Istota analizy wskaźnikowej Przedmiot analizy wskaźnikowej Stanowi pogłębienie i uszczegółowienie analizy sprawozdań finansowych Jest to najszerzej stosowane narzędzie analizy strukturalnej, czasowej i przestrzennej Umożliwia ocenę przeszłych, bieżących oraz przewidywanie przyszłych wyników przedsiębiorstwa Wskaźniki ekonomiczne jako relacja: Danych pozycji sprawozdania finansowego, tj. bilansu składniki aktywów i pasywów; rachunku zysków i strat, oraz rachunku przepływów pieniężnych, Wyniku finansowego i wybranych pozycji sprawozdania Pozwala na zidentyfikowanie obszarów działalności przedsiębiorstwa nieodpowiednio zarządzanych, Umożliwia ocenę kondycji finansowej w krótkim czasie oraz przewidywanie, czy stan finansowy podmiotu umożliwi rozwój w długim okresie. finansowego Pozycji rachunku przepływów pieniężnych i odpowiednich składników bilansu, czy rachunku zysków i strat, dokumentów zewnętrznych 2 3 Analiza struktury majątku wielkości bezwzględnych określają rozmiary majątku Wskaźniki ekonomiczne przedsiębiorstwa w ujęciu kwotowym (pieniężnym) M=M 1 M 0 gdzie: M1 poziom majątku w okresie badanym; M0 poziom Zewnętrzne Wewnętrzne majątku w okresie bazowym wskaźników struktury określają procentowy udział danego składnika majątku w aktywach ogółem Operacyjne Finansowe umt=mt/mog gdzie: MT majątek trwały, Mog majątek ogółem Aktywności Efektywności Płynności Struktury kapitału W przypadku jednego roku analiza ma charakter statyczny, gdy obejmuje więcej okresów można zaobserwować tendencje 13 19 w kształtowaniu struktury majątku charakter dynamiczny Wskaźników relacji obrazują stosunek pomiędzy poszczególnymi grupami aktywów na określony moment. Podstawowy wskaźnik struktury majątkowej Aktywa trwałe (Wsk. unieruchomienia majątku) Aktywa obrotowe Określa stopień elastyczności przedsiębiorstwa w dostosowywaniu się do zmian warunków rynkowych. >1 oznacza, że w strukturze majątku dominują aktyw trwałe. Struktura majątkowa jest sztywna, mało elastyczna. Mówimy o znacznym poziomie unieruchomienia majątku. < 1 oznacza przewagę majątku obrotowego w aktywach. Struktura majątkowa jest elastyczna, większe możliwości w przeprowadzaniu zmian. = 1 struktura jest przeciętnie sztywna, średnio elastyczna. Odwrotnością tego wskaźnika jest wskaźnik elastyczności majątku Em= MO/MT 20 21 Wskaźniki obrotowości Umożliwiają ocenę efektywności gospodarowania majątkiem, wykorzystania zasobów majątkowych przedsiębiorstwa Licznik: wskaźnik dynamiczny wyrażający przychód ze sprzedaży w cenach brutt, netto lub kosztach własnych Mianownik: wskaźnik statyczny wyrażający przeciętny stan zaangażowanego majątku Dla przedsiębiorstw prowadzących działalność produkcyjną (przemysłowe, transportowe) określany mianem wskaźnika produktywności majątku, którego odwrotnością jest wskaźnik zaangażowania majątku. Oba wskaźniki wyrażają stopień efektywności wykorzystania zaangażowanych w działalności zasobów majątkowych lub też całości kapitałów ulokowanych w majątku trwałym i obrotowym 1
