SKLEPIK SZKOLNY sprzymierzeńcem w racjonalnym żywieniu dzieci i młodziem odzieży
Źródła a informacji Informacja NIK o wynikach kontroli realizacji zadań w zakresie zapobiegania nadwadze i otyłości u dzieci i młodziem odzieży y szkolnej (2011) Stanowisko Ministra Edukacji Narodowej, Ministra Zdrowia oraz Ministra Sportu i Turystyki w sprawie działań podejmowanych przez szkoły y w zakresie zdrowego żywienia uczniów w (2011) Karta Żywienia Dzieci i Młodzieży w Szkole (2007) Wiem, co jem sklepik szkolny Miasto Stołeczne Warszawa, 2011 Zasady prawidłowego żywienia dzieci i młodzieży red. M. Jarosz, IŻŻ Warszawa 2008
Podstawowe zalecenia żywieniowe dla dzieci i młodziem odzieży y szkolnej
Do osób najbardziej wrażliwych na skutki nieprawidłowego żywienia należą: osoby starsze kobiety w ciąż ąży dzieci i młodziem odzież w wieku 7-157 lat
Posiłki muszą dostarczyć odpowiednia ilość wszystkich niezbędnych składnik adników pokarmowych: - węglowodany (główne źródło energii) - białka - tłuszcze - witaminy - składniki mineralne - woda - błonnik Gdzie szukać tych składnik adników?
UWAGA! Pojęcie porcja ma ułatwiu atwić stosowanie zaleceń piramidy żywienia Umownie można przyjąć ąć, że nasza własna porcja to taka ilość produktu żywnościowego, jaka mieści się w naszej garści www.ilewazy.pl
Przykładowy zestaw 3 porcji warzyw i 2 porcji owoców + + + + = 5 porcji warzyw i owoców dziennie www.5razywarzywaiowoce.pl
4-55 posiłków w dziennie najlepiej o stałych porach śniadanie,, II śniadanie, obiad, kolacja śniadanie,, II śniadanie, obiad,, podwieczorek, kolacja Przerwy między posiłkami nie dłuższe d niż 3-4 godziny konieczność spożywania posiłków w szkole (II śniadanie i/lub obiad)
Co uczniowie jedzą w szkole?
Produkty przyniesione z domu Posiłki serwowane w stołówce szkolnej Produkty, które szkoła a otrzymuje w ramach programów w ARR Produkty kupione w automatach w szkole Produkty i potrawy kupione w sklepiku szkolnym
Według danych MEN funkcjonującą stołówk wkę posiada: 56% szkół podstawowych 54% szkół gimnazjalnych Odsetek uczniów w korzystających ze stołówek: w szkołach podstawowych ok. 9% w szkołach gimnazjalnych ok. 5%
Posiłki serwowane w stołówce szkolnej Powinny być spożywane w należytych warunkach sanitarnych i organizacyjnych (KŻiAF) Powinny być przygotowywane zgodnie z zaleceniami Instytutu Żywności i Żywienia (stanowisko MEN)
Sklepik szkolny/automaty spożywcze
W 2011 roku Najwyższa Izba Kontroli skontrolowała działania właściwych organów administracji rządowej i samorządowej oraz szkół publicznych w zakresie zapobiegania nadwadze i otyłości u dzieci i młodzieży szkolnej Kontrolą objęto lata 2009-2011 2011 (pierwszy kwartał)
Produkty o niskiej wartości odżywczej ywczej,, które nie sąs zalecane w żywieniu dzieci i młodziem odzieży oferowano: w 84 % szkół prowadzących sklepiki, w tym w 3 placówkach posiadających certyfikat Szkoły y Promującej Zdrowie w 75% szkół posiadających automaty spożywcze
Punkt 3 Stwierdzone nieprawidłowo owości w gminach Nieskorzystanie z możliwości spowodowania wycofania, w drodze uchwał rad gmin, ze sklepików szkolnych i automatów spożywczych, zlokalizowanych na terenie prowadzonych szkół, produktów nie zalecanych w żywieniu dzieci i młodzieży (we wszystkich skontrolowanych gminach)
Stwierdzone nieprawidłowo owości w szkołach publicznych Punkt 4 Niewycofanie ze sklepików szkolnych oraz automatów spożywczych produktów spożywczych produktów uznanych jako niezdrowe dla dzieci i młodzieży szkolnej oraz o niskiej wartości odżywczej i niepodejmowanie działań mających na celu ograniczenie zainteresowania uczniów tego typu żywnością
Nie wolno podejmować decyzji o uruchomieniu automatów z żywnością lub otworzeniu sklepiku w szkole wyłą łącznie z pobudek komercyjnych!
