Koszty energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii

Transkrypt

1 Janusz SOWIŃSKI Insyu Elekroenergeyki, Poliechnika Częsochoska Koszy energii elekrycznej z odnaialnych źródeł energii Sreszczenie. W arykule przedsaiono dosępne opracoania szacujące yarzania energii elekrycznej z odnaialnych źródeł energii (OZE). Przedyskuoano sysemy spomagające rozój OZE. Przedsaiono łasne obliczenia efekyności ekonomicznej ybranej echnologii OZE. Absrac. The paper presens some available elaboraions of he esimaing cos of elecriciy generaed by reneable sources of energy (RES). Incenives sysems of RES developmen are discussed. The analysis is suppored by he resuls of he on calculaions of effeciveness of invesmen in seleced poer generaion echnology of RES. (Cos of elecriciy from reneable energy sources) Słoa kluczoe: odnaialne źródło energii OZE, elekronia, inesycja, kosz energii elekrycznej. Keyords: reneable energy source RES, poer plan, invesmen, cos of elecriciy. doi: /pe Wproadzenie Poliyka energeyczna Polski do 2030 roku [1] zakłada, że rozój energeyki odnaialnej sanoi kluczoy elemen realizacji podsaoych jej celó, ziększając możliości dyersyfikacji pali i ograniczając emisję dulenku ęgla. Ponado sarza arunki rozoju energeyki rozproszonej ykorzysującej lokalnie dosępne suroce. Usyuoanie źródeł pobliżu odbiorcó zmniejsza sray przesyłu, ograniczając jednocześnie koszone inesycje sieci przesyłoe. Wymaga jednak zmocnienia i rozoju sieci dysrybucyjnych, ym inesycji zakresie smar grid u. Dynamiczny rozój innoacyjnych echnologii musi iść parze z zapenieniem sabilności pracy sysemu elekroenergeycznego. Podsaoe działania promujące OZE mają na celu zros ich udziału finalnym zużyciu energii co najmniej do poziomu 15% 2020 roku. Na rynku pali ransporoych planuje się osiągnięcie 2020 roku 10% udziału biopali, głónie poprzez ziększenie ykorzysania biopali II generacji. Podsaoymi mechanizmami sparcia dla producenó energii elekrycznej ze źródeł odnaialnych był sysem śiadec pochodzenia oraz zolnienie z akcyzy energii pochodzącej z OZE. Wymagania normayne doyczące OZE Zapisy poliyki energeycznej Polski ynikają głónie z poliyki energeyczno-środoiskoej Unii Europejskiej, kórą określa pakie klimayczny 320%, sformułoany dokumencie Commission of he European Communiies, 2007 An Energy Policy for Europe, Brussels, , COM(2007) [2]. Zapisy doyczące OZE zosały poórzone Dyrekyie 2009/28/WE o promocji sosoania OZE. Dyrekya zoboiązuje każdy kraj członkoski (pod sankcją karną) do realizacji łasnego celu ilościoego udziału OZE finalnym zużyciu energii (dla Polski o 15 %), a rządy miały opracoać pierszej połoie 2010 roku narodoe plany działań na rzecz OZE. W dniu 22 grudnia 2011 r. Miniserso Gospodarki zaprezenoało pakie rzech usa: noe Prao energeyczne, Prao gazoe i usaę o odnaialnych źródłach energii (konsekencja ymagań dyrekyy 2009/28/WE). W czercu 2013 r. Sejm uchalił z. mały rójpak energeyczny, co poinno uchronić Polskę przed groźbą unijnych kar. Jednak spraa OZE ymaga osobnej usay. Środoiskoe ymagania sformułoane An Energy Policy for Europe [2] zosały rozinięe dokumencie A Roadmap for moving o a compeiive lo carbon economy in 2050 [3], a horyzoncie do 2030 roku przedsaione dokumencie Green Paper [4]. Scenariusze do 2050 roku [3] zakładają ograniczenie emisji CO 2 o 80 95% sosunku do 1990 roku, głónie poprzez ziększenie udziału OZE (udział 30% do 2030 