Optymalizacja źródeł finansowania - poszukiwanie źródeł finansowania w trudnych czasach 1
AGENDA 1) Podstawowe informacje o finansowaniu przedsiębiorstw 2) Finansowanie oparte o kapitały własne 3) Finansowanie oparte na długu i jego pochodnych 4) Zapotrzebowanie na finansowanie uwarunkowania rynkowe 5) Capital mix 2
Podstawowe informacje o finansowaniu przedsiębiorstw 3
Motywy i cele pozyskiwania finansowania Motywy: Optymalizowanie struktury finansowej firmy kosztu kapitału Działania restrukturyzacyjne Utrzymanie płynności Cele: Realizacja załoŝonej strategii Utrzymanie dalszej dynamiki wzrostu Działania konsolidacyjne fuzje i przejęcia Dywersyfikacja aktywów Reinwestycja o wyŝszej stopie zwrotu 4
Źródła finansowania przedsiębiorstw Finansowanie wewnętrzne środki finansowe przedsiębiorstwa uzyskane w drodze przekształcenia majątkowego gromadzenia kapitału (tj. zysk zatrzymany) Finansowanie zewnętrzne kapitał własny kapitał obcy 5
Rodzaje finansowania przedsiębiorstw Finansowanie oparte o kapitały własne: Emisja akcji Anioły Biznesu Private Equity / Venture Capital Finansowanie oparte na długu: Fundusze poŝyczkowe Kredyty inwestycyjne Emisja obligacji korporacyjnych Mezzanine Leasing 6
Rodzaje finansowania przedsiębiorstw a etapy jego rozwoju Zapotrzebowanie na kapitał Środki własne, rodzina i znajomi Anioły Biznesu Dług Venture Capital Rynek publiczny (emisje akcji lub/oraz obligacji) Private Equity Inwestorzy branŝowi Wiek firmy Źródło: Janiszewski "Finansowanie kapitałem wysokiego ryzyka" 7
Finansowanie oparte o kapitały własne 8
Emisja publiczna akcji Zalety Wady PrestiŜ i wiarygodność (kontrakty, kontrahenci) Dostęp do kapitału (łatwa moŝliwość pozyskania kapitału w przyszłości) Rynkowa wycena spółki Zachowanie kontroli nad spółką Uporządkowanie działalności przedsiębiorstwa Poprawa struktury kapitałowej i wskaźników finansowych Promocja i efekt marketingowy Obowiązki informacyjne (jawność działalności, procedury) Stosowanie zasadładu korporacyjnego Ograniczenie wpływów (respektowanie praw akcjonariuszy mniejszościowych) Ryzyko związane z koniunkturą na rynku kapitałowym Konieczność przeprowadzenia procesu przygotowania spółki do IPO 9
Private Equity Venture Capital Cechy funduszy typu PE / VC Dysponują znaczącymi kapitałami Inwestycją we wszystkie fazy rozwoju przedsiębiorstwa (we wczesne fazy inwestuję przede wszystkim VC) Transferują know how Średnia długość inwestycji: 3 7 lat Wyszukują przedsiębiorstwa działające na terenie jednego kraju/regionu w określonej fazie rozwoju ze sprecyzowanym biznes planem Przejmują pakiety kontrolne Mają wpływ na obsadzenie kluczowych stanowisk menadŝerskich Wpływają na strategię oraz kierunek rozwoju 10
Finansowanie oparte na długu i jego pochodnych 11
Kredyty inwestycyjne W przypadku finansowania długoterminowym kredytem inwestycyjnym, bank ocenia dodatkowo inwestycję pod względem: oceny wraŝliwości projektu na zmianę stóp procentowych, załoŝonej wielkości przychodów i kosztów długość realizacji transakcji kredytowej Projekt inwestycyjny jest analizowany przez bank z uwagi na: Analizę celowości i uwarunkowań rynkowych (badanie przesłanek) Analizę wykonalności techniczno-organizacyjnej (realizacja przez firmę wykonawczą) Analizę wykonalności finansowej (budŝet inwestycji) Ocenę opłacalności inwestycji (oszacowanie NPV i IRR projektu) 12
