Opole, dnia 9 października 2008 r. NAJWYśSZA IZBA KONTROLI DELEGATURA w OPOLU 45-075 Opole, ul. Krakowska 28 (077) 4003000, fax (077) 4545330 P/08/112 LOP- 41005-2-2008 Pan Leszek Medyk Dyrektor ds. Detalu Opolskiego Oddziału BOŚ S.A. Pan Janusz Turek p.o. Dyrektora ds. Korporacji i Finansów Publicznych Opolskiego Oddziału BOŚ S.A. WYSTĄPIENIE POKONTROLNE Na podstawie art. 2 ust. 3 pkt 4 ustawy z dnia 23 grudnia 1994 roku o NajwyŜszej Izbie Kontroli 1, zwanej dalej ustawą o NIK, NajwyŜsza Izba Kontroli Delegatura w Opolu przeprowadziła w Banku Ochrony Środowiska S.A. Oddział w Opolu (zwanym dalej Oddziałem ) kontrolę rozpatrywania w latach 2005-2008 (I półrocze) wniosków o przyznanie kredytów dofinansowywanych przez Bank Gospodarstwa Krajowego (dalej BGK ) z Funduszu Termomodernizacji oraz ich udzielania i sprawowania nadzoru nad wykorzystaniem środków, a takŝe terminowości i poprawności rozliczeń dokonywanych z kredytobiorcami oraz z BGK. W związku z kontrolą, której wyniki przedstawione zostały w protokole kontroli podpisanym w dniu 1 września 2008 r., NajwyŜsza Izba Kontroli, na podstawie art. 60 ust. 1 i 2 ustawy o NIK, przekazuje Panom Dyrektorom niniejsze wystąpienie pokontrolne. NajwyŜsza Izba Kontroli ocenia pozytywnie działania Oddziału w zakresie będącym przedmiotem kontroli, mimo stwierdzonych nieprawidłowości. 1 Dz. U. z 2007 r. Nr 231, poz. 1701
2 PowyŜszą ocenę uzasadniają następujące ustalenia kontroli i oceny cząstkowe: 1. NIK ocenia pozytywnie prowadzenie spraw dotyczących przyznania inwestorom kredytów na realizację przedsięwzięć termomodernizacyjnych, pomimo stwierdzonych nieprawidłowości. Oddział w badanym okresie prawidłowo informował inwestorów o moŝliwościach uzyskania premii z Funduszu Termomodernizacyjnego w BGK w przypadku korzystania z kredytów przeznaczonych na przedsięwzięcia termomodernizacyjne. Do Oddziału wpłynęły 33 wnioski od 24 inwestorów o udzielenie kredytów na przedsięwzięcia termomodernizacyjne, w których nakłady szacowano na kwotę 17 749,7 tys. zł. Po przeprowadzeniu weryfikacji wniosków, dokonaniu oceny ryzyka kredytowego i ustaleniu warunków z wszystkimi inwestorami zawarto umowy o udzielenie kredytów w kwocie 12 280,5 tys. zł, z których do dnia 15 lipca 2008 r. wypłacono 9 072,4 tys. zł. W odniesieniu do trzech przedsięwzięć, na które przyznano kredyty w kwocie 2 218,9 tys. zł trwała procedura weryfikacji przez BGK audytów energetycznych, a dwóch wnioskodawców zrezygnowało z wykorzystania przyznanych kredytów w kwocie 262,3 tys. zł. W ocenie NIK przyczynami rezygnacji z kredytu w jednym przypadku była opieszałość w załatwianiu wniosku przez pracowników Oddziału (planowana w umowie kwota kredytu była wyŝsza niŝ 80 % kosztów inwestycji) skutkująca długim okresem oczekiwania na przyznanie premii termomodernizacyjnej; natomiast w drugim przypadku inwestor nie spełnił warunku dotyczącego zabezpieczenia kredytu. Kontroli NIK poddano 20 z ww. umów o udzielenie kredytów na kwotę 11 134, 9 tys. zł (92,7 % kwoty przyznanych kredytów na realizację przedsięwzięć termomodernizacyjnych). Stwierdzono, Ŝe wraz z załącznikami stanowiącymi ich integralną część, badane umowy spełniały wymagania formalne i