roku), ziększenie energeycznej efekyności oraz przekszałcenie europejskiego sysemu energeycznego kierunku ineligennej infrasrukury. Koszy yarzania energii elekrycznej Koszy yarzania energii elekrycznej są yznaczane okresie obrachunkoym roku kalendarzoego. Koszy dzieli się na die grupy: zależne od mocy zainsaloanej, z. sałe i zależne od yorzonej energii elekrycznej, z. zmienne. Koszy sałe obejmują kapiałoe (odseki bankoe za kapiał na inesycje, amoryzacja), ogólne (podaki, ubezpieczenia, urzymania służb pomocniczych i adminisracji, opłay, kary ip.) i składoą sałą koszó zmiennych (płace personelu nieziązanego z ruchem elekroni, część koszó urzymania i remonó ponoszonych niezależnie od pracy elekroni). Koszy urzymania i remonó są zaliczane do koszó sałych i pracach projekoych przyjmoane jako określony procen nakładó inesycyjnych na elekronię lub elekrociepłonię. Przyjmuje się, że ogólne dla projekoanych elekroni i elekrociepłoni sanoią ok. 1 2% nakładó inesycyjnych. Koszy osoboe obejmują ynagrodzenie personelu raz ze szyskimi śiadczeniami socjalnymi, ubezpieczeniami społecznymi, podakami i odpisami na fundusz załogi. W przypadku obiekó projekoanych przyjmuje się skaźniki zarudnienia osobach na MW mocy zainsaloanej elekroni lub elekrociepłoni oraz średnią płacę bruo i mnożnik śiadczeń socjalnych. Koszy zmienne można podzielić na niezależne od obciążenia elekroni (rozruch, bieg jałoy i odsaienie z ruchu blokó energeycznych) i na zależne od obciążenia elekroni ( palia, maeriałó pomocniczych, użykoania środoiska, osoboe personelu ruchoego i urzymania i remonó zależne od obciążenia). W elekroniach projekoanych do koszó sałych (kapiałoych i ogólnych) są zaliczane rónież umonie sałe (całkoie osoboe oraz urzymania i remonó), naomias zmienne o umonie zmienne ( palia, maeriałó pomocniczych i użykoania środoiska). Jednoskoy kosz łasny yarzania energii elekrycznej zł/(kw h) neo definioany jes jako iloraz sumy koszó rocznej eksploaacji elekroni i rocznej produkcji energii elekrycznej neo. Naomias jednoskoą cenę yorzenia jednej kiloaogodziny neo uzyskuje się, dzieląc sumę rocznych koszó eksploaacji elekroni i zysku przez roczną produkcję energii elekrycznej neo. PRZEGLĄD ELEKTROTECHNICZNY, ISSN , R. 90 NR 8/

2 Roczne łasne yarzania energii elekrycznej przez elekronię o suma koszó zmiennych i koszó sałych. Koszy łasne podzielone przez produkcję neo energii elekrycznej dają jednoskoy średnioroczny kosz łasny yarzania energii elekrycznej neo przez elekronię, oznaczany jako k. Dla elekroni konencjonalnych określony jes zorem: ks (1) k kz T i( 1 p ) gdzie: k s - jednoskoy roczny kosz sały mocy zainsaloanej elekroni, zł/(kw a), k z - jednoskoy kosz zmienny, zł/(kw h), T i - czas ykorzysania mocy zainsaloanej, h, p - zględne zużycie energii elekrycznej na porzeby łasne elekroni. Roczne łasne produkcji energii elekrycznej isniejących elekroniach yznacza się na podsaie eidencji koszó. Naomias opracoaniach projekoych g [5] jednoskoe łasne k dla elekroni opalanej ęglem kamiennym lub brunanym yznacza się na podsaie zakładanych spółczynnikó zgodnie ze zorem: ao ai aa az i an ar i m p z 10 3 k (2) Ti 1 p b k b k k k o o P śr gdzie: a o - oprocenoanie kapiału, a i - sopa inflacji, a a - sopa amoryzacji linioej, a z - ogólne, i - jednoskoe nakłady inesycyjne na budoę elekroni, zł/kw, a n - sopa odpisó na urzymanie i remony bieżące, a r - sopa odpisó na remony