KOMENTARZ Cezary Kosikowski Leonard Etel Rafał Dowgier, Piotr Pietrasz, Mariusz Popławski, Sławomir Presnarowicz ORDYNACJA PODATKOWA 4. wydanie Stan prawny: 1 marca 2011 r.
Wykaz skrótów... 25 Wprowadzenie... 29 Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.)... 31 Dział I Przepisy ogólne... 33 Art. 1. [Przedmiot regulacji]... 33 Art. 2. [Zakres przedmiotowy, wyłączenia]... 34 Art. 3. [Słowniczek]... 46 Art. 3a. [Składanie deklaracji w formie elektronicznej]... 62 Art. 3b. [Warunki składania deklaracji w formie elektronicznej]... 66 Art. 3c. (uchylony)... 67 Art. 3d. [Możliwość składania deklaracji w formie elektronicznej w przypadku podatków lokalnych]... 67 Art. 4. [Obowiązek podatkowy]... 68 Art. 5. [Zobowiązanie podatkowe]... 72 Art. 6. [Normatywne pojęcie podatku]... 74 Art. 7. [Podatnik]... 78 Art. 8. [Płatnik]... 89 Art. 9. [Inkasent]... 93 Art. 10. [Wybór zryczałtowanej formy opodatkowania]... 95 Art. 11. [Rok podatkowy]... 96 Art. 12. [Obliczanie terminów]... 98 Dział II Organy podatkowe i ich właściwość... 105 Rozdział 1 Organy podatkowe... 105 Art. 13. [Organy podatkowe]... 105 5
Art. 13a. [Nadawanie uprawnień organów podatkowych w sprawach wyjątkowych]... 113 Art. 14. [Nadzór ogólny w sprawach podatkowych]... 115 Rozdział 1a Interpretacje przepisów prawa podatkowego... 117 Art. 14a. [Ogólne interpretacje prawa podatkowego]... 117 Art. 14b. [Indywidualne interpretacje prawa podatkowego]... 119 Art. 14c. [Przedmiot interpretacji indywidualnej i jej zaskarżalność do sądu administracyjnego]... 142 Art. 14d. [Termin wydania interpretacji indywidualnej]... 155 Art. 14e. [Zmiana wydanej interpretacji ogólnej i indywidualnej]... 157 Art. 14f. [Opłata za wydanie interpretacji indywidualnej]... 161 Art. 14g. [Pozostawienie wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej bez rozpatrzenia]... 163 Art. 14h. [Odpowiednie stosowanie przepisów o.p. do interpretacji indywidualnej]... 166 Art. 14i. [Publikacja interpretacji ogólnych i indywidualnych oraz przekazywanie interpretacji indywidualnych organom podatkowym i organom kontroli skarbowej]... 168 Art. 14j. [Wydawanie interpretacji indywidualnych przez samorządowe organy podatkowe pierwszej instancji]... 170 Art. 14k. [Zasada nieszkodzenia i wąski zakres jej zastosowania]... 173 Art. 14l. [Skutki prawne zastosowania się do interpretacji przed opublikowaniem interpretacji ogólnej lub przed doręczeniem interpretacji indywidualnej]... 175 Art. 14m. [Szeroki zakres zastosowania zasady nieszkodzenia]... 175 Art. 14n. [Zastosowanie się do interpretacji indywidualnej przed powstaniem spółki lub oddziału bądź przedstawicielstwa]... 178 Art. 14o. [Skutki niewydania interpretacji indywidualnej w terminie]... 179 Art. 14p. [Odpowiednie stosowanie przepisów rozdziału 1a]... 180 Rozdział 2 Właściwość organów podatkowych... 181 Art. 15. [Przestrzeganie właściwości]... 181 Art. 16. [Właściwość rzeczowa]... 183 Art. 17. [Właściwość miejscowa]... 191 Art. 17a. [Właściwość miejscowa w sprawie odpowiedzialności osoby trzeciej]... 200 Art. 18. [Zmiana właściwości miejscowej w trakcie okresu Art. 18a. rozliczeniowego]... 201 [Zmiana właściwości miejscowej po zakończeniu roku podatkowego lub rozliczeniowego]... 203 Art. 18b. [Właściwość miejscowa w dniu wszczęcia postępowania]... 204 Art. 19. [Spory o właściwość]... 205 Art. 20. [Czynności organu do czasu rozstrzygnięcia sporu]... 208 6
Dział IIa Porozumienia w sprawach ustalenia cen transakcyjnych... 210 Art. 20a. [Porozumienia jednostronne]... 210 Art. 20b. [Porozumienia dwustronne i wielostronne]... 214 Art. 20c. [Transakcje objęte porozumieniem]... 217 Art. 20d. [Brak zgody na porozumienie ze strony zagranicznej władzy podatkowej]... 218 Art. 20e. [Konsultacje w sprawie zawarcia porozumienia]... 221 Art. 20f. [Obowiązki wnioskodawcy]... 222 Art. 20g. [Procedura wyjaśniania wątpliwości]... 225 Art. 20h. [Zmiana propozycji wnioskodawcy]... 227 Art. 20i. [Decyzja w sprawie porozumienia]... 228 Art. 20j. [Termin załatwienia sprawy dotyczącej porozumienia]... 232 Art. 20k. [Zmiana lub uchylenie decyzji w sprawie porozumienia]... 233 Art. 20l. [Stwierdzenie wygaśnięcia decyzji]... 235 Art. 20m. [Opłaty]... 236 Art. 20n. [Opłata uzupełniająca]... 238 Art. 20o. [Przeznaczenie opłat]... 238 Art. 20p. [Koszty postępowania]... 239 Art. 20q. [Stosowanie przepisów]... 239 Art. 20r. [Odpowiednie stosowanie]... 239 Dział III Zobowiązania podatkowe... 241 Rozdział 1 Powstawanie zobowiązania podatkowego... 241 Art. 21. [Powstawanie zobowiązania podatkowego]... 241 Art. 21a. [Potwierdzenie braku zaległości podatkowych]... 247 Art. 21b. [Decyzja ustalająca wysokość dochodu]... 248 Art. 22. [Zaniechanie poboru podatków i zwolnienie płatnika z jego obowiązków]... 250 Art. 23. [Oszacowanie podstawy opodatkowania]... 261 Art. 23a. [Określenie wysokości zaliczek przy oszacowaniu podstawy opodatkowania]... 268 Art. 24. [Określenie wysokości straty przez organ podatkowy]... 269 Art. 24a. (uchylony)... 271 Art. 24b. (uchylony)... 271 Art. 25. (uchylony)... 271 Rozdział 2 Odpowiedzialność podatnika, płatnika i inkasenta... 271 Art. 26. [Odpowiedzialność podatnika]... 271 Art. 26a. [Wyłączenie odpowiedzialności podatnika]... 273 Art. 27. (uchylony)... 276 7