Kredyty inwestycyjne Korzyści z finansowania podmiotów poprzez kredyt: Wielkość kredytu oraz harmonogram jego spłat dostosowany do budŝetu inwestycji MoŜliwość korzystania z karencji w spłacie rat kapitałowych w okresie przeprowadzania inwestycji Stabilna forma finansowania, wypłata części kredytu w transzach Ograniczenia wynikające z finansowania podmiotów poprzez kredyt: Konieczność zabezpieczenia kredytu inwestycyjnego Wymóg pokrycia i udokumentowania co najmniej 20% kosztów inwestycji MoŜliwość Ŝądania dodatkowego zabezpieczenia kredytu lub jego spłaty przez bank w przypadku pogorszenia sytuacji finansowej firmy Konieczność wykazania bieŝącej i perspektywicznej zdolności kredytowej 13
Kredyty inwestycyjne Polityka kredytowa banków wobec przedsiębiorstw W I kwartale 2009 r. banki zaostrzyły kryteria udzielania kredytu oraz podniosły marŝe kredytowe: ponad 50% banków zaostrzyło kryteria udzielania kredytów ponad 80% banków podniosło marŝe kredytowe Spadł popyt na kredyty długoterminowe Niektóre banki z uwagi na ograniczenia kapitałowe ograniczyły podaŝ kredytu Oczekiwane jest dalsze zaostrzenie polityki kredytowej względem przedsiębiorstw Oczekiwany jest wzrost popytu na kredyty krótkoterminowe i dalszy spadek popytu na kredyty długoterminowe Informacje na podstawie wyników ankiety przeprowadzonej przez NBP na przełomie marca i kwietnia 2009 r., skierowanej do przewodniczących komitetów kredytowych 30 banków, których łączny udział naleŝności od przedsiębiorstw i gospodarstw domowych w portfelu sektora bankowego wynosi 84%. 14
Emisja obligacji korporacyjnych Podstawowe rodzaje obligacji: Obligacje korporacyjne klasyczne Obligacje zamienne na akcje Zalety emisji obligacji korporacyjnych: Brak prowizji bankowej, naliczanej przy pobieraniu kredytu Brak nadzoru bankowego przy wykorzystaniu kolejnych transz kapitału Prosta procedura postępowania Brak konieczności ustanawiania zabezpieczeń Emisje z dowolnym terminem wykupu w zaleŝności od potrzeb finansowych Wady: Niepewność co do wielkości pozyskanego kapitału, wynikająca z problemów ze sprzedaŝą Niepewność co do sytuacji finansowej emitenta w momencie wykupu walorów 15
Mezzanine Mezzanine (dług podporządkowany) to instrument pośredni pomiędzy finansowaniem własnym, długiem bankowym oraz kapitałem private equity. Istota mezzanine: Zabezpieczony jest w drugiej kolejności po zabezpieczeniu wierzytelności banku Długość inwestycji: 6-10 lat Fundusz otrzymuje warranty, przez co nabywa później część udziałów przedsiębiorstwa, stając się mniejszościowym akcjonariuszem UzaleŜniony jest od przepływów pienięŝnych firmy fundusze decydują o dokapitalizowaniu spółki na podstawie dodatnich przepływów pienięŝnych 16
Mezzanine Dla kogo mezzanine Przedsiębiorstwa, mające dobre perspektywy rozwoju, chcące realizować plany inwestycyjne, ale posiadające problemy z uzyskaniem dofinansowania poniewaŝ inwestycje wiąŝą się często z wysokim ryzykiem, a takŝe: w przypadku reorganizacji lub restrukturyzacji finansowej ze względu na zmianę sytuacji na rynku bądź źle przeprowadzoną transakcję, w przypadku finansowania przejęcia konkurencji, w przypadku finansowania wykupów menedŝerskich, w przypadku poprawy struktury kapitału przed wejściem na giełdę. Wynagrodzenie inwestorów mezzanine = oprocentowanie bieŝące + oprocentowanie uzaleŝnione od wyników inwestycji + Equity-kicker 17
Zapotrzebowanie na finansowanie uwarunkowania rynkowe Kredyty vs. depozyty Kredyty i depozyty sektora mld zł 700 600 500 400 300 200 100 120% 100% 80% 60% 40% 20% 0 0% 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 kredyty depozyty kredyty/depozyty 2007 2008 07.2009 Źródło: NBP; DM PKO BP SA 18
