Zeszyty Problemoe Maszyny Elektryczne Nr 2/2013 (99) 139 Zygmunt Szymańsk Poltechnka Śląska, Glce NOWOCZESNE METODY BADAŃ DIAGNOSTYCZNYCH MASZYN GÓRNICZYCH Z WYKORZYSTANIEM PROGRAMU DIAGNOPRZEM MODERN DIAGNOSTIC METHOD OF MINE MACHINE WITH APPLICATION OF DIAGNOPRZEM PROGRAM Streszczene: W referace przedstaono modele matematyczno fzyczne maszyny górnczej jako obektu badań dagnostycznych. Przedstaono nooczesne czujnk przetornk pomaroe oraz komputeroe metody analzy danych. W referace opsano program komputeroy Dagnoprzem oraz przykłady jego zastosoana badanach dagnostycznych górnczych maszyn. Wynk badań zeryfkoano arunkach przemysłoych. Abstract: In the report presented mathematcally - physcal models machnes mnng as the object of dagnostc research. Introduced modern sensors and measurng transducers, and computer methods of the data analyss. In the report descrbed the computer program Dagnoprzem and examples of ther applcaton n research of dagnostc mnng-machnes Results of computer smulatons ere verfed n ndustral condtons. Słoa kluczoe: badana dagnostyczne, czujnk pomaroe, modele komputeroe, Key ords: dagnostc research, measurng transducers, computer models 1. Wstęp W polskch kopalnach ęgla kamennego stosoane są systemy eksploatacj oparte na ysokej koncentracj ydobyca. Wymaga to stosoana ydajnych maszyn urabających oraz nezaodnych systemó transportoych: transportu pozomego oraz transportu ponoego. Dla zapenena cągłośc ydobyca ęgla należy zastosoać dyspozytorske systemy montoroana, nooczesne układy: steroana, zabezpeczeń oraz dagnostyk maszyn urabających oraz maszyn transportu pozomego (przenośnk zgrzebłoe oraz taśmoe). Zapenają one realzację złożonych algorytmó steroana, transmsję danych oraz ch archzację, a także zualzację realzoanych procesó ynkó oblczeń. Nooczesne układy steroana pracą kopaln ponny uzględnać sposób globalny pracę szystkch układó napędoych maszyn górnczych pod zględem płynnośc odstay urobku, nezaodnośc oraz energooszczędnośc. Dlatego celoym ydaje sę zastosoane steroana elokryteralnego do steroana pracą zespołó maszyn górnczych oraz predykcyjnej dagnostyk eentualnych stanó aaryjnych. W referace przedstaono modele matematyczno fzyczne maszyny górnczej jako obektu steroana oraz obektu badań dagnosty- cznych. Przedstaono nooczesne czujnk przetornk pomaroe oraz komputeroe metody analzy danych. W referace opsano program komputeroy Dagnoprzem oraz przykłady jego zastosoana badanach dagnostycznych maszyn górnczych. Wynk badań eksploatacyjnych oraz oceny stanó techncznych poterdzły przydatność opracoanych metod steroana dagnostyk przemyśle ydobyczym oraz układach napędoych różnych cągó techncznych technologcznych stosoanych na lnach produkcyjnych. 2. Modele matematyczne fzyczne maszyn górnczych System transportu urobku podzemnego zakładu górnczego jest to uporządkoany enętrzne zbór obektó znajdujących sę na poerzchn podzemach kopaln, raz z relacjam stnejącym mędzy obektam oraz ch łaścoścam, którego dzałane jest podporządkoane osągnęcu założonego celu transportoego [1]. W skład systemu transportu chodzą zadana przeozoe: urobku, osób materałó oraz szystke procesy zązane z przeładunkem, składoanem magazynoanem przeożonych materałó. Na ynk pracy
