Badanie opinii Partnerów firm prawniczych na temat kondycji gospodarki oraz sytuacji w branży usług prawniczych

Transkrypt

1 Badanie opinii Partnerów firm prawniczych na temat kondycji gospodarki oraz sytuacji w branży usług prawniczych

2 Rozdziały Strony Wprowadzenie 3 Podsumowanie najważniejszych wyników 9 Ocena ogólnej sytuacji ekonomicznej, sytuacji kancelarii prawniczych oraz obsługiwanych przez nie firm 15 Kwestionariusz 36 SPIS TREŚCI

3 Wprowadzenie

4 Zakres badania Głównym celem badania jest ocena klimatu gospodarczego oraz sytuacji w branży usług prawniczych wśród przedstawicieli środowisk prawniczych w Polsce. Ocena sytuacji gospodarczej Ocena i prognoza Poziom cen Poziom bezrobocia Napływ kapitału zagranicznego Ocena kondycji firm Wyniki ekonomiczne Poziom inwestycji Zatrudnienie Bariery działalności gospodarczej Sytuacja firm prawniczych Portofolio prowadzonych spraw i klientów Zatrudnianie i dostępność na rynku pracowników, zwolnienia Ocena popytu na usługi prawnicze CELE I ZAKRES BADANIA

5 Metoda badania Wywiady zostały przeprowadzane metodą wywiadu telefonicznego (CATI). Poprzedzone zostały akcją wprowadzającą, polegającą na przedstawieniu przedstawicielom kancelarii - telefonicznie i listownie - założeń, celu oraz zastosowań badania. Próba W badaniu wzięło udział 58 Partnerów reprezentujących największe działające w Polsce kancelarie prawnicze. Respondenci Na pytania ankiety odpowiadali Partnerzy kancelarii. Termin badania Ostatnie badanie zostało przeprowadzone w dniach od 19 września do 16 października 2006 roku. METODOLOGIA

6 Pochodzenie kapitału kancelarii Stawka godzinowa partnera w PLN poniżej % Firma polska 84% % % Firma zagraniczna 16% powyżej % brak danych 16% CHARAKTERYSTYKA KANCELARII I STRUKTURA ICH KLIENTÓW (1)

7 Struktura branżowa obsługiwanych firm Wielkość zatrudnienia obsługiwanych firm Przemysł 20% do 100 osób 36% Budownictwo Transport Handel 5% 13% 19% od 101 do 250 osób od 251 do 500 osób 22% 18% Usługi Oświata/ nauka/ zdrowie Inne 2% 8% 33% od 501 do 1000 osób powyżej 1000 osób 9% 14% CHARAKTERYSTYKA KANCELARII I STRUKTURA ICH KLIENTÓW (2)

8 Pochodzenie kapitału obsługiwanych firm Firma polska 48% Firma zagraniczna 52% CHARAKTERYSTYKA KANCELARII I STRUKTURA ICH KLIENTÓW (3)

9 Podsumowanie najważniejszych wyników

10 Wprowadzenie Pytania skierowane do Partnerów kancelarii prawniczych mają charakter wskaźnikowy i służą do oceny uwarunkowań gospodarczych i sytuacji w branży usług prawniczych. Są one rodzajem barometru koniunktury, którego istotą jest wychwytywanie zmian w nastrojach i prognozie rozwoju sytuacji. Poniżej prezentowane są wyniki drugiego pomiaru. Zauważona w pierwszym pomiarze przewaga ocen optymistycznych została potwierdzona i tym razem. Najważniejsze wyniki

