EKSPERTYZA MYKOLOGICZNO- BUDOWLANA

UMOWA Z DNIA 23.06.2014 r. DATA: 24.07.2014r. EGZ. NR TEMAT: EKSPERTYZA MYKOLOGICZNO- BUDOWLANA OBIEKT: POMIESZCZENIA PIWNICZNE ADRES: WROCŁAW, UL. DAWIDA 1 INWESTOR: UNIWERSYTET WROCŁAWSKI, PL. UNIWERSYTECKI 1, 50-137 WROCŁAW Autor Imię i nazwisko Podpis Opracował Rzeczoznawca mykologiczny i mykologiczno budowlany mgr inż. Jan KUNERT Nr 57/2009 i 39 / 2000 Upr. bud. 376/01/DUW Zaświadczenie DOŚ/BO/0656/02 WROCŁAW, LIPIEC 2014

2 ZAWARTOŚĆ OPRACOWANIA STRONA 1. DANE OGÓLNE...3 2. OPIS OGÓNY BUDYNKÓW...4 3. OPIS ELEMENTÓW KONSTRUKCYJNYCH I WYKOŃCZENIOWYCH POMIESZCZEŃ PIWNICZNYCH 4 4. OCENA STANU TECHNICZNEGO ELEMENTÓW KONSTRUKCYJNYCH I WYKOŃCZENIOWYCH POMIESZCZEŃ PIWNICZNYCH...5 1.1. Kryteria oceny...5 1.2. Ocena stanu technicznego.....6 1.3. Podsumowanie...8 5. BADANIA WILGOTNOŚCIOWE PRZEGRÓD I ICH OPRACOWANIE...10 6. BADANIA STOPNIA ZASOLENIA ZEWNĘTRZNYCH ŚCIAN PIWNICZNYCH.13 7. MAKROSKOPOWA OCENA STANU PORAŻENIA PRZEZ GRZYBY PLEŚNIOWE.15 8. PRZYCZYNY ZAWILGOCENIA, ZASOLENIA I PORAŻENIA PRZEZ GRZYBY PLEŚNIOWE..16 9. SPOSOBY NAPRAWCZE. ŚRODKI DO ODGRZYBIANIA I IMPREGNACJI...16 10. ŚRODKI OSTROŻNOŚCI PRZY ODGRZYBIANIU I IMPREGNACJI...20 11. WNIOSKI...21 12. ZALECENIA...24 13. LITERATURA...26 14. ZAŚWIADCZENIA...27 - zaświadczenia o przynależności do DOIIB, - decyzja o nadaniu uprawnień budowlanych, - zaświadczenia o nadaniu tytułu rzeczoznawcy mykologicznobudowlanego. 15. ZAŁĄCZNIK DOKUMENTACJA FOTOGRAFICZNA.32 16. RYSUNEK rzut piwnic 17. PŁYTA CD szt.3

3 1.DANE OGÓLNE 1.1. Obiekt Przedmiotem opracowania jest ekspertyza mykologiczno-budowlana pomieszczeń piwnicznych budynku Uniwersytetu Wrocławskiego przy ulicy Dawida 1 we Wrocławiu. 1.2. Podstawa opracowania Podstawą formalną wykonania ekspertyzy jest umowa o dzieło zawarta w dniu 23.06.2014 roku we Wrocławiu pomiędzy Uniwersytetem Wrocławskim z siedzibą przy pl. Uniwersyteckim 1 we Wrocławiu a mgr inż. Janem Kunertem zamieszkałym we Wrocławiu przy ul. Obornickiej 41/21 rzeczoznawcą mykologiczno - budowlanym. Podstawą merytoryczną ekspertyzy są: - oględziny obiektu, - ocena stanu technicznego elementów konstrukcyjnych i wykończeniowych, - badania mykologiczne o charakterze makroskopowym, - ocena stopnia zasolenia ścian fundamentowych, - ocena stanu izolacji przeciwwilgociowych, - dokumentacja fotograficzna, 1.3. Cel opracowania Ekspertyzę opracowano w celu: - określenia aktualnego stanu technicznego elementów konstrukcyjnych i wykończeniowych obiektu w obrębie pomieszczeń piwnicznych, - oceny stanu porażenia przez czynniki destrukcji biologicznej, - oceny stopnia zawilgocenia przegród budowlanych w obrębie pomieszczeń piwnicznych, - oceny występowania rodzaju szkodliwych soli budowlanych i stopnia zasolenia ścian fundamentowych, - określenia przyczyn porażenia ścian piwnicznych przez czynniki biodestrukcji, - określenia przyczyn zawilgocenia przegród budowlanych - określenia przyczyn występowania szkodliwych soli budowlanych, - podania wniosków i zaleceń w tym sposobu naprawy ewentualnych nieprawidłowości warunkujących dalszą eksploatację obiektu. 1.4. Badania W obiekcie w dniach 05.06 i 01.07.2014 r. wykonano, w obecności gospodarza budynku p. T. Świrskiego, następujące badania:

4 - badania stanu technicznego elementów konstrukcyjnych i wykończeniowych przegród w obrębie pomieszczeń piwnicznych oraz w pomieszczeniu nr 28 na parterze, - badania wilgotnościowe przegród w obrębie pomieszczeń piwnicznych i pom. nr 28, - badania makroskopowe stanu porażenia przez grzyby pleśniowe, - badania stopnia zasolenia przegród w obrębie pomieszczeń piwnicznych. Dokonano oceny skuteczności przeciwwilgociowych izolacji poziomych i pionowych przegród piwnicznych. 2. OPIS OGÓLNY BUDYNKU Budynek jest obiektem usytuowanym przy ul. Jana Dawida we Wrocławiu. Jest to budynek podpiwniczony z nie użytkowym poddaszem. Budynek wykonano w 1901 roku. Konstrukcja budynku jest tradycyjna, wykonana w układzie nośnym podłużnym o zróżnicowanych ilościach traktów od dwóch do trzech. W skrzydle północnym od ul. Jana Dawida znajduje się aula ze stropem w kształcie kopuły, a w narożu północno-wschodnim usytuowana jest wieża. W budynku do 1945 roku mieściło się Gimnazjum św. Elżbiety a obecnie Uniwersytet Wrocławski. Do budynku wejście główne usytuowane jest od strony ulicy J. Dawida w skrzydle północnym. Pierwotnie budynek od strony ul. Joannitów miał długość 62,97m, ale w latach późniejszych dobudowano część południową, wydłużając budynek w kierunku ul. Joannitów o około 12,00m. Pomieszczenia piwniczne budynku wykorzystywane są na potrzeby magazynowe, socjalne, na bar a także na cele szkoleniowe. Do pomieszczeń piwnicznych prowadzą cztery klatki schodowe. Konstrukcja więźby dachowej w budynku jest drewniana, złożona, płatwiowo-kleszczowa z kleszczami usytuowanymi w trzech poziomach. Konstrukcja dachu jest stroma z reguły dwuspadowa. Ściany pomieszczeń piwnicznych wykonano z cegły ceramicznej pełnej na zaprawie wapienno cementowej. Ściany otynkowano z reguły tynkiem wapiennym i cementowo-wapiennym. Na zdjęciach fotograficznych nr 1-10 w załączniku do ekspertyzy pt. Dokumentacja fotograficzna przedstawia się elewacje budynku. 3. OPIS ELEMENTÓW KONSTRUKCYJNYCH I WYKOŃCZENIOWYCH POMIESZCZEŃ PIWNICZNYCH 3.1. Ściany Ściany wewnętrzne i zewnętrzne wykonano z cegły ceramicznej pełnej na zaprawie cementowowapiennej. Grubości ścian wynoszą : - ściany nośne zewnętrzne podłużne do 91 cm, - ściany zewnętrzne szczytowe 91 cm,