Art. 28. [Wynagrodzenie płatnika i inkasenta]... 276 Art. 29. [Odpowiedzialność a małżeńska wspólność majątkowa]... 280 Art. 30. [Odpowiedzialność płatnika i inkasenta]... 282 Art. 31. [Wyznaczenie osób do wykonywania czynności płatnika i inkasenta]... 290 Art. 32. [Przechowywanie dokumentów przez płatnika i inkasenta]... 291 Rozdział 3 Zabezpieczenie wykonania zobowiązań podatkowych... 293 Art. 33. [Zabezpieczenie zobowiązania podatkowego przed terminem płatności lub przed wydaniem decyzji]... 293 Art. 33a. [Wygaśnięcie decyzji o zabezpieczeniu]... 299 Art. 33b. [Zabezpieczenie na majątku osób innych niż podatnik]... 300 Art. 33c. [Zabezpieczenie odsetek za zwłokę]... 301 Art. 33d. [Zabezpieczenie wykonania zobowiązania podatkowego na wniosek strony]... 302 Art. 33e. [Gwarant zobowiązania podatkowego]... 306 Art. 33f. [Wybór formy zabezpieczenia]... 307 Art. 33g. [Zaskarżalność postanowienia w sprawie przyjęcia zabezpieczenia]... 307 Art. 34. [Hipoteka przymusowa]... 308 Art. 35. [Powstanie hipoteki przymusowej]... 313 Art. 36. (uchylony)... 316 Art. 37. (uchylony)... 317 Art. 38. [Tryb zakładania księgi wieczystej]... 317 Art. 39. [Wyjawienie nieruchomości i praw majątkowych]... 318 Art. 40. (uchylony)... 320 Art. 41. [Zastaw skarbowy]... 320 Art. 42. [Powstanie zastawu skarbowego]... 323 Art. 42a. [Wykreślenie wpisu z rejestru zastawów skarbowych na wniosek]... 325 Art. 43. [Rejestr zastawów skarbowych]... 326 Art. 44. [Wpis zastawu skarbowego do rejestru]... 327 Art. 45. [Wyjawienie oraz spis rzeczy ruchomych i praw majątkowych].. 329 Art. 45a. (uchylony)... 330 Art. 46. [Wypis z rejestru zastawów skarbowych]... 330 Rozdział 4 Terminy płatności... 331 Art. 47. [Termin płatności podatku]... 331 Art. 48. [Odraczanie terminów przewidzianych w przepisach prawa podatkowego]... 336 Art. 49. [Termin zapłaty odroczonego i rozłożonego na raty podatku]... 340 Art. 50. [Upoważnienie Ministra Finansów do przedłużania terminów przewidzianych w przepisach prawa podatkowego]... 343 8
Rozdział 5 Zaległość podatkowa... 344 Art. 51. [Zaległość podatkowa]... 344 Art. 52. [Przypadki zrównane z zaległością podatkową]... 348 Rozdział 6 Odsetki za zwłokę i opłata prolongacyjna... 352 Art. 53. [Naliczanie odsetek za zwłokę]... 352 Art. 53a. [Decyzja określająca wysokość odsetek za zwłokę]... 356 Art. 54. [Nienaliczanie odsetek za zwłokę]... 358 Art. 55. [Wpłacanie odsetek za zwłokę]... 365 Art. 56. [Stawka odsetek za zwłokę]... 366 Art. 57. [Opłata prolongacyjna]... 372 Art. 58. [Zobowiązanie Ministra Finansów do określenia szczegółowych zasad naliczania odsetek za zwłokę i opłaty prolongacyjnej]... 377 Rozdział 7 Wygaśnięcie zobowiązań podatkowych... 377 Art. 59. [Sposoby wygasania zobowiązań podatkowych]... 377 Art. 60. [Określenie terminu zapłaty podatku]... 381 Art. 61. [Obowiązek zapłaty podatku w formie bankowych rozliczeń bezgotówkowych]... 384 Art. 61a. [Zapłata kartą płatniczą]... 387 Art. 62. [Zasady zaliczania wpłat podatków]... 388 Art. 62a. [Zapłata podatku a środki pieniężne przyjęte jako zabezpieczenie]. 390 Art. 63. [Zaokrąglanie podstaw opodatkowania i kwot podatków]... 390 Art. 64. Art. 65. [Potrącenie zobowiązania podatkowego z wierzytelności podatnika wobec Skarbu Państwa]... 392 [Potrącenie zobowiązania podatkowego z wierzytelności podatnika wobec gminy]... 398 Art. 66. [Przeniesienie własności rzeczy lub praw majątkowych]... 400 Art. 67. (uchylony)... 404 Rozdział 7a Ulgi w spłacie zobowiązań podatkowych... 404 Art. 67a. [Odroczenie, rozłożenie na raty, umorzenie podatku]... 404 Art. 67b. [Ulgi w spłacie zobowiązań podatkowych przedsiębiorców]... 413 Art. 67c. [Ulgi w spłacie należności płatników, inkasentów, spadkobierców oraz osób trzecich]... 434 Art. 67d. [Ulgi udzielane z urzędu]... 435 Art. 67e. [Delegacja do wydania aktu wykonawczego]... 436 Rozdział 8 Przedawnienie... 437 Art. 68. [Przedawnienie prawa do ustalenia zobowiązania podatkowego]. 437
Art. 69. [Przedawnienie prawa do ustalenia zobowiązania podatkowego w razie utraty prawa do ulgi]... 441 Art. 70. [Przedawnienie zobowiązania podatkowego]... 443 Art. 70a. [Zawieszenie biegu terminu przedawnienia w związku z uzyskiwaniem informacji od organów innego państwa]... 452 Art. 70b. (uchylony)... 453 Art. 71. [Przedawnienie należności płatników i inkasentów]... 454 Rozdział 9 Nadpłata... 454 Art. 72. [Pojęcie nadpłaty]... 454 Art. 73. [Określenie wysokości nadpłaty]... 459 Art. 74. [Termin powstania nadpłaty]... 461 Art. 74a. [Określenie wysokości nadpłaty przez organ podatkowy]... 463 Art. 75. [Postępowanie z nadpłatą]... 470 Art. 76. [Zwrot nadpłaty]... 481 Art. 76a. [Zaliczenie nadpłaty]... 483 Art. 76b. [Tryb zwrotu nadpłaty]... 485 Art. 76c. [Nadpłata zaliczek]... 485 Art. 77. [Terminy zwrotu nadpłaty]... 486 Art. 77a. [Zwrot nadwyżki zaliczek na podatek dochodowy]... 490 Art. 77b. [Zwrot nadpłaty]... 491 Art. 77c. [Nadpłata a korekta zeznania na podatek dochodowy]... 492 Art. 78. [Oprocentowanie nadpłaty]... 493 Art. 78a. [Zwrot części nadpłaty]... 499 Art. 79. [Ograniczenie i wygaśnięcie prawa do złożenia wniosku o stwierdzenie nadpłaty]... 500 Art. 80. [Wygaśnięcie prawa do zwrotu i zaliczenia nadpłaty]... 502 Rozdział 9a Podpisywanie deklaracji... 504 Art. 80a. [Pełnomocnictwo do podpisywania deklaracji]... 504 Art. 80b. [Skutki podpisania deklaracji przez pełnomocnika]... 504 Rozdział 10 Korekta deklaracji... 506 Art. 81. [Korygowanie deklaracji]... 506 Art. 81a. (uchylony)... 510 Art. 81b. [Zawieszenie uprawnienia do korekty deklaracji]... 510 Art. 81c. (uchylony)... 512 Rozdział 11 Informacje podatkowe... 512 Art. 82. [Sporządzanie i przekazywanie informacji podatkowych]... 512 Art. 82a. [Informacje dotyczące nierezydentów]... 518 10
Art. 83. [Zobowiązanie Ministra Finansów do określenia zakresu i trybu przekazywania informacji podatkowych przez organy i jednostki MON i MSWiA]... 519 Art. 84. [Sporządzanie i przekazywanie informacji podatkowych przez sądy, komorników sądowych i notariuszy]... 520 Art. 85. [Upoważnienie Ministra Finansów do określania obowiązków w zakresie składania deklaracji podatkowych oraz prowadzenia ksiąg podatkowych]... 521 Art. 86. [Przechowywanie ksiąg podatkowych i dokumentów]... 522 Rozdział 12 Rachunki... 523 Art. 87. [Obowiązek wystawiania rachunków]... 523 Art. 88. [Numerowanie rachunków i przechowywanie ich kopii]... 526 Art. 89. (uchylony)... 527 Art. 90. (uchylony)... 527 Rozdział 13 Odpowiedzialność solidarna... 527 Art. 91. [Stosowanie przepisów kodeksu cywilnego do odpowiedzialności solidarnej za zobowiązania podatkowe]... 527 Art. 92. [Przesłanki objęcia solidarną odpowiedzialnością za zobowiązania podatkowe]... 534 Rozdział 14 Prawa i obowiązki następców prawnych oraz podmiotów przekształconych... 540 Art. 93. [Następstwo prawne przedsiębiorców i innych jednostek organizacyjnych]... 540 Art. 93a. [Następstwo prawne przy przekształceniach]... 542 Art. 93b. [Następstwo prawne związane z łączeniem lub przekształceniem komunalnych zakładów budżetowych]... 546 Art. 93c. [Następstwo prawne związane z przejęciem lub podziałem osoby prawnej]... 547 Art. 93d. [Następstwo w zakresie praw i obowiązków wynikających z de cyzji]... 551 Art. 93e. [Wyłączenie zastosowania art. 93 93d]... 551 Art. 94. Art. 95. [Następstwo prawne przy komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych]... 553 [Ograniczenie odpowiedzialności następców prawnych komercjalizowanych i prywatyzowanych przedsiębiorstw państwowych]... 555 Art. 96. [Naliczanie odsetek za zwłokę i oprocentowanie zwrotu podatku następcom prawnym komercjalizowanych i prywatyzowanych przedsiębiorstw państwowych]... 556 Art. 97. [Następstwo prawne spadkobierców podatnika]... 558 11