140 Zeszyty Problemoe Maszyny Elektryczne Nr 2/2013 (99) systemu transportu mają także pły procesy zachodzące obektach torzących dany system oraz jego otoczenu. Do otoczena systemu transportu zalcza sę: system ydobyczy, aktualny stan rozoju technk, otoczene naturalne, arunk ekonomczne, zasady organzacj pracy, energooszczędną pracę zespołó napędoych, synchronzację dopłyu urobku z pracą urządzeń transportu ponoego, zbór oboązujących przepsó, nstrukcj norm pranych oraz czynnk ludzke. Nooczesny układ zaslana steroana maszyn urządzeń pośrednczących transporce urobku ponen zapenać: beżącą kontrolę podstaoych parametró eksploatacyjnych, znaczny stopeń automatyzacj pracy poszczególnych urządzeń, sygnalzację stanó aaryjnych oraz ogranczoną dagnostykę stanó aaryjnych. Model matematyczny cągu maszyn górnczych mus zapenać: łaścy ybór struktury systemu zależny od ymagań realzoanego procesu transportoego, zastosoane optymalnych kombnacj środkó techncznych oraz metod projektoana do realzacj zadań transportoych. Model matematyczny cągu górnczego maszyny górnczej należy rozpatryać jako eloymaroy obekt regulacj analzoać z uzględnenem metod statystycznych [1, 2, 3]. Pracę przenośnka taśmoego przemeszczającego sę po trase o założonej konfguracj, dla modelu z ęzam neholonomcznym, oparcu o rónana Lagrange a II rodzaju, przy 4 stopnach sobody oraz dla spółrzędnych uogólnonych q k, można opsać przy pomocy rónana (1): d E K E K Qk q& q = (1) k k gdze: k=1, 2, 3, 4, odnoszą sę odpoedno do elkośc: X, Z, Φ X, Φ Z, = 1, 2,..., n, X, Z, Φ X, Φ Z - spółrzędne układu odnesena, W modelu determnstycznym procesu odstay urobku rozpatruje sę system transportu zaerający zbornk akumulacyjne na stacjach przeładunkoych, oraz zakłada sę stochastyczny dopły urobku ze ścan roboczych o rozkładze zblżonym do rozkładó: Erlanga lub normalnego [2, 3]. Zakłada sę także elkość układó transportoych, ch parametry eksploatacyjne oraz ydajnośc maksymalne układó ykorzystyanych procese odstay urobku. Stan procesu transportu przedzale czasu: k t, można opsać ektorem stanu X(k) postac (2): gdze: przy czym: X(k+1) = X(k, t) (2) N lczba jednostek transportoych, z lczba zbornkó załadoczych, k = 0, 1, 2,... K, K = T/ t lczba krokó dyspozycyjnych, T czas dyspozycyjny, X(k) - ektor stanu opsujący położene jednostk transportoej S oraz zapełnene zbornkó akumulacyjnych V j, [ 1 2 N 1 N ] ( ) = S( k), S ( k),.., S ( k), V ( k),.. V ( k) X k Zakładając, że l jest mnmalną odległoścą mędzy obektam transportoym, a na odcnkach z punktam przeładunkoym chl czasu k. t może znajdoać jeden środek transportu, tedy rónane stanu procesu transportu przyjmuje postać (3): X(k+1)=G[x(k),u(k)] (3) gdze: G = {g 1 [x(k), u(k)],., g N [x(k), u(k)], f 0 [x(k), u(k)],., F T z[x(k), u(k)]} T - ektor stanu uzględnający sposób steroana, S u (k+1) = g u [x(k), u(k)], u= 1, 2,...N, V u (k+1) = f u [x(k), u(k)], u= 1, 2,...z, u(k) sposób steroana podejmoany chlach k<t, przy czym: u(k) U(x), U(x) zbór możlych tras przemeszczana sę środkó transportu, Składoe funkcj G są yznaczane dla poszczególnych odcnkó trasy oraz rodzajó środkó transportu: zbornk akumulacyjne, stacje przeładocze, transport kołoy przenośnkoy, transport ponoy. Szczegółoy sposób yznaczana składoych funkcj G przedstaono [4]. W podzemach kopalń eksploatoane są maszyny górncze: urabające oraz transportoe (przenośnk ścanoe, przenośnk zgrzebłoe). Są one napędzane slnkam ndukcyjnym klatkoym zaslane z sec trójfazoej bezpośredno, lub przez zaslacz przekształtnkoy. Maszyny te zaerają układy T