5 - ściany wewnętrzne 15 cm oraz 25-91 cm, - ścianka przestrzeni instalacyjnej - 25 cm. 3.2. Strop nad piwnicami Jest to strop stalowo-ceramiczny w formie sklepienia odcinkowego na belkach dwuteowych o zróżnicowanych wysokościach, w zależności od ich rozpiętości. 3.3. Posadzki Posadzki wykonano ceglane i lokalnie betonowe a w części z płytek ceramicznych - terakota (np. w pomieszczeniu baru, na korytarzach i w niektórych pomieszczeniach). 3.4. Schody Schody prowadzące do pomieszczeń piwnicznych są masywne, ognioodporne. 3.5. Tynki, okładziny Tynki wewnętrzne wapienne i cementowo wapienne, na części ścian tynki nie występują. Okładziny ścienne w barze wykonano z materiałów drewnopodobnych. Okładziny zewnętrzne cegła licówka oraz elementy kamienne obramowań okiennych i drzwiowych z piaskowca. 3.6 Stolarka Stolarka okienna pomieszczeń piwnicznych jest z reguły drewniana. 3.7. Izolacje przeciwwilgociowe, opaska ochronna Nie stwierdzono izolacji przeciwwilgociowych poziomych ścian piwnicznych. Stwierdzono występowanie izolacji przeciwwilgociowych pionowych - bitumicznych. Opaskę ochronną wraz z utwardzeniem wokół całego budynku wykonano z kostek granitowych. 3.8. Instalacje W przestrzeni pomieszczeń piwnicznych jest instalacja wodna, kanalizacyjna i elektryczna. 3.9. Wentylacja W niektórych pomieszczeniach piwnicznych występują kratki pionów wentylacji grawitacyjnej. 3.10. Odwodnienie budynku Odwodnienie budynku odbywa się poprzez rynny dachowe i rury spustowe oraz podejścia kanalizacji deszczowej do systemu kanalizacji deszczowej. 4. OCENA STANU TECHNICZNEGO ELEMENTÓW KONSTRUKCYJNYCH I WYKOŃCZENIOWYCH 4.1. Kryteria oceny W ocenie stanu technicznego przyjęto następującą klasyfikację ocen:

6 stan techniczny dobry element budynku (lub rodzaj konstrukcji, wykończenia, wyposażenia) jest dobrze utrzymany, konserwowany, nie wykazuje zużycia i uszkodzenia; cechy i właściwości materiałów odpowiadają wymaganiom normy, stan techniczny zadowalający element budynku utrzymany jest należycie; celowy jest remont bieżący polegający na drobnych naprawach, uzupełnieniach, konserwacji itp., stan techniczny średni w elementach budynku występują niewielkie uszkodzenia i ubytki nie zagrażające bezpieczeństwu użytkowania; celowy jest częściowy remont kapitalny, stan techniczny mierny (niezadowalający) - w elementach obiektu występują lokalne silne uszkodzenia lokalne ubytki; celowy jest remont kapitalny, stan techniczny zły - w elementach budynku występują znaczne uszkodzenia, ubytki; cechy i właściwości wbudowanych materiałów mają obniżoną klasę. 4.2. Ocena stanu technicznego 4.2.1.Ściany wewnętrzne i zewnętrzne Nie stwierdzono uszkodzeń ścian, które mogłyby wskazywać na obniżenie ich nośności lub utratę stateczności. Stan techniczny ścian pod względem konstrukcyjnym jest zadowalający. Ściany, wewnętrzne i zewnętrzne są jednak silnie zawilgocone, lokalnie do 20,0% wilgotności masowej(ściana zewnętrzna zachodnia), co może świadczyć o nieszczelnościach pionowej izolacji przeciwwodnej oraz nieszczelności lub braku izolacji przeciwwilgociowych poziomych. Ściany lokalnie są również silnie zasolone, szczególnie chlorkami. Stopień zasolenia ścian lokalnie jest wysoki i dochodzi do 1,07% oraz 0,63% w ścianie zachodniej od strony ul. Joannitów. Może to być spowodowane używaniem dużych ilości soli do posypywania jezdni ul. Joannitów w okresie zimowym. Lokalnie na ścianach w różnych miejscach stwierdzono rozwój grzybów pleśniowych. Z uwagi na stwierdzony charakterystyczny aerozol w pomieszczeniach i w próbkach, stwierdza się, że przyczyną rozkładu wywołującego nieprzyjemny zapach stęchlizny mogą być mikroorganizmy (bakterie gnilne a także grzyby pleśniowe). 4.2.2. Ławy fundamentowe Nie stwierdzono uszkodzeń ścian fundamentowych tj. zarysowań, które mogłyby świadczyć o obniżeniu nośności, względnie o nierównomiernym osiadaniu fundamentów. Stan techniczny fundamentów ocenia się jako dobry. 4.2.3. Strop nad piwnicami Nie stwierdzono oznak uszkodzeń stropów tj. zarysowań, które mogłyby świadczyć o obniżeniu nośności lub nie spełnieniu warunku użytkowalności. Stan techniczny stropu nad piwnicami jest

7 zadowalający. Lokalnie stwierdzono powierzchniową korozję stalowych belek stropu odcinkowego. Nie są to uszkodzenia, które by w sposób istotny obniżały nośność stropów nad piwnicami. 4.2.4. Tynki wewnętrzne i okładziny zewnętrzne Tynki wewnętrzne w miejscach zawilgoceń są skorodowane i wykazują ubytki oraz ślady wysoleń. Lokalnie na tynkach występują ślady rozwoju grzybów pleśniowych. Stan techniczny tynków wewnętrznych na ścianach jest z reguły mierny a na stropach średni. Okładziny zewnętrzne z cegły licówki lokalnie, szczególnie od strony wschodniej tj. od strony podwórza są zawilgocone i skorodowane. Korozja licówki występuje także na styku z gruntem i lokalnie do wysokości około 1,0m. Stan techniczny licówki do wysokości około 1,0 m lokalnie jest mierny a poza tymi strefami średni. 4.2.5. Posadzka Betonowa posadzka w pomieszczeniach piwnicznych jest z reguły nierówna, spękana i jej stan techniczny jest średni. Posadzka wyłożona płytkami nie wykazuje istotnych uszkodzeń. Poza drobnymi uszkodzeniami wynikającymi z eksploatacji pomieszczeń. Stan techniczny posadzki w miejscu występowania płytek jest zadowalający. Ceglana posadzka jest silnie uszkodzona, skorodowana i zawilgocona do 20,0 % wilgotności masowej (stan wilgotnościowy mokry) i jej stan techniczny jest mierny. 4.2.6. Stolarka (ślusarka): - okienna jest w średnim i miernym stanie technicznym. - drzwiowa jest w średnim i miernym stanie technicznym. 4.2.7. Klatki schodowe z konstrukcyjnego punktu widzenia są w zadowalającym stanie technicznym. Nie wykazują uszkodzeń, które mogłyby świadczyć o obniżeniu nośności. Ściany klatek schodowych są jednak zawilgocone a tynki np. na klatce schodowej w narożu północno-wschodnim budynku są skorodowane. 4.2.8. Izolacje, opaska ochronna Izolacja przeciwwodna pozioma nie stwierdzono obecności izolacji poziomej. Izolacja przeciwwodna pionowa jest nieszczelna o czym świadczą zawilgocenia ceglanej ścian zewnętrznych i korozja ściany oraz wysolenia na niej występujące. W miejscach badań ściany fundamentowej zewnętrznej stwierdzono brak ciągłości izolacji przeciwwodnej pionowej (ściana północna(od strony ul. Dawida). Izolacja ta wystaje ponad poziom gruntu o około 5 15 cm. Opaska ochronna lokalnie jest odspojona od elewacji i zapadnięta co umożliwia powstawanie zastoiska wody opadowej szczególnie przy ścianie północnej i przedostawanie się wody opadowej pod opaskę i powolną filtrację wód opadowych do miejsc nieszczelności. W konsekwencji może to również spowodować zamakanie ścian i powiększać ich zawilgocenie i zasolenie. Stopień zawilgocenia ściany