Art. 97a. (uchylony)... 563 Art. 98. [Odpowiedzialność podatkowa spadkobierców]... 563 Art. 99. [Zawieszenie biegu terminów wobec spadkobierców]... 569 Art. 100. [Decyzja o zakresie odpowiedzialności spadkobierców]... 570 Art. 101. [Naliczanie spadkobiercy odsetek za zwłokę i oprocentowania zaliczek na podatek od towarów i usług]... 575 Art. 102. [Przesłanki stosowania art. 100 i 101]... 576 Art. 103. [Zawiadomienie spadkobierców o sytuacji procesowej podatnika]... 578 Art. 104. [Postępowanie wobec spadkobiercy podatnika podatku dochodowego od osób fizycznych]... 582 Art. 105. [Oprocentowanie nadpłat i zwrotów podatków należnych spadkobiercom]... 586 Art. 106. [Odpowiedzialność zapisobiercy za zobowiązania podatkowe spadkodawcy]... 589 Rozdział 15 Odpowiedzialność podatkowa osób trzecich... 591 Art. 107. [Zakres odpowiedzialności osób trzecich]... 591 Art. 108. [Decyzja o odpowiedzialności osoby trzeciej]... 595 Art. 109. [Przepisy mające zastosowanie do odpowiedzialności osób trzecich]... 602 Art. 110. [Odpowiedzialność rozwiedzionego małżonka podatnika]... 603 Art. 111. [Odpowiedzialność członka rodziny podatnika]... 605 Art. 112. [Odpowiedzialność nabywcy majątku podatnika]... 610 Art. 112a. [Odpowiedzialność nabywcy w postępowaniu egzekucyjnym oraz upadłościowym]... 615 Art. 113. [Odpowiedzialność firmującego działalność gospodarczą podatnika]... 616 Art. 114. [Odpowiedzialność właściciela, samoistnego posiadacza lub użytkownika wieczystego za zaległości podatkowe użytkownika]... 618 Art. 114a. [Odpowiedzialność dzierżawcy i użytkownika nieruchomości podatnika]... 622 Art. 115. [Odpowiedzialność wspólnika spółki niemającej osobowości prawnej]... 625 Art. 116. [Odpowiedzialność członków zarządów spółek z o.o. i akcyjnych]... 630 Art. 116a. [Odpowiedzialność członków organów zarządzających innych osób prawnych]... 640 Art. 117. [Odpowiedzialność w przypadku podziału osoby prawnej]... 643 Art. 117a. [Odpowiedzialność gwaranta lub poręczyciela]... 645 Art. 118. [Przedawnienie prawa do wydania decyzji o odpowiedzialności osoby trzeciej]... 647 Art. 119. [Waloryzacja kwot podanych w ordynacji podatkowej]... 650 12
Dział IV Postępowanie podatkowe... 652 Rozdział 1 Zasady ogólne... 652 Art. 120. [Zasada legalności i praworządności]... 652 Art. 121. 1. [Zasada postępowania w sposób budzący zaufanie do organów podatkowych, zasada udzielania informacji]... 658 Art. 121. 2. [Zasada udzielania informacji]... 661 Art. 122. [Zasada prawdy obiektywnej]... 663 Art. 123. [Zasada czynnego udziału stron w każdym stadium postępowania]... 665 Art. 124. [Zasada przekonywania stron]... 669 Art. 125. [Zasada szybkości i prostoty postępowania]... 671 Art. 126. [Zasada pisemności]... 672 Art. 127. [Zasada dwuinstancyjności]... 674 Art. 128. [Zasada trwałości decyzji ostatecznych]... 676 Art. 129. [Zasada jawności postępowania]... 678 Rozdział 2 Wyłączenie pracownika organu podatkowego oraz organu podatkowego... 679 Art. 130. [Przesłanki wyłączenia pracownika organu podatkowego]... 679 Art. 131. [Przesłanki wyłączenia naczelnika urzędu skarbowego]... 686 Art. 131a. [Wyłączenie naczelnika urzędu celnego]... 688 Art. 131b. [Forma wyznaczenia organu podatkowego]... 688 Art. 132. [Przesłanki wyłączenia wójta, burmistrza, prezydenta]... 689 Rozdział 3 Strona... 690 Art. 133. [Definicja funkcjonalna strony]... 690 Art. 133a. [Działanie organizacji społecznej w sprawie podatnika]... 698 Art. 134. (uchylony)... 705 Art. 135. [Zdolność prawna i zdolność do czynności prawnych]... 705 Art. 136. [Działanie strony przez pełnomocnika]... 709 Art. 137. [Pełnomocnik i tryb jego ustanowienia]... 711 Art. 138. [Wyznaczenie przedstawiciela, ustanowienie kuratora]... 717 Rozdział 4 Załatwianie spraw... 720 Art. 139. [Terminy załatwiania spraw]... 720 Art. 140. [Przekroczenie terminu do załatwienia sprawy]... 726 Art. 141. [Ponaglenie na niezałatwienie sprawy we właściwym terminie].. 729 Art. 142. [Odpowiedzialność pracownika organu podatkowego]... 735 Art. 143. [Upoważnienie pracownika do załatwiania spraw]... 736 13
Rozdział 5 Doręczenia... 742 Art. 144. [Doręczanie pism]... 742 Art. 144a. [Doręczenia drogą elektroniczną]... 749 Art. 145. [Adresaci pism w postępowaniu podatkowym]... 753 Art. 146. [Obowiązek zawiadomienia organu o zmianie adresu]... 757 Art. 147. [Pełnomocnik do spraw doręczeń]... 759 Art. 147a. [Pełnomocnik do spraw doręczeń w postępowaniu przed organami celnymi]... 763 Art. 148. [Miejsce doręczenia pism osobom fizycznym]... 764 Art. 149. [Doręczanie pism w przypadku nieobecności adresata w mieszkaniu]... 769 Art. 150. [Postępowanie w przypadku niemożności doręczenia pisma w sposób przewidziany w art. 148 1 lub art. 149]... 774 Art. 151. [Doręczanie pism osobom prawnym i jednostkom nieposiadającym osobowości prawnej]... 777 Art. 151a. [Pozostawienie pisma w aktach sprawy ze skutkiem doręczenia]. 780 Art. 152. [Potwierdzanie odbioru pism]... 781 Art. 152a. [Doręczanie pism za pomocą środków komunikacji elektronicznej]... 784 Art. 153. [Odmowa przyjęcia pisma]... 788 Art. 154. [Doręczanie pism kuratorowi, przedstawicielowi oraz przedstawicielom dyplomatycznym i konsularnym]... 790 Art. 154a. [Wniosek o doręczenie pisma organu podatkowego przez władze państwa członkowskiego UE]... 792 Art. 154b. [Stosowanie przepisów]... 793 Art. 154c. [Stosowanie przepisów i zasada wzajemności]... 794 Rozdział 6 Wezwania... 795 Art. 155. [Przesłanki wzywania]... 795 Art. 156. [Ograniczenie obowiązku osobistego stawienia się]... 799 Art. 157. [Pomoc prawna]... 801 Art. 158. [Obowiązek osobistego stawienia się]... 802 Art. 159. [Treść wezwania]... 803 Art. 160. [Szczególne formy wezwań]... 807 Rozdział 7 Przywrócenie terminu... 808 Art. 161. (uchylony)... 808 Art. 162. [Przywrócenie uchybionego terminu]... 808 Art. 163. [Postanowienie w sprawie przywrócenia terminu]... 813 Art. 164. [Wstrzymanie wykonania decyzji lub postanowienia]... 814 14