Zeszyty Problemoe Maszyny Elektryczne Nr 2/2013 (99) 141 napędoe, których praktyczne ne przeduje sę regulacj prędkośc obrotoej, natomast zaslacz przekształtnkoy umożla przeproadzene płynnego rozruchu. W układach zaslana maszyn górnczych stosoane są tranzystoroe lub tyrystoroe steronk prądu przemennego (układy soft startu). Nooczesne układy steroana dagnostyk maszyny górnczej ponny zapenać realzację: sekencj rozruchoych, kontrolę parametró eksploatacyjnych przed oraz po uruchomenu maszyny, sygnalzację stanó aaryjnych oraz yłączane zaslana podczas zarć przecążeń. Układy steroana ponny zapenać steroane: lokalne - z tablcy steronczej maszyny, zdalne ykorzystując steroane radoe, lub lokalne sec komputeroe (CAN, MPI), lub steroane automatyczne (z komputera nadrzędnego) ykorzystując sec transmsyjne (Profbus DP, Profnet, Ethernet lub łącza nternetoe) 4, 6]. Układy dagnostyk ponny montoroać pracę maszyny górnczej, sygnalzoać stany przecążenoe oraz yłączać dagnozoać stany aaryjne. Komputer nadrzędny ponen posadać: bazę danych oraz bazę edzy eksploatoanych maszyn górnczych, oraz specjalne programy dagnostyczne sterujące, zapenające quas optymalne steroane pracą maszyny górnczej, zgodne z realzoanym zadanam ydobyczym, przy optymalnym zużycu energ. Funkcję celu dla quas optymalnego steroana pracą maszyny transportoej można sformułoać postac yrażena (4): [ U, f ] { W= opt, Q η η, Q, v= v I (4) max max Istneją take parametry zaslana slnkó napędoych: U, f,, które dla danej maszyny transportoej realzują quas optymalne zadana transportoe: Q < Q max, przy określonej prędkośc przesuu taśmy v = v max, przy ogranczonym zużycu energ: W = opt, η< η max. Dynamkę przenośnka taśmoego można opsać sposób uproszczony układem rónań (5): d d v F = 1 F m A E = 1 l + 1 v F l v 1 + P ( ) W d + τ ( v v ) 1 sgn v dla dla max ( 1, k 1) ( 1, k) gdze: F, v artośc chloe sł prędkośc przesuu taśmy -tym punkce taśmy, (5) m jednostkoa masa zastępcza odcnka taśmy, mędzy -tym oraz +1 punktem taśmy, W zastępcze opory przenośnka, A, E spółczynnk konstrukcyjne maszyn transportoej, Dynamkę ndukcyjnego slnka napędoego napędzającego przenośnk opsuje układ rónań różnczkoych (6): u u s = = M = Rs R n k=1 s + sk ( ) d L + δs Ls + ( ) d L + δ L M s,, k ϑ d M M M = obc J ω z gdze: s,, u s, u prądy napęca fazoe uzojeń stojana rnka, R s, R, L s, L rezystancje ndukcyjnośc łasne uzojeń stojan rnka, L δs, L δ ndukcyjnośc rozproszena uzojeń stojan rnka, M s, ndukcyjność zajemna uzojeń stojana rnka, s, k + M + s, M d s, d s (6) Rónana (1-6) są ykorzystyane do opracoana modelu knematycznego maszyny transportoej oraz do opracoana optymalnego steroana pracą przenośnka. Opracoane algorytmy steroana umożlą realzację zadań transportoych przenośnka, przy założonej funkcj celu [2, 3]. Programy sterujące są umeszczone pamęc komputeró sterujących: nadrzędnego oraz komputeró lokalnych. Komputer nadrzędny spółpracuje z różnym urządzenam peryferyjnym: moduły konfguracj, moduły zualzacyjne, moduły komunkacyjne, drukark oraz z dodatkoym komputeram, przechoującym bazy danych szystkch maszyn steroanych z komputera nadrzędnego. 3. Metodyka badań dagnostycznych maszyn górnczych Nezaodność pracy maszyn górnczych zależy znacznym stopnu od pradłoej oceny stanu techncznego ch obodó: elektrycznych, elektromechancznych oraz mechancznych. Ocenę można zrealzoać sposób globalny - ykorzystując centralne stanosko dagnostyczne, lub ogranczonym zakrese - ykorzystując elementy dagnostyczne zan-