11 Ogólna ocena sytuacji ekonomicznej Od poprzedniego pomiaru nie zmienił się odsetek ocen wskazujących, że sprawy naszego kraju idą w dobrym kierunku. Z drugiej strony jednak ubyło nieco osób, których zdaniem należy się spodziewać pogorszenia ogólnej sytuacji. Podobnie korzystnie jak w poprzednim pomiarze Partnerzy oceniają również sytuację gospodarczą. Zarówno w odniesieniu do teraźniejszości, jak i przyszłości, zdecydowanie przeważają oceny pozytywne. Szczególną uwagę zwraca optymizm Partnerów odnoszący się do sytuacji na rynku pracy. W porównaniu z poprzednim pomiarem znacząco wzrósł odsetek badanych, których zdaniem bezrobocie w najbliższym czasie będzie spadać. Podobny trend obserwujemy również w badaniach przeprowadzonych na populacji ogółu konsumentów w Polsce. Poprawę nastrojów wśród Partnerów widać również na przykładzie ocen wielkości napływającego do Polski kapitału. Od ostatniego pomiaru znacząco przybyło badanych, których zdaniem obecnie napływa do Polski więcej kapitału. Coraz więcej partnerów uważa też, że ten pozytywny trend będzie trwał również w ciągu najbliższego roku. Najwięcej Partnerów za poważną barierę w prowadzeniu działalności gospodarczej uznało sprawność procesów upadłościowych. Powszechnie wskazywanymi problemami są również: opóźnienia w terminach płatności, pozapłacowe koszty pracy, biurokracja, a także przewlekłość sądowych postępowań gospodarczych. Najważniejsze wyniki

12 Sytuacja klientów firm prawniczych Podobnie jak w odniesieniu do całej gospodarki, również w odniesieniu do firm, którym Partnerzy świadczą usługi, zdecydowanie przeważają głosy optymistyczne. Według większości Partnerów, należy się spodziewać, że firmy, dla których pracują, poprawią wyniki ekonomiczne, będą zwiększały zatrudnienie (a przynajmniej będą unikać zwolnień) oraz będą inwestowały w co najmniej takim samym stopniu, jak obecnie. Najważniejsze wyniki

13 Ocena sytuacji firm prawniczych Największe ożywienie występuje w przypadku transakcji na rynku nieruchomości. Wiele kancelarii odnotowuje także istotny wzrost ilości spraw związanych z problematyką prawa własności intelektualnej i przemysłowej, gospodarczych sporów sądowych, obsługą fuzji i przejęć oraz obsługą prawną pozyskiwania kapitału. Najmniejszy przyrost spraw prowadzonych przez kancelarie nastąpił w przypadku windykacji i restrukturyzacji trudnych należności, wprowadzania spółek na giełdę, a także w odniesieniu do mediacji. W przypadku windykacji i restrukturyzacji trudnych należności, podobnie jak w poprzedniej fali, można mówić o tendencji do zmniejszania się wolumenu prowadzonych spraw. W połowie badanych kancelarii przewiduje się utrzymanie w ciągu najbliższych 12 miesięcy dotychczasowego tempa wzrostu popytu na usługi prawnicze, a w co trzeciej nawet jego zwiększenie. Generalnie oczekuje się jednocześnie utrzymania dotychczasowego poziomu cen usług prawniczych. Wzrostowi popytu na usługi prawnicze towarzyszy wzrost zapotrzebowania na doświadczonych konsultantów prawnych, radców i adwokatów. Przedstawiciele dwóch trzecich badanych kancelarii widzą trudności w znalezieniu takich osób. Jest to problem o tyle istotny, że większość kancelarii planuje dalsze zatrudnianie doświadczonych prawników. Bardzo rzadko natomiast (w co dwudziestej kancelarii) przewiduje się zwolnienia pracowników. Najważniejsze wyniki

14 Zakaz reklamy Większość badanych Partnerów zgadza się, że zakaz reklamy zawarty w korporacyjnych zasadach etyki dla adwokatów i radców prawnych jest potrzebny. Niemniej, zdaniem Partnerów, zakazy te wymagają dalszej liberalizacji. Zastrzeżeń do obecnej formy ograniczeń reklamy nie ma jedna piąta badanych. Niespełna jedna czwarta badanych uważa natomiast, że zakaz reklamy powinien zostać w całości zniesiony. Akceptacja formy spółki kapitałowej dla kancelarii prawnej Dwie trzecie badanych Partnerów uważa, że kancelarie prawne powinny mieć możliwość zarejestrowania działalności w formie spółki kapitałowej. Możliwością taką nie jest zainteresowana jedna trzecia badanych. Najważniejsze wyniki