Wskaźnik produktywności aktywów (majątku) (Wskaźnik obrotu aktywami ogółem) Total assets turnover Określa efekt produkcyjny przedsiębiorstwa uzyskany z jednostki zaangażowanego majątku ogółem Jest miarą szybkości krążenia, ilości cykli obrotu majątku w danym okresie (wielkość niemianowana) Wskaźnik zaangażowania majątku (Wskaźnik majątkochłonności) Engagement of assets przeciętny stan aktywów przeciętny stan aktywów Określa wartość majątku, jaki został zaangażowany dla uzyskania jednostki przychodu ze sprzedaży. Pozytywnie będzie oceniany wyższy (niższy) poziom wskaźnika produktywności (zaangażowania majątku) lub obserwowana tendencja wzrostowa (malejąca) w roku badanym: świadczy to o wyższej efektywności wykorzystania zasobów majątkowych, poprawie wykorzystania majątku, przyspieszeniu krążenia, zmniejszeniu zaangażowania dla uzyskania jednostki efektu Przeciętny stan aktywów = (stan na początku roku + stan na koniec roku)/2 22 23 Wskaźnik produktywności aktywów trwałych (Wskaźnik obrotu aktywami trwałymi) przeciętny stan aktywów trwałych Fixed assets turnover Czynnikowa analiza: produktywność majątku trwałego zależy od produktywności tego majątku i jego struktury: Pmt= Pśt x (ST/MT), Pśt= S/ST Pmt= Pst p x u STp x u ST Pśt - wsk. produktywności środków trwałych, S przychody ze sprzedaży netto, ST - wartość środków trwałych, MT- wartość majątku trwałego, u STp udział środków trwałych bezp. prod. w MT (STbp/MT), u ST udział środków trwałych w majątku trwałym (ST/MT) 26 27 Relacja majątek- praca-produkcja - wynik finansowy tzw. wzorcowy układ nierówności v L< v MT< v P< v Z Wskaźniki dynamiki dla: L zatrudnienie, MT majątek trwały, P produkcja/przychody, Z - zysk, 1. v L< v MT jest realizowany postęp techniczny, w wyniku czego ma miejsce zastępowanie pracy żywej uprzedmiotowioną. Miarą postępu technicznego jest techniczne uzbrojenie pracy, TUP = MT/L określające wyposażenia zatrudnionego w majątek 2. v L < v P zachowanie tej relacji świadczy o wzroście wydajności pracy WP = P/L obrazującej poziom produkcji (wartości sprzedaży) przypadającej na jednego zatrudnionego Wzorcowy układ nierówności c.d. 3. v MT< v P Postęp techniczny powinien przekładać się na zwiększenie wydajności pracy (2.), która powinna być również efektem postępu organizacyjnego mierzonego wzrostem produktywności majątku (3.) WP WP = P/L Pmt =P/MT TUP TUP = MT/L 4. W największym tempie powinien przyrastać zysk, jako efekt nie tylko przyrostu przychodów, ale również poprawy efektywności gospodarowania zasobami (obniżka kosztów) v P< v Z nastąpi wzrost rentowności produkcji (sprzedaży) Czynniki ekstensywne: L zatrudnienie, TUP techniczne uzbrojenie pracy Czynniki intensywne: Z= L x TUP x Pmt x Rs(p) Pmt produktywność majątku trwałego Rs(p) rentowność sprzedaży (produkcji) Wzrost wyniku finansowego powinien następować drogą bezinwestycyjną (uzyskiwanie wyższych efektów z posiadanych zasobów, intensywne czynniki wzrostu) 28 29 2
Wskaźnik produktywności aktywów obrotowych (Wskaźnik obrotu aktywami obrotowymi) przeciętny stan aktywów Current assets turnover obrotowych Średni stan aktywów = (stan na początku okresu + stan na koniec okresu)/2 Określa obrotowość aktywnej części majątku, czyli aktywów obrotowych, i jego wpływ na generowanie przychodów Obrazuje, ile razy w wyniku sprzedaży wyrobów i usług następuje w danym okresie odtworzenie majątku obrotowego przedsiębiorstwa Wysoki poziom wskaźnik sugeruje, że sytuacja finansowa podmiotu powinna być dobra, ponieważ majątek obrotowy przyczynia się bezpośrednio do kreowania przychodów i generowania zysku. Wskaźnik obrotowości zapasów (w liczbie obrotów) (wskaźnik obrotu zapasami, wskaźnik rotacji zapasów) Inventory turnover Określa liczbę obrotów zapasów w ciągu roku Wzrost wskaźnika świadczy o przyspieszeniu krążenia, o bardziej efektywnym zarządzaniu zapasami Wysoki poziom może być jednak efektem utrzymywania zbyt niskiego poziomu zapasów, co przeciętny