8 północnej wynosi maks. 20,0 % co odpowiada stanowi wilgotnościowemu przegrody mokremu a zasolenie (próbki nr 3 i 4) jest niskie(patrz wyniki badań stopnia zasolenia ścian tj cegły i tynku podane w punkcie nr 6 ekspertyzy. Aerozol w pomieszczeniach od strony wschodniej jest typowy dla rozkładu mikroorganizmów w tym grzybów pleśniowych. Zapach pobranych próbek w pomieszczeniu od strony północnej jest zapachem stęchlizny. Stan techniczny bitumicznej izolacji pionowej z uwagi na nieszczelności jest zły. 4.2.9. Odwodnienie budynku Nie stwierdzono nieszczelności rur spustowych, choć na rurach spustowych widoczne są ślady zacieków oraz rdzawe ślady zacieków od skorodowanych objemek rur spustowych. Nie stwierdzono uszkodzeń instalacji kanalizacji deszczowej w dostępnych miejscach. Nie można jednak wykluczyć, że ciągi kanalizacji deszczowej mogą być lokalnie niedrożne. Z uwagi na lokalną korozję rur spustowych i objemek system odwodnienia budynku jest w stanie miernym. 4.2.10. Wentylacja Wentylacja grawitacyjna pomieszczeń piwnicznych jest niewydolna o czym świadczy zbyt mała ilość pionów wentylacji grawitacyjnej i zaduch występujący w części pomieszczeń piwnicznych. Stan techniczny wentylacji pomieszczeń piwnicznych jest mierny. 4.2.11. Ściana w pomieszczeniu nr 28 na parterze Na ścianie stwierdzono na powierzchni około 0,4 m 2 występowanie korozji tynku w narożniku pomieszczenia na ścianie od strony korytarza. Wilgotność masowa ściany w miejscu korozji tynku wynosiła 1,8 2,1 %, co oznacza, że ścina jest w stanie o dopuszczalnej wilgotności masowej. Od strony korytarza w miejscu korozji ściany znajduje się hydrant wewnętrzny i przypuszczalnie okresowe rozszczelnienie przewodów doprowadzających wodę do hydrantu było przyczyną korozji tynku. Rozszczelnienie nie trwało zbyt długo, spowodowało korozję tynku, nie spowodowało jednak widocznych śladów rozwoju grzybów pleśniowych na ścianie i na przyległych do ściany regałach w pomieszczeniu nr 28. Stan techniczny ściany w pomieszczeniu nr 28 jest zadowalający a tynku w w miejscu korozji jest zły. Tynk w miejscu korozji należy usunąć, i postąpić zgodnie ze sposobem wykonania remontu ściany podanym w punkcie nr 9 ekspertyzy. 4.3. Podsumowanie W budynku w części podlegającej ocenie stan techniczny przedstawia się następująco: Lp Element budynku Stan techniczny elementu budynku

9 1 2 3 1 Fundamenty dobry 2 Ściany Stan techniczny ścian pod względem konstrukcyjnym jest zadowalający 3 Stropy zadowalający 4 Klatka schodowa zadowalający 5 Studzienki okienne zadowalający 6 Tynki wewnętrzne Stan techniczny tynków wewnętrznych na ścianach jest z reguły mierny a na stropach średni. 7 Okładziny zewnętrzne Stan techniczny licówki do wysokości około 1,0 m lokalnie jest mierny a poza tymi strefami średni. 8 Posadzka Betonowa posadzka -średni. betonowa/z płytek 9 Stolarka okienna i drzwiowa Posadzka wyłożona płytkami - zadowalający. Ceglana posadzka - mierny. - okienna jest w średnim i lokalnie miernym stanie technicznym. - drzwiowa jest w średnim i lokalnie miernym stanie technicznym. 10 Izolacja pozioma Nie stwierdzono izolacji przeciwwilgociowej poziomej 11 Izolacja pionowa zły 12 Odwodnienie budynku mierny 13 Wentylacja mierny 14 Ściana w pomieszczeniu nr 28 na parterze Stan techniczny ściany w pomieszczeniu nr 28 jest zadowalający a tynku w miejscu korozji jest zły Pod względem konstrukcyjnym stan techniczny fundamentów,ścian, stropów i klatek schodowych zadowalający. Oznacza to, że budynek może być bezpiecznie eksploatowany. Jednak z uwagi na ingerencję wilgoci część elementów konstrukcyjnych i wykończeniowych jest w stanie wilgotnościowym mokrym a na części rozwinęły się czynniki biokorozji. Z uwagi na zawilgocenie, zagrzybienie i zasolenie oraz brak właściwie działającej wentylacji w pomieszczeniach piwnicznych postępuje degradacja niektórych elementów. Do tego stanu przyczynia się również nieszczelność izolacji pionowych przeciwwodnych zewnętrznych ścian fundamentowych oraz brak izolacji przeciwwodnej poziomej ścian zewnętrznych. Nie stwierdzono uszkodzeń ścian, które mogłyby wskazywać na obniżenie ich nośności lub utratę stateczności. Ściany wewnętrzne i zewnętrzne są jednak silnie zawilgocone, lokalnie do 20,0% wilgotności masowej(ściana zewnętrzna zachodnia), co może świadczyć o nieszczelnościach pionowej

10 izolacji przeciwwodnej oraz nieszczelności lub braku izolacji przeciwwilgociowych poziomych. Ściany lokalnie są również silnie zasolone, szczególnie chlorkami. Stopień zasolenia ścian lokalnie jest wysoki i dochodzi do 1,07% oraz 0,63% w ścianie zachodniej od strony ul. Joannitów. Może to być spowodowane używaniem dużych ilości soli do posypywania jezdni ul. Joannitów w okresie zimowym. Lokalnie na ścianach w różnych miejscach stwierdzono rozwój grzybów pleśniowych. Z uwagi na stwierdzony charakterystyczny aerozol w pomieszczeniach i w próbkach, stwierdza się, że przyczyną rozkładu wywołującego nieprzyjemny zapach stęchlizny mogą być mikroorganizmy (bakterie gnilne a także grzyby pleśniowe). Wentylacja pomieszczeń piwnicznych jest niewydolna. W części pomieszczeń brak jest pionów wentylacji grawitacyjnej a w części istniejące piony są niedrożne. Na zdjęciach fotograficznych nr 11 - przedstawia się stan techniczny elementów konstrukcyjnych i wykończeniowych w obrębie pomieszczeń piwnicznych. 5. BADANIA WILGOTNOŚCIOWE PRZEGRÓD I ICH OPRACOWANIE Badania wilgotnościowe przegród w pomieszczeniach budynku wykonano w dniach 05.06 i 01.07.2014 r. w następujących warunkach: W dniu 05.06.2014r.: - temperatura zewnętrzna około +23 0 C, wewnętrzna + 20 0 C (w pomieszczeniach piwnicznych +20 0 C), - wilgotność względna powietrza wewnętrznego około 45% (w pomieszczeniach piwnicznych około 65-80%). W dniu 01.07.2014r.: - temperatura zewnętrzna około +24 0 C, wewnętrzna + 20 0 C (w pomieszczeniach piwnicznych +20 0 C), - wilgotność względna powietrza wewnętrznego około 50% (w pomieszczeniach piwnicznych około 50-75%). Badania wykonano przy użyciu miernika wilgotności Hygrometer BD 2 Nr 028089 firmy DOSER MESSGERATE, który pozwala na przybliżone określenie stopnia zawilgocenia na głębokość 3-4 cm. Usytuowanie punktów pomiarowych pokazano na załączonym do ekspertyzy rzucie piwnicy. W poniższej tabeli przedstawia się wyniki badań wilgotnościowych przegród. Nr punktu Lokalizacja punktu pomiarowego Wilgotność masowa w % w odległości [cm] od posadzki 10 50 100 150 200 1 2 3 4 5 6 7 Piwnica