Rozdział 8 Wszczęcie postępowania... 815 Art. 165. [Wszczęcie postępowania (inicjatywa, forma, data)]... 815 Art. 165a. [Postanowienie o odmowie wszczęcia postępowania]... 828 Art. 165b. [Wszczęcie postępowania podatkowego po kontroli podatkowej]... 831 Art. 166. [Współuczestnictwo formalne]... 838 Art. 166a. [Stosowanie przepisów]... 841 Art. 167. [Rozszerzanie zakresu żądania strony]... 841 Art. 168. [Wnoszenie podań]... 843 Art. 169. [Braki formalne podania]... 850 Art. 170. [Przekazanie podania według właściwości]... 855 Art. 171. [Rozpatrywanie podań dotyczących kilku spraw]... 857 Rozdział 9 Protokoły i adnotacje... 860 Art. 172. [Czynności wymagające sporządzenia protokołu]... 860 Art. 173. [Treść i sposób sporządzania protokołu]... 862 Art. 174. [Protokół przesłuchania]... 864 Art. 175. [Zeznanie na piśmie oraz inne dokumenty]... 866 Art. 176. [Skreślenia i poprawki w protokole]... 867 Art. 177. [Adnotacje urzędowe]... 868 Rozdział 10 Udostępnianie akt... 869 Art. 178. [Prawo strony wglądu do akt]... 869 Art. 179. [Wyłączenie prawa strony do wglądu do akt]... 874 Rozdział 11 Dowody... 877 Art. 180. [Zasady postępowania dowodowego]... 877 Art. 181. [Dowody z deklaracji, informacji oraz innych dokumentów]... 886 Art. 182. [Dowody z informacji instytucji finansowych]... 894 Art. 183. [Wezwanie naczelnika urzędu skarbowego lub naczelnika urzędu celnego do udzielenia informacji przez instytucję finansową]... 898 Art. 184. [Warunki, jakim powinno odpowiadać żądanie naczelnika urzędu skarbowego lub naczelnika urzędu celnego udzielenia informacji przez instytucje finansowe]... 899 Art. 185. [Warunki odmowy udzielenia informacji przez instytucje finansowe]... 902 Art. 186. (uchylony)... 902 Art. 187. [Zakres i sposób zbierania oraz rozpatrywania materiału dowodowego]... 902 Art. 188. [Żądanie strony przeprowadzenia dowodu]... 912 Art. 189. [Wezwanie strony do przedstawienia dowodu]... 914 Art. 190. [Prawo strony do udziału w czynnościach dowodowych]... 915 15
Art. 191. [Zasada swobodnej oceny dowodu]... 918 Art. 192. [Warunki uznania okoliczności faktycznej za udowodnioną]... 926 Art. 193. [Księga jako dowód w postępowaniu (rzetelność i niewadliwość ksiąg)]... 927 Art. 194. [Dowód z dokumentów urzędowych]... 934 Art. 194a. [Poświadczenie odpisów dokumentów]... 941 Art. 195. [Wyłączenie świadków]... 946 Art. 196. [Prawo odmowy zeznań lub odmowy odpowiedzi na pytania]... 949 Art. 197. [Powołanie i wyłączenie biegłego]... 955 Art. 198. [Dowód z oględzin]... 962 Art. 199. [Dowód z przesłuchania strony]... 964 Art. 199a. [Ustalenie treści czynności prawnej przez organ podatkowy]... 968 Art. 200. [Prawo strony do wypowiedzenia się w sprawie zebranego materiału dowodowego przed wydaniem decyzji]... 977 Rozdział 11a Rozprawa... 982 Art. 200a. [Przesłanki przeprowadzenia rozprawy]... 982 Art. 200b. [Przesłanki przeprowadzenia rozprawy]... 982 Art. 200c. [Przesłanki przeprowadzenia rozprawy]... 982 Art. 200d. [Przesłanki przeprowadzenia rozprawy]... 983 Rozdział 12 Zawieszenie postępowania... 994 Art. 201. [Obligatoryjne zawieszenie postępowania]... 994 Art. 202. [Obowiązek dążenia przez organ podatkowy do usunięcia przeszkód w prowadzeniu postępowania]... 1003 Art. 203. [Rozstrzygnięcie zagadnienia wstępnego]... 1005 Art. 204. [Postanowienie o zawieszeniu postępowania w sprawie udzielenia ulg w spłacie zobowiązań podatkowych]... 1006 Art. 204a. [Stosowanie przepisów]... 1009 Art. 205. [Postanowienie o podjęciu zawieszonego postępowania]... 1009 Art. 205a. [Podjęcie przez organ podatkowy postępowania z urzędu]... 1010 Art. 206. [Wstrzymanie biegu terminów z powodu zawieszenia postępowania]... 1012 Rozdział 13 Decyzje... 1013 Art. 207. [Rozstrzyganie spraw w formie decyzji]... 1013 Art. 208. [Umorzenie postępowania]... 1021 Art. 209. [Zajęcie stanowiska przez inny organ]... 1028 Art. 210. [Treść decyzji podatkowej]... 1036 Art. 211. [Pisemna forma doręczenia decyzji]... 1046 Art. 212. [Związanie organu wydaną decyzją]... 1047 Art. 213. [Prawo strony żądania uzupełnienia lub sprostowania decyzji]... 1048 Art. 214. [Skutki błędnego pouczenia strony o środkach zaskarżenia]... 1050 16
Art. 215. [Prostowanie błędów rachunkowych, oczywistych omyłek oraz wyjaśnianie wątpliwości]... 1050 Rozdział 14 Postanowienia... 1053 Art. 216. [Postanowienia]... 1053 Art. 217. [Treść postanowienia]... 1055 Art. 218. [Pisemna forma postanowienia]... 1056 Art. 219. [Odpowiednie stosowanie przepisów]... 1056 Rozdział 15 Odwołania... 1057 Art. 220. [Prawo odwołania]... 1057 Art. 221. [Rozpatrywanie odwołań od decyzji Ministra Finansów lub samorządowego kolegium odwoławczego wydanych w pierwszej instancji]... 1062 Art. 222. [Treść odwołania od decyzji]... 1064 Art. 223. [Właściwość i termin do wniesienia odwołania]... 1072 Art. 223a. (uchylony)... 1073 Art. 224. (uchylony)... 1073 Art. 224a. (uchylony)... 1074 Art. 224b. (uchylony)... 1074 Art. 224c. (uchylony)... 1074 Art. 225. (uchylony)... 1074 Art. 226. [Podejmowanie decyzji w trybie autokontroli]... 1074 Art. 227. [Przekazanie sprawy organowi odwoławczemu]... 1075 Art. 228. [Niedopuszczalność odwołania lub uchybienie terminowi do jego wniesienia]... 1077 Art. 229. [Dodatkowe postępowanie organu odwoławczego lub organu, który wydał decyzję]... 1081 Art. 230. [Zwrot sprawy organowi pierwszej instancji do wymiaru uzupełniającego]... 1083 Art. 231. (uchylony)... 1086 Art. 232. [Cofnięcie odwołania przez stronę]... 1086 Art. 233. [Decyzje organu odwoławczego]... 1087 Art. 234. [Zakaz orzekania na niekorzyść strony (zakaz reformationis in peius)]... 1096 Art. 234a. [Zwrot akt organowi pierwszej instancji]... 1098 Art. 235. [Odpowiednie stosowanie przepisów]... 1099 Rozdział 16 Zażalenia... 1099 Art. 236. [Prawo zażalenia, termin wniesienia]... 1099 Art. 237. [Zaskarżanie postanowień, na które nie przysługuje zażalenie]... 1101 Art. 238. (uchylony)... 1101 Art. 239. [Odesłanie do przepisów dotyczących odwołań]... 1101 17