142 Zeszyty Problemoe Maszyny Elektryczne Nr 2/2013 (99) staloane maszyne. Dagnostykę globalną ponno sę przeproadzać sposób okresoy [1, 5, 6]. Ocena lokalna ponna być realzoana przed każdym uruchomenem maszyny. W ramach dagnostyk lokalnej spradza sę stan technczny: slnka napędoego, układu zaslana, obodó steroana zabezpeczeń, parametry stan technczny elementó transportoych: bębnó napędoych oraz taśmy przenośnka, a także ocena sę skuteczność pracy układu hamulcoego. Specjalny program symulacyjny Dagnoprzem (opracoany przez autora) oraz odpoedne czujnk przetornk pomaroe umożlają realzację pomaró sposób automatyczny. Wynk oblczeń numerycznych symulacyjnych uzyskanych na podstae model matematycznych: slnkó napędoych, zaslacza przekształtnkoego oraz układu mechancznego, są prezentoane sposób tabelaryczny grafczny na ekrane montora oraz drukoane postac protokołu badań dagnostycznych. Ocenę stanu techncznego slnka napędoego można przeproadzć przy ykorzystanu: ynkó analzy harmoncznych napęć prądó stojana przy zaslanu trójfazoym dufazoym, analzy sygnału napęcoego ndukoanego dodatkoym uzojenu umeszczonym żłobkach stojana, stosując metody bromechanczne albo akustyczne [1, 5, 6]. Przy beżącej kontrol stanu techncznego slnka napędoego można ogranczyć zakres pomaró do: pomaró: rezystancj uzojeń stojana, rezystancj zolacj uzojena stojana, kontrol stanu techncznego łożysk slnka [1, 5]. Ocenę stanu techncznego układu zaslana (tranzystoroy lub tyrystoroy falonk napęca) przeproadza sę spradzając: elementy ykonacze, zabezpeczena zarcoe oraz realzując programy testujące umeszczone pamęc steronka mkroprocesoroego (nastay zabezpeczeń przecążenoych, zarcoych, kontrola cągłośc napęć zaslających oraz obodó sprzężeń zrotnych). Do dagnostyk układu mechancznego knematycznego przenośnka ykorzystuje sę sygnały z czujnkó umeszczonych na przenośnku. Są to m.n. czujnk: temperatury, ruchu taśmy, spętrzena urobku oraz ntelgentne czujnk uszkodzeń taśmy, bębnó napędoych oraz przekładn. Sygnały z czujnkó są przesyłane do komputera nadrzędnego magstralą komunkacyjną, gdze są ykorzystyane zaróno do celó dagnostycznych, jak do optymalnego steroana pracą przenośnka. 4. Model dynamczny entylatora kopalnanego Wększość kopalń ęgla kamennego ykorzystuje do głónej odstay urobku przenośnk taśmoe. W zależnośc od rodzaju przenośnka, układy napędoe muszą uzględnać czynnośc zązane ze skracanem długośc przenośnka oraz stępnym napnanem taśmy. Na rys.1 przedstaono przykładoe yposażene przenośnka typu Smartveyor [1, 5]. Układ steroana zapena automatyczne napnane taśmy, zależnośc od lośc urobku. Do pomaru loścoej elkośc urobku stosoane są taśmoe ag elektronczne, natomast do oceny jakoścoej ykorzystuje sę przetornk zotopoe, lub komputeroą analzę obrazu z kamery przemysłoej [1, 5]. Do kontrol pracy przenośnka oraz dla celó dagnostycznych obok przenośnka są umeszczone: zespoły łącznośc, yłącznk aaryjne, urządzena zraszające, natomast obrębe bębna napędoego umeszczono czujnk: prędkośc bębna, prędkośc taśmy, temperatury, schodzena