Program Owoce w szkole i jego ocena

Transkrypt

1 Program Owoce w szkole i jego ocena Warszawa, marzec 2012

2 Od roku szkolnego 2009/2010 Agencja Rynku Rolnego administruje programem Wspólnej Polityki Rolnej Owoce w szkole Obecnie trwa trzeci rok szkolny realizacji programu

3 Cele programu Długotrwała zmiana nawyków żywieniowych dzieci poprzez zwiększenie udziału owoców i warzyw w ich codziennej diecie, na etapie na którym kształtują się ich nawyki żywieniowe Propagowanie zdrowego odżywiania poprzez działania towarzyszące o charakterze edukacyjnym

4 Budżet programu Budżet UE Budżet Polski 90 mln EUR 12,3 mln EUR, w tym: 75% z budżetu UE 25% ze środków krajowych W roku szkolnym 2011/2012 Polska otrzymała czwarty co do wielkości budżet w Unii Europejskiej

5 Zakres programu Bezpłatne udostępnianie owoców i warzyw dzieciom z klas I-III w szkołach podstawowych Działania edukacyjne dotyczące zdrowego odżywiania realizowane przez szkoły Działania z zakresu komunikacji informacja i promocja programu Regularna ocena skuteczności programu oraz jego monitoring

6 Liczba dzieci uczestniczących w programie ok. 72% ok. 68% ok. 28% ok. 53% 0 I semestr II semestr 2010/ / /2010

7 Liczba szkół podstawowych uczestniczących w programie ok. 70% ok. 62% ok. 40% ok. 18% 0 I semestr II semestr 2010/ / /2010

8 Dzieciom uczestniczącym w programie Owoce w szkole od jego uruchomienia w roku szkolnym 2009/2010 do zakończenia roku szkolnego 2011/2012 udostępnionych zostanie łącznie ok. 100 milionów porcji owocowo-warzywnych

9 Program Owoce w szkole skutecznym narzędziem kształtującym zdrowe nawyki żywieniowe dzieci Ocena programu

10 Państwa uczestniczące w programie Owoce w szkole, zobowiązane są do przeprowadzania regularnej oceny programu (art.12 Rozporządzenia Komisji nr 288/2009) Pierwszy okres podlegający ocenie to rok szkolny 2010/2011, tj. drugi rok szkolny realizacji programu

11 Ocena ma wykazać, czy program jest skuteczny, tj. czy wpływa na: zmianę nawyków żywieniowych dzieci, czyli zwiększenie udziału owoców i warzyw w ich codziennej diecie wiedzę dzieci na temat zdrowego odżywiania, poprzez prowadzone działania edukacyjne

12 Raport dla Komisji Europejskiej Wyniki przeprowadzonej oceny zostały przekazane Komisji Europejskiej Rezultaty krajowych ocen programu zostaną wykorzystane przez KE podczas prac nad kształtem programu w przyszłości

13 Podmiot przeprowadzający badanie Ocena programu przeprowadzona została na zlecenie i we współpracy z ARR przez Instytut Żywności i Żywienia w Warszawie

14 Zakres terytorialny badania pomorskie Ocenę przeprowadzono w 5 wytypowanych województwach: mazowieckim opolskim podkarpackim pomorskim wielkopolskim wielkopolskie opolskie mazowieckie podkarpackie

15 Metodologia Badaniami w ramach procesu oceny programu objęto: uczniów III klas szkoły podstawowej ich rodziców szkoły podstawowe

16 Metodologia Badania zostały przeprowadzone w: szkołach uczestniczących w programie (od roku 2010/2011), tzw. grupa badana szkołach nieuczestniczących w programie, tzw. grupa kontrolna W badaniach uczestniczyły szkoły miejskie oraz szkoły wiejskie

17 Metodologia Badania zostały przeprowadzone w dwóch etapach: I etap - przed rozpoczęciem dostaw owoców i warzyw (X.2010r.) II etap - na zakończenie udostępniania owoców i warzyw (V-VI.2011r.)

