec (skala 9 o ) 8,2 8,1 9,0 7,4 6,6 7,3 1 Krezus 3 0,5 0,1 0,0-0,1 0,8 0,0 2 Bingo 3-0,5-0,1 0,0 0,0-0,7-0,1 3 Nawigator 2 0,1 0,0* 0,0 0,1* -1,1-0,3* 4 Paskal 2-0,2-0,1* 0,0 0,1* -0,9-0,5* 5 Elegant 1 0,1 0,0 1,4 6 Romulus 1 0,1 0,0 0,4 Liczba doświadczeń Wyniki pochodzą tylko z tych doświadczeń, w których dana choroba wystąpiła; wyższa wartość oznacza ocenę korzystniejszą. *- średnia z lat: Liczba doświadczeń dla okresu odnosi się do odmian badanych trzy lata, dla badanych dwa lata jest odpowiednio mniejsza. Tabela 7. Owies. Ważniejsze właściwości rolniczo użytkowe odmian (odchylenia od wzorca). Lata zbioru: 2016, 2015, Wyleganie (skala 9 o ) Liczba w fazie Wysokość roślin Masa 1000 ziaren Udział łuski (%) Lp. Odmiana lat dojrzałości przed zbiorem (cm) (g) badań mlecznej Wzorzec 25,5 26,3 9,0 9,0 7,6 6,8 79,9 96,3 38,5 39,2 1 Krezus 3 3,5 3,7 0,0 0,0 0,6 0,5-2,6-1,4-4,5-4,8 2 Bingo 3-1,5-2,6 0,0 0,0 0,6 0,0-1,2 0,6 4,6 3,7 3 Nawigator 2 1,0-0,5* 0,0 0,0* -0,2 0,0* 1,1 1,2* 1,2 3,0* 4 Paskal 2 0,2 0,4* 0,0 0,0* -1,1-0,9* -2,2-2,5* -1,2-1,1* 5 Elegant 1-2,0 0,0 0,1 3,1-0,2 6 Romulus 1-1,4 0,0-0,1 1,8-0,1 Liczba doświadczeń Wyleganie: wyniki pochodzą tylko z tych doświadczeń, w których miało ono miejsce; wyższa wartość oznacza ocenę korzystniejszą. * - średnia z lat: Liczba doświadczeń dla okresu odnosi się do odmian badanych trzy lata, dla badanych dwa lata jest odpowiednio mniejsza.