Jak kryzys finansowy i fiskalny wpłyn ynął na perspektywę polskiego członkostwa w strefie euro? Dr Jakub Borowski Invest-Bank, Szkoła Główna Handlowa Wiosenna Szkoła a Leszka Balcerowicza, Forum Obywatelskiego Rozwoju Warszawa, 23 maja 2009 r.
Ryzyko boomu kredytowego
Przypadek Grecji (1) 20 Stopy procentowe i nominalne oprocentowanie kredytów w Grecji (%) Średnie oprocentowanie nowych kredytów hipotecznych Średnie oprocentowanie nowych poŝyczek konsumpcyjnych 18 Średnie oprocentowanie nowych kredytów dla przedsiębiorstw Stawka ATHIBOR/EURIBOR 3m 16 14 12 10 8 6 4 2 0 sty 99 lip 99 sty 00 lip 00 sty 01 lip 01 sty 02 lip 02 sty 03 lip 03 sty 04 lip 04 sty 05 lip 05 sty 06 lip 06 sty 07 lip 07 sty 08 lip 08 sty 09 lip 09 sty 10 Źródło: Bank Grecji, Reuters
Przypadek Grecji (2) 17 16 15 14 13 12 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0-1 Stopy procentowe i realne oprocentowanie kredytów w Grecji (%) Średnie realne oprocentowanie nowych kredytów hipotecznych Średnie realne oprocentowanie nowych poŝyczek konsumpcyjnych Średnie realne oprocentowanie nowych kredytów dla przedsiębiorstw Stawka ATHIBOR/EURIBOR 3m sty 99 lip 99 sty 00 lip 00 sty 01 lip 01 sty 02 lip 02 sty 03 lip 03 sty 04 lip 04 sty 05 lip 05 sty 06 lip 06 sty 07 lip 07 sty 08 lip 08 sty 09 lip 09 sty 10 Źródło: Bank Grecji, Reuters
2 Realne stopy procentowe i dynamika akcji kredytowej w Grecji po przystąpieniu do strefy euro Realna stopa procentowa Banku Grecji (%), lewa oś Dynamika kredytów dla przedsiębiorstw (% r/r), prawa oś Przypadek Grecji (3) 30 2 R ealne stopy procentowe i dynam ika akcji kredytow ej w Grecji po przystąpieniu do strefy euro Realna stopa procentow a Banku Grecji (%), lew a oś D ynam ika kredytów hipotecznych (% r/r), praw a oś 4 5 4 0 1 25 1 3 5 0 20 0 3 0 2 5-1 15 10-1 2 0 1 5-2 5-2 1 0 5-3 sty 01 lip 01 sty 02 lip 02 gru 02 cze 03 gru 03 cze 04 gru 04 cze 05 gru 05 cze 06 gru 06 cze 07 gru 07 cze 08 lis 08 maj 09 lis 09 0-3 sty 01 lip 01 sty 02 lip 02 gru 02 cze 03 gru 03 cze 04 gru 04 cze 05 gru 05 cze 06 gru 06 cze 07 gru 07 cze 08 lis 08 maj 09 lis 09 0 2 Realne stopy procentowe i dynamika akcji kredytowej w Grecji po przystąpieniu do strefy euro Realna stopa procentowa Banku Grecji (%), lewa oś Dynamika kredytów konsumpcyjnych (% r/r), prawa oś 55 1 45 0 35-1 25 15 Źródło: Bank Grecji -2 5-3 -5 sty 01 lip 01 sty 02 lip 02 gru 02 cze 03 gru 03 cze 04 gru 04 cze 05 gru 05 cze 06 gru 06 cze 07 gru 07 cze 08 lis 08 maj 09 lis 09
Przypadek Grecji (4) Dynamika PKB (% r/r) i luka popytowa (% PKB) w Grecji Dynamika PKB Luka popytowa 7 6 5 4 3 2 1 0-1 -2-3 -4 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Źródło: Ameco Database
sty 10 6 5 4 3 2 1 Przypadek Grecji (5) Przypadek Grecji (5) Inflacja w Grecji i wartość referencyjna dla kryterium inflacyjnego Średnioroczna inflacja HICP Wartość referencyjna lip 98 sty 99 lip 99 sty 00 lip 00 sty 01 lip 01 sty 02 lip 02 sty 03 lip 03 sty 04 lip 04 sty 05 lip 05 sty 06 lip 06 sty 07 lip 07 sty 08 lip 08 sty 09 lip 09 Źródło: Eurostat sty 98
Niemcy 8 Dynamika PKB (% r/r) i luka popytowa (% PKB) w Niemczech Dynamika PKB Luka popytowa 6 4 2 0-2 -4-6 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Źródło: Ameco Database
140 Strefa euro (1) Nominalne jednostkowe koszty pracy w Grecji, Portugalii, Hiszpanii, Włoszech i Niemczech (2000=100) Niemcy Grecja Hiszpania Włochy Portugalia 135 130 125 120 115 110 105 100 95 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Źródło: Ameco Database
Strefa euro (2) 106 Realne jednostkowe koszty pracy w Grecji, Portugalii, Hiszpanii, Włoszech i Niemczech (2000=100) Niemcy Grecja Hiszpania Włochy Portugalia 104 102 100 98 96 94 92 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Źródło: Ameco Database