15 Ocena ogólnej sytuacji ekonomicznej, sytuacji kancelarii prawniczych oraz obsługiwanych przez nie firm

16 E1. Jak Pan(i) sądzi, czy sprawy naszego kraju zmierzają w dobrym, czy też w złym kierunku? brak odpowiedzi/ trudno powiedzieć 16% 21% w złym kierunku 36% 42% w dobrym kierunku 43% 42% OCENA SYTUACJI EKONOMICZNEJ (1) I fala II fala

17 E2. Jak ocenia Pan(i) zmianę sytuacji gospodarczej w Polsce w ciągu ostatnich 12 miesięcy? E3. Jak według Pana(i) będzie zmieniać się sytuacja gospodarcza w ciągu najbliższych 12 miesięcy? trudno powiedzieć 3% trudno powiedzieć 2% pogorszyła się 3% 4% pogorszy się 19% 20% nie zmieniła się 26% 31% nie zmieni się 28% 32% poprawiła się 64% 70% poprawi się 48% 52% OCENA SYTUACJI EKONOMICZNEJ (2) I fala II fala

18 E4. Jak Pan(i) sądzi, czy bezrobocie w Polsce będzie rosło, czy też malało w ciągu najbliższych 12 miesięcy: E5. Jak Pan(i) sądzi, patrząc na to, co się obecnie dzieje, czy w ciągu najbliższych 12 miesięcy ceny: będzie spadać 44% 66% będą takie same jak teraz 10% 20% będzie na tym samym poziomie co teraz 34% 50% będą rosły wolniej będą rosły w tym samym tempie 12% 10% 48% 46% będzie rosło 6% będą rosły jeszcze szybciej niż teraz 24% 29% OCENA SYTUACJI EKONOMICZNEJ (3) I fala II fala

19 E6. Jak Pan(i) ocenia wielkość napływającego kapitału zagranicznego do Polski? Czy porównując obecną sytuację z sytuacją sprzed 12 miesięcy, obecnie: E7. Jak Pan(i) ocenia, jak będzie się kształtował napływ kapitału zagranicznego do Polski w ciągu najbliższych 12 miesięcy? trudno powiedzieć 5% 6% trudno powiedzieć 3% 8% napływa mniej kapitału 10% 22% napłynie mniej kapitału 16% 28% napływa tyle samo kapitału 21% 26% napłynie tyle samo kapitału 32% 43% napływa więcej kapitału 46% 64% napłynie więcej kapitału 32% 38% OCENA SYTUACJI EKONOMICZNEJ (4) I fala II fala

20 E14. Jak Pan(i) ocenia, jak dużym problemem w prowadzeniu działalności gospodarczej są obecnie: Sprawność procesów upadłościowych Opóźnienia w terminach płatności 48% 44% 34% 44% 26% 52% 52% 48% Pozapłacowe koszty pracy 44% 48% Biurokracja i skomplikowane procedury administracyjno-prawne Przewlekłość postępowań sądowych w sprawach gospodarczych 48% 54% 44% 54% 44% 43% 38% 45% 34% 41% Wysokość zobowiązań podatkowych 26% 32% 44% 41% Problem korupcji gospodarczej 34% 40% 44% 40% Inflacja prawa 62% 22% Czas potrzebny na rozpoczęcie działalności gospodarczej 10% 14% 44% 36% 31% 33% BARIERY W PROWADZENIU DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ 1 fala 2 fala bardzo poważny problem raczej poważny problem

21 E8. Jak Pan(i) ocenia wyniki ekonomiczne firm, dla świadczą Państwo usługi, gdy porównuje je Pan(i) z sytuacją sprzed 12 miesięcy? W większości przypadków poprawiły się 60% 67% W większości przypadków nie zmieniły się W większości przypadków pogorszyły się Trudno powiedzieć 6% 3% 4% 0% 30% 29% OCENA SYTUACJI OBSŁUGIWANYCH FIRM (1) I fala II fala