11 1 Ściana wewnętrzna 10,0 9,1 6,5 3,5 24,0 2 Ściana zewnętrzna 20,0 16,8 11,3 3,8 1,7 3 Ściana zewnętrzna 10,2 8,7 4,9 2,8 1,7 4 Ściana zewnętrzna 11,0 10,6 8,2 2,6 1,6 5 Ściana wewnętrzna 11,0 9,5 6,4 3,0 2,0 6 Ściana wewnętrzna 10,0 9,4 6,1 2,0 1,6 7 Ściana wewnętrzna 12,0 10,3 9,3 4,5 1.6 8 Ściana wewnętrzna 15,0 9,3 6,5 1,9 1,8 9 Ściana wewnętrzna 10,0 8,0 6,0 1,9 1,6 10 Ściana wewnętrzna 20,0 19,6 15,8 14,9 6,9 11 Ściana wewnętrzna 20,0 19,9 17,8 16,2 5,7 12 Ściana zewnętrzna 20,0 20,0 18,8 17,5 16,9 13 Ściana zewnętrzna 20,0 20,0 18,8 18,8 16,9 14 Ściana zewnętrzna 20,0 19,6 12,8 9,2 6,8 15 Ściana zewnętrzna 16,2 12,4 10,2 8,1 6,6 16 Ściana wewnętrzna 13,4 12,6 10,7 6,8 4,5 17 Ściana zewnętrzna 13,9 10,9 8,9 4,9 3,2 18 Ściana zewnętrzna 13,6 10,5 9,9 5,9 3,5 19 Ściana zewnętrzna 13,4 12,6 11,7 6,8 3,5 20 Ściana wewnętrzna 16,0 13,9 10.9 13,0 8,0 21 Ściana zewnętrzna 13,8 12,9 12,7 7,8 4,5 22 Ściana wewnętrzna 20,0 20,0 16,9 10,9 5,6 23 Ściana wewnętrzna 17,9 13,0 10,0 5,5 3,2 24 Ściana zewnętrzna 13,8 12,5 10,7 86,8 2,0 25 Ściana wewnętrzna 18,0 16,0 15,0 13,2 4,2 26 Ściana zewnętrzna 12,8 8,0 7,6 7,4 6,2 27 Ściana wewnętrzna 12,0 8,1 7,4 6,0 5,5 28 Ściana zewnętrzna 12.0 8,0 7,9 6,3 4,0 29 Ściana zewnętrzna 12.0 8,1 7,8 6,0 3,8 30 Ściana zewnętrzna 12.0 8,0 7,8 6,2 3,0 31 Ściana zewnętrzna 16,0 15,0 12,8 7,5 6,9 32 Ściana zewnętrzna 15,8 14,1 12,1 6,5 3,9 33 Ściana wewnętrzna 20,0 20,0 15,9 8,9 2,6 34 Ściana zewnętrzna 15,0 12,4 11,9 8,9 4,6 35 Ściana wewnętrzna 20,0 20,0 18,9 7,9 2,9 36 Ściana zewnętrzna 20,0 16,0 14,9 6,9 3,2 37 Ściana wewnętrzna 20,0 20,0 17,9 7,8 2,7 38 Ściana zewnętrzna 20,0 20,0 19,9 7,8 2,6 39 Ściana zewnętrzna 20,0 19,6 12,9 8,1 2,0

12 40 Posadzka 20,0 - - - - - 41 Posadzka 20,0 - - - - - 42 Ściana zewnętrzna 20,0 20,0 16,9 7,8 3,7 43 Ściana zewnętrzna 13,2 9,4 8,9 8,6 4,4 44 Ściana wewnętrzna 15,0 12,5 10,1 6,0 3,7 45 Ściana zewnętrzna 20,0 20,0 18,1 17,8 6,6 46 Ściana zewnętrzna 20,0 20,0 19,5 17,8 4,9 47 Ściana zewnętrzna 20,0 20,0 19,0 17,9 5,0 48 Ściana zewnętrzna 20,0 18,9 13,0 11,1 8,1 49 Ściana wewnętrzna 20,0 18,0 12,1 10,0 6,1 50 Ściana zewnętrzna 20,0 20,0 16,0 15,9 10,0 Parter pomieszczenie nr 28 51 Ściana wewnętrzna pom. nr 28 1,2 1,5 2,1 1,8 1,6 52 Ściana wewnętrzna pom. nr 28 1,5 2,0 2,1 1,8 1,8 53 Ściana wewnętrzna - korytarz 1,2 1,9 2,0 1,7 1,6 Z przedstawionych rezultatów badań wilgotnościowych wynika, że: - zawilgocenie ścian w piwnicach wykonanych z cegły spowodowane jest głównie przez następujące czynniki: - kapilarne podciąganie wilgoci w wyniku nieszczelności przeciwwilgociowych izolacji pionowych ścian piwnicznych, - brak izolacji przeciwwilgociowej poziomej ścian zewnętrznych. - proces absorpcji wilgoci z silnie zawilgoconego powietrza w piwnicach, przez higroskopijny materiał ceramiczny cegieł i tynku, - niewydolna wentylacja pomieszczeń piwnicznych, - zapadliska terenu przy elewacjach co ułatwia infiltrację wód opadowych i co w konsekwencji przy braku szczelnej izolacji przeciwwodnej pionowej powoduje zawilgacania ścian zewnętrznych. Z przedstawionych rezultatów badań wilgotnościowych wynika, że wartości wilgotności masowej przegród w pomieszczeniach piwnicznych są wysokie i świadczą o tym, że przegrody są w stanie wilgotnościowym mokrym. W Polsce przyjęto następujące kryterium wilgotnościowe dla murów z cegły pełnej: W m = 0 3% - ściany o dopuszczalnej wilgotności, W m = 3 5% - ściany o podwyższonej wilgotności,

13 W m = 5 8% - ściany średnio zawilgocone, W m = 8 12% - ściany mocno zawilgocone W m > 12% ściany mokre Zawilgocenie przegród występujące przez stosunkowo długi okres czasu, spowodowało powstanie wysoleń i rozwój grzybów pleśniowych. Zawilgocenie może spowodować i w niniejszym przypadku spowodowało szereg niekorzystnych zmian w przegrodach budowlanych pomieszczeń piwnicznych: niezdrowy klimat wywołujący nieprzyjemne uczucie, procesy gnilne, wykwity (grzyby pleśniowe). korozję tynku, osypywanie się tynku, pogorszenie estetyki. Wilgotność masowa np. 10% powoduje obniżenie izolacyjności termicznej do 23% w stosunku do stanu suchego. Powoduje to znaczny spadek temperatury, wykraplanie się pary wodnej i może spowodować rozwój grzybów pleśniowych, a także domowych. Materiały budowlane mają budowę kapilarno porowatą, umożliwiającą pochłanianie wody, która wnikając w głąb materiału wypełnia jego pory częściowo lub całkowicie. Wraz ze wzrostem zawartości wilgoci maleje trwałość. W materiałach pochodzenia mineralnego wzrost objętości przy przechodzeniu wody w lód powoduje uszkodzenie struktury wilgotnych materiałów porowatych takich jak np. cegła, a zwłaszcza przy wielokrotnym powtarzaniu cykli zamarzania i odtajania. 6. BADANIA STOPNIA ZASOLENIA ZEWNĘTRZNYCH ŚCIAN PIWNICZNYCH W celu zbadania stopnia zasolenia materiału ścian piwnic pobrano 7 próbek z różnych miejsc w budynku. Miejsca pobrania próbek oznaczono na rzutach piwnic. Kolejne próbki pobrano w następujących miejscach: - nr 1 w ścianie zewnętrznej wschodniej od wewnątrz w dolnej części ściany tynk, fot. 11, - nr 2 w ścianie zewnętrznej wschodniej od wewnątrz w dolnej części ściany - cegła, fot. 11, - nr 3 w ścianie zewnętrznej północnej od wewnątrz w dolnej części ściany - cegła, fot. 12, - nr 4 w ścianie zewnętrznej północnej od wewnątrz w dolnej części ściany tynk, fot. 12, - nr 5 w ścianie zewnętrznej zachodniej od wewnątrz w dolnej części ściany cegła, fot.13, - nr 6 w ścianie zewnętrznej zachodniej od wewnątrz w dolnej części ściany tynk, fot.13, - nr 7 w ścianie zewnętrznej wschodniej od wewnątrz w dolnej części ściany cegła, fot.14.