stan zapasów jest niekorzystne z punktu widzenia zachowania ciągłości produkcji i sprzedaży Wskaźnik obrotowości zapasów (w liczbie obrotów) liczba dni w okresie wskaźnik rotacji zapasów (w dniach) 30 31 Wskaźnik rotacji zapasów w dniach przeciętny stan zapasów x liczba dni w okresie* (wskaźnik obrotu zapasami w dniach) * 360 (lub 365) Pozwala na ocenę stopnia zamrożenia środków w zapasach Wyraża, przez ile dni środki pieniężne zaangażowane w zapasach pozostają w obrocie Informuje, ile trwa jeden obrót zapasami Określa, co ile dni przedsiębiorstwo odnawia zapasy Względnie wysoki (niski): wolny (przyspieszony) obrót Wzrost (spadek) wskaźnika świadczy ospowolnieniu (przyspieszeniu) obrotu w roku badanym, czyli mniej (więcej) obrotów w ciągu roku wykona ten składnik majątku, ponieważ dłużej (krócej) trwa jeden obrót 32 33 Wskaźnik obrotowości należności (liczba przychody netto** ze sprzedaży obrotów) (wskaźnik obrotu należnościami) przeciętny stan należności kt Receivables turnover Określa, ile razy powstają należności i ile razy zostają spłacone Określa, ile razy przedsiębiorstwo odtwarza swoje należności w ciągu roku Wskaźnik powinien kształtować się w przedziale 7-17 razy (52-21 dni). W przypadku dłuższego okresu i przekroczenia okresu, na jaki został udzielony kredyt kupiecki wzrasta ryzyko trudności finansowych Wskaźnik rotacji należności (w dniach) przeciętny stan należności kt x liczba dni w okresie* wskaźnik inkasa należności Averagecollectionperiod of receivables przychody netto** ze sprzedaży ** odpowiedniejsze: przychodybruttow cenachstosowanychwrozliczeniach zodbiorcami Służy do pomiaru szybkości regulowania należności od odbiorców, oceny sprawności rozrachunków z kontrahentami Określa przeciętny czas inkasa należności, długość cyklu inkasa należności; Ilość dni sprzedaży, za którą nie uzyskano jeszcze należności, Długi - oferowanie dogodny warunków regulowania zobowiązań, udzielanie kredytu kupieckiego; Dłuższy od przeciętnego może stać się przyczyną zwiększonego zapotrzebowania na kapitał pracujący, co może prowadzić do wzrostu kosztów finansowych Zbyt krótki czas ściągania należności, jako rezultat restrykcyjnej(konserwatywnej) polityki finansowej wobec odbiorców, może spowodować ograniczenie sprzedaży. Wydłużenie cyklu inkasa należności świadczy o stosowaniu liberalnej polityki finansowej wobec odbiorców, co z jednej strony umożliwia pozyskanie nabywców, ale może jednak powodować niebezpieczeństwo powstania zatorów płatniczych (gdy regulacja zobowiązań nie nastąpi, dopóki nie wpłyną środki z tytułu sprzedaży). 34 35 3
I. Wskaźnik rotacji zobowiązań krótkoterminowych ( l. obrotów) przeciętny stan zobowiązań krótkoterminowych Cykl konwersji gotówki (środków pieniężnych) II. Wskaźnik rotacji zobowiązań kt. w dniach (okres regulowania zobowiązań kt. ) przeciętny stan zobowiązań kt. x liczba dni w okresie* CYKL OPERACYJNY (a + b) * 360 (lub 365) I. Określa, ile razy powstają zobowiązania i są regulowane (spłacane) II. Jaki jest średni czas odroczenia płatności zobowiązań. Im dłuższy czas, tym mniejsze będą potrzeby w zakresie kapitału obrotowego netto. Odnosząc go do warunków sprzedaży oferowanych odbiorcom, można Dzień X: Wytworzenie wyrobów gotowych i ich sprzedaż CYKL KONWERSJI ZAPASÓW (a) Dzień Y: Ściągnięcie należności CYKL KONWERSJI NALEŻNOŚCI (b) CYKL KONWERSJI ZOBOWIĄZAŃ (c) CYKL KONWERSJI GOTÓWKI (a + b - c) > 0 stwierdzić, czy firma będzie zdolna do spłacenia zobowiązań (okres inkasa należności a okres spłaty zobowiązań) Z reguły wydłużenie terminu spłaty zobowiązań ocenia się pozytywnie, ale Dzień Z: Zakup materiałów z odroczeniem płatności Dzień W: Zapłata gotówką za materiały CKG < 0 zbyt długi okres spłaty jest źle postrzegany przez kontrahentów uznają, że podmiot ma trudności finansowe C 36 37 2017-12-16 Cykl konwersji zapasów (CKZ) Cykl konwersji należności (CKN) Określa przeciętny czas potrzeby do Określa przeciętny czas niezbędny do wytworzenia dóbr finalnych z zakupionych przekształcenia należności w środki pieniężne, czyli uzyskania środków z tytułu sprzedaży surowców i materiałów oraz ich sprzedaży Informuj, na jaki okres przedsiębiorstwo wyrobów gotowych zamraża swoje kapitały w należnościach Informuje, co ile dni przedsiębiorstwo odnawia Wysoki poziom wskaźnika wskazuje na zapasy, by realizować dany poziom sprzedaży Wysoki poziom wskaźnika wynika z wolnego krążenia zapasów stosowanie liberalnej polityki wobec odbiorców lub o nieefektywności w zarządzaniu należności Krótki czas rotacji natomiast jest wynikiem polityki restrykcyjnej 38 39 Cykl operacyjny (CO) Cykl konwersji zobowiązań krótkoterminowych (CKZb) Cykl konwersji zapasów + cykl konwersji należności Pozwala na określenie przeciętnego czasu, Określa przeciętny czas, jak upływa od momentu jaki upływa od momentu nabycia materiałów zakupu surowców i materiałów oraz sprzedaży wyrobów gotowych do wpływy należności z tytułu sprzedaży Moment wpływy surowców do produkcji nie oznacza, że przedsiębiorstwo od razu reguluje płatności z tym związane (zapłata za surowce). Z tego względu, ustalając lukę gotówkową CO pomniejszamy o cykl konwersji zobowiązań. i usług a terminem zapłaty za nie. Informuje, jak długo działalność podmiotu jest finansowana przez dostawców 40 41 4
Cykl konwersji gotówki (CKG) Cykl operacyjny - cykl konwersji zobowiązań Określa, prze ile dni sprzedaż musi być finansowana przez kapitał obrotowy netto Przeciętny okres zamrożenia jednej złotówki w aktywach bieżących Przeciętny okres finansowania aktywów bieżących przez kapitał stały 42 43 CKZ CKN CKZb CO CKG FORMUŁY Zapasy przeciętne x 360 Przychody z sprzedaży netto Należności przeciętne x 360 Przychody z sprzedaży netto Średni stan zobowiązań* krótkoterminowych (bez kredytów i pożyczek, emisji krótkoterminowych)** Przychody z sprzedaży netto CKZ + CKN CO - CKZb * Bardziej szczegółowo można analizować tylko zobowiązania handlowe (wobec dostawców) ** zobowiązania spontaniczne związane z poziomem aktywności gosp. Im cykl konwersji gotówki jest krótszy, tym sytuacja jest korzystniejsza dla firmy, ponieważ pieniądze zainwestowane w aktywa bieżące wpływają do przedsiębiorstwa i mogą być ponownie zaangażowane Skrócenie cyklu uzyskamy przyspieszając rotację zapasów i należności lub wydłużając termin spłaty zobowiązań CKG > 0 spłata zobowiązań następuje wcześniej niż spływ należności; Firma finansuje inne podmioty, rośnie zapotrzebowanie na zewnętrzne źródła finansowania CKG < 0 - spłata zobowiązań następuje później niż spływ należności, inne podmioty finansują Firmę Analiza zużycia i odnowy środków trwałych Pozwala na ustalenie przeciętnego wieku rzeczowych składników majątku stopnia ich zużycia poziomu sprawności techniczno-użytkowej kierunku rozwoju przedsiębiorstwa polityki w zakresie odnowy majątku 44 45 Wskaźnik umorzenia (zużycia) wartość umorzenia środków trwałych x 100% rzeczowego majątku trwałego wartość brutto środków trwałych* * wartość