22 E9. Jak Pan(i) myśli, jakie wyniki ekonomiczne osiągną firmy, dla których świadczą Państwo usługi, w ciągu następnych 12 miesięcy? Trudno powiedzieć 0% 4% Będą gorsze 2% 6% Będą mniej więcej takie same 27% 41% Będą lepsze niż obecnie 57% 66% OCENA SYTUACJI OBSŁUGIWANYCH FIRM (2) I fala II fala

23 E10. Jak Pan(i) ocenia, czy firmy, dla których świadczą Państwo usługi, w ostatnich 12 miesiącach: Zwiększały inwestycje 50% 55% Inwestowały w takim samym stopniu 36% 40% Zmniejszały inwestycje 4% 3% Trudno powiedzieć 6% 5% OCENA SYTUACJI OBSŁUGIWANYCH FIRM (3) I fala II fala

24 E11. Jak Pan(i) ocenia, czy w ciągu następnych 12 miesięcy firmy, dla których świadczą Państwo usługi: Trudno powiedzieć 0% 4% Będą zmniejszały inwestycje 7% 8% Będą inwestowały w takim samym stopniu 48% 44% Będą zwiększały inwestycje 45% 44% OCENA SYTUACJI OBSŁUGIWANYCH FIRM (4) I fala II fala

25 E12. Jak Pan(i) ocenia, czy firmy, dla których świadczą Państwo usługi, w ostatnich 12 miesiącach: Powiększały zatrudnienie 20% 33% Pozostawiały zatrudnienie w takim samym stopniu 60% 68% Dokonywały zwolnień 6% 5% Trudno powiedzieć 6% 2% OCENA SYTUACJI OBSŁUGIWANYCH FIRM (5) I fala II fala

26 E13. Jak ocenia Pan(i), czy w ciągu następnych 12 miesięcy firmy, dla których świadczą Państwo usługi: Trudno powiedzieć 3% 10% Będą dokonywały zwolnień 2% 6% Pozostawią zatrudnienie na takim samym poziomie 47% 60% Powiększą zatrudnienie 24% 48% OCENA SYTUACJI OBSŁUGIWANYCH FIRM (6) I fala II fala

27 R1. Za chwilę odczytam Panu(i) listę spraw, którymi zajmują się kancelarie prawnicze. W odniesieniu do każdej z nich proszę powiedzieć, czy obecnie Pana(i) firma prowadzi więcej, tyle samo, czy mniej spraw niż przed rokiem? Transakcje na rynku nieruchomości Prawo własności intelektualnej i przemysłowej Gospodarcze spory sądowe Zamówienia publiczne Kompleksowe audyty prawne Obsługa fuzji i przejęć Prawo pracy i układy zbiorowe pracy Podatki i cła Obsługa prawna pozyskiwania kapitału (kredyty bankowe, VC/PE) Windykacja i restrukturyzacja trudnych należności Wprowadzanie spółek na giełdę oraz doradztwo związane z rynkiem kapitałowym Mediacje 41% 42% 41% 40% 45% 38% 48% 34% 28% 34% 33% 28% 47% 26% 10% 26% 58% 6% 22% 14% 76% 14% 10% 48% 47% 48% 4% 7% 4% 42% 41% 48% 6% 5% 0% 22% 8% 19% 14% 20% 6% 5% 52% 48% 2% 10% 14% 4% 9% 2% 10% 20% 17% 10% 14% 34% 52% 33% 52% 33% 38% 48% 38% 41% 10% 4% 14% 8% 9% 8% 7% 18% 12% 10% 44% 18% 3% 29% 21% 28% 38% 8% 59% 5% 34% 36% 38% 29% 46% 28% 34% 40% 26% OCENA SYTUACJI FIRM PRAWNICZYCH (1) I Fala II Fala więcej mniej tyle samo trudno powiedzieć

28 R3. Jak Pan(i) sądzi, patrząc na to, co się obecnie dzieje, czy w ciągu najbliższych 12 miesięcy ceny usług prawniczych: Będą rosły jeszcze szybciej niż teraz 4% 3% Będą rosły w tym samym tempie Będą rosły wolniej 6% 12% 14% 17% Będą takie same jak teraz 60% 62% Będą niższe Trudno powiedzieć 3% 2% 0% 16% OCENA SYTUACJI FIRM PRAWNICZYCH (2) I fala II fala

