Zdrowe produkty rybne z czystych mórz Agnieszka Żurek*, dr Adam Mytlewski, dr inż. Olga Szulecka, Tomasz Kulikowski Ustka, 7-8 grudnia 2017 r.
O projekcie ProHealth - Innovative processing to preserve positive health effects in pelagic fish products. Partnerzy: Teagasc (Irlandia), University of Perugia (Włochy), Norwegian University of Science and Technology, SINTEF Fisheries and Aquaculture (Norwegia) i Morski Instytut Rybacki PIB (Polska). Główne zadania: Identyfikacja preferencji konsumentów na rynku ryb pelagicznych, Optymalizacja procesów przetwórstwa ryb pelagicznych w celu stworzenia zdrowych, bezpiecznych i atrakcyjnych sensorycznie produktów, Określenie wpływu przetwórstwa na jakość i bezpieczeństwo produktu, ze szczególnym uwzględnieniem jakości zdrowotnej, Zrozumienie wpływu przetwórstwa na bioaktywność i biodostępność substancji odżywczych w modelowych produktach rybnych.
Aspekty środowiskowe a rynek Dlaczego ryby pelagiczne? Wysokie walory odżywcze, Stosunkowo niska cena i dostępność dla nawet nie zamożnych konsumentów, Stosunkowo dobry stan zasobów w Morzu Bałtyckim, na tle słabych zasobów dorsza, Wysokie limity połowowe dla polskiej floty, Wykorzystanie części zasobów nie do bezpośredniej konsumpcji, lecz na cele paszowe, Konserwatywne technologie przetwarzania, sprawiające że wiele produktów jest nieatrakcyjnych dla konsumentów.
Aspekty środowiskowe a rynek Badanie preferencji konsumenckich: Konsumencka ocena roli właściwego odżywiania się dla zdrowia Powody nabywania produktów rybnych, Częstotliwość nabywania produktów rybnych, Elementy na etykiecie, na które konsumenci zwracają uwagę, Oczekiwania konsumentów wobec produktów rybnych o walorach prozdrowotnych, Ocena walorów pro-zdrowotnych różnych gatunków ryb. Aspekty środowiskowe w badaniach: Oczekiwania zwiększonego udziału żywności naturalnej w diecie, Rola pochodzenia surowców rybnych, Rola eko-etykiet, zrównoważonej produkcji, Wybór materiałów opakowaniowych.
Badanie ankietowe preferencji konsumenckich w ProHealth Badanie przez Internet, 1009 wywiadów, ok. 250 wywiadów/kraj, panel reprezentatywny wg wieku i płci, tylko osoby podejmujące decyzje zakupowe w gospodarstwach domowych.
Pytanie: Proszę powiedzieć na ile się zgadzasz, że poniższe zmiany w diecie wpływają istotnie na zdrowie? 100,0% 90,0% 80,0% 70,0% 60,0% 69,0% 62,3% 59,1% 57,9% 50,0% 40,0% 44,8% 38,9% 30,0% 20,0% 10,0% 0,0% Jedzenie większej ilości owoców i warzyw Jedzenie mniej przetworzonej żywności Jedzenie bardziej naturalnej żywności Jedzenie mniejszej ilości soli Częstsze jedzenie ryb, zwłaszcza ryb tłustych Jedzenie mniejszej ilości kalorii Wyk. 1. Odsetek konsumentów zdecydowanie zgadzających się, że dana zmiana diety jest istotna dla zdrowia
Pytanie: Proszę powiedzieć na ile się zgadzasz, że większe spożycie ryb, zwłaszcza tłustych wpływają istotnie na zdrowie? 100,0% 90,0% 80,0% 70,0% 60,0% 52,7% 51,5% 55,3% 50,0% 40,0% Zdecydowanie się zgadzam Zdecydowanie sie nie zgadzam 30,0% 20,0% 16,4% 10,0% 5,5% 2,2% 1,5% 0% 0,0% 18-30 31-40 41-54 55 lat i więcej Wyk. 2. Odsetek konsumentów zdecydowanie zgadzających się, że należy spożywać więcej ryb, zwłaszcza tłustych w przekroju wiekowym
Pytanie: Jak często kupujesz świeże ryby i świeże filety rybne? 100% 90% 80% 1,8% 23,6% 5,5% 4,4% 27,5% 1,5% 2,6% 4,4% 7,9% 15,8% 30,9% 70% Nigdy 60% 50% 34,5% 36,3% 32,4% 44,7% W czasie specjalnych okazji (np. świąt, uroczystości) Czasami 40% Przynajmniej raz w miesiącu 30% 25,5% Raz na tydzień lub częściej 20% 10% 14,5% 26,4% 30,9% 28,9% 0% 18-30 31-40 41-54 55 lat i więcej Wyk. 3. Częstotliwość nabywania ryb świeżych w przekroju wiekowym