merytoryczne ustalone w obowiązujących przepisach 2 oraz unormowaniach obowiązujących w Oddziale. Wyjątek w tym zakresie stanowiło nie zastosowanie w 19 umowach wzorów umów wprowadzonych przez Prezesa Banku Ochrony Środowiska S.A. (dalej BOŚ ), co w przypadku jednej umowy skutkowało brakiem zapisu o naleŝnym BGK wynagrodzeniu prowizyjnym, choć jego zapłata przez kredytobiorcę była przewidziana zarówno przez 7 umowy o współpracy pomiędzy BOŚ i BGK, jak i przez 1 rozporządzenia Ministra 2 ustawa z dnia 18 grudnia 1998 r. o wspieraniu przedsięwzięć termomodernizacyjnych (Dz. U. Nr 162, poz. 1121 ze zm.); rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 15 stycznia 2002 r. w sprawie szczegółowego zakresu i formy audytu energetycznego (Dz. U. Nr 12 poz. 114)
3 Finansów z dnia 27 grudnia 2001 r. w sprawie wysokości wynagrodzenia prowizyjnego, pobieranego przez Bank Gospodarstwa Krajowego z tytułu przyznania premii termomodernizacyjnej 3. NIK ocenia, Ŝe w tej sytuacji podpisanie umowy pomijającej sprawę wynagrodzenia prowizyjnego naleŝnego BGK było działaniem nierzetelnym. Zapis dotyczący obowiązku zapłaty przez kredytobiorcę wynagrodzenia prowizyjnego dla BGK wprowadzono aneksem do umowy z dnia 26 maja 2008 r., co skutkowało koniecznością poniesienia przez inwestora (jst) dodatkowych kosztów (1 355 zł) nie wynikających z warunków ustalonych w postępowaniu przetargowym. Ponadto do umów wprowadzano zmiany w sposób nie odpowiadający wymaganiom zawartych w nich postanowień. Stwierdzono brak dwustronnie podpisanych aneksów w odniesieniu do 4 umów w przypadkach zmniejszenia kwoty kredytów i rat oraz zmian harmonogramów spłat (stanowiących integralną część umów), pomimo wymogu zachowania formy pisemnej ustalonego umowami (wg wyjaśnień naczelnik Wydziału Oceny Ryzyka Kredytowego zmiany uzgadniano telefonicznie). 2. NIK pozytywnie ocenia monitorowanie realizacji przedsięwzięć termomodernizacyjnych i spłat kredytów oraz przekazywanie wynagrodzeń prowizyjnych dla BGK. Pracownicy Oddziału przeprowadzili kontrole na miejscu realizacji 11 z 20 przedsięwzięć termomodernizacyjnych objętych badaniem NIK. Zgodnie z postanowieniami umów kredytowych Oddział wymagał od inwestorów przedkładania protokołów odbioru końcowego poszczególnych zadań, a warunkiem uruchomienia środków kredytowych było dostarczenie przez inwestorów dokumentów potwierdzających zaawansowanie robót. W badanej próbie nie stwierdzono przypadku niezgodnego z przeznaczeniem wykorzystania środków. Wg stanu na 31 lipca 2008 r. w badanej próbie nie wystąpiły kredyty przeterminowane i nie było konieczności odraczania terminu spłaty kredytu. Największe opóźnienie spłaty raty kredytu w kwocie 7 819 zł wynosiło 55 dni. Zaległość została potrącona z rachunku bieŝącego klienta w 3 ratach wraz z naleŝnymi. Oddział prawidłowo wywiązywał się takŝe z obowiązku przekazywania prowizji na rzecz BGK. NaleŜne prowizje, wynoszące 0,6 % wartości premii termomodernizacyjnej, w łącznej wysokości 13 570 zł (od 18 kredytów) Oddział przekazał na rachunek Centrali BGK kaŝdorazowo w dniu uruchomienia pierwszej transzy kredytu. 3 Dz. U. Nr 156, poz. 1823