średnie i kapialne, m - spółczynnik ujmujący narzu na fundusz płac, p - średnia płaca, zł/osobę, z - skaźnik zarudnienia, osób/mw, b - jednoskoe średnioroczne zużycie przez elekronię energii chemicznej ęgla, kj/(kw h neo), b o - jednoskoe średnioroczne zużycie przez elekronię energii oleju opałoego, kj/(kw h neo), k - cena ęgla loco elekronia, zł/kj, k o - cena oleju opałoego loco elekronia, zł/kj, k p - kosz maeriałó pomocniczych, zł/(kw h neo), k sr - kosz użykoania środoiska, zł/(kw h neo). Tabela 1. yarzania energii elekrycznej neo EUR 05/(MW h). Źródło [6] Laa gazooparoa CCGT ęgloa jądroa 0 EUR 08/ CO EUR 08/ CO EUR 08/ CO Przy porónyaniu jednoskoych koszó łasnych yarzania energii elekrycznej przez różne rodzaje elekroni ygodnie jes korzysać ze zoru posaci uproszczonej: a i (3) k k ppbp T ( 1 p ) i gdzie: a - suma sóp odpisó rocznych z uzględnieniem płac personelu, k pp - cena palia loco elekronia raz z koszem maeriałó pomocniczych i użykoania środoiska, zł/kj, b p - jednoskoe średnioroczne zużycie przez elekronię energii chemicznej pali, kj/(kw h neo). Wykorzysując poyższą meodologię yznaczono [6] yarzania energii elekrycznej elekroni ęgloej, gazoo-paroej i jądroej (abela 1) dla rzech arości ceny pozolenia na emisję CO 2. Zaprezenoane posłużą do porónań z koszami echnologii OZE. Analiza koszu yarzania energii elekrycznej z OZE W celu dokonania porónań koszu yarzania energii elekrycznej zaprezenoano oszacoania podaane abeli 2 przez J. Paskę (Poliechnika Warszaska). W obliczeniach koszu yarzania energii elekrycznej abeli 2 przyjęo dla iększości echnologii load facor LF = 0,85, z nasępującymi yjąkami: sysemy fooolaiczne 0,11; sysemy helioermiczne 0,41; elekronie iaroe na lądzie 0,23; elekronie iaroe na morzu 0,39; duże elekronie odne 0,5; małe elekronie odne 0,57. Przyjęo dla szyskich rozparyanych echnologii sopę dyskona r = 0,1 (10%) oraz raę roczną (sopę) zrou nakładó kapiałoych d = 0,1 (10%). Koszy operacyjne sałe obejmują urzymania (remony), liczone jako proporcjonalne od nakładó inesycyjnych. Koszy ynagrodzeń są liczone przy założeniu rocznego ynagrodzenia 55 ys. i określonej liczby zarudnionych, a narzuy przyjęo ysokości 30% ynagrodzeń. Koszy palia obliczano dla dóch scenariuszy (umiarkoanego i ysokiego zrosu). W przypadku sysemó helioermicznych założono roczne zużycie 385 TJ gazu ziemnego (układ hybrydoy). Koszy emisji uzględniono jedynie dla la 2020 i Przyjęo, że opłaa za emisję CO 2 yniesie 41 roku 2020 i 47 roku yarzania energii elekrycznej ylko dla niekórych echnologii, np. dla małych elekroni odnych, elekroni biogazoych, mogą być konkurencyjne porónaniu z konencjonalnymi elekroniami ęgloymi. Te relacje znacznie się popraiają na korzyść OZE, jeśli uzględni się rosnące dla przyszłości opłay za emisję dulenku ęgla (abela 1). Odnaialne źródła energii analizie Poer Choices Wykorzysanie odnaialnych źródeł energii jes obecnie najażniejszą opcją działaniach UE zmierzających do obniżenia emisji procesie generacji energii elekrycznej, a zarazem redukcji zużycia pali kopalnych, głónie ęgla kamiennego i brunanego. Przedsaione opracoaniu Poer Choices (Union of he Elecriciy Indusry EURELECTRIC A.I.S.B.L. [6]) echnologie OZE są dosępne obecnie zasosoaniach komercyjnych, ale zakłada się, że dalszy posęp echniczny ziększy efekyność energeyczną i obniży yarzania energii elekrycznej. Prezenoane abeli 3 prognozoane średnie generacji