29 R5. Jak Pan(i) ocenia w chwili obecnej sytuację na rynku pracy w branży usług prawniczych? Czy łatwo jest znaleźć: Niedoświadczonych adwokatów lub radców prawnych 88% 96% Niedoświadczonych prawników/ konsultantów prawnych 90% 90% Doświadczonych prawników/ konsultantów prawnych Doświadczonych adwokatów lub radców prawnych 22% 21% 30% 34% OCENA SYTUACJI FIRM PRAWNICZYCH (3) I fala II fala

30 R6. Czy w najbliższym czasie Pana(i) kancelaria planuje zatrudnić nowe osoby? 78% Personel pomocniczy 49% 62% 21% Doświadczonych adwokatów lub radców prawnych 59% 60% 1% Doświadczonych prawników/ konsultantów prawnych 64% 58% 78% Niedoświadczonych prawników/ konsultantów prawnych 44% 53% tak nie trudno powiedzieć 2% 20% Niedoświadczonych adwokatów lub radców prawnych Inne 15% 4% 33% 31% OCENA SYTUACJI FIRM PRAWNICZYCH (4) I fala II fala

31 R8. Czy w najbliższym czasie Pana(i) kancelaria planuje zwolnić jakieś osoby? trudno powiedzieć 2% I fala nie 88% tak 10% Tylko kilka kancelarii przewiduje zwolnienie pojedynczych pracowników: będą to niedoświadczeni prawnicy, adwokaci lub radcy prawni II fala nie 95% tak 5% OCENA SYTUACJI FIRM PRAWNICZYCH (5)

32 R10. Jak Pan(i) sądzi, czy w ciągu najbliższych 12 miesięcy popyt na usługi prawnicze oferowane przez Pana(i) firmę: Będzie rósł szybciej niż teraz 30% 29% Będzie rósł w tym samym tempie 46% 48% Będzie rósł wolniej 4% 10% Będzie taki sam jak teraz 12% 18% Będzie niższy 2% 0% OCENA SYTUACJI FIRM PRAWNICZYCH (6) I fala II fala

33 R101. Co Pan(i) sądzi o zakazie reklamy zawartym w korporacyjnych zasadach etyki dla adwokatów: Zakaz reklamy w obecnej formie jest dobry 19% Zakaz reklamy jest potrzebny, ale wymaga dalszej liberalizacji 50% Zakaz reklamy należy znieść w całości 22% Mam inne zdanie 9% OCENA SYTUACJI FIRM PRAWNICZYCH (7)

34 R102. Co Pan(i) sądzi o ograniczeniu możliwości reklamy zawartym w korporacyjnych zasadach etyki dla radców prawnych: Ograniczenie reklamy w obecnej formie jest dobre 21% Ograniczenie reklamy jest potrzebne, ale wymaga dalszej liberalizacji 43% Ograniczenie reklamy należy znieść w całości 24% Mam inne zdanie 9% Trudno powiedzieć 3% OCENA SYTUACJI FIRM PRAWNICZYCH (8)

35 R103. Czy Pana(i) zdaniem należałoby wprowadzić regulacje prawne pozwalające kancelariom prawnym na prowadzenie działalności gospodarczej w formie spółki kapitałowej: Zdecydowanie tak 34% Raczej tak 29% Raczej nie 19% Zdecydowanie nie 17% OCENA SYTUACJI FIRM PRAWNICZYCH (9)