Ceny produktów w oferowanych w sklepiku nie powinny być wygórowane rowane,, zwłaszcza w przypadku produktów zalecanych w żywieniu dzieci i młodziem odzieży
Należy umożliwić uczniom dostęp do produktów żywnościowych i napojów o najwyższych walorach zdrowotnych przez dobór r asortymentu w sklepikach szkolnych zgodny z zasadami zdrowego żywienia w tym ograniczyć produkty i napoje o dużej zawartości cukru, soli i tłuszczów (stanowisko MEN, MZ i MSiT)
Dyrektor szkoły y w umowie najmu może e tak określi lić obowiązki podmiotu prowadzącego sklepik, że będzie on zobowiązany zany do: sprzedaży y produktów w o wysokich wartościach odżywczych, zalecanych w żywieniu dzieci nie wprowadzania do sprzedaży produktów wysoko przetworzonych, o niskiej wartości odżywczej sprzedawania towarów po cenach dostosowanych do możliwości finansowych uczniów
Produkty spożywcze polecane do sklepiku szkolnego Produkty śniadaniowe Napoje Przekąski
I. PRODUKTY ŚNIADANIOWE Kanapki - w różnych wersjach (zestawach) pieczywo (razowe, pszenne, mieszane - chleb, bułki) masło lub margaryny kubkowe pieczone mięsa, wędliny chude (wysokiej jakości) sery żółte, twarogowe, topione ryby (np. pasta rybna) jaja lub pasta jajeczna dodatek warzyw (np. sałata, papryka, kapusta pekińska, pomidor, ogórek, rzodkiewka)
Bułki i bułeczki bez nadzienia z nadzieniem na słono (np. mięsnym, pieczarkowym) z nadzieniem na słodko (np.. serowym, owocowym) Produkty mleczne sery i serki desery mleczne jogurty z dodatkiem musli (do jedzenia łyżeczką)
II. NAPOJE Naturalne wody mineralne i źródlane Soki owocowe (zawierające tylko naturalnie występuj pujące cukry) warzywne (zawierające tylko naturalnie występuj pujący sód) s owocowo-warzywne warzywne
Owocowe nie zawsze zdrowe sok produkt, w którym zawartość soku wynosi 100% nektar rozcieńczony wodą sok (25-50%) z dodatkiem cukru napój owocowy rozcieńczony wodą sok (3-20%) z dodatkiem cukru, barwników, aromatów, konserwantów
Napoje mleczne mleko (w małych opakowaniach przeznaczone do bezpośredniego spożycia) mleka smakowe jogurty naturalne i owocowe kefiry maślanki naturalne i owocowe inne napoje mleczne
W czasie pobytu w szkole uczeń powinien wypić minimum 0,5 l płynp ynów np. woda, sok, napój mleczny, herbata owocowa lub z cytryną
III. PRZEKĄSKI Owoce świeże sezonowe (umyte i przygotowane do bezpośredniego spożycia) jabłka, gruszki, śliwki, winogrona, banany, brzoskwinie, morele, nektarynki itp. Owoce suszone - jabłka, banany, morele, śliwki, rodzynki (w małych opakowaniach) Warzywa świeże (przygotowane do bezpośredniego spożycia) marchewka, papryka, ogórek, rzodkiewka Musy owocowe
batony i ciasteczka zbożowe (zawierające ziarna zbóż, płatki, orzechy, migdały, owoce) orzeszki, migdały, nasiona (np. słonecznika, dyni) - w małych opakowaniach, przeznaczone do bezpośredniego spożycia suchary smakowe
Produkty spożywcze w sklepiku szkolnym powinny być oferowane w małych, jednorazowych porcjach i opakowaniach. Jeżeli zachodzi taka potrzeba (np. w przypadku jogurtów, sałatek owocowych) powinny być również dołączane do nich sztućce jednorazowe.
Przykłady drugich śniadań
Przykłady drugich śniadań
Właściwa oferta produktów spożywczych w sklepiku szkolnym sprzyja kształtowaniu towaniu prawidłowych nawyków i zwyczajów żywieniowych dzieci i młodziem odzieży
Produkty spożywcze, które nie powinny być sprzedawane w sklepiku szkolnym
Żywność typu fast-food food (np. zupy instant, hamburgery, pizze, frytki) Słone przekąski węglowodanowow glowodanowo-tłuszczowe (np. chipsy ziemniaczane, słone paluszki, prażynki, popcorn, krakersy, solone orzeszki) Słodkie przekąski węglowodanowow glowodanowo-tłuszczowe (np. batony, ciastka) Słodycze z dodatkiem barwników sztucznych (np. żelki, landrynki)
Napoje owocowe z dodatkiem cukru, słodzików, barwników Wody smakowe, napoje typu cola Napoje energetyzujące - zawierają duże e ilości kofeiny i innych składnik adników działaj ających niekorzystnie na organizm dziecka - są hipertoniczne, więc c nie nadają się do zaspokajania pragnienia - mają działanie anie uzależniaj niające
Sklepiki szkolne w Warszawie Badanie z V-VI 2011 Szkoły podstawowe (107) i gimnazja (92) Asortyment w sklepiku: - uzgodniony z ajentem na piśmie -16 (32) - uzgodniony z ajentem ustnie 69 (74) - nie jest uzgadniany z ajentem 7 (1) Monitoring asortymentu w sklepiku: - dyrektor szkoły - 64 (73) - rodzice 22 (45) - brak 5 (3)
Rola sklepiku szkolnego Uzupełnienie potrzeb żywieniowych uczniów Kształtowanie towanie prawidłowych nawyków żywieniowych uczniów Edukacja żywieniowa i konsumencka uczniów
Kto może e prowadzić sklepik szkolny? SKLEPIK PROWADZONY PRZEZ AJENTA: Daje możliwość zdobycia przez szkołę dodatkowych funduszy (czynsz), które mogą i powinny być przeznaczone na potrzeby szkoły SKLEPIK PROWADZONY PRZEZ UCZNIÓW: Daje możliwość zdobycia praktycznych umiejętności w dziedzinie przedsiębiorczości, kształtuje nawyki gospodarności i oszczędzania, kształtuje umiejętność zespołowego działania, kształtuje nawyki higieniczne. SKLEPIK PROWADZONY PRZEZ RODZICÓW: Pozwala na zwiększenie roli i udziału rodziców w życiu szkoły, daje rodzicom wpływ na asortyment produktów sprzedawanych dzieciom.
Opracowanie prezentacji: Oddział Promocji Zdrowia i Oświaty Zdrowotnej Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Olsztynie