Zapotrzebowanie na finansowanie uwarunkowania rynkowe Sytuacja kredytowa Roczne procentow e w zrosty kredytów 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% -10% -20% sty 04 cze 04 lis 04 kwi 05 wrz 05 lut 06 lip 06 gru 06 maj 07 paź 07 mar 08 sie 08 sty 09 cze 09 Mieszkaniow e Przedsiębiorstw a Inne detaliczne Źródło: NBP; DM PKO BP SA 19
Zapotrzebowanie na finansowanie uwarunkowania rynkowe Sytuacja na rynku depozytów Roczne procentow e w zrosty de pozytów 45% 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% -5% sty 04 cze 04 lis 04 kwi 05 wrz 05 lut 06 lip 06 gru 06 maj 07 paź 07 mar 08 sie 08 sty 09 cze 09 Gospodarstw a domow e Przedsiębiorstw a Źródło: NBP; DM PKO BP SA 20
Zapotrzebowanie na finansowanie uwarunkowania rynkowe Rosnące marŝe stopy procentowe Stopy procentowe 14% 12% 10% 8% 6% 4% 2% 0% 1-2006 3-2006 5-2006 7-2006 9-2006 11-2006 1-2007 3-2007 5-2007 7-2007 9-2007 11-2007 1-2008 3-2008 5-2008 7-2008 9-2008 11-2008 1-2009 3-2009 5-2009 7-2009 wibor 3M stopa referencyjna NBP depozyty nowe depozyty kredyty nowe kredyty Źródło: NBP; DM PKO BP SA 21
Zapotrzebowanie na finansowanie uwarunkowania rynkowe Rosnące marŝe spready procentowe Spready procentowe 6% 5% 4% 3% 2% 1% 0% 1-2006 3-2006 5-2006 7-2006 9-2006 11-2006 1-2007 3-2007 5-2007 7-2007 9-2007 11-2007 1-2008 3-2008 5-2008 7-2008 9-2008 11-2008 1-2009 3-2009 5-2009 7-2009 -1% -2% suma spreadów spread na depozytach spread na kredytach Źródło: NBP; DM PKO BP SA 22
Podsumowanie Upadek Lehman Brothers- spadek zaufania do instytucji finansowych Rosnący koszt pieniądza znacznie ogranicza moŝliwości finansowania Znaczne ograniczenie transakcji na rynku międzybankowym Depozyty głównym sposobem finansowania akcji kredytowej znaczny wzrost kosztu pieniądza Wzrost waluty niekontrolowany wzrost akcji kredytowej Wzrost waluty straty przedsiębiorstw z zabezpieczeń kursowych Dekoniunktura w gospodarce światowej i korekta prognoz PKB dla Polski -wzrost ryzyka kredytowego 23
Capital mix 24
Capital mix 1) Firma walczącą o zachowanie płynności. 2) Developer zachowujący płynność, ale mający nieco zaburzoną strukturę kapitału. 3) Firma szukająca dziś środków na duŝy projekt inwestycyjny. Co moŝna poradzić tym firmom? 25
Capital mix PKM Duda S.A. - Firma walczącą o zachowanie płynności Spółka analizuje swoją obecną sytuację pod względem płynności Przygotowanie przez Spółkę planu restrukturyzacji Restrukturyzacja operacyjna Restrukturyzacja finansowa 26
Capital mix PKM Duda S.A. - Firma walczącą o zachowanie płynności Przedstawienie wierzycielom planu naprawczego Układ dotyczący restrukturyzacji zadłuŝenia Korzyści i niedogodności wynikające z przyjęcia planu naprawczego 27
Capital mix GANT deweloper pozyskujący środki na dalsze inwestycje. Emisja obligacji 3 letnich (średnioterminowych), oprocentowanie zmienne, alternatywa dla kredytu bankowego Celem emisji jest pozyskanie środków na finansowanie nowych projektów deweloperskich Pozyskanie środków w wysokości 18,9 mln zł 28
Capital mix PGNiG spółka, która stoi u progu nowych inwestycji. Optymalizacja struktury kapitału celem zwiększenia wartości dla akcjonariuszy Źródła finansowania: zaciągnięcie nowego długu; emisja nowych akcji; finansowanie unijne (projekty strukturalne) 29
KONTAKT Krzysztof Kasiński Z-ca Dyrektora Domu Maklerskiego PKO BP Krzysztof.Kasinski@pkobp.pl +48 606 371 140 30
Dziękujemy za uwagę - zapraszamy do współpracy Dom Maklerski PKO BP Infolinia 801 302 302 31