36 Kwestionariusz

37 OCENA SYTUACJI EKONOMICZNEJ E1. Jak Pan(i) sądzi, czy sprawy naszego kraju zmierzają w dobrym, czy też w złym kierunku? 1. w dobrym kierunku 2. w złym kierunku (nie czytać) 9. trudno powiedzieć E2. Jak ocenia Pan(i) zmianę sytuacji gospodarczej w Polsce w ciągu ostatnich 12 miesięcy? 1. poprawiła się 2. nie zmieniła się 3. pogorszyła się (nie czytać) 9. trudno powiedzieć E3. Jak według Pana(i) będzie zmieniać się sytuacja gospodarcza w ciągu najbliższych 12 miesięcy? 1. poprawi się 2. nie zmieni się 3. pogorszy się (nie czytać) 9. trudno powiedzieć E4. Jak Pan(i) sądzi, czy bezrobocie w Polsce będzie rosło czy też malało w ciągu najbliższych 12 miesięcy? 1. będzie rosło 2. będzie na tym samym poziomie co teraz 3. będzie spadać (nie czytać) 9. trudno powiedzieć E5. Jak Pan(i) sądzi, patrząc na to, co się obecnie dzieje, czy w ciągu najbliższych 12 miesięcy ceny: 1. będą rosły jeszcze szybciej niż teraz 2. będą rosły w tym samym tempie 3. będą rosły wolniej 4. będą takie same jak teraz 5. będą niższe (nie czytać) 9. trudno powiedzieć KWESTIONARIUSZ (1)

38 E6. Jak Pan(i) ocenia wielkość napływającego kapitału zagranicznego do Polski? Czy porównując obecną sytuację z sytuacją sprzed 12 miesięcy, obecnie: 1. do Polski napływa więcej kapitału 2. do Polski napływa tyle samo kapitału 3. do Polski napływa mniej kapitału (nie czytać) 9. trudno powiedzieć E7. A Jak Pan(i) ocenia, jak będzie się kształtował napływ kapitału zagranicznego do Polski w ciągu najbliższych 12 miesięcy? 1. do Polski napłynie więcej kapitału 2. do Polski napłynie tyle samo kapitału 3. do Polski napłynie mniej kapitału (nie czytać) 9. trudno powiedzieć E8. Jak Pan(i) ocenia wyniki ekonomiczne firm, dla których świadczą Państwo usługi, gdy porównuje je Pan(i) z sytuacją sprzed 12 miesięcy? 1. w większości przypadków poprawiły się 2. w większości przypadków nie zmieniły się 3. w większości przypadków pogorszyły się (nie czytać) 9. trudno powiedzieć E9. Jak Pan(i) myśli, jakie wyniki ekonomiczne osiągną firmy, dla których świadczą Państwo usługi, w ciągu następnych 12 miesięcy? 1. będą znacznie lepsze niż obecnie 2. będą nieco lepsze niż obecnie 3. będą mniej więcej takie same 4. będą nieco gorsze 5. znacznie gorsze niż obecnie (nie czytać) 9. trudno powiedzieć E10. Jak Pan(i) ocenia, czy firmy, dla których świadczą Państwo usługi, w ostatnich 12 miesiącach: 1. zwiększały inwestycje 2. inwestowały w takim samym stopniu 3. zmniejszały inwestycje (nie czytać) 9. trudno powiedzieć KWESTIONARIUSZ (2)

39 E11. A jak Pan(i) ocenia, czy w ciągu następnych 12 miesięcy firmy, dla których świadczą Państwo usługi: 1. będą zwiększały inwestycje 2. będą inwestowały w takim samym stopniu 3. będą zmniejszały inwestycje (nie czytać) 9. trudno powiedzieć E12. Jak Pan(i) ocenia, czy firmy, dla których świadczą Państwo usługi, w ostatnich 12 miesiącach: 1. powiększały zatrudnienie 2. pozostawiały zatrudnienie na takim samym poziomie 3. dokonywały zwolnień (nie czytać) 9. trudno powiedzieć E13. A jak ocenia Pan(i), czy w ciągu następnych 12 miesięcy firmy, dla których świadczą Państwo usługi: 1. powiększą zatrudnienie 2. pozostawią zatrudnienie na takim samym poziomie 3. będą dokonywały zwolnień (nie czytać) 9. trudno powiedzieć KWESTIONARIUSZ (3)