zosały yznaczone dla sopy dyskona 9%. Regulacje ziązane z promoaniem OZE i sysemem handlu emisjami (ETS) poodują, że generacja opara na ykorzysaniu OZE saje się bardzo arakcyjną echnologią dla przyszłych inesycji. Energeyka opara na OZE napoyka jednak na szereg barier rozojoych, jakimi są ograniczony poencjał (głónie dosępność grunó pod upray roślin energeycznych i biomasy, konflik z innymi kaegoriami ykorzysania grunó), ograniczenia środoiskoe (inne niż emisje zanieczyszczeń) oraz brak odpoiedniej infrasrukury. 128 PRZEGLĄD ELEKTROTECHNICZNY, ISSN , R. 90 NR 8/2014

3 Tabela 2. Charakerysyka ybranych echnologii yarzania energii elekrycznej (generacja rozproszona) Źródło: Paska J. (ma. dydak.) Elekronie Moc jednosek, kw Spraność neo, % budoy, laa eksploaacji, laa nakłady inesycyjne, 2005/kW yarzania energii elekrycznej, 2005/(MW h) Koszy urzymania i remonó 2005/kW Z silnikami Diesla Małe odne <5(10) MW Fooolaiczne Helioermiczne (układ hybrydoy z 10 MW * kołem gazoym * ) Wiaroe na lądzie MW Wiaroe na morzu MW Na biomasę 5 MW Biogazoe Na biogaz składoiskoy 4,4 MW Tabela 3. Prognoza średnich koszó echnologii generacji ykorzysujących OZE (z. levelised coss). Źródło [6] Laa Wiaroa Wiaroa Słoneczna Morska (en. fal Słoneczna PV morska kolekoroa i przypłyó) Biomasa - EUR 05/(MW h) EUR 05/(MW h) EUR 05/(MW h) EUR 05/(MW h) EUR 05/(MW h) EUR 05/(MW h) Charakerysyka echnologii OZE modelu MARKAL Pakie opymalizacyjny MARKAL (MARKe ALlocaion) [7] ykorzysano do programoania modeli rozoju sysemó energeycznych ze szczególnym uzględnieniem źródeł yórczych. Podsaą modeli opymalizacyjnych jes bilans energeyczny. Pakie zosał zmodyfikoany [8] i przysosoany do analizy źródeł odnaialnych energii i ysokospranej kogeneracji. Podsaoe dane echnologii energeycznych oparych na OZE i ykorzysyanych pakiecie MARKAL prezenuje abela 4 [8]. Porónanie sarszych elekroni iaroych z noszymi skazuje na spory posęp echnologiczny, objaiający się obniżeniem koszó eksploaacyjnych sałych o ok. 40 %, przy jednoczesnym obniżeniu nakładu inesycyjnego praie o 50 %. Sosunkoo niskimi nakładami inesycyjnymi charakeryzują się echnologie ykorzysujące biogaz, j. elekronia biogazoa i silnik gazoy na biogaz. Naomias elekronie ykorzysujące panele fooolaiczne mają ysokie jednoskoe nakłady inesycyjne, co przekłada się na duże yarzania energii elekrycznej. Porónanie danych z abel 2 i 4 skazuje na dużą zbieżność podsaoych parameró echnicznoekonomicznych echnologii OZE. Tabela 4. Dane echniczno-ekonomiczne ybranych rozproszonych echnologii energeycznych ykorzysujących OZE modelu MARKAL [8] Lp. Naza echnologii Jednoskoy Pierszy rok Okres nakład eksploaacyjne dosępności eksploaacji eksploaacyjne inesycyjny zmienne (bez sałe palia) a EUR/kW EUR/kW/a EUR/GJ 1 El. odne przepłyoe ,6 0,00 2 El. iaroe ,8 0,00 3 El. biogazoe ,9 0,63 4 El. na biomasę ,4 0,15 5 Farmy iaroe noe ( ) ,5 0,63 6 El. iaroe offshore ,5 0,81 7 El. panele fooolaiczne PV ,0 0,85 8 El. ze zgazoaniem upra energeycznych (biomasa) ,4 0,11 9 El. ze zgazoaniem upra energeycznych (biomasa) ,9 0,00 nosza 10 Silnik gazoy na biogaz ,9 0,15 PRZEGLĄD ELEKTROTECHNICZNY, ISSN , R. 90 NR 8/