taśmy, spętrzena urobku oraz bramk materałoe. W poblżu stacj napnającej umeszcza sę czujnk krańcoe oraz czujnk sły napnającej taśmę przenośnka. Zastosoane steronkó przemysłoych umożl proadzene dla celó kontrolnych oraz dagnostycznych dodatkoych czujnkó, które będą nformoać o stopnu zużyca taśmy, przekładn zębatej lub o aar: slnka, łożysk, bębna napędoego, hamulca lub taśmy. W slnku napędoym należy zastosoać czujnk temperatury: uzojeń, łożysk, medum chłodzącego, przetornk napęca, prądu oraz kontrol stanu zolacj. Układ zaslana ponen posadać: przetornk napęca, prądu, temperatury modułó zaslacza, temperatury medum chłodzącego. Układ mechanczny oraz układ przenesena napędu należy yposażyć czujnk: zużyca okładzn cernych hamulca, pęknęca bębna napędoego, uszkodzena taśmy. Dane z czujnkó są przesyłane do komputeró steronka, gdze oparcu o bazy danych oraz bazy edzy, ykorzystując odpoedne programy dagnostyczne oraz modele matematyczne: slnka oraz układu knematycznego, podejmuje sę decyzje o stane techncznym układu oraz o trałośc nezaodnośc pracy układó przenośnkó taśmoych. Do ykryana uszkodzeń taśmy mogą ykorzysty-
Zeszyty Problemoe Maszyny Elektryczne Nr 2/2013 (99) 143 ane czujnk: elektromechanczne, magnetyczne lub elektronczne [1, 5]. Na rys.2 przedstaono elektronczny system zabezpeczena taśmy przenośnka typu Sensor Guard [1, 6]. System ten służy do ochrony taśmy przed rozległym uszkodzenam {przecęce taśmy) oraz sygnalzuje ruchy poprzeczne nadmerny poślzg taśmy. W skład układu chodzą: pętle przeodó mplantoane taśme, detektor uszkodzeń oraz jednostka sterująca. Czujnk głoce detektora są sprzężone rozkładem pola elektromagnetycznego. Jeśl nastąp uszkodzene taśmy, to zostane uszkodzony czujnk, tedy detektor ykrya uszkodzene yłącza taśmę. Innym arantem jest czujnk elektronczny typu Conttronc, który ymaga zastosoana taśmy z zamplantoanym transponderam. Szczegółoy ops czujnka przedstaono [5]. Do oceny zużyca, korozj oraz do ykryana pęknęć lnek staloych stanoących rdzeń taśmy przenośnkoej ykorzystuje sę metody magnetyczne. W skład układu chodz zbudnk magnetyczny z magnesam trałym, czujnk ndukcyjne oraz defektoskop. Uszkodzony pręt pooduje zmany rozkładu pola magnetycznego ykryane przez defektoskop. Nooczesne, ntelgentne czujnk pomaroe ymagają zman konstrukcj taśm przenośnkoych, co ąże sę z określonym kosztam ekonomcznym. Rys. 1. Rozkład czujnkó przenośnku taśmoym Dlatego proponuje sę proadzć do układó dagnostycznych przenośnka, układy bazujące na rozbudoanym modelu matematycznym układu elektromechancznego przenośnka, ykorzystując możlośc oblczenoe steronkó przemysłoych. Rys. 2. Elektronczny system zabezpeczena taśmy przenośnka Rys. 3. Poglądoy schemat struktury systemu steroana dagnostyk kombajnu Jedną z przyczyn aar maszyn górnczych jest aara ęzła łożyskoego. Uszkodzenu ęzła łożyskoego maszyny górnczej toarzyszy: zrost drgań, głośna praca, szum, zrost temperatury uzojeń obudoy. Do dagnostyk ęzła łożyskoego ykorzystuje sę m.n. metody: SPM (Shock Pulse Metod), SE (Spke Energy), SEE (Spectral Emtted Energy), metoda analzy częstotloścoej, analzy akustycznej oraz metodę detekcj obedn. Metoda detekcj obedn polega na analze drgań rezonansoych maszyny. Krótkotrale udary doczne przebegach czasoych merzonego sygnału maszyny mogą być spoodoane uszkodzenem ęzła łożyskoego.