14 Przeprowadzono badania zawartości chlorków, siarczanów i azotanów wg wytycznych WTA 2-9-04 Sanierputzsysteme (system tynków renowacyjnych) w dniu 14.07.2014r. w laboratorium firmy Schomburg Polska Sp. z o.o. w Kutnie nr zlec. 24/07/2014. Poniżej przedstawia się wyniki badań. Lp Miejsce pobrania próbki Szkodliwe sole budowlane w % Azotany Siarczany Chlorki 1 Próbka 1- w ścianie zewnętrznej wschodniej od wewnątrz w dolnej części ściany tynk, 2 Próbka 2- w ścianie zewnętrznej wschodniej od wewnątrz w dolnej części ściany - cegła, 3 Próbka 3- w ścianie zewnętrznej północnej od wewnątrz w dolnej części ściany - cegła, 4 Próbka 4 w ścianie zewnętrznej północnej od wewnątrz w dolnej części ściany tynk, 5 Próbka 5 - w ścianie zewnętrznej zachodniej od wewnątrz w dolnej części ściany cegła, 6 Próbka 6- w ścianie zewnętrznej zachodniej od wewnątrz w dolnej części ściany tynk, 7 Próbka 7- w ścianie zewnętrznej wschodniej od wewnątrz w dolnej części ściany cegła, 0,03 0,20 0,31 0,01 0,20 0,09 0,01 0,31 0,09 0,01 0,22 0,05 0,01 0,22 0,63 0,14 0,79 1,07 0,01 0,32 0,03 W poniższej tabeli przedstawia się klasyfikację szkodliwych soli budowlanych Klasyfikacja szkodliwych soli budowlanych (dane w %) Stopień zasolenia Azotany Siarczany Chlorki Wysoki > 0,30 > 1,50 > 0,50 Średni 0,10 0,30 0,50 1,50 0,20 0,50 Niski < 0,10 < 0,50 < 0,20 Z rezultatów wyników badań stopnia zasolenia zewnętrznych ścian piwnicznych budynku UWr. przy ul. Dawida 1, wynika, że: 1. Zawartość azotanów w próbkach jest niska. 2. Zawartość siarczanów jest niska. 3. Zawartość chlorków w próbkach jest wysoka w próbkach nr 5 i 6 tj. w próbkach pobranych w ścianie zewnętrznej zachodniej od strony ul. Joannitów. Może to być spowodowane używaniem soli w okresie zimowym do posypywanie jezdni. W próbce nr 1 w tynku zawartość chlorków jest średnia i trudno to wyjaśnić obiektywnie, ponieważ w cegle tj. w próbce nr 2

15 pobranej w tym samym miejscu co próbka nr 1 zawartość chlorków jest niska. Być może w przeszłości zastosowano sól do zaprawy tynkarskiej. Sól w niewielkich ilościach stosowano w przeszłości do zapraw w czasie robót tynkarskich wykonywanych w okresie zimowym. 4. Sumaryczna zawartość szkodliwych soli budowlanych w pobranych z budynku próbkach jest średnia a w przypadku próbki nr 6 wysoka tj. znacznie przekracza wartości dopuszczalne. Transport szkodliwych soli budowlanych odbywał się i odbywa się nadal poprzez przedostawanie się do przegród zewnętrznych wilgoci zawierającej sole przez nieszczelności w przeciwwodnej izolacji pionowej i poziomej, które znajdują się w gruncie. Następnie sole te odkładają się w murze na zewnątrz muru w tynku i stopniowo wypełniają pory materiału przegród do ich całkowitego wypełnienia. Po czym następuje rozsadzanie porów tynku a po odpadnięciu tynku proces niszczenia zaczyna obejmować cegły itp. Proces ten widoczny jest na licówkach od strony wschodniej budynku. Z uwagi na znaczne zawartości szkodliwych soli budowlanych w przegrodach (siarczanów i chlorków), celowe jest zastosowanie tynków renowacyjnych w pełnym systemie wraz z neutralizacją szkodliwych soli budowlanych. Tynki te i neutralizację soli proponuje się zastosować w następujący sposób: - w pomieszczeniach piwnicznych na wszystkich powierzchniach ścian w miejscach korozji tynków - grubości około 3cm. Lokalnie tynki renowacyjne należy położyć na całej wysokości ścian piwnicznych od strony wewnętrzne. 7.MAKROSKOPOWA OCENA STANU PORAŻENIA PRZEZ GRZYBY PLEŚNIOWE W budynku w pomieszczeniach piwnicznych zidentyfikowano w sposób makroskopowy grzyby pleśniowe w formie szarych i czarnych nalotów mikroflory. Miejsca występowania grzybów pleśniowych pokazano na zdjęciach fotograficznych i oznaczono na rysunku. Zagrzybienie spowodowane przez grzyby pleśniowe występuje w szczególności na zawilgoconych ścianach pomieszczeń piwnicznych(fot. 19-21,24,26-34,36-41,43,46-50,52-53,56-60). Poniżej przedstawia się charakterystykę zidentyfikowanych grzybów pleśniowych. Grzyby pleśniowe Ogólnie należy stwierdzić, że sprawcami rozkładu pleśniowego na zawilgoconych powierzchniach są grzyby pleśniowe należące do klas workowców ( Ascomycetes ) i grzybów niedoskonałych (Deuteromycetes ) będącymi w większości workowcami o niepełnym cyklu rozwoju. Grzyby pleśniowe należące do tych klas obejmują około 60% wszystkich znanych gatunków grzybów pleśniowych stanowiąc ogromną grupę taksonomiczną. Niektóre z nich potrzebują dla swojego rozwoju

16 niewielkie ilości organicznych substancji pokarmowych i mogą się rozwijać na tynkach, ścianach, murach, materiałach konstrukcyjnych w miejscach o zwiększonej wilgotności. Można założyć, że nie ma materiału zawilgoconego pochodzenia organicznego i nieorganicznego, który byłby odporny na niszczące działanie mikroorganizmów. Pożywkę dla pleśni mogą stanowić nawet zanieczyszczenia w postaci pyłów ( kurzu ) pochodzenia organicznego, osiadające na przegrodach, materiałach, murach i tynkach. Często w miejscach silnego zawilgocenia razem z grzybami pleśniowymi występują bakterie szczególnie na powłokach malarskich. Grzyby pleśniowe, wywołujące biodegradację materiałów budowlanych, obniżają estetykę wnętrz, niszczą przechowywane produkty oraz wpływają niekorzystnie na samopoczucie i zdrowie ludzi. 8. PRZYCZYNY ZAWILGOCENIA, ZASOLENIA I PORAŻENIA PRZEZ GRZYBY PLEŚNIOWE 8.1. Przyczyny zawilgocenia 1) Nieszczelna pionowa izolacja przeciwwilgociowa zewnętrzna. 2) Nieszczelności i nierówności oraz zapadliska opaski ochronnej wokół budynku. 3) Brak przeciwwilgociowej izolacji poziomej ścian budynku. 4). Niewydolna wentylacja pomieszczeń piwnicznych. 8.2. Przyczyny zasolenia 1) Nieszczelna pionowa izolacja przeciwwilgociowa. 2). Brak przeciwwilgociowej izolacji poziomej. 3). Wykonanie ścian z materiału porowatego jakim są cegły i stąd kapilarne podciąganie wilgoci, która transportuje naczyniami włoskowatymi wraz z wilgocią szkodliwe sole budowlane. 8.3. Przyczyny porażenia przez grzyby pleśniowe 1). Długotrwałe zawilgocenie ścian i sufitów. 2). Brak właściwie działającej wentylacji. 9.SPOSOBY NAPRAWCZE. ŚRODKI DO ODGRZYBIANIA I DEZYNFEKCJI 9.1. Sposoby naprawcze 9.1.1.Izolacje przeciwwilgociowe, osuszenie ścian piwnic, ocieplenie ścian piwnic Izolacja przeciwwilgociowa pozioma Proponuje się wykonać izolację poziomą ścian piwnic nad poziomem posadzek w piwnicach metodą hydrofobową metodą niskociśnieniowych iniekcji krzemianowych. Należy stosować płyny iniekcyjne znanych i renomowanych firm lub proponuje się zastosować metodę podcinki stosując sposób Printz,