początkowa brutto środków trwałych Okres ekonomicznej użyteczności Jutrzenka rok 2009 Typ środka trwałego Stawka amortyzacyjna Okres Pozwala na ogólną ocenę stopnia zużycia majątku trwałego, w jakim stopni środki trwałe są zamortyzowane Pośrednio wskazuje na wiek środków trwałych i poziom jego nowoczesności, sprawności techniczno-użytkowej Grunty (prawa wieczystego użytkowania) - - Budynki i budowle 2,0 12,50% 50 8 lat Maszyny i urządzenia techniczne 5 50 % 20 2 lat Im niższy poziom wskaźnika, tym przeciętnie był krótszy okres użytkowania majątku i większa jego sprawność techniczno użytkowa Wysoki poziom wskaźnika wskazuje na znaczny zakres zużycia majtku i potrzebę jego odnowienia poprzez inwestycje Urządzenia biurowe 6,67 40 % 15 2,5 lat Środki transportu 6,67 20 % 15 5 lat Komputery 20 40% 5 2,5 lat Inwestycje w obcych środkach trwałych 10 % 10 lat 49 50 5
Średni okres eksploatacji Wskaźnik umorzenia Przeciętna stopa amortyzacji Odnowienia majątku trwałego (Wod) środki trwałe uzyskane z działalności inwestycyjne x 100% wartość brutto środków trwałych 51 Przeciętny okres eksploatacji Wskaźnik stopnia zużycia Normatywny okres eksploatacji amortyzacja Przeciętna stopa amortyzacji rzeczowy MT wg wart. początkowej Amortyzacja to finansowy wyraz zużycia środków trwałych i składnik kosztów ustalana proporcjonalnie do upływu czasu w przypadku metody liniowej Przeciętna stopa amortyzacji wskazuje na średnie tempo starzenia się majątku Informuje o poziomie aktywności inwestycyjnej podmiotu Wysoki poziom wskaźnika oraz jego wzrost wskazuje na odmłodzenie i unowocześnienie majątku trwałego przedsiębiorstwa wartość zlikwidowanychśrodków trwałych x 100% Wskaźnik likwidacji wartość brutto środków trwałych Informuje tym, czy struktura wiekowa środków trwałych jest zaawansowana Wysoki poziom wskaźnika świadczy o starzeniu się posiadanych zasobów wycofywanie z obiegu środków tych, które przekroczyły wiek eksploatacyjny 52 Jeśli proces odnowy środków trwałych postępuje Rodzaj reprodukcji środków trwałych wolniej niż proces zużycia (umorzenia), to ma miejsce dekapitalizacja majątku. Gdy taka tendencja utrzymuje się w długim okresie prowadzi to do osłabienia Pokrycie nakładów inwestycyjnych z amortyzacji (Wpi) amortyzacja środków trwałych (Am) inwestycje w środki trwałe (Ist) potencjału produkcyjnego przedsiębiorstwa i może wymagać znacznych nakładów inwestycyjnych, by go odbudować (przetrwanie podmiotu) > Wod Wskaźnik Wpi Am to Am > Ist STb STb Ist >1 53 Zależność przeciwstawna (tempo odnowy > tempa zużycia) oraz wyższe kwoty wydatkowane na działalność inwestycyjną w porównaniu z poziomem odpisów amortyzacyjnych świadczy z kolei o pozytywnym rozwoju podmiotu 54 Dekapitalizacja majątku kwoty przeznaczone nowe inwestycje są mniejsze niż kwota amortyzacji, Starzenie się majątku, przedsiębiorstwo inwestuje mniej niżby wynikało ze stopnia zużycia majątku Rodzaj reprodukcji środków trwałych Rodzaj reprodukcji środków trwałych = Wod Wskaźnik Wpi Am to Am = Ist STb STb Ist =1 < Wod < Ist STb to Wskaźnik Wpi Am Ist <1 Reprodukcja prosta kwoty przeznaczone nowe inwestycje są równe kwocie amortyzacji, Zachowanie substancji majątkowej, przedsiębiorstwo inwestowało tyle, ile wynikało ze stopnia zużycia majątku Reprodukcja rozszerzona kwoty przeznaczone nowe inwestycje są większe niż kwota amortyzacji, Przedsiębiorstwo inwestuje więcej niżby wynikało ze stopnia zużycia majątku Nowe inwestycje zastępują zużyte obiekty 55 56 6