4 3. NIK ocenia negatywnie opóźnienia w zawiadamianiu BGK (przez Oddział) o spełnieniu przez inwestorów warunków do wypłaty im premii z tytułu zakończenia przedsięwzięć termomodernizacyjnych. Pracownicy Oddziału nierzetelnie realizowali obowiązek przekazywania (do BGK) w terminie 14 dni po otrzymaniu od inwestorów kompletu dokumentów potwierdzających zakończenie zadań i spełnienie warunków do wypłaty premii termomodernizacyjnych. W okresie objętym kontrolą NIK Oddział w terminie ustalonym w pkt 4 Rozdziału X Instrukcji udzielania kredytów z dnia 31 stycznia 2003 r. przesłał zawiadomienia do BGK (wraz z kserokopiami dokumentów uzyskanych od inwestorów) o zakończeniu realizacji 9 zadań, na które udzielono kredytów na kwotę 3 280 431 zł (29,5 % badanej próby). Zawiadomienia dotyczące zakończenia realizacji dalszych 8 zadań finansowanych kredytami w kwocie 2 721 124 zł (24,4 % badanej próby) przesłano do BGK z opóźnieniem wynoszącym od 7 do 126 dni w stosunku do ww. terminu. Przekroczenie umownego terminu 14 dni przez pracowników Oddziału spowodowało opóźnienia w przekazaniu premii termomodernizacyjnych w kwocie 675 713 zł dla 8 kredytobiorców, w wyniku czego z przyczyn występujących po stronie Oddziału kredytobiorcy zapłacili odsetki od zadłuŝenia (stanowiącego równowartość premii) na rzecz Oddziału, które oszacowano (w trakcie kontroli NIK) na kwotę 4 714 zł. Stwierdzono ponadto, Ŝe w Oddziale nie przestrzegano postanowień wewnętrznej Instrukcji kancelaryjnej, gdyŝ w co najmniej 6 dokumentach dostarczonych przez inwestorów osobiście do Oddziału nie odnotowywano daty ich wpływu, co utrudniło dokładne sprawdzenie terminowej realizacji przez Oddział postanowień umowy o współpracy z BGK. Przedstawiając powyŝsze oceny i uwagi NajwyŜsza Izba Kontroli wnosi o: 1. Ustalenie prawidłowej wysokości odsetek i ich rozliczenie z 8 kredytobiorcami, którzy uzyskali premie termomodernizacyjne z opóźnieniami wynikającymi z przyczyn leŝących po stronie Oddziału. 2. Egzekwowanie od pracowników przestrzegania postanowień umowy o współpracy z BGK, w szczególności dotyczących terminowego przekazywania dokumentów otrzymanych od inwestorów po zakończeniu realizacji zadań. 3. Wprowadzanie zmian do umów kredytowych w formie pisemnej. 4. Egzekwowanie od pracowników dokumentowania daty wpływu do Oddziału dokumentów, stosownie do postanowień Instrukcji kancelaryjnej.
5 NajwyŜsza Izba Kontroli Delegatura w Opolu, na podstawie art. 62 ust. 1 ustawy o NIK, oczekuje przedstawienia przez Panów Dyrektorów w terminie 14 dni od daty otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego, informacji o sposobie wykorzystania uwag i wykonania wniosków bądź o działaniach podjętych w celu realizacji wniosków lub przyczyn niepodjęcia takich działań. Zgodnie z treścią art. 61 ust. 1 ustawy o NIK, w terminie 7 dni od daty otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego przysługuje Panom Dyrektorom prawo zgłoszenia na piśmie do dyrektora Delegatury NIK w Opolu umotywowanych zastrzeŝeń w sprawie ocen, uwag i wniosków zawartych w tym wystąpieniu. W razie zgłoszenia zastrzeŝeń, zgodnie z art. 62 ust. 2 ustawy o NIK, termin nadesłania informacji, o którym wyŝej mowa, liczy się od dnia otrzymania ostatecznej uchwały właściwej komisji NIK.