4 Analiza sysemó sparcia OZE Rozporządzenie Minisra Gospodarki (MG) z 14 sierpnia 2008 r. określa dla yórcó energii elekrycznej oboiązek uzyskania i przedsaienia do umorzenia śiadec pochodzenia energii elekrycznej z OZE lub uiszczenia opłay zasępczej. W całkoiej rocznej sprzedaży energii elekrycznej odbiorcom końcoym udział produkcji z OZE MG usaliło na poziomie: roku ,7 %, roku ,4 % i roku ,9 %. Z uagi, że doychczasoy sposób ceryfikoania pochodzenia energii elekrycznej z OZE zbudzał konroersje, o podjęo prace nad usaą o OZE, noelizacją praa energeycznego i gazoego. Obecnie bez odpoiednio skonsruoanego sysemu sparcia dla OZE nie jes możliy ich znaczący rozój. Polski sysem sparcia opary jes na ceryfikaach, obrocie ich praami mająkoymi oraz opłacie zasępczej, podczas gdy np. Niemczech lub Czechach proadzono specjalne aryfy feed-in. Oczekuje się, że efekem poniesienia koszó ( formie opłay zasępczej) będą noe inesycje OZE. Kluczoą spraą noych roziązaniach legislacyjnych jes usalanie spółczynnikó korekcyjnych dla insalacji OZE. Trają prace na poziomem sparcia dla poszczególnych echnologii OZE. Nasua się niosek, że ochrona konsumenó ymaga preferoania ańszych echnologii oparych na OZE. Przeproadzona analiza skazuje na ykorzysanie iaru, biomasy oraz biogazu, jako na preferoane echnologie. Naomias mniejsze sparcie poinno być kieroane na rozój fooolaiki, kóra z poodu ysokich koszó inesycyjnych jes obecnie mało efekyna ekonomicznie. Innym sysemem sparcia są spomniane aryfy feedin. Przykładem może być proadzone Wielkiej Bryanii 2013 r. dofinansoanie do ciepła z OZE przekazyanego m.in. przez pompy ciepła, kolekory słoneczne i koły na biomasę. Poziomy aryfoe dofinansoania sysemie aryf feed-in o 7,3 p/kwh dla poierznych pomp ciepła, 18,8 p/kwh dla grunoych pomp ciepła, 12,2 p/kwh dla kołó na biomasę i 19,2 p/kwh dla kolekoró słonecznych (.cire.pl). Noa forma sparcia promuje zaróno echnologie yarzania energii elekrycznej, jak i ciepła, ykorzysujące odnaialne źródła energii. Analiza efekyności ekonomicznej elekroni iaroej sudium przypadku Podsaoym celem rachunku efekyności inesycji jes ocena pojedynczego projeku przedsięzięcia gospodarczego lub yłonienie, spośród ielu możliych do realizacji arianó, najbardziej opłacalnego przedsięzięcia. Obecnie coraz popularniejsze sają się rynkoe, dynamiczne meody oceny efekyności inesoania, kórych rachunek inesycyjny opiera się na przychodach i nakładach. Do meod dynamicznych, kórych uzględniany jes rachunek dyskona i kóre są sosoane energeyce [5, 9], należą: meoda rónoażnego (jednoskoego) koszu rocznego (EAW - Equivalen Annual Worh) meoda zakualizoanej arości neo (z. meoda NPV - Ne Presen Value) meoda enęrznej sopy zrou (z. meoda IRR - Inernal Rae of Reurn) meoda zmodyfikoanej sopy zrou (z. meoda MIRR - Modified Inernal Rae of Reurn) meoda skaźnikó renoności (z. meoda PI - Profiabiliy Index). Wskaźnik NPV sposób dogodny umożliia uzględnienie niepeności inesoania, a jednocześnie układzie ielookresoym meoda arości zakualizoanej neo jes zasze zgodna z ogólnym celem finansoym firmy, czyli posulaem maksymalizacji mająku, podczas gdy np. enęrzna sopa zrou jes jedynie zględnym miernikiem mająku [10]. Wskaźnik NPV ( przypadku pominięcia arości likidacyjnej przedsięzięcia inesycyjnego) róny jes zdyskonoanym przepłyom goókoym pomniejszonym o kosz inesycji I (zdyskonoany na chilę rozpoczęcia eksploaacji). W posaci dyskrenej yrażony jes zorem: N e ( ) (4) NPV V I I 0 1 r gdzie: r - sopa dyskona przyjęa przez inesora, V arość akualna projeku inesycyjnego, - przepłyy pieniężne (ang. Cash Flo) kolejnych laach, będące różnicą między fakycznymi płyami i ydakami, N - okres