Rozdział 16a Wykonanie decyzji... 1102 Art. 239a. [Brak wykonalności decyzji nieostatecznej]... 1102 Art. 239b. [Przesłanki i zasady nadawania decyzji nieostatecznej rygoru natychmiastowej wykonalności]... 1105 Art. 239c. [Rygor natychmiastowej wykonalności decyzji o zabezpieczeniu]... 1112 Art. 239d. [Wyłączenia przy nadawaniu decyzji rygoru natychmiastowej wykonalności]... 1113 Art. 239e. [Zasady wykonywania decyzji ostatecznej]... 1114 Art. 239f. [Zasady wstrzymywania wykonania decyzji ostatecznej]... 1115 Art. 239g. [Wstrzymanie wykonania decyzji a jej dobrowolne wykonanie]. 1117 Art. 239h. [Wpływ wstrzymania wykonania decyzji na naliczanie odsetek]. 1118 Art. 239i. [Hipoteka przymusowa i zastaw skarbowy a wykonanie decyzji]... 1118 Art. 239j. [Odpowiednie stosowanie przepisów rozdziału do wykonywania postanowień]... 1118 Rozdział 17 Wznowienie postępowania... 1119 Art. 240. [Przesłanki wznowienia postępowania]... 1119 Art. 241. [Wznowienie postępowania z urzędu lub na żądanie strony]... 1135 Art. 242. (uchylony)... 1137 Art. 243. [Forma prawna wznowienia i odmowy wznowienia postępowania]... 1137 Art. 244. [Właściwości organu w sprawie wznowienia postępowania]... 1138 Art. 245. [Rodzaje decyzji wydanych po ponownym rozpoznaniu wznowionej sprawy]... 1139 Art. 246. [Wstrzymanie wykonania decyzji]... 1142 Rozdział 18 Stwierdzenie nieważności decyzji... 1142 Art. 247. [Przyczyny stwierdzenia nieważności]... 1142 Art. 248. [Właściwość organu, forma prawna wszczęcia i odmowy wszczęcia postępowania]... 1154 Art. 249. [Niedopuszczalność wszczęcia postępowania wskutek upływu terminu]... 1156 Art. 251. (uchylony)... 1158 Art. 252. [Wstrzymanie wykonania decyzji]... 1158 Rozdział 19 Uchylenie lub zmiana decyzji ostatecznej... 1159 Art. 253. [Uchylenie lub zmiana decyzji ostatecznej, na mocy której strona nie nabyła prawa]... 1159 Art. 253a. [Uchylenie decyzji, na mocy której strona nabyła prawo]... 1162 18
Art. 253b. [Wyłączenie możliwości uchylenia decyzji, na mocy której strona nabyła prawo i nie nabyła prawa]... 1163 Art. 254. [Zmiana decyzji ostatecznej ustalającej wysokość zobowiązania podatkowego]... 1165 Art. 255. [Uchylenie decyzji z powodu niedopełnienia przez stronę określonej czynności]... 1167 Art. 256. [Odmowa wszczęcia postępowania]... 1167 Art. 257. (uchylony)... 1168 Rozdział 20 Wygaśnięcie decyzji... 1168 Art. 258. [Przesłanki]... 1168 Art. 259. [Niedotrzymanie terminu płatności raty]... 1171 Rozdział 21 Odpowiedzialność odszkodowawcza... 1172 Art. 260. [Zasada odpowiedzialności odszkodowawczej]... 1172 Art. 261. (uchylony)... 1175 Rozdział 22 Kary porządkowe... 1175 Art. 262. [Przesłanki]... 1175 Art. 262a. [Przesłanki]... 1176 Art. 263. [Właściwość organu]... 1179 Rozdział 23 Koszty postępowania... 1179 Art. 264. [Obciążenie Skarbu Państwa, województwa, powiatu lub gminy]... 1179 Art. 265. [Zakres kosztów postępowania]... 1180 Art. 266. [Zwrot kosztów postępowania]... 1182 Art. 267. [Obciążenie strony kosztami]... 1182 Art. 268. [Koszty dodatkowe]... 1183 Art. 269. [Postanowienie w sprawie kosztów]... 1184 Art. 270. [Umorzenie kosztów postępowania]... 1184 Art. 270a. [Postanowienie w sprawie kosztów postępowania]... 1185 Art. 271. [Egzekucja]... 1185 Dział V Czynności sprawdzające... 1187 Art. 272. [Cel czynności sprawdzających]... 1187 Art. 272a. [Sprawdzanie dokumentów składanych w zakresie wymiany informacji z państwami członkowskimi UE]... 1190 Art. 273. (uchylony)... 1191 Art. 274. [Wezwanie do złożenia wyjaśnień oraz skorygowania deklaracji podatkowej]... 1191 19
Art. 274a. [Poprawność deklaracji podatkowych]... 1194 Art. 274b. [Przedłużenie terminu zwrotu podatku]... 1194 Art. 274c. [Sprawdzanie dokumentów u kontrahentów podatnika]... 1196 Art. 275. [Wezwanie do okazania dokumentów, złożenia kopii dokumentów, sporządzenia i przekazania informacji]... 1199 Art. 276. [Oględziny lokalu mieszkalnego]... 1201 Art. 277. [Stosowanie przepisów]... 1202 Art. 278. [Składanie deklaracji a wyłączenie organu podatkowego od wykonywania czynności sprawdzających]... 1203 Art. 278a. (uchylony)... 1203 Art. 279. (uchylony)... 1203 Art. 280. [Stosowanie przepisów]... 1203 Dział VI Kontrola podatkowa... 1205 Art. 281. [Zakres i cel kontroli podatkowej]... 1205 Art. 281a. [Reprezentowanie podatników, płatników i inkasentów w toku kontroli podatkowej]... 1210 Art. 282. [Podjęcie kontroli podatkowej]... 1214 Art. 282a. [Względny zakaz ponownego wszczęcia kontroli podatkowej]... 1214 Art. 282b. [Zawiadomienie o zamiarze wszczęcia kontroli podatkowej]... 1216 Art. 282c. [Kontrola podatkowa bez zawiadomienia o zamiarze jej wszczęcia]... 1221 Art. 283. [Upoważnienie do kontroli]... 1226 Art. 284. [Doręczenie upoważnienia do wszczęcia kontroli podatkowej]... 1234 Art. 284a. [Postanowienia szczególne dotyczące kontroli podatkowej]... 1243 Art. 284b. [Termin zakończenia kontroli podatkowej]... 1250 Art. 285. [Obecność kontrolowanego podczas kontroli]... 1253 Art. 285a. [Miejsce kontroli podatkowej]... 1256 Art. 285b. [Miejsce kontroli podatkowej zasady szczególne]... 1261 Art. 286. [Uprawnienia kontrolującego]... 1262 Art. 286a. [Pomoc i asysta innych organów w toku kontroli]... 1266 Art. 287. [Obowiązki kontrolowanego]... 1269 Art. 288. [Kontrola lokalu mieszkalnego]... 1274 Art. 288a. (uchylony)... 1278 Art. 289. [Powiadomienie kontrolowanego o przeprowadzeniu dowodu]... 1278 Art. 290. [Protokół kontroli]... 1281 Art. 290a. [Sposób zabezpieczenia, odtwarzania i wykorzystywania dowodów utrwalonych w toku kontroli podatkowej]... 1287 Art. 291. [Zastrzeżenia i wyjaśnienia do protokołu kontroli]... 1288 Art. 291a. [Porozumienia w sprawie koordynacji kontroli]... 1291 Art. 291b. [Obowiązek kontrolowanego po zakończeniu kontroli podatkowej]... 1292 Art. 291c. [Kontrola podatkowa u przedsiębiorcy]... 1293 Art. 292. [Stosowanie przepisów]... 1296 20