40 E14. Jak Pan(i) ocenia, jak dużym problemem w prowadzeniu działalności gospodarczej są obecnie: A) Pozapłacowe koszty pracy B) Czas potrzebny na rozpoczęcie działalności gospodarczej C) Opóźnienia w terminach płatności D) Sprawność procesów upadłościowych F) Wysokość zobowiązań podatkowych G) Przewlekłość postępowań sądowych w sprawach gospodarczych H) Inflacja prawa I) Problem korupcji gospodarczej J) Biurokracja i skomplikowane procedury administracyjno-prawne K) Inne proszę wskazać jakie. 1. jest to bardzo poważny problem 2. jest to raczej poważny problem 3. nie jest to raczej poważny problem 4. w ogóle nie stanowi to problemu (nie czytać) 9. trudno powiedzieć KWESTIONARIUSZ (4)

41 SYTUACJA NA RYNKU oraz SYTUACJA FIRM PRAWNICZYCH R1. Za chwilę odczytam Panu(i) listę spraw, którymi zajmują się firmy prawnicze. W odniesieniu do każdej z nich proszę powiedzieć, czy obecnie Pana(i) firma prowadzi więcej, czy mniej tego typu spraw niż przed rokiem: 1. więcej 2. mniej 3. tyle samo (nie czytać) 9. trudno powiedzieć A) Obsługa fuzji i przejęć B) Transakcje na rynku nieruchomości C) Obsługa prawna pozyskiwania kapitału (kredyty bankowe, VC/PE) D) Windykacja i restrukturyzacja trudnych należności E) Kompleksowe audyty prawne F) Wprowadzanie spółek na giełdę oraz doradztwo związane z rynkiem kapitałowym G) Zamówienia publiczne H) Podatki i cła I) Gospodarcze spory sądowe oraz mediacje (dodatkowe pytanie o same mediacje) K) Prawo pracy i układy zbiorowe pracy L) Prawo własności intelektualnej i przemysłowej KWESTIONARIUSZ (5)

42 R2. Proszę zaznaczyć czy Pana(i) kancelaria jest firmą polską, czy oddziałem międzynarodowej firmy prawniczej. 1. POLSKA 2. MIĘDZYNARODOWA (nie czytać) 9. trudno powiedzieć R3. Jak Pan(i) sądzi, patrząc na to, co się obecnie dzieje, czy w ciągu najbliższych 12 miesięcy ceny usług prawniczych: 1. będą rosły jeszcze szybciej niż teraz 2. będą rosły w tym samym tempie 3. będą rosły wolniej 4. będą takie same jak teraz 5. będą niższe (nie czytać) 9. trudno powiedzieć R4. Czy może Pan wskazać stawkę godzinową w złotych polskich partnera w Pana(i) kancelarii? zł - suma 99. Wolę nie odpowiadać na pytanie R5. Jak Pan(i) ocenia w chwili obecnej sytuację na rynku pracy w branży usług prawniczych? Czy łatwo jest znaleźć: A) doświadczonych adwokatów lub radców prawnych B) niedoświadczonych adwokatów lub radców prawnych C) doświadczonych prawników/konsultantów prawnych D) niedoświadczonych prawników/konsultantów prawnych 1. tak 2. nie (nie czytać) 9. trudno powiedzieć R6. Czy w najbliższym czasie Pana(i) kancelaria planuje zatrudnić nowe osoby? 1. NIE, nie planuję do pyt R8. 2. TAK, planuję zatrudnić: (nie czytać) 9. trudno powiedzieć KWESTIONARIUSZ (6)

43 R7. A jakie osoby planuje Pan(i) zatrudnić? Proszę wskazać wszystkie pasujące odpowiedzi: 1. doświadczonych adwokatów lub radców prawnych 2. niedoświadczonych adwokatów lub radców prawnych 3. doświadczonych prawników/konsultantów prawnych 4. niedoświadczonych prawników/konsultantów prawnych 5. personel pomocniczy 6. inne (jakie?...) (nie czytać) 7. odmowa R8. Czy w najbliższym czasie Pana(i) kancelaria planuje zwolnić jakieś osoby? 1. NIE, nie planuję do pyt R TAK, planuję zwolnić. (nie czytać) 9. trudno powiedzieć R9. Jakie osoby planuje Pan(i) zwolnić? Proszę wskazać wszystkie pasujące odpowiedzi: 1. doświadczonych adwokatów lub radców prawnych 2. niedoświadczonych adwokatów lub radców prawnych 3. doświadczonych prawników/konsultantów prawnych 4. niedoświadczonych prawników/konsultantów prawnych 5. personel pomocniczy 6. inne (jakie?...) (nie czytać) 7. odmowa R10. Jak Pan(i) sądzi, czy w ciągu najbliższych 12 miesięcy popyt na usługi prawnicze oferowane przez Pana(i) firmę: 1. będzie rósł szybciej niż teraz 2. będzie rósł w tym samym tempie 3. będzie rósł wolniej 4. będzie taki sam jak teraz 5. będzie niższy (nie czytać) 9. trudno powiedzieć KWESTIONARIUSZ (7)