eksploaacji. Przepłyy pieniężne, kóre są dla inesora osiągnięym danym roku efekem finansoym i kóre przybliżeniu są róne rocznemu zyskoi po opodakoaniu i amoryzacji [11] (zane rónież rocznym zyskiem operacyjnym [12]), można yznaczyć na podsaie zoru: (5) P C gdzie: P - płyy danym roku ze sprzedaży produkó (energii elekrycznej, ciepła, usług sysemoych ip.), C - ydaki danym roku. Na przeidyane ydaki danym roku e C składają się: surocó (palia) i energii, płac, opła za eksploaację środoiska, remonó, sprzedaży, ubezpieczenia i pozosałe (np. obsługa finansoa kredyó, podaek dochodoy od zysku bruo) danym roku. Nakłady inesycyjne poniesione okresie N b rania budoy, zdyskonoane na chilę rozpoczęcia jej eksploaacji, yrażają się zorem: 0 0 I (6) I I 1 r N 1 r b Nb Przyjmując zykłe kryerium planoania inesycji, inesycję należy zrealizoać, jeśli arość zakualizoana neo inesycji, czyli skaźnik NPV jes dodani. Zaróno przychody, jak i ydaki zależą od olumenu produkcji energii elekrycznej oraz od koszu i ceny energii elekrycznej. Poyższe ielkości dużej mierze ynikają z konkurencji na rynku energii, ale rónież są ynikiem regulacji posaci sysemu sparcia dla OZE. 7% 6% 4% 2% 2% Turbiny iaroe 79% Drogi i fundameny Kosz przyłączenia do sieci Koszy projekoe Pozyskanie grunó Ubezpieczenie i pozosałe Rys. 1. Udział poszczególnych kaegorii koszó nakładzie inesycyjnym elekroni iaroej Analizie poddano urbinę iaroą firmy Enercon ypu E 82 o czynnej mocy elekrycznej 2,0 MW 130 PRZEGLĄD ELEKTROTECHNICZNY, ISSN , R. 90 NR 8/2014

5 (hp://.enercon.de). Kosz urbiny o 2,4 mln. Całkoiy nakład inesycyjny ynosi ok. 3 mln. Udział poszczególnych kaegorii koszó nakładzie inesycyjnym przedsaia Rys.1. Koszy eksploaacyjne oszacoano na poziomie /(MW a). Przyjęo cenę energii elekrycznej na huroym rynku energii róną ok. 45 /(MW h). W 2012 roku cena zielonych ceryfikaó, podobnie jak i opłay zasępczej ynosiła ok. 60 /(MW h) (dokładnie 286,74 zł). Biorąc pod uagę poyższe dane yznaczono spółczynniki NPV. Warości NPV iększe od zera, uzasadniające realizację inesycji, uzyskano dla rocznego czasu ykorzysania mocy zainsaloanej iększego od 1400 h/a. W obliczeniach przyjęo 25 leni okres eksploaacji urbiny iaroej oraz sopę dyskona r=6%. Jeśli obliczeniach przyjąć sopę dyskona r=10% (inesycja obarczona iększym ryzykiem), o uzyskuje się uzasadnienie realizacji inesycji, gdy roczny czas ykorzysania mocy zainsaloanej jes iększy od ok h/a. Już końcu 2012 roku rynek zielonych ceryfikaó uległ desabilizacji z uagi na ich nadpodaż na rynku. W przypadku braku przychodó dla farmy iaroej z zielonych ceryfikaó, roczne czasy ykorzysania mocy zainsaloanej, uzasadniające realizację inesycji dla elekroni iaroej ynoszą: ok h/a dla r=6% i ok h/a dla r=10%. Są one znacznie yższe od średnich możliość ierznych Polsce (zazyczaj poniżej 2000 h/a). Koszy yarzania energii elekrycznej dla urbiny Enercon ypu E 82, dla przyjęych yżej danych, yznaczono rónież ykorzysując meodologię średniego koszu rocznego. Wyniki obliczeń przedsaiono abeli 5. Tabela 5. Koszy yarzania energii elekrycznej z elekroni iaroej (urbina Enercon ypu E 82) Lp. ykorzysania mocy zainsaloanej Sopa dyskona Kosz yarzania energii elekrycznej - h/a % EUR/(MW h) Przedsaione yniki obliczeń koszu yarzania energii elekrycznej dla elekroni iaroej znacznie przeyższają cenę energii elekrycznej na krajoym huroym rynku energii. Podsumoanie Każda echnologia yarzania