18 Rezultaty oceny programu - wybrane aspekty -

19 Spożycie owoców i warzyw

20 Spożycie owoców i warzyw Program Owoce w szkole przyczynił się do istotnego wzrostu spożycia owoców i warzyw przez dzieci w dni szkolne Spożycie owoców i warzyw w dni szkolne było o 21% wyższe w grupie dzieci uczestniczących w programie w porównaniu do grupy nieuczestniczącej

21 Źródło: Raport z ewaluacji programu Owoce w szkole, IŻŻ

22 Spożycie owoców i warzyw Istotnie wyższe było spożycie: owoców warzyw owoców i warzyw ogółem w grupie uczestniczącej w programie, w dni szkolne i weekendowe łącznie w porównaniu do grupy kontrolnej (nieuczestniczącej)

23 Źródło: Raport z ewaluacji programu Owoce w szkole, IŻŻ

24 Spożycie owoców i warzyw Nie stwierdzono różnic w spożyciu owoców i warzyw w weekendy pomiędzy grupą uczestniczącą w programie a grupą nieuczestniczącą Uwaga: Podkreśla to niezbędność programu i jego skuteczność w dni szkolne Konieczność wzmocnienia działań edukacyjnych oraz objęcia nimi oprócz dzieci również rodziców weekendowe wybory żywieniowe dzieci zdeterminowane są zwyczajami panującymi w środowisku rodzinnym

25 Wiedza dzieci o prawidłowym żywieniu

26 Wiedza dzieci na temat prawidłowego żywienia W trakcie trwania programu wzrosła wiedza dzieci na temat prawidłowego żywienia Dzieci uczestniczące w programie częściej niż dzieci nieuczestniczące udzielały prawidłowych odpowiedzi na pytanie o liczbę zalecanych porcji owoców i warzyw w codziennej diecie

27 % odpowiedzi prawidłowych Ile warzyw i owoców powinieneś jeść? p<0,0001 p<0, % 33,5% 35% 30% 25% 20% 23,6% 21,7% 22,8% Badana Kontrolna 15% 10% 5% 0% Etap I Etap II Źródło: Raport z ewaluacji programu Owoce w szkole, IŻŻ

28 Zachowania żywieniowe

29 Czy rodzice zachęcają dzieci do spożywania owoców i warzyw? Program zmotywował rodziców dzieci biorących w nim udział do częstszego zachęcania dzieci do spożywania owoców i warzyw Uwaga: Pozytywne zachowania żywieniowe uczniów w szkole mogą wpływać na zachowania żywieniowe rodziców, a zwłaszcza na zmianę postaw odnośnie żywienia dzieci

30 Czy rodzice dają dzieciom krojone owoce pomiędzy posiłkami? Program wpłynął na zwiększenie częstotliwości podawania przez rodziców dzieciom uczestniczącym w programie owoców między posiłkami w porównaniu do rodziców dzieci nieuczestniczących Liczba dzieci otrzymujących krojone owoce codziennie nie różniła się między grupami i jest zbyt niska (ok. 43%) Uwaga: Zmiana nawyków żywieniowych to proces długotrwały, wymaga powtarzalności prozdrowotnych zachowań potrzeba dalszej edukacji dzieci i rodziców

31 Czy dzieci przynoszą ze sobą warzywa do szkoły? Przynoszenie warzyw do szkoły przez dzieci nie jest zjawiskiem częstym na początku roku szkolnego jedynie około 11,5% dzieci z grup badanej i kontrolnej deklarowało że przynosi codziennie warzywa do szkoły Na zakończenie programu w grupie badanej wzrosła liczba dzieci (18,6%) które codziennie przynosiły warzywa do szkoły

32 % odpowiedzi "codziennie", "przez większość dni" Czy przynosisz warzywa ze sobą do szkoły? 20% p<0, ,6% p=0,003 18% 16% 14% 11,7% 11,4% 12,6% 12% 10% Badana Kontrola 8% 6% 4% 2% 0% I Etap II Etap Źródło: Raport z ewaluacji programu Owoce w szkole, IŻŻ

33 Nie jem owoców/warzyw dlatego, że...? Program wpłynął pozytywnie na nastawienie dzieci uczestniczących w programie do jedzenia owoców i warzyw Dzieci rzadziej odpowiadały, iż wolą zjeść coś słodkiego zamiast owoców oraz że nie jedzą warzyw ponieważ zajmuje to zbyt wiele czasu Wyraźnie spadła liczba dzieci, które nie jadły owoców/warzyw dlatego, że koledzy nie jedzą Uwaga: Udostępnianie wszystkim dzieciom w klasie owoców wpłynęło pozytywnie na zachowanie dzieci, które wcześniej nie jadły owoców w szkole zachęcający przykład kolegów

34 Aktywność fizyczna, styl życia oraz zwyczaje żywieniowe dzieci

35 Zwyczaje żywieniowe ok. 30% dzieci z obydwu grup nie jada codziennie I śniadania przed wyjściem do szkoły ok. 20% dzieci z obydwu grup jada kilka razy w tygodniu dania typu fast food ok. 13% dzieci codziennie pije napoje gazowane ok. 34% dzieci spożywa kilka razy w tygodniu słone przekąski ok. 22% dzieci z grupy nieuczestniczącej i 34% z grupy uczestniczącej jada w szkole obiady ok. 60% dzieci robi zakupy w sklepiku szkolnym gdzie kupuje najczęściej: cukierki, żelki, słodkie napoje, słodkie bułki, chipsy, soki itp.

