MIĘSO, WĘDLINY, RYBY, JAJKA I NASIONA ROŚLIN STRĄCZKOWYCH W DIECIE DZIECKA Wartość odżywcza Żywność z tej grupy należy do grupy produktów białkowych. Białko mięsa, ryb i jaj charakteryzuje sie dużą wartością odżywczą. Produkty z tej grupy dostarczają wiele witamin z grupy B(B 1, B 12, PP,B 6). Ryby natomiast poza pełnowartościowym białkiem, dostarczają wielu składników mineralnych jak: fosfor, potas, jod, cynk, wapń. Są niezastąpionym źródłem kwasów tłuszczowych z rodziny omega-3, które korzystnie wpływają m.in. na pracę układu krążenia. Jajka to istotny element diety, który dostarcza oprócz cennego białka, także dostarcza witamin: A, D, E, K, oraz cynk, siarkę, żelazo. MIĘSO W różnych gatunkach mięs ilość białka jest zbliżona i średnio wynosi 15-20%. Dostarcza oprócz białka również i tłuszczu, którego zawartość zależy od gatunku i wieku zwierzęcia, stopnia utuczenia oraz części tuszy. Duże ilości tłuszczu występują w mięsie czerwonym(wieprzowina, wołowina) i skórze drobiu, mniejsze zaś w mięsie białym (drób). Tłuszcz zwierzęcy zawiera niekorzystne dla zdrowia nasycone kwasy tłuszczowe. Mięso i przetwory mięsne dostarczają również cholesterolu-składnika, który jest potrzebny
organizmowi, ale spożywany w dużej ilości szkodzi zdrowiu. Szczególnie bogate w cholesterol są podroby, zwłaszcza mózg, wątroba, nerki oraz wędliny podrobowe: kiszka pasztetowa, pasztet pieczony, salceson. Mięso jest także dobrym źródłem witamin B 1, B 12, PP, kwasu pantotenowego oraz składników mineralnych: żelaza i cynku. Witaminy pełnią w organizmie wiele funkcji m.in. uczestniczą w przemianach składników pokarmowych w energię. Warunkują prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego, krwionośnego, pokarmowego, mięśniowego, niezbędne do syntezy różnych hormonów oraz zachowania zdrowej skóry. Żelazo jest bardzo ważnym składnikiem warunkującym prawidłowy rozwój dziecka, jest niezbędny m elementem hemoglobiny. Żelazo występujące w mięsie ma wysoką wartość biologiczną, co oznacza że jest lepiej przyswajalne przez organizm. Cynk potrzebny do prawidłowego wzrostu i rozwoju płciowego. To składnik wielu enzymów, wspomaga odporność, wpływa na prawidłowe funkcjonowanie zmysłu smaku i zapachu. Jego niedobory u dzieci prowadzą do opóźnienia wzrostu, zmian skórnych, obniżenia odporności na infekcje i stres. Mięso jednak ze względu na zawartość tłuszczu zwierzęcego i cholesterolu, których nadmiar może przyczynić się do rozwoju przewlekłych chorób niezakaźnych, powinno być spożywane z umiarem.
RYBY Ryby są szczególnie cennym składnikiem żywienia, są źródłem wartościowego białka i zawierają korzystny dla zdrowia tłuszcz, który w odróżnieniu od tłuszczu zwierzęcego zawiera dobrze wpływające dla zdrowia niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe; omega 3 i omega 6. Są one szczególnie ważne dla prawidłowego rozwoju dziecka, gdyż odgrywają istotną rolę w rozwoju i funkcjonowaniu mózgu, w prawidłowym przebiegu procesu widzenia, wspomagają odporność organizmu i wpływają pozytywnie na ogólny rozwój dziecka. Szczególnie dobrym źródłem NNKT są tłuste ryby morskie: łosoś, tuńczyk. Mięso ryb morskich zawiera jod, mikroelement niezbędny do syntezy hormonów tarczycy. Jego niedobór skutkuje niedoczynnością tego narządu, co u dzieci prowadzi do opóźnienia rozwoju psycho-fizycznego. Zaleca się,by ryby spożywane były przynajmniej raz - dwa razy w tygodniu. JAJKA Są cennym i lubianym przez dzieci zamiennikiem mięsa. Zawierają dużo białka wartościowego. Białko jajka kurzego przyjęto jako białko wzorcowe, gdyż zawiera wszystkie aminokwasy egzogenne w ilościach i proporcjach zbliżonych do potrzeb organizmu człowieka. Jajka dostarczają witaminy B 1 I B 2 (białko jaja) A,D,E,K (żółtko jaja) oraz składniki mineralne jak siarka, fosfor, wapń, żelazo, potas i sód. Żółtko jajka zawiera również cholesterol.
NASIONA ROŚLIN STRĄCZKOWYCH Potrawy z nasion roślin strączkowych jak: fasola, groch, bób, soja, soczewica, są dobrym źródłem białka i mogą być alternatywą dla potraw mięsnych. Białko roślinne zalicza sie do białek niepełnowartościowych, jednak białka grochu, fasoli, soi można uznać za wartościowe gdyż pod względem składu aminokwasowego zbliżone są do białek mięsa. Nasiona roślin strączkowych zawierają duże ilości witamin z grupy B oraz żelazo, fosfor, wapń. Są także dobrym źródłem błonnika pokarmowego niezbędnego do prawidłowej pracy przewodu pokarmowego. PRODUKTY ZALECANE drób( kurczak, indyk), cielęcina, królik, wołowina, chuda wieprzowina. chude wędliny np. polędwica,szynka drobiowa. ryby -najlepiej morskie, chude i tłuste. jajka W czasie przygotowywania potraw z drobiu zalecane jest usuwanie skóry, przy potrawach z mięsa lub wędliny - usuwanie tłuszczu widocznego. Wędliny podrobowe: pasztet, parówki powinny być serwowane dzieciom jak najrzadziej.
Potrawy smażone zastępować duszonymi i pieczonymi bez dodatku tłuszczu lub z niewielką jego ilością. W przypadku ryb należy dokładnie oczyszczać je z ości. Dania z nasion strączkowych, należy pamiętać o ich odpowiedniej obróbce: - moczenie suchych nasion w wodzie - gotowanie namoczonych nasion w świeżej wodzie Aby zwiększyć przyswajalność żelaza z żywności, szczególnie z produktów roślinnych, należy je łączyć z produktami bogatymi w witaminę C. Dobrym uzupełnieniem potraw z mięsa i ryb, jaj, nasion strączkowych są świeże i suszone zioła. UNIKAJ Tłustych mięs, zwłaszcza panierowanych i smażonych Tłustych i przemysłowych wędlin Wędzonych i smażonych ryb nadmiernego spożywania jaj
Źródła: 1. Wojtasik a., Bułhak-Jachymczyk B., składniki mineralne "Normy żywienia człowieka" M.Jarosz, B.Bułhak-Jachymczyk, IŻŻ. 2.Kunachowicz H., Nadolna I., Iwanow K., Tabele składu i wartości odżywczej żywności. 3. Zalecenia żywieniowe dla dzieci w wieku 3-6 lat J.Jaczewska- Schuet 4.Dietetyka,żywienie zdrowego i chorego człowieka H.Ciborowska,A.Rudnicka 5. Jak prawidłowo odżywiać przedszkolaka? -dr A.Harton Zakład Dietetyki SGGW w Warszawie Przygotowała: Beata Kubiak, intendent.