energii elekrycznej określonych arunkach, ynikających z regulacji rynku energii, może być przydaną ze zględó echnicznych i uzasadnioną ekonomicznie. Poierdzają o przykłady realizacji i planó realizacji inesycji zaróno sysemoe elekronie i elekrociepłonie, jak i projeky ykorzysujące OZE. Przykładami akich inesycji są: budoa koła fluidalnego o mocy 50 MW spalającego biomasę Elekroni Jaorzno III, modernizacja koła biomasoego o mocy 20 MW Elekroni Saloa Wola, czy przebudoa koła fluidalnego o mocy 40 MW EC Tychy (.cire.pl). W zakresie energeyki iaroej akimi przykładami są: zainsaloanie 21 urbin GE 2.5MW farmie iaroej Wielkopolska, budoa Zespołu Elekroni Wiaroych Żeńsko o mocy 7,5 MW (farma iaroa składa się z rzech urządzeń ypu GE 2,5 XL o mocy znamionoej 2,5 MW każda, a kosz inesycji o praie 38 mln PLN). Na podsaie planó inesycyjnych doyczących farm iaroych, dla kórych ydane zosały arunki przyłączenia do sieci ( MW), można oszacoać prognozoaną ilość yorzonej nich energii g [13] na 24 TW h. Przedsaione przykłady inesycji skazują na dużą różnorodność proponoanych echnologii ykorzysujących OZE. Każda inesycja sferze yarzania musi być poprzedzona skrupulanym sudium ykonalności. Zaprezenoane arykule yniki obliczeń dla konkrenego przypadku (urbina iaroej firmy Enercon ypu E 82) o ylko fragmen analizy. Decydujące znaczenie będzie odgryać zapenienie finansoania inesycji, szczególnie syuacji dużego ryzyka biznesoego ponoszonego przez inesora oraz funkcjonujący sysem sparcia OZE. LITERATURA [1] Miniserso Gospodarki, Poliyka energeyczna Polski do 2030 roku, Warszaa, 10 lisopada 2009 r. [2] Commission of he European Communiies, An Energy Policy for Europe, COM (2007), Brussels, January 10, 2007 [3] European Commission, A Roadmap for moving o a compeiive lo carbon economy in 2050, Brussels, ,COM(2011) 112 final, 2011 [4] European Commission, Green Paper. A 2030 frameork for climae and energy policies, Brussels, , COM(2013) 169 final [5] Laudyn D., Rachunek ekonomiczny elekroenergeyce, Oficyna Wydanicza Poliechniki Warszaskiej, Warszaa, 1999 [6] Union of he Elecriciy Indusry EURELECTRIC A.I.S.B.L., Poer Choices Pahays o Carbon-Neural Elecriciy in Europe by 2050, Full Repor, 2010 [7] Fishbone L.G. i in., User s Guide For MARKAL (BNL/KFA Version 2.0), IEA, Upon, Long Island, Ne York and KFA, Julich, Germany, [8] J as k ólski M., Zasosoanie modelu MARKAL do opymalizacji srukury yarzania energii elekrycznej Polsce długoerminoym horyzoncie czasoym. Część I koncepcja modelu. Część II Założenia modelu i prognoza, Aca Energeica, 3/12(2012), s i 4/13 (2012), s.4-23 [9] K a m r a W., Meodologia oceny efekyności inesoania na lokalnym rynku energii, Wydanico Poliechniki Gdańskiej, Gdańsk, 1999 [10] S o iński J., Inesoanie źródła yarzania energii elekrycznej arunkach rynkoych, seria Monografie nr 148, Wydanico Poliechniki Częsochoskiej, Częsochoa, 2008 [11] P a ska J., Ekonomika elekroenergeyce, Oficyna Wydanicza Poliechniki Warszaskiej, 2007 [12] B a r nik R., Rachunek efekyności echnicznoekonomicznej energeyce zaodoej, Oficyna Wydanicza Poliechniki Opolskiej, Opole, 2008 [13] K a c ejko P., W yd r a M., Energeyka iaroa Polsce realna ocena, Rynek Energii, 12 (2010) Auor: dr hab. inż. Janusz Soiński prof. P.Cz. Poliechnika Częsochoska, Insyu Elekroenergeyki, Al. Armii Krajoej 17, Częsochoa, janso@el.pcz.czes.pl PRZEGLĄD ELEKTROTECHNICZNY, ISSN , R. 90 NR 8/