36 Wiedza o zdrowym odżywianiu Wiedzę na temat zdrowego odżywiania dzieci czerpią najczęściej: ze szkoły (82%) od rodziców (74%) z książek (47%) od lekarza (45%) z radia i telewizji (29%) z internetu (25%) i reklamy (22%)

37 Aktywność fizyczna 98% dzieci bierze udział w zajęciach w-f w szkole 85% dzieci lubi zajęcia w-f w szkole 85% dzieci deklaruje aktywność fizyczną po szkole kilka razy w tygodniu

38 Rodzice

39 Wiedza rodziców na temat prawidłowego żywienia Program wpłynął pozytywnie na świadomość rodziców, iż spożywanie owoców i warzyw wpływa na utrzymanie prawidłowej wagi ciała oraz stan zdrowia w tym zapobiega chorobom Rodzice docenili owoce i warzywa jako szybką i wygodną przekąskę do spożycia przez dziecko Jednakże nadal zbyt mała jest wiedza rodziców na temat ilości owoców i warzyw jakie dzieci powinny spożywać w ciągu dnia - jedynie ok. 6% rodziców zna prawidłową odpowiedź

40 Opinia rodziców o programie Owoce w szkole Zdecydowana większość rodziców pozytywnie ocenia program 88% rodziców uważa, że program jest bardzo dobry lub dobry

41 Szkoły podstawowe

42 Szkoły podstawowe porównanie Z analizy wynika, iż szkoły biorące udział w programie w porównaniu do szkół nieuczestniczących: miały lepsze warunki lokalowe (stołówki, boiska, sale gimnastyczne) częściej organizowały obiady dla dzieci dyrektorzy częściej deklarowali swój wpływ na asortyment artykułów sprzedawanych w sklepikach szkolnych

43 Opinia Dyrektorów szkół o programie Pozytywna ocena programu, zwłaszcza: korzyści edukacyjnych programu zmiany nawyków żywieniowych uczniów poprawy wartości odżywczej diety dzieci Dzieci czekają na porcje owoców i warzyw i chętnie je spożywają Dzieci najchętniej spożywają owoce, w szczególności jabłka i gruszki oraz soki owocowe, a z warzyw marchewkę

44 Źródło: Raport z ewaluacji programu Owoce w szkole, IŻŻ warzyw i owoców

45 Realizacja działań z zakresu prawidłowego żywienia i aktywności fizycznej Większość badanych szkół realizuje programy i działania z zakresu poprawy żywienia i aktywności fizycznej, są to: działania edukacyjne prowadzone w ramach programu Owoce w szkole programy zewnętrzne programy autorskie szkół Skuteczność zajęć edukacyjnych zależy od atrakcyjności podejmowanych przez szkoły działań i konsekwencji w ich realizacji

46 Najważniejsze wnioski

47 Program Owoce w szkole: Jest efektywną strategią prowadzącą do wzrostu spożycia owoców i warzyw przez dzieci oraz do pozytywnych zmian niektórych zachowań żywieniowych dzieci Zwiększył wiedzę dzieci na temat zasad zdrowego odżywiania Może mieć wpływ na zachowania żywieniowe rodziców a w szczególności na postawy rodziców odnośnie żywienia ich dzieci

48 Dla dalszego podnoszenia i utrwalenia uzyskanych do tej pory pozytywnych efektów programu należy: wzmacniać aktywne działania edukacyjne, skierowane do dzieci oraz rodziców - działania te powinny nauczyć dzieci samodzielnego dokonywania prozdrowotnych wyborów żywieniowych szkoły powinny stworzyć uczniom możliwość: spożycia II śniadania na odpowiednio długiej przerwie oraz prawidłowo zbilansowanych obiadów szkolnych kupienia w sklepikach prozdrowotnych produktów rozwijania aktywności fizycznej

49 Program Owoce w szkole sprawdzoną inwestycją w zdrowie dzieci! Dziękuję za uwagę