Ryzyko boomu kredytowego (1) Źródło: European Commission [2008]
Ryzyko boomu kredytowego (2) Źródło: IMF [2008]
Ryzyko boomu kredytowego (3) Źródło: IMF [2009]
Ryzyko boomu kredytowego (4) Źródło: IMF [2009]
Przypadek Hiszpanii (1) Źródło: IMF [2009]
Przypadek Hiszpanii (2) Źródło: IMF [2009]
Źródło: Financial Times [2010] Ryzyko boomu kredytowego (5)
Źródło: Saurina [2009] Doświadczenia Hiszpanii (1)
Źródło: Saurina [2009] Doświadczenia Hiszpanii (2)
Ryzyko rozluźnienia polityki fiskalnej
2008 2009 2010 14 12 10 8 6 4 2 0 Przypadek Grecji (13) Przypadek Grecji (13) Deficyt sektora finansów publicznych w Grecji (% PKB) 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 Źródło: Ameco Database 1990
2009 2010 2011 140 120 100 80 60 40 20 Źródło: Ameco Database Przypadek Grecji (14) Przypadek Grecji (14) Dług sektora finansów publicznych w Grecji (% PKB) 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 1991 1992 1993 1994 1990
Źródło: Rzońca [2008] Przypadek Grecji (15)
Znaczenie procedur ostroŝno nościowych i sanacyjnych (1) Źródło: Ustawa o finansach publicznych
Znaczenie procedur ostroŝno nościowych i sanacyjnych (2) Źródło: Ustawa o finansach publicznych
Znaczenie procedur ostroŝno nościowych i sanacyjnych (3) Źródło: Ustawa o finansach publicznych Źródło: Konstytucja RP
Polska droga do euro
Droga do euro Aktualizacja Programu Konwergencji (1) Źródło: Europeean Commission [2010]
Droga do euro Aktualizacja Programu Konwergencji (2) Źródło: Ministerstwo Finansów w [2010]
Droga do euro Aktualizacja Programu Konwergencji (3) Źródło: Ministerstwo Finansów w [2010]
Droga do euro Plan rozwoju i konsolidacji finansów w publicznych Plan przewiduje ograniczenie strukturalnego deficytu sektora finansów w publicznych do określonego w PK poziomu średniookresowego celu budŝetowego (1% PKB) oraz wprowadzenie: tymczasowej (doraźnej) reguły wydatkowej, zgodnie z którą wzrost wydatków niewynikających z istniejących ustaw (elastycznych) nie powinien w w najbliŝszych latach przekraczać 1% w ujęciu realnym docelowej reguły wydatkowej, stabilizującej strukturalny deficyt na docelowym poziomie, obejmującej moŝliwie szeroki zakres wydatków s.f.p., opartej w części realnej na wzroście gospodarczym w kilkuletnim okresie referencyjnym, a w części nominalnej na celu inflacyjnym. Ponadto, moŝe być w regule potrzebny dodatkowy element zmniejszania relacji wydatków publicznych do PKB do poziomu poniŝej 40%. ewentualna redefinicja państwowego długu publicznego nie moŝe mieć na celu uniknięcia ewentualnego przekroczenia progów ostroŝnościowych z ustawy o finansach publicznych. JeŜeli miałaby ona nastąpić by zapewnić spójność z definicją, która nie uwzględnia zobowiązań emerytalnych (jak w większości krajów europejskich) to zmiana ta powinna zostać przeprowadzona po uzyskaniu efektów Planu Rozwoju i Konsolidacji Finansów i odsunięciu zagroŝenia przekroczenia progów ostroŝnościowych.
Droga do euro doświadczenia Szwecji z regułą wydatkową
Droga do euro Plan rozwoju i konsolidacji finansów w publicznych Źródło: KPRM [2010]
Droga do euro kiedy akcesja? (1) Źródło: Ministerstwo Finansów w [2010]
Premier Donald Tusk, wypowiedź z dn. 6.05.2010 "Dzisiaj dla mnie nie jest priorytetem budowanie kalendarza wejścia do strefy euro. (...) Niezwykle waŝne jest aby wszystkie instytucje państwowe działały bardzo solidarnie jeśli chodzi o działania dotyczące złotego i polskiej gospodarki Droga do euro kiedy akcesja? (2) Witold Koziński, Wiceprezes NBP, wypowiedź z dn. 16.02.2009 Zarząd nie rekomenduje wprowadzenia Polski do systemu ERM2 tak szybko jak to jest moŝliwe". "(...) Na razie musimy obserwować co się dzieje na południu Europy, a do tematu euro wrócimy.
Dziękuj kuję za uwagę