17 metodą H-W, tj. wprowadzania blach falistych chromostalowych itp. W przypadku stosowania metody podcinki należy zdemontować ścianki działowe. Izolacja przeciwwilgociowa pionowa Izolacje przeciwwilgociowe pionowe proponuje się wykonać od zewnątrz od poziomu dolnych krawędzi ław fundamentowych do wysokości około 10-15 cm powyżej poziomu terenu bitumiczne, wykorzystując również wyroby renomowanych i znanych firm Osuszenie ścian piwnic Po wykonaniu izolacji przeciwwilgociowych ściany należy osuszyć. Ściany o grubości około 100 cm mogą samoczynnie wysychać nawet przez okres 10 lat i to przy dobrze działającej wentylacji pomieszczeń piwnicznych lub w ogóle mogą nie wyschnąć, dlatego proponuje się zastosować do osuszenia ścian osuszacze adsorpcyjne. Zadaniem osuszaczy jest obniżanie wilgotności powietrza i utrzymywanie jej na określonym poziomie. Niekontrolowana wilgotność może doprowadzić do do wielu negatywnych zjawisk takich jak: korozja, rozwój grzybów domowych i pleśniowych, zbrylanie substancji higroskopijnych, niszczenie materiałów wrażliwych na wilgoć. Osuszacze znajdują więc zastosowanie do osuszania wielu pomieszczeń np. piwnicznych do osuszania elementów konstrukcyjnych tj. ścian, stropów, posadzek itp. Osuszacze obniżają wilgotność poprze kondensację lub adsorpcję pary wodnej. W osuszaczach wykorzystuje się zjawisko fizycznej adsorpcji wilgoci. Głównym urządzeniem osuszacza adsorpcyjnego jest rotor część obrotowa pokryta silnie higroskopijnym żelem krzemionkowym, co daje bardzo dużą zdolność do adsorbowania dużej ilości wilgoci. Praca tych osuszaczy oparta jest na obróbce dwóch strumieni powietrza większego strumienia procesowego i i mniejszego strumienia regeneracyjnego (3:1). Powietrze procesowe przepływając przez rotor zostaje osuszone. Mniejszy strumień ciepła jest ogrzewany do 140 0 C i kierowany do sekcji regeneracji osuszacza (rotora), gdzie powoduje szybkie odparowanie i usunięcie wilgoci z jego powierzchni. W ten sposób rotor ulega samoregeneracji, co pozwala na ciągłą pracę osuszacza. Ocieplenie ścian piwnic Ściany pomieszczeń piwnicznych proponuje się ocieplić. Grubość ocieplenia powinna wynikać z audytu energetycznego (około 12 cm styroduru a na nim folia dystansowa oddzielająca styrodur od gruntu, dla zabezpieczenia styroduru przed uszkodzeniami). Sposób ocieplenia ścian piwnicznych należy uzgodnić z Wojewódzkim Urzędem Ochrony Zabytków we Wrocławiu (budynek wpisano w dniu 21.12.2011r. do rejestru zabytków pod nr rej. A/5445/1-4).

18 9.1.3.Posadzki, izolacje posadzek Istniejące posadzki piwnic są zawilgocone o czym świadczą wyniki pomiarów wilgotnościowych. Posadzki, proponuje się usunąć i wykonać nowe wraz z nową izolacją przeciwwilgociową poziomą podposadzkową. Izolację tą w sposób szczelny należy połączyć z izolacją poziomą ścian piwnic. 9.1.4.Tynki wewnętrzne Wszystkie tynki wewnętrzne w piwnicach należy usunąć. Oczyścić dolne półki stalowych belek stropowych i zabezpieczyć antykorozyjnie. Następnie ściany oraz stropy należy odgrzybić oraz zdezynfekować preparatem chemicznym biobójczym dla grzybów pleśniowych na całej powierzchni przegród w piwnicy. Po zabiegu odgrzybiania i wyschnięciu powierzchni, które były odgrzybiane i dezynfekowane na powierzchnie ścian pozbawione tynków w pomieszczeniach piwnicznych należy położyć preparat neutralizujący szkodliwe sole budowlane lub inny równoważny a następnie tynki renowacyjne znanych i renomowanych firm w pełnym systemie.tynki te i neutralizację soli proponuje się zastosować w następujący sposób: - w pomieszczeniach piwnicznych na wszystkich powierzchniach ścian grubości około 3cm; Stropy otynkować tynkiem zwykłym cementowo wapiennym, przed tynkowaniem dolne półki dźwigarów stalowych owinąć siatką stalową. Ściany i stropy należy pomalować. Na tynki renowacyjne należy położyć farbę krzemianową firmy, której tynki renowacyjne zastosowano a na stropy zwykłą farbę np. emulsyjną. 9.1.5.Elewacje, opaski ochronne Należy usunąć skorodowane elementy cegły licówki. W miejsce usuniętych cegieł wykonać uzupełnienie nowymi licówkami pod względem kolorystycznym takimi jak istniejące. Opaski ochronne, po zasypaniu wykopów i zagęszczeniu gruntu należy ponownie wykonać. 9.1.6.Rury spustowe Dokonać wymiany wszystkich rur spustowych. Sprawdzić stan podejść i w zależności od stanu podejść kanalizacji deszczowej (przykanalików) dokonać ich wymiany. Dokonać przeczyszczenia przykanalików, rur kanalizacji deszczowej i studzienek kanalizacji deszczowej. 9.1.7. Wentylacja pomieszczeń piwnicznych Należy wykonać wentylację wszystkich pomieszczeń piwnicznych (grawitacyjną lub mechaniczną), tak, aby wydajność wentylacji wynosiła co najmniej 1,0 krotną wymianę na godzinę. Pomieszczenia piwniczne niezależnie od zastosowanej wentylacji, należy często przewietrzać.

19 9.1.8. Warunki właściwego użytkowania pomieszczeń piwnicznych W przypadku wykorzystywania pomieszczeń piwnicznych na cele gospodarcze powinny być spełnione następujące warunki: 1). Wymiana powietrza min. 1,0 krotna na godzinę. 2). Wilgotność masowa ścian poniżej 3,0-4,0 %. 3). Wilgotność względna powietrza poniżej 65 %. 4). Temperatura powietrza - min. 5 0 C. W przypadku wykorzystywania pomieszczeń piwnicznych na inne cele, wentylacja pomieszczeń powinna odpowiadać warunkom, jakie powinny być spełnione dla pomieszczeń o konkretnej funkcji, zgodnie z przepisami. 9.1.9. Remont ściany w pomieszczeniu nr 28 Tynk w miejscu jego korozji i około 20 cm poza obszar korozji należy usunąć. Następnie należy zdezynfekować odsłoniętą powierzchnię ściany przy użyciu preparatu chemicznego biobójczego dla grzybów pleśniowych. Po wyschnięciu ściany należy zastosować środek gruntujący i ścianę otynkować przy użyciu tynku zwykłego cementowo-wapiennego. Następnie po wyschnięciu tynku należy go zagruntować i pomalować zwykłą farbą np. emulsyjną kolorystycznie dobraną do koloru pomieszczenia. 9.2.Środki do odgrzybiania Do odgrzybiania i dezynfekcji ścian i stropów zastosować skuteczny środek chemiczny biobójczy przeciw grzybom pleśniowym. UWAGA: Wszystkie wyroby budowlane użyte w czasie robót remontowych muszą posiadać stosowne dopuszczenia do stosowania w budownictwie (atesty higieniczne Państwowego Zakładu Higieny, aprobaty techniczne, certyfikaty, deklaracje zgodności itp.), natomiast środki chemiczne zabezpieczające i biobójcze odpowiednie pozwolenia (wpis do rejestru leków i środków biobójczych).