144 Zeszyty Problemoe Maszyny Elektryczne Nr 2/2013 (99) ] e kcje [s u jn m ba o e k n e P oł o ż 300 250 200 150 100 50 Wykresy artośc prądó drog funkcj czasu. Prąd organu leego [A] Prąd organu praego [A] Położene kombajnu [seksje] Prąd hydraulk [A] 0 0 500 1000 1500 2000 2500 3000 3500 4000 4500 Czas pracy kompleksu ścanoego za okres jednokrotnego przejazdu kombajnu zdłuż ścany [s] Rys. 4. Wykres zman prądu slnka kombajnu funkcj czasu drog Znając geometre łożyska, lość elementó tocznych oraz prędkość obrotoą beżn można oblczyć częstotlośc rezonansoe układu. Czujnk drgań jest umeszczany na badanym elemence. Sygnał pomaroy po fltracj fltrach pasmoo przepustoych dopasoanu jest analzoany poblżu oblczonych częstotlośc rezonansoych. Transformaty Fourera z otrzymanego sygnału dma pozalają określć domnujące częstotlośc określć stopeń uszkodzena. Poglądoy schemat struktury systemu steroana dagnostyk kombajnu przedstaono na rys.3. Przykładoe ynk badań dagnostycznych ykonanych na komplekse ścanoym KWK przedstaono na rys. (4 5). Na rys.4 przedstaono ykres zman prądu slnka drog kombajnu funkcj czasu, a na rys.5 przebeg zman cśnena oleju funkcj czasu pracy kombajnu. a r] [b e ju o l a n e n ś c ć ś W arto 300 250 200 150 100 50 CIŚNIENIE OLEJU 0 0 0.5 1 1.5 2 2.5 3 Czas pracy od godzny 24:00 dna 6 marca 2007 [s] x 10 5 Rys. 5. Przebeg zman cśnena oleju funkcj czasu 5. Zastosoane programu Dagnoprzem układach dagnostyk maszyn górnczych Nooczesne układy zaslana, steroana oraz dagnostyk maszyn urządzeń pośrednczących transporce urobku ponny zapenać: beżącą kontrolę podstaoych parametró eksploatacyjnych, znaczny stopeń automatyzacj pracy poszczególnych urządzeń, sygnalzację stanó aaryjnych oraz ogranczoną dagnostykę stanó aaryjnych. Do projektoana dagnostyk stanu techncznego maszyn transportu pozomego ykorzystuje sę program komputeroy Dagnoprzem. Instalacja programu Dagnoprzem sproadza sę do przekopoana katalogu zaerającego plk bnarne oraz bazy danych na dysk tardy doceloego komputera. Do pracy programu nezbędny jest system baz danych Borland Database Engne (BDE). W programe BDE Admnstrator (bdeadmn.exe) należy ustać alas Dagnoprzem (parametry TYPE STANDARD, DEFAULT- DRIVER PARADOX), opsujący (PATH) folder dysku, którym znajdują sę ykorzystyane programe bazy danych (plk z rozszerzenam *.dbf). Instalację systemu baz danych BDE ykonuje sę jednokrotne. Na rys.1 przedstaono sposób nstalacj programu TEG..3.0, będącego częścą składoą programu Dagnoprzem, do oblczeń kopalnanej trakcj elektrycznej. W skład programu Dagnoprzem chodzą także plk do steroana praca kombajnu, przenośnkó: ścanoych, podścanoych oraz chodnkoych, a także kolejek podeszanych. Trakcja szynoa jest ykorzystyana do: transportu urobku ze stacj załadoczych do stacj yładoczych rejonach szybó skpoych, transportu materałó oraz przeozu załog. W podzemach KWK stosoany jest napęd elektryczny (trakcja przeodoa lub