Dział VII Tajemnica skarbowa... 1298 Art. 293. [Definicja tajemnicy skarbowej]... 1298 Art. 294. [Podmioty zobowiązane do przestrzegania tajemnicy skarbowej]... 1301 Art. 295. [Ograniczony dostęp do niektórych informacji podatkowych]... 1303 Art. 295a. [Dostęp do informacji ujawnionych w postępowaniu w sprawie ustalania cen transakcyjnych]... 1304 Art. 296. [Przechowywanie informacji pochodzących od instytucji finansowych]... 1304 Art. 297. [Udostępnianie akt zawierających informacje pochodzące od instytucji finansowych]... 1306 Art. 297a. [Udostępnianie informacji uzyskanych od państw członkowskich UE]... 1308 Art. 297b. [Udostępnianie akt dotyczących porozumień w sprawie ustalania cen transakcyjnych]... 1309 Art. 298. [Udostępnianie akt niezawierających informacji objętych tajemnicą skarbową]... 1309 Art. 299. [Udostępnianie informacji niepochodzących od instytucji finansowych]... 1310 Art. 299a. [Oznaczanie akt objętych tajemnicą skarbową]... 1313 Art. 299b. [Zgoda na ujawnienie tajemnicy skarbowej]... 1313 Art. 300. (uchylony)... 1315 Art. 301. [Ochrona nabytych uprawnień strony]... 1315 Art. 302. (uchylony)... 1315 Art. 303. (uchylony)... 1315 Art. 304. (uchylony)... 1315 Art. 305. [Podawanie informacji zbiorczych do wiadomości publicznej]... 1315 Dział VIIa Wymiana informacji podatkowych z innymi państwami... 1317 Rozdział 1 Zasady ogólne wymiany informacji podatkowych... 1317 Art. 305a. [Zasada udostępniania informacji podatkowych między państwami]... 1317 Rozdział 2 Szczegółowe zasady wymiany informacji podatkowych z państwami członkowskimi Unii Europejskiej... 1319 Art. 305b. [Zakres wymiany informacji podatkowych]... 1319 Art. 305c. [Występowanie do obcych władz o udzielenie informacji podatkowych]... 1320 Art. 305d. [Tryb udzielania informacji podatkowych]... 1321 Art. 305e. [Wniosek o udzielenie informacji podatkowej]... 1321 21
Art. 305f. [Wszczęcie postępowania w sprawie udzielenia informacji podatkowej]... 1322 Art. 305g. [Wezwanie do uzupełnienia wniosku]... 1323 Art. 305h. [Odmowa udzielenia informacji podatkowej]... 1323 Art. 305i. [Wycofanie wniosku]... 1325 Art. 305j. [Stosowanie przepisów]... 1325 Art. 305k. [Udzielanie informacji podatkowych]... 1326 Art. 305l. [Porozumienia w sprawie zasad i trybu udzielania oraz wymiany informacji podatkowych]... 1326 Art. 305m. [Przekazywanie informacji podatkowych innej obcej władzy]... 1327 Rozdział 3 Szczegółowe zasady wymiany informacji o przychodach (dochodach) z oszczędności... 1327 Art. 305n. [Przekazywanie informacji o przychodach z oszczędności]... 1327 Art. 305o. [Udostępnianie informacji]... 1329 Dział VIII Przepisy karne... 1331 Art. 306. [Odpowiedzialność karna w zakresie zachowania tajemnicy skarbowej]... 1331 Dział VIIIa Zaświadczenia... 1333 Art. 306a. [Obowiązek wydawania zaświadczeń]... 1333 Art. 306b. [Treść zaświadczenia]... 1336 Art. 306c. [Odmowa wydania zaświadczenia]... 1338 Art. 306d. [Ograniczenie żądania zaświadczenia przez organ podatkowy]... 1339 Art. 306e. [Wydanie zaświadczenia o niezaleganiu w podatkach lub stwierdzającego stan zaległości podatkowej]... 1340 Art. 306f. [Zaświadczenie o zobowiązaniach spadkodawcy]... 1341 Art. 306g. [Zaświadczenie o zaległościach podatkowych zbywającego]... 1342 Art. 306h. [Zaświadczenie o zaległościach podatkowych podatnika dla podmiotów związanych z nim z różnych tytułów prawnych]... 1342 Art. 306i. [Zaświadczenie o wysokości dochodu i obrotu podatnika]... 1343 Art. 306j. [Delegacja do wydania aktu wykonawczego]... 1343 Art. 306k. [Odpowiednie stosowanie do zaświadczeń innych przepisów ordynacji podatkowej]... 1344 Art. 306l. [Zaświadczenie o miejscu zamieszkania lub siedzibie na terytorium RP]... 1345 Art. 306m. [Zaświadczenie o miejscu zamieszkania lub siedzibie na terytorium RP ze względu na źródło przychodów położone w niektórych innych państwach]... 1345 Art. 306n. [Delegacja do wydania aktu wykonawczego]... 1346 22
Dział IX Zmiany w przepisach obowiązujących, przepisy przejściowe i końcowe... 1347 Rozdział 1 Zmiany w przepisach obowiązujących... 1347 Rozdział 2 Przepisy przejściowe... 1347 Rozdział 3 Przepisy końcowe... 1351 Skorowidz rzeczowy... 1353
Wykaz skrótów Akty prawne k.c. ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.) k.k. ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 553 z późn. zm.) k.k.s. ustawa z dnia 10 września 1999 r. Kodeks karny skarbowy (tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 111, poz. 765 z późn. zm.) k.p.a. ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jedn.: Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 z późn. zm.) k.p.c. ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296 z późn. zm.) k.p.k. ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 555 z późn. zm.) k.r.o. ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. Nr 9, poz. 59 z późn. zm.) k.s.h. ustawa z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (Dz. U. Nr 94, poz. 1037 z późn. zm.) o.p. ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa p.p.s.a. (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.) r.w.o.p. rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 22 sierpnia 2005 r. w sprawie właściwości organów podatkowych (Dz. U. Nr 165, poz. 1371 z późn. zm.) TFUE u.f.p. Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, wprowadzony na mocy Traktatu z 17 grudnia 2007 r. zmieniającego Traktat o Unii Europejskiej i Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską (tekst skonsolidowany: Dz. Urz. UE C 83 z 30.03.2010, s. 47) ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. Nr 157, poz. 1240 z późn. zm.) 25