20 10. ŚRODKI OSTROŻNOŚCI PRZY ODGRZYBIANIU I DEZYNFEKCJI W trakcie wykonywania zabiegów odgrzybieniowych (zabezpieczających) należy przestrzegać przepisów BHP i p. poż. zawartych w: - Ustawie z dnia 7. VII 1994 r. Prawo budowlane ( Dz. U. Nr 89 poz. 414 z późniejszymi zmianami ), - Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z 06.02.2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych ( Dz. U. z dnia 19.03.2003 r. Nr 47 poz. 401), - Przepisach zawartych w instrukcjach i ulotkach informacyjnych producenta danego środka. W szczególności należy zwrócić uwagę na to, iż: - wszelkie prace powinny być wykonywane w warunkach przewiewu z dala od ognia, - środki rozcieńczane rozpuszczalnikami winny być używane z dala od ognia, - w czasie pracy stosować odzież ochronną i sprzęt ochrony osobistej ( okulary ochronne, fartuchy, rękawice itp. ), - zwrócić uwagę na higienę osobistą: przerywając lub kończąc pracę umyć ręce i twarz mydłem w ciepłej wodzie, - w czasie pracy nie spożywać posiłków i nie palić tytoniu, - stanowisko pracy zabezpieczyć podsypką z trocin, a nasycone trociny ostrożnie spalić porcjami w wydzielonym miejscu, - opróżnionych opakowań nie używać do przechowywania materiałów spożywczych lub wody, - nie dopuszczać do skażenia gruntu, studni i wód gruntowych otwartych. Osoby mające uszkodzony naskórek lub alergiczną chorobę skóry nie powinny wykonywać prac impregnacyjno odgrzybieniowych.

21 11. WNIOSKI Na podstawie przeprowadzonej oceny stanu technicznego oraz badań makroskopowych na obecność czynników destrukcji biologicznej i badań stopnia zawilgocenia oraz zasolenia przegród pomieszczeń piwnicznych, stwierdza się co następuje: 1). W pomieszczeniach piwnicznych budynku stan techniczny elementów konstrukcyjnych i wykończeniowych jest zróżnicowany od dobrego po zły. Szczegóły przedstawiono w punkcie nr 4 ekspertyzy. 2). Pod względem konstrukcyjnym stan techniczny fundamentów jest dobry a ścian, stropów i klatek schodowych zadowalający. Oznacza to, że budynek może być bezpiecznie eksploatowany. 3). Z uwagi na ingerencję wilgoci część elementów konstrukcyjnych i wykończeniowych jest w stanie wilgotnościowym mokrym a na części rozwinęły się czynniki biokorozji. Z uwagi na zawilgocenie, zagrzybienie i zasolenie oraz brak właściwie działającej wentylacji w pomieszczeniach piwnicznych postępuje degradacja części elementów w tym w szczególności tynków wewnętrznych. 4). Do niekorzystnego stanu wilgotnościowego przegród w obrębie piwnic przyczynia się oprócz nieszczelności izolacji pionowych przeciwwilgociowych również brak skutecznie działającej izolacji przeciwwilgociowej poziomej. 5). Zawilgocenie ścian w piwnicach (do 20,o%) wykonanych z cegły spowodowane jest głównie przez następujące czynniki: - kapilarne podciąganie wilgoci w wyniku nieszczelności przeciwwilgociowych izolacji pionowych ścian piwnicznych, - brak izolacji przeciwwilgociowej poziomej ścian zewnętrznych, - proces absorpcji wilgoci z silnie zawilgoconego powietrza w piwnicach, przez higroskopijny materiał ceramiczny cegieł i tynku, - niewydolna wentylacja pomieszczeń piwnicznych, - zapadliska terenu przy elewacjach co ułatwia infiltrację wód opadowych i co w konsekwencji przy braku szczelnej izolacji przeciwwilgociowej pionowej powoduje zawilgacania ścian zewnętrznych. 6). Lokalnie na ścianach i sufitach w miejscach, które były i są długotrwale zawilgacane rozwinęły się grzyby pleśniowe. 7). Z uwagi na charakterystyczny aerozol w pomieszczeniach i w próbkach, stwierdza się, że przyczyną rozkładu wywołującego nieprzyjemny zapach stęchlizny mogą być mikroorganizmy (bakterie gnilne a także grzyby pleśniowe). 8). Z rezultatów wyników badań stopnia zasolenia zewnętrznych ścian piwnicznych budynku, wynika,

22 że: - zawartość azotanów w próbkach jest niska, - zawartość siarczanów jest niska, - zawartość chlorków w próbkach jest wysoka w próbkach nr 5 i 6 tj. w próbkach pobranych w ścianie zewnętrznej zachodniej od strony ul. Joannitów. Może to być spowodowane używaniem soli w okresie zimowym do posypywanie jezdni. W próbce nr 1 w tynku zawartość chlorków jest średnia i trudno to wyjaśnić obiektywnie, ponieważ w cegle tj. w próbce nr 2 pobranej w tym samym miejscu co próbka nr 1 zawartość chlorków jest niska. Być może w przeszłości zastosowano sól do zaprawy tynkarskiej. Sól w niewielkich ilościach stosowano w przeszłości do zapraw w czasie robót tynkarskich wykonywanych w okresie zimowym. - sumaryczna zawartość szkodliwych soli budowlanych w pobranych z budynku próbkach jest średnia a w przypadku próbki nr 6 wysoka tj. znacznie przekracza wartości dopuszczalne. 9). Transport szkodliwych soli budowlanych odbywał się i odbywa się nadal poprzez przedostawanie się do przegród zewnętrznych wilgoci zawierającej sole znajdujące się w gruncie przez nieszczelności w przeciwwilgociowej izolacji pionowej i poziomej. Następnie sole te krystalizują w murze a w szczególności na zewnątrz muru w tynku i stopniowo wypełniają pory materiału przegród do ich całkowitego wypełnienia. Po czym następuje rozsadzanie porów tynku a po odpadnięciu tynku proces niszczenia zaczyna obejmować cegły itp. Proces ten widoczny jest na licówkach od strony wschodniej budynku. 10). Z uwagi na znaczne zawartości szkodliwych soli budowlanych w przegrodach (siarczanów i chlorków), celowe jest zastosowanie tynków renowacyjnych w pełnym systemie wraz z neutralizacją szkodliwych soli budowlanych. 11). Z badań wilgotności masowej posadzek wynika, że lokalnie jest ona wysoka. Sytuacja taka występuje w szczególności w części środkowej i południowej budynku. 12). Tynki wewnętrzne w miejscach zawilgoceń są skorodowane i wykazują ubytki oraz ślady wysoleń. Lokalnie na tynkach występują ślady rozwoju grzybów pleśniowych. Stan techniczny tynków wewnętrznych na ścianach jest z reguły mierny a na stropach średni. 13). Okładziny zewnętrzne z cegły licówki lokalnie, szczególnie od strony wschodniej tj. od strony podwórza są zawilgocone i skorodowane. Korozja licówki występuje także na styku z gruntem i lokalnie do wysokości około 1,0m. Stan techniczny licówki do wysokości około 1,0 m lokalnie jest mierny a poza tymi strefami średni. 14). Betonowe posadzki w pomieszczeniach piwnicznych są z reguły nierówne, spękane a ich stan techniczny jest średni. Posadzki wyłożone płytkami nie wykazują istotnych uszkodzeń, poza drobnymi uszkodzeniami wynikającymi z eksploatacji pomieszczeń. Stan techniczny posadzek w