akumulatoroa), spalnoy lub pneumatyczny. Szyny jezdne mogą być umeszczone na podłożu lub na spągu. Program TEG spomagający projektoane trakcj szynoej podzemnych zakładach górnczych może być ykorzystyany do projektoana trakcj na określonych pozomach kopaln oraz do modernzacj odcnkó trakcj eksploatoanych oraz lkdoanych. Program TEG v.3.0 umożla: określene elkośc składu pocągu urobkoego, realzację oblczeń knematycznych energetycznych odcnka trakcj elektrycznej
Zeszyty Problemoe Maszyny Elektryczne Nr 2/2013 (99) 145 KWK (oblczena secoe, zużyce energ elektrycznej, harmonogram ruchu pocągó). Umożla także sporządzane mapy torosk na poszczególnych pozomach, z zaznaczenem: rozjazdó, stacj zaslających, stacj za yładoczych oraz układó sygnalzacj stref zaslana. Instalacja programu TEG sproadza sę do przekopoana katalogu zaerającego plk bnarne oraz bazy danych na dysk tardy doceloego komputera. Do pracy programu nezbędny jest system baz danych Borland Database Engne (BDE). W programe BDE Admnstrator (bdeadmn.exe) należy ustać alas TEG30 (parametry TYPE STANDARD, DEFAULTDRIVER PARADOX), opsujący (PATH) folder dysku, którym znajdują sę ykorzystyane programe bazy danych (plk z rozszerzenam *.dbf). Instalację systemu baz danych BDE ykonuje sę jednokrotne. Na rys.6 przedstaono sposób nstalacj programu TEG..3.0. Program TEG umożla rysoane schematu trakcj szynoej na danym pozome kopaln. Schemat sec trakcyjnej jest złożony z następujących składnkó: elementy sec dolnej (łuk, rozjazdy, trójkąty, obejśca kabloe), układy zaslana (stacje zaslające jedno lub du odpłyoe), symbole grafczne oznaczające różne rodzaje stacj (stacje załadocze, stacje yładocze, materałoe, osoboe) oraz odcnk trakcj (szyny + przeód jezdny), ln kabloych, komentarzy (tekstó). Rys. 6. Ekran montora przy nstalacj programu TEG 3.0 Poszczególne składnk numeroane są oddzelne E1, O1, K1.. Elementy rozmeszczane są na satce o polach kadratoych. Lne oddzelające poszczególne pola są doczne na ekrane, natomast są nedoczne na ydruku. Elementy zajmują jedno pole, natomast odcnk lne kabloe mogą zajmoać ęcej przylegających do sebe (pozomo lub ponoo) pól satk. 6. System steroana dagnostyk cągu przenośnkó taśmoych. System steroana przenośnkó typu Dgnoster jest przeznaczony jest do steroana sygnalzacj pracy przenośnkó taśmoych oraz sygnalzacj ostrzegaczej przed ch uruchomenem. Składa sę on ze steronka centralnego oraz ze steronkó lokalnych.[6]. Steronk centralny umożla: ybór upranena dla czterech cągó przenośnkó odstae, steroane automatyczne cągó odstay, zualzację stanó pracy poszczególnych przenośnkó cągu, transmsję danych do systemu zualzacj na poerzchn. Mkroprocesoroy steronk umożla: ybór rodzaju pracy za pośrednctem menu programoana użytkonka: Transport urobku lub Rezja, ybór steroana, sposobu uruchamana pracy przenośnka taśmoego, emtoana sygnałó akustycznych za pośrednctem sygnalzatoró akustycznych głośnomóących, generoane