Pytanie: Jak często kupujesz produkty rybne wygodne w użyciu? 100% 90% 23,6% 26,4% 23,5% 80% 70% 16,4% 12,1% 14,7% 50,0% Nigdy 60% W czasie specjalnych okazji (np. świąt, uroczystości) 50% 40% 36,4% 29,7% 41,2% 10,5% Czasami Przynajmniej raz w miesiącu 30% 28,9% Raz na tydzień lub częściej 20% 16,4% 26,4% 10,3% 10% 0% 7,3% 5,5% 10,3% 7,9% 2,6% 18-30 31-40 41-54 55 lat i więcej Wyk. 4. Częstotliwość nabywania produktów rybnych wygodnych w użyciu w przekroju wiekowym
Pytanie: Kiedy wybierasz nowy produkt rybny, jak często zwracasz uwagę na poniższe cechy? Gatunek ryby Cenę Wielkość opakowania Zaufaną markę Kraj pochodzenia ryby Łatwość przyrządzenia Deklarację zawartości kwasów omega-3 Deklarację wartości odżywczych Typ opakowania Metodę produkcji ryby Eko-certyfikaty Zawartość alergenów 38,1% 34,1% 32,9% 29,4% 27,0% 21,4% 21,4% 20,2% 18,7% 69,4% 57,1% 44,4% 21,8% 28,6% 39,3% 29,8% 34,9% 32,1% 30,2% 29,4% 31,3% 34,9% 39,3% 19,8% 7,5% 2,0% 1,2% 7,9% 2,0% 1,6% 15,9% 3,6% 1,2% 15,9% 5,6% 1,2% 21,4% 13,5% 2,4% 21,8% 4,0% 2,0% 24,6% 12,7% 3,6% 23,4% 11,9% 2,8% 29,8% 14,7% 2,0% 27,8% 17,9% 2,8% 30,6% 15,9% 4,0% 28,6% 26,6% 4,4% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Często Czasami Rzadko Nigdy Nie wiem Wyk. 5. Na co konsumenci często zwracają uwagę nabywając nowy produkt rybny
Wyk. 6. Najważniejsze cechy produktu rybnego o walorach prozdrowotnych nie zawierać konserwantów być bogaty w kwasy omega-3 pochodzić z czystych wód nie zawierać barwników i aromatów 69,4% 64,7% 63,9% 54,4% zawierać mało soli nie zawierać dodatku cukru 28,6% 25,0% zawierać dużo błonnika być wyprodukowany w sposób zrównoważony być bogaty w dodatek warzyw być "fit" (niskokaloryczny) 14,3% 13,5% 11,1% 6,3% 0,0% 10,0% 20,0% 30,0% 40,0% 50,0% 60,0% 70,0% 80,0% 90,0%100,0%
Wyk. 7. Ryby uważane za pro-zdrowotne w przekroju wiekowym respondentów 100,0% 90,0% 80,0% 70,0% 60,0% 50,0% 40,0% 18-30 31-40 41-54 55 lat i więcej 30,0% 20,0% 10,0% 0,0% łosoś pstrąg dorsz i inne białe ryby śledź szprot makrela tuńczyk
Konkluzje: Dbałość o zdrowie staje się istotnym czynnikiem wyboru produktów rybnych. Zdecydowana większość konsumentów uważa, że odpowiednia dieta ma kluczowe znaczenie dla zdrowia, Preferencje konsumenckie są zróżnicowane w poszczególnych grupach wiekowych. Młodzi konsumenci rzadziej niż osoby starsze sięgają po ryby świeże i wędzone, ale częściej niż inni sięgają po dania gotowe, łatwe w przygotowaniu, Wizerunek prozdrowotności poszczególnych gatunków ryb jest w znacznej mierze efektem działań marketingowych, Klienci nie oczekują produktów innowacyjnych, ponieważ głównymi determinantami wyboru są: cena, gatunek ryby, znana marka oraz kraj pochodzenia.
Konkluzje aspekty środowiskowe: Metoda produkcji (rybołówstwo ver. hodowla) jest bardzo istotna dla jedynie 21% konsumentów i dość istotna dla 30% konsumentów, Eko-certyfikaty, kwestie ochrony środowiska i dbałości o zwierzęta są bardzo istotne dla 21% konsumentów i dość istotne dla 30% konsumentów, Materiał opakowaniowy (szkło, karton, plastik, metal) użyty do pakowania produktu rybnego interesuje głównie konsumentów w wieku 41-54 lat, Niezależnie od grupy socjo-demograficznej, konsumenci wierzą, że zdrowy produkt rybny powinien pochodzić z czystych wód. Być może więc barierą w pozytywnej percepcji ryb i produktów rybnych oraz zwiększeniu ich spożycia jest negatywna ocena stanu środowiska?
Dziękuję za uwagę Agnieszka Żurek dr Adam Mytlewski dr inż. Olga Szulecka Tomasz Kulikowski azurek@mir.gdynia.pl Morski Instytut Rybacki - PIB