44 R101. Co Pan(i) sądzi o zakazie reklamy zawartym w korporacyjnych zasadach etyki dla adwokatów? 1. Uważam, że zakaz reklamy w obecnej formie jest dobry 2. Uważam, że zakaz reklamy jest potrzebny, ale wymaga dalszej liberalizacji. 3. Uważam, że zakaz reklamy należy znieść w całości 4. Mam inne zdanie tak, proszę powiedzieć: Nie wiem, trudno powiedzieć R102. Co Pan(i) sądzi o zakazie reklamy zawartym w korporacyjnych zasadach etyki dla radców prawnych? 1. Uważam, że zakaz reklamy w obecnej formie jest dobry 2. Uważam, że zakaz reklamy jest potrzebny, ale wymaga dalszej liberalizacji. 3. Uważam, że zakaz reklamy należy znieść w całości 4. Mam inne zdanie tak, proszę powiedzieć: Nie wiem, trudno powiedzieć R103. Czy Pana(i) zdaniem należałoby wprowadzić regulacje prawne pozwalające kancelariom prawnym na prowadzenie działalności gospodarczej w formie spółki kapitałowej? 1. zdecydowanie tak 2. raczej tak 3. raczej nie 4. zdecydowanie nie 5. trudno powiedzieć na pasku KWESTIONARIUSZ (8)

45 R11. Proszę powiedzieć, jaki odsetek Państwa klientów stanowią firmy zatrudniające: 1. do 100 osób...%. 2. od 101 do 250 osób...%. 3. od 251 do 500 osób...%. 4. od 501 do 1000 osób...%. 5. powyżej 1000 osób...%. /powinno się sumować do 100%/ (nie czytać) 9. odmowa R12. Proszę powiedzieć, jaki odsetek Państwa klientów stanowią firmy: 1. Polskiẹ...% 2. Z udziałem kapitału zagranicznego...% (nie czytać) 9. odmowa R13. Proszę powiedzieć, jaki odsetek Państwa klientów stanowią firmy z następujących branż: 1. przemysł...% 2. budownictwo...% 3. transport...% 4. handel...% 5. usługi...% 6. oświata, nauka, kultura, służba zdrowia...% 7. inna działalność...% /powinno się sumować do 100%/ (nie czytać) 9. odmowa... KWESTIONARIUSZ (9)

46 R131. Jakiego tytułu Pan(i) używa? 1. Adwokat 2. Radca prawny 3. Inny (jaki?) 4. odmowa R14. Na zakończenie, czy ma Pan(i) jeszcze jakiś dodatkowy komentarz do SYTUACJI NA RYNKU USŁUG PRAWNICZYCH? R15. Ankieta jest anonimowa. Jednak istnieje możliwość skomentowania jej wyników dla mediów. Czy chciał(a)by Pan(i) skomentować dla prasy wyniki raportu, który zostanie Panu(i) przedstawiony po zakończeniu badania? 1. tak 2. nie 3. dodatkowy komentarz... KWESTIONARIUSZ (10)

47 Ipsos Polska Puławska 39, Warszawa telefon: fax: Krzysztof Chmielewski, Dyrektor Badań Krzysztof.Chmielewski@Ipsos.pl Maria Jasinska Public Relations and Communication Officer Wolters Kluwer Polska Ltd. mjasinska@wolterskluwer.pl tel mobile: KONTAKT

48 Maria Jasinska Public Relations and Communication Officer Wolters Kluwer Polska Ltd. tel mobile: KONTAKT