sygnału nformującego o speczenu stykó aparaturze łączenoej zaslającej napęd przenośnka, sygnału nformującego o speczenu stykó aparaturze łączenoej. zaslającej hamulce przenośnka, kontrolę cągłośc ln magstral systemu łącznośc trakce trana sygnału rozruchoego, aaryjne zatrzymane przenośnka z doolnego mejsca zdłuż jego trasy, steroane kontrolę załączena aparatury łączenoej napędu oraz aparatury łączenoej hamulcó przenośnka, dustronną ymanę danych pomędzy steronkem sygnalzatoram akustycznym zabudoanym zdłuż trasy przenośnka taśmoego, odczyt nformacj o stane czujnkó kontroloanych przez Układ Kontrol Temperatury Taśmocągu (UKTT) przez układ transmsj danych, dentyfkację blokad z ykorzystanem modułó dentyfkacj blokad typu NIB-E, programoane ybranych parametró, rodzaju spółpracujących czujnkó lub urządzeń oraz funkcj kontrolnych steronka przez osoby upranone tzn. znające hasło dostępu.
146 Zeszyty Problemoe Maszyny Elektryczne Nr 2/2013 (99) Rys. 7. Montorng pracy przenośnka ścane 506 Na rys.7 przedstaono przykładoo ynk montoroana pracy systemu przenośnkó taśmoych z zaznaczenem układu napędoego, stanu pracy oraz parametró eksploatacyjnych. 7. Zakończene Zastosoane steronkó przemysłoych układach steroana maszyn górnczych transportoych zapena realzację złożonych algorytmó steroana: steroane energooszczędne, z możloścą beżącej kontrol ybranych parametró eksploatacyjnych dagnostyk całego systemu oraz jego zespołó. Wproadzene steroana rozproszonego zapena realzację steroana lokalnego oraz steroana centralnego z uzględnenem narzuconych prorytetó steroana. Proponoane algorytmy steroana oraz dagnostyk umożlają realzację steroana quas optymalnego, przy stosunkoo małych kosztach fnansoych. Zastosoane steroana suboptymalnego układach steroana odstaa urobku zapen energooszczędną, płynną odstaę urobku przy mnmalzacj stanó aaryjnych. Proponoane steroane maszyn górnczych może być penych przypadkach rozązanem konkurencyjnym stosunku do kosztonych złożonych rozązań frm profesjonalnych. 8. Lteratura [1]. Antonak J.: Urządzena systemy transportu podzemnego kopalnach. Wyd. Śląsk, Katoce 1990r. [2]. Szymańsk Z.: Zastosoane metod sztucznej ntelgencj do steroana, montoroana dagnostyk górnczych maszyn transportoych urabających. Napęd Steroane, nr 45 2008r. [3]. Szymańsk Z.: Nooczesne, energooszczędne układy zaslana górnczych maszyn urabających transportoych napędzanych slnkam zntegroanym. Mechanzacja Automatyzacja Górncta nr 8, Katoce 2004r. [4]. Szymańsk Z.: Zastosoane ntelgentnych steronkó przemysłoych układach automatyzacj maszyn górnczych. Mechanzacja Automatyzacja Górncta nr 10, 1998r. [5]. Komputery przemysłoe Promos Dokumentacja technczno ruchoa,. Becker Elektrotechnka, Śerklany, 2009r. [6]. Instrukcje obsług programó komputeroych Dagnoprzem oraz TEG 3.0. Glce 2010r. dr nż. Zygmunt Szymańsk Poltechnka Śląska Glce tel ++4832 2371688 emal.: Zygmunt.Szymansk@polsl.pl