Wykaz skrótów u.k.w.h. u.p.d.o.f. u.p.d.o.p. u.p.e.a. u.p.o.l. u.p.t.u. u.s.d.g. ustawa z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (tekst jedn.: Dz. U. z 2001 r. Nr 124, poz. 1361 z późn. zm.) ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 51, poz. 307 z późn. zm.) ustawa z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654 z późn. zm.) ustawa z dnia z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 229, poz. 1954 z późn. zm.) ustawa z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 95, poz. 613 z późn. zm.) ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 z późn. zm.) ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 220, poz. 1447 z późn. zm.) ustawa o dochodach j.s.t. ustawa z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 80, poz. 526 z późn. zm.) ustawa o kontroli skarbowej ustawa o podatku akcyzowym ustawa o podatku od spadków i darowizn ustawa z dnia 28 września 1991 r. o kontroli skarbowej (tekst jedn.: Dz. U. z 2011 r. Nr 41, poz. 214) ustawa z dnia 6 grudnia 2008 r. o podatku akcyzowym (Dz. U. z 2009 r. Nr 3, poz. 11) ustawa z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (tekst jedn.: Dz. U. z 2009 r. Nr 93, poz. 768) ustawa o podatku rolnym ustawa z dnia 15 listopada 1984 r. o podatku rolnym (tekst jedn.: Dz. U. z 2006 r. Nr 136, poz. 969 z późn. zm.) ustawa o podatku leśnym ustawa z dnia 30 października 2002 r. o podatku leśnym (Dz. U. Nr 200, poz. 1682 z późn. zm.) ustawa o podatku od czynności cywilnoprawnych ustawa z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych, (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 101, poz. 649 z późn. zm.) ustawa o opłacie skarbowej ustawa z dnia 9 września 2006 r. o opłacie skarbowej (Dz. U. Nr 225, poz. 1635 z późn. zm.) u.z.p. ustawa z dnia 19 grudnia 1980 r. o zobowiązaniach podatkowych (tekst jedn.: Dz. U. z 1993 r. Nr 108, poz. 486 z późn. zm.) 26
Wykaz skrótów Czasopisma, orzecznictwo i inne Biul. Skarb. Biuletyn Skarbowy Dor. Pod. Doradztwo Podatkowe Dz. U. Dziennik Ustaw Dz. Urz. UE Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej epuap elektroniczna Platforma Usług Administracji Publicznej j.s.t. jednostki samorządu terytorialnego Jur. Pod. Jurysdykcja Podatkowa M.P. Monitor Polski M. Pod. Monitor Podatkowy M. Praw. Monitor Prawniczy NIK Najwyższa Izba Kontroli NP Nowe Prawo NSA Naczelny Sąd Administracyjny NTA Najwyższy Trybunał Administracyjny OG Orzecznictwo Gospodarcze OECD Organizacja Wspólnoty Gospodarczej i Rozwoju ONSA Orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego ONSAiWSA Orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego i Wojewódzkich Sądów Administracyjnych OSN Orzecznictwo Sądu Najwyższego OSNAPiUS Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych OSNC Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Cywilna OSP Orzecznictwo Sądów Polskich OSPiKA Orzecznictwo Sądów Polskich i Komisji Arbitrażowych OwSS Orzecznictwo w Sprawach Samorządowych PiP Państwo i Prawo POP Przegląd Orzecznictwa Podatkowego PPH Przegląd Prawa Handlowego Pr. Gosp. Prawo Gospodarcze Prz. Pod. Przegląd Podatkowy PS Przegląd Sądowy RPEiS Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny Sam. Teryt. Samorząd Terytorialny SFK Serwis Finansowo-Księgowy SN Sąd Najwyższy St. Pr.-Ek. Studia Prawno-Ekonomiczne TK Trybunał Konstytucyjny ZNSA Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego
Wprowadzenie Przedstawiamy Państwu czwarte wydanie komentarza do ordynacji podatkowej z 1997 r. Jego autorzy są pracownikami Wydziału Prawa Uniwersytetu w Białymstoku. Jednocześnie wszyscy związani są z praktyką w sprawach podatkowych, w tym dwóch autorów to sędziowie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Komentarz jest opracowaniem najnowszym, ponieważ uwzględnia stan prawny na dzień 1 marca 2011 r. Przepisy ordynacji podatkowej ulegają ciągłym zmianom, co wywołuje potrzebę aktualizacji komentarzy do niej. Jakość legislacyjna i merytoryczna przepisów ordynacji podatkowej, poczynając od pierwszej wersji tej ustawy, nie była najwyższa. Pogląd ten podzielił także Trybunał Konstytucyjny w swoich orzeczeniach. Należy żałować, że Trybunał Konstytucyjny nie dostrzegł wszystkich mankamentów tego aktu. Ujawniają się one w orzecznictwie wojewódzkich sądów administracyjnych oraz Naczelnego Sądu Administracyjnego i Sądu Najwyższego, są wskazywane przez Rzecznika Praw Obywatelskich, a także w literaturze przedmiotu. Z pewnym natomiast opóźnieniem gdy idzie o czas i zakres zmian w ustawie reaguje na nie ustawodawca. Faktem jest jednak, że ordynacja podatkowa doczekała się dotychczas już ponad czterdziestu nowelizacji, w tym ponad dwudziestu po ogłoszeniu w 2005 r. tekstu jednolitego. Prezentowana Państwu publikacja zawiera komentarz do wszystkich części ustawy, łatwiej bowiem korzystać z jednego, nie zaś z wielu tomów opracowania. W treści komentarza uwzględniamy nie tylko aktualne brzmienie przepisów ordynacji podatkowej, lecz także zamieszczamy i odwołujemy się do wszystkich niezbędnych orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego, Sądu Najwyższego i Naczelnego Sądu Administracyjnego, a także wojewódzkich sądów administracyjnych. Powołujemy również pisma i wyjaśnienia Ministerstwa Finansów. Ponadto cytujemy i odsyłamy w szczegółach do literatury przedmiotu, i to zarówno książkowej, jak i artykułowej oraz do glos. Naszą intencją jest bowiem, aby Czytelnikami komentarza byli nie tylko podatnicy, lecz także osoby, które wykonując powierzone im zadania, stosują przepisy ordynacji podatkowej (np. aparat podatkowy, inspektorzy kontroli skarbowej, urzędy celne, płatnicy) lub rozstrzygają o ich stosowaniu (organy 29
Wprowadzenie odwoławcze, wojewódzkie sądy administracyjne i NSA). Komentarz ma służyć także doradcom podatkowym oraz osobom przygotowującym się do wykonywania tego trudnego zawodu. Jest on wreszcie przeznaczony również dla naukowców i studentów. W komentarzu wprowadzono podtytuły do poszczególnych artykułów ustawy, został on również opatrzony skorowidzem rzeczowym, co powinno ułatwić Czytelnikom korzystanie z publikacji. W imieniu autorów Cezary Kosikowski Warszawa, luty 2011 r.
Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60; zm.: Dz. U. z 2005 r. Nr 85, poz. 727, Nr 86, poz. 732, Nr 143, poz. 199; z 2006 r. Nr 66, poz. 470, Nr 104, poz. 708, Nr 143, poz. 1031, Nr 217, poz. 1590 i Nr 225, poz. 1635; z 2007 r. Nr 105, poz. 721, Nr 112, poz. 769 i Nr 120, poz. 818; z 2008 r. Nr 118, poz. 745, Nr 141, poz. 888, Nr 192, poz. 1378 i Nr 180, poz. 1109; z 2009 r. Nr 209, poz. 1316, 1318, 1320, Nr 131, poz. 1075, Nr 157, poz. 1241, Nr 166, poz. 1317, Nr 168, poz. 1323, Nr 213, poz. 1676: z 2010 r. Nr 40, poz. 230, Nr 57, poz. 355, Nr 127, poz. 858, Nr 142, poz. 961, Nr 167, poz. 1131, Nr 182, poz. 1228, Nr 197, poz. 1306)
Dział I Przepisy ogólne Art. 1. [Przedmiot regulacji] Ustawa normuje: 1) zobowiązania podatkowe; 2) informacje podatkowe; 3) postępowanie podatkowe, kontrolę podatkową i czynności sprawdzające; 4) tajemnicę skarbową. 1. Określenie zakresu ordynacji podatkowej Artykuł 1 niepoprawnie określa zakres ordynacji podatkowej. Akt ten obejmuje obecnie dwanaście działów: 1) Przepisy ogólne (art. 1 12); 2) Organy podatkowe i ich właściwość (art. 13 20); 2a) Porozumienia w sprawach ustalenia cen transakcyjnych (art. 20a 20r); 3) Zobowiązania podatkowe (art. 21 119); 4) Postępowanie podatkowe (art. 120 271); 5) Czynności sprawdzające (art. 272 280); 6) Kontrola podatkowa (art. 281 292); 7) Tajemnica skarbowa (art. 293 305); 7a) Wymiana informacji podatkowych z innymi państwami (art. 305a 305o); 8) Przepisy karne (art. 306); 8a) Zaświadczenia (art. 306a 306n); 9) Zmiany w przepisach obowiązujących, przepisy przejściowe i końcowe (art. 307 344). 2. Ordynacja podatkowa a kodyfikacja prawa podatkowego Ordynacja nie dokonała kodyfikacji prawa podatkowego. Objęła dotychczas obowiązujące przepisy ustawy z dnia 19 grudnia 1980 r. o zobowiązaniach po Cezary Kosikowski 33
Art. 2 Dział I. Przepisy ogólne datkowych (tekst jedn.: Dz. U. z 1993 r. Nr 108, poz. 486 z późn. zm.) i wybrane (nie zawsze szczęśliwie) przepisy ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jedn.: Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 z późn. zm.), w części dotyczącej postępowania podatkowego. Poza ramami ordynacji podatkowej znalazły unormowanie takie zagadnienia jak: ewidencja i identyfikacja podatkowa, kontrola skarbowa, szczególny nadzór podatkowy. Nie uchylono też ani jednego przepisu dotyczącego wymiaru i poboru podatków z licznych przepisów odrębnych ustaw podatkowych. Ordynacja nie zrealizowała więc idei kodyfikacji prawa podatkowego. Co więcej, poprzez blankietowość swych postanowień (przewidziano wydanie licznych rozporządzeń wykonawczych). Zlekceważono dorobek doktryny prawa podatkowego oraz orzecznictwa sądowego. O zasadności krytyki ordynacji jako aktu normatywnego ogólnego prawa podatkowego oraz produktu legislacyjnego mogą świadczyć wyroki TK, który uznał wiele przepisów omawianej ustawy za niezgodne z Konstytucją RP. Ponadto, tekst o.p. był wielokrotnie nowelizowany, a od czasu do czasu w Ministerstwie Finansów odżywa (niestety na krótko) myśl o potrzebie zastąpienia obecnej ustawy nowym, bardziej doskonałym aktem normatywnym. Ocenia się bowiem, że obecny zakres przedmiotowy ordynacji jest wciąż zbyt skromny w stosunku do oczekiwań i postulatów zgłaszanych pod adresem aktu, który powinien kodyfikować tzw. ogólne prawo podatkowe 1. Ordynacja podatkowa różni się też pod tym względem od podobnych aktów obowiązujących w innych krajach 2. Art. 2. [Zakres przedmiotowy, wyłączenia] 1. 3 Przepisy ustawy stosuje się do: 1) podatków, opłat oraz niepodatkowych należności budżetu państwa oraz budżetów jednostek samorządu terytorialnego, do których ustalania lub określania uprawnione są organy podatkowe; 2) 4 (uchylony); 3) opłaty skarbowej oraz opłat, o których mowa w przepisach o podatkach i opłatach lokalnych; 1 Por. R. Mastalski, Wprowadzenie do prawa podatkowego, Warszawa 1995, s. 47 i n.; C. Kosikowski, Problemy zmiany systemu i prawa podatkowego, PiP 1990, z. 3; B. Brzeziński, Ordynacja podatkowa w świetle kryteriów oceny jakości aktów normatywnych (w:) Ordynacja podatkowa. Wokół nowelizacji, red. R. Dowgier, Białystok 2009, s. 17 i n. 2 C. Kosikowski, O nie zrealizowanej koncepcji polskiego Kodeksu podatkowego (w:) Księga jubileuszowa prof. dr Leona Kurowskiego, Warszawa 1998; A. Kostecki, Niektóre problemy kodyfikacji prawa podatkowego (w:) Księga jubileuszowa prof. dr Leona Kurowskiego. 3 Brzmienie przepisu ulegało zmianie zob. Dz. U. z 1998 r. Nr 106, poz. 668 z późn. zm. i Dz. U. z 2002 r. Nr 169, poz. 1387 z późn. zm. 4 Przepis został uchylony w 1998 r. zob. Dz. U. Nr 106, poz. 668 z późn. zm. 34 Cezary Kosikowski
Dział I. Przepisy ogólne Art. 2 4) 5 spraw z zakresu prawa podatkowego innych niż wymienione w pkt 1, należących do właściwości organów podatkowych. 2. 6 Jeżeli odrębne przepisy nie stanowią inaczej, przepisy działu III stosuje się również do opłat oraz niepodatkowych należności budżetu państwa, do których ustalenia lub określenia uprawnione są inne niż wymienione w 1 pkt 1 organy. 3. Organom, o których mowa w 2, przysługują uprawnienia organów podatkowych. 4. Przepisów ustawy nie stosuje się do świadczeń pieniężnych wynikających ze stosunków cywilnoprawnych oraz do opłat za usługi, do których stosuje się przepisy o cenach. 1. Zakres przedmiotowy ordynacji podatkowej Artykuł 2 określa zakres przedmiotowy o.p. w sposób zawiły, ponieważ ustanawia najpierw zasadę ( 1), by następnie ją rozszerzyć ( 2) oraz wskazać na wyłączenia od niej ( 4). Dla ustalenia zasady prawodawca wymienia rodzaje dochodów budżetu państwa i budżetów jednostek samorządu terytorialnego, zastrzegając, że chodzi o dochody, do których ustalania lub określania uprawnione są organy podatkowe. Określenie zakresu przedmiotowego stosowania ordynacji podatkowej zbiega się zatem z kompetencją do ustalania lub określania zobowiązań podatkowych przez uprawnione organy podatkowe (art. 2 1 pkt 1) lub inne organy (art. 2 2 i 3) oraz z właściwością organów podatkowych do rozstrzygania spraw z zakresu prawa podatkowego (art. 2 1 pkt 4). W rezultacie określenie zakresu stosowania ordynacji ma zarówno charakter przedmiotowy, jak i podmiotowy 7. Dla określenia zakresu stosowania przepisów ordynacji podatkowej w art. 2 zastosowano dwa kryteria: 1) rodzaj daniny publicznej, 2) właściwość rzeczowa do ustalania lub określania wysokości obciążenia lub rozstrzygania innych spraw podatkowych należących do właściwości organów podatkowych. W literaturze przedmiotu proponuje się, aby przyjąć, że istnieje swego rodzaju domniemanie podlegania wszelkich należności publicznoprawnych przepisom o.p., zaś wykluczenie z tego zakresu wymaga odrębnych, szczegółowych regu 5 Przepis w brzmieniu ustalonym w 2002 r. zob. Dz. U. Nr 169, poz. 1387 z późn. zm. 6 Przepis w brzmieniu zmienionym w 2002 r. zob. Dz. U. Nr 169, poz. 1387 z późn. zm. 7 Takie stanowisko zajmuje również R. Mastalski (w:) B. Adamiak, J. Borkowski, R. Mastalski, J. Zubrzycki, Ordynacja podatkowa. Komentarz 2005, Wrocław 2005, s. 20 22. Cezary Kosikowski 35