23 miejscu występowania płytek jest zadowalający. Ceglana posadzka jest silnie uszkodzona, skorodowana i zawilgocona do 20,0 % wilgotności masowej (stan wilgotnościowy mokry) i jej stan techniczny jest mierny(część środkowa i południowa budynku). 15). Stolarka: - okienna jest w średnim i miernym stanie technicznym. - drzwiowa jest w średnim i miernym stanie technicznym. 16). Klatki schodowe z konstrukcyjnego punktu widzenia są w zadowalającym stanie technicznym. Nie wykazują uszkodzeń, które mogłyby świadczyć o obniżeniu nośności. Ściany klatek na wysokości pomieszczeń piwnicznych schodowych są jednak zawilgocone a tynki np. na klatce schodowej w narożu północno-wschodnim budynku są skorodowane. 17). Opaska ochronna lokalnie jest odspojona od elewacji i zapadnięta co umożliwia powstawanie zastoisk wody opadowej szczególnie przy ścianie północnej i przedostawanie się wody opadowej pod opaskę i powolną filtrację wód opadowych do miejsc nieszczelności. W konsekwencji może to również spowodować zamakanie ścian i powiększać ich zawilgocenie i zasolenie. Stopień zawilgocenia ściany północnej wynosi maks. 20,0 % co odpowiada stanowi wilgotnościowemu przegrody mokremu a zasolenie (próbki nr 3 i 4) jest niskie(patrz wyniki badań stopnia zasolenia ścian tj. cegły i tynku podane w punkcie nr 6 ekspertyzy. 18). Nie stwierdzono nieszczelności rur spustowych, choć na rurach spustowych widoczne są ślady zacieków oraz rdzawe ślady zacieków od skorodowanych stalowych obejmek rur spustowych. Nie stwierdzono uszkodzeń instalacji kanalizacji deszczowej w dostępnych miejscach. Nie można jednak wykluczyć, że ciągi kanalizacji deszczowej mogą być lokalnie niedrożne. Z uwagi na lokalną korozję rur spustowych i objemek system odwodnienia budynku jest w stanie miernym. 19). Wentylacja grawitacyjna pomieszczeń piwnicznych jest niewydolna o czym świadczy zbyt mała ilość pionów wentylacji grawitacyjnej i zaduch występujący w części pomieszczeń piwnicznych. Stan techniczny wentylacji pomieszczeń piwnicznych jest mierny. 20). Na ścianie w pomieszczeniu nr 28 na parterze stwierdzono na powierzchni około 0,4 m 2 występowanie korozji tynku w narożniku pomieszczenia od strony korytarza. Wilgotność masowa ściany w miejscu korozji tynku wynosiła 1,8 2,1 %, co oznacza, że ścina jest w stanie o dopuszczalnej wilgotności masowej. Od strony korytarza w miejscu korozji ściany znajduje się hydrant wewnętrzny i przypuszczalnie okresowe rozszczelnienie przewodów doprowadzających wodę do hydrantu było przyczyną korozji tynku. Rozszczelnienie nie trwało zbyt długo spowodowało korozję tynku, nie spowodowało jednak widocznych śladów rozwoju grzybów pleśniowych na ścianie i na przyległych do ściany regałach w pomieszczeniu nr 28. Stan techniczny ściany w pomieszczeniu nr 28 jest zadowalający a tynku w miejscu korozji jest zły.

24 12. ZALECENIA 1). Proponuje się wykonać izolację przeciwwilgociową poziomą ścian piwnic nad poziomem posadzek w piwnicach metodą hydrofobową metodą niskociśnieniowych iniekcji krzemianowych. Należy zastosować płyny iniekcyjne znanych i renomowanych firm lub proponuje się zastosować metodę podcinki stosując sposób Printz, metodą H-W, tj. wprowadzania blach falistych chromostalowych itp. W przypadku stosowania metody podcinki należy zdemontować ścianki działowe. 2). Izolacje przeciwwilgociowe pionowe bitumiczne proponuje się wykonać od zewnątrz od poziomu dolnych krawędzi ław fundamentowych do wysokości około 10-15 cm powyżej poziomu terenu wykorzystując również wyroby renomowanych i znanych firm. 3). Po wykonaniu izolacji przeciwwilgociowych ściany należy osuszyć. Ściany o grubości około 100 cm mogą samoczynnie wysychać nawet przez okres 10 lat i to przy dobrze działającej wentylacji pomieszczeń piwnicznych lub w ogóle mogą nie wyschnąć, dlatego proponuje się zastosować do osuszenia ścian osuszacze adsorpcyjne. 4). Ściany pomieszczeń piwnicznych proponuje się ocieplić. Grubość ocieplenia powinna wynikać z audytu energetycznego (około 12 cm styroduru a na nim folia dystansowa oddzielająca styrodur od gruntu, dla zabezpieczenia styroduru przed uszkodzeniami). Sposób ocieplenia ścian piwnicznych należy uzgodnić z Wojewódzkim Urzędem Ochrony Zabytków we Wrocławiu (budynek wpisano w dniu 21.12.2011r. do rejestru zabytków pod nr rej. A/5445/1-4). 5). Istniejące posadzki piwnic są w znacznej części zawilgocone o czym świadczą wyniki pomiarów wilgotnościowych. Posadzki, proponuje się usunąć i wykonać nowe wraz z nową izolacją przeciwwilgociową poziomą podposadzkową. Izolację tą w sposób szczelny należy połączyć z izolacją poziomą ścian piwnic. 6). Wszystkie tynki wewnętrzne w piwnicach należy usunąć. Oczyścić dolne półki stalowych belek stropowych i zabezpieczyć antykorozyjnie. Następnie ściany oraz stropy należy odgrzybić oraz zdezynfekować preparatem chemicznym biobójczym dla grzybów pleśniowych na całej powierzchni przegród w piwnicy. Po zabiegu odgrzybiania i wyschnięciu powierzchni, które były odgrzybiane i dezynfekowane na powierzchnie ścian pozbawione tynków w pomieszczeniach piwnicznych należy położyć preparat neutralizujący szkodliwe sole budowlane a następnie tynki renowacyjne znanych i renomowanych firm w pełnym systemie. Tynki te i neutralizację soli proponuje się zastosować w następujący sposób: - w pomieszczeniach piwnicznych na wszystkich powierzchniach ścian grubości około 3cm; Stropy otynkować tynkiem zwykłym cementowo wapiennym, przed tynkowaniem dolne półki dźwigarów stalowych owinąć siatką stalową. Ściany i stropy należy pomalować. Tynki

25 renowacyjne należy pomalować farbę krzemianową firmy, której tynki renowacyjne zastosowano a na stropy zwykłą farbę np. emulsyjną. 7). Należy usunąć skorodowane elementy cegły licówki. W miejsce usuniętych cegieł wykonać uzupełnienie nowymi licówkami pod względem kolorystycznym takimi jak istniejące. 8). Po zasypaniu wykopów i zagęszczeniu gruntu należy ponownie wykonać opaski ochronne. 9). Dokonać wymiany wszystkich rur spustowych. Sprawdzić stan podejść i w zależności od stanu podejść kanalizacji deszczowej (przykanalików) dokonać ich wymiany. 10). Dokonać przeczyszczenia przykanalików, rur kanalizacji deszczowej i studzienek kanalizacji deszczowej wokół budynku. 11). Należy wykonać wentylację wszystkich pomieszczeń piwnicznych (grawitacyjną lub mechaniczną), tak, aby wydajność wentylacji wynosiła co najmniej 1,0 krotną wymianę na godzinę. Pomieszczenia piwniczne niezależnie od zastosowanej wentylacji, należy często przewietrzać. Wentylację zaprojektować w taki sposób, żeby była dostosowana do funkcji pomieszczeń w pomieszczeniach piwnicznych. 12). Warunki właściwego użytkowania pomieszczeń piwnicznych są następujące: - wymiana powietrza min. 1,0 krotna na godzinę. - wilgotność masowa ścian poniżej 3,0-4,0 %. - wilgotność względna powietrza poniżej 65 %. - temperatura powietrza - min. 5 0 C. W przypadku przeznaczenia pomieszczeń piwnicznych na inne cele funkcjonalne, wentylację należy wykonać zgodnie z przeznaczeniem pomieszczenia. 13). Dokonać wymiany stolarki okiennej i drzwiowej. Parametry stolarki okiennej i drzwiowej zewnętrznej przyjąć zgodnie z opracowanym audytem energetycznym budynku. 14). W pomieszczeniu nr 28 na parterze budynku tynk w miejscu korozji i około 20 cm poza obszar korozji należy usunąć. Następnie należy zdezynfekować odsłoniętą powierzchnię ściany przy użyciu preparatu chemicznego biobójczego dla grzybów pleśniowych. Po wyschnięciu ściany należy zastosować środek gruntujący i ścianę otynkować przy użyciu tynku zwykłego cementowowapiennego. Następnie po wyschnięciu tynku należy go zagruntować i pomalować zwykłą farbą np. emulsyjną kolorystycznie dobrana do kolorystyki pomieszczenia. 15). W czasie robót odgrzybieniowo - dezyfekcyjnych należy przestrzegać przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy podane w punkcie nr 10 ekspertyzy a także przestrzegać warunki bezpieczeństwa i ochrony zdrowia. 16).Wszystkie wyroby budowlane użyte w czasie robót remontowych muszą posiadać stosowane dopuszczenia do stosowania w budownictwie (atesty higieniczne Państwowego Zakładu Higieny,