NA TU RA I MI SJA RO DZI NY CHRZE ÂCI JA SKIEJ

Miesięcznik Pasterski Płocki (2001) nr 9 Ks. An drzej Kobyliƒski NA TU RA I MI SJA RO DZI NY CHRZE ÂCI JA SKIEJ Wiel ki Ju bi le usz Ro ku 2000 by nie wàt pli wie cza sem a ski *. W Ro ku Âwi tym jak e wie lu lu dzi na ca ym Êwie cie od kry wa o na no wo Bo ga i Ko - Êció, po dej mo wa o po sty i wy rze cze nia, uzy ski wa o od pu sty, piel grzy mo - wa o do miejsc Êwi tych. By to czas wio sny Ko Êcio a i od ro dze nia wia ry. 387

Wiel ki Ju bi le usz Chrze Êci jaƒ stwa to tak e nie zwy k e ob ra zy, któ re po - win ny na za wsze po zo staç w Êwie cie na szej wy obraê ni. Czy mo na za po - mnieç t gru dnio wà noc, kie dy Oj ciec Âwi ty Jan Pa we II otwie ra Drzwi Âwi te ba zy li ki Êw. Pio tra w Rzy mie? Czy mo na nie pa mi taç Je go po by - tu na Gó rze Ne bo i w Zie mi Âwi tej? Czy mo na nie wi dzieç dwóch mi lio - nów m o dych lu dzi zgro ma dzo nych w Rzy mie wo kó Pa pie a? Czy mo na nie s y szeç owe go przej mu jà ce go stu ko tu za my ka nych Drzwi Âwi tych 6 stycz nia 2001 ro ku? Cha rak ter ro dzin ny Ro ku Âwi te go Zgod nie z wo là Oj ca Âwi te go pro gra mo wi Ju bi le uszu nada no cha rak - ter ro dzin ny, tak aby stwa rza prze strzeƒ mo dli twy i po jed na nia naj pierw dla po szcze gól nych cz on ków ro dzi ny, a po tem dla ro dzi ny ja ko wspól no ty mi o Êci i y cia oraz dla tych, któ rzy za wie ra jà sa kra ment ma eƒ stwa i za - k a da jà no we ro dzi ny. Naj pierw w stycz niu 2000 ro ku przy by y do Rzy mu dzie ci. By o to bar dzo wzru sza jà ce spo tka nie oko o 150 ty si cy dzie ci z Ja nem Paw em II. Na st p nie przy by li lu dzie pra cy, ja ko e ka da ro dzi na czer pie Êrod ki utrzy ma nia w a Ênie z co dzien ne go tru du. W sierp niu przy by li do Wiecz ne go Mia sta m o dzi, któ rzy sà przy sz o Êcià ro dzin, a we wrze Êniu lu - dzie star si, któ rych do Êwiad cze nie jest wi zià à czà cà po ko le nia. Zwieƒ cze - niem tych wy da rzeƒ by Ju bi le usz Apo stol stwa Âwiec kich. Po nim mia miej sce Ju bi le usz Niepe nosprawnych, któ ry wy ra a Êwia do moêç g bo kiej wi zi mi dzy oso ba mi fi zycz nie zdro wy mi i cier pià cy mi. Ro dzi ny z ca e go Êwia ta Êwi to wa y swój Ju bi le usz z Oj cem Âwi tym 14-15 paê dzier ni ka 2000 ro ku. W ra mach Jubileszu Ro dzin Jan Pa we II na - kre Êli per spek ty w za daƒ, ja kie sto jà przed ro dzi nà chrze Êci jaƒ skà. Czy ni to tak e przy wie lu in nych oka zjach. Ana li za wy po wie dzi pa pie skich w Ro - ku Âwi tym po zwa la uj rzeç wy zwa nia, ja kie sta jà przed na mi w no wym stu - le ciu i w no wym ty siàc le ciu. Sy tu acj, w któ rej zna la z a si wspó cze sna ro dzi na, do brze opi su je ad - hor ta cja apo stol ska Fa mi lia ris con sor tio. Dia gno za y cia ro dzin ne go za war - ta w tej ad hor ta cji jest wcià ak tu al na. W tym do ku men cie, opu bli ko wa nym w 1981 ro ku i po Êwi co nym ro dzi nie, Jan Pa we II za uwa a, e wspó cze sny kon tekst kul tu ro wy po sia da aspek ty po zy tyw ne i aspek ty ne ga tyw ne. Z jed - nej stro ny mo na za ob ser wo waç yw sze po czu cie wol no Êci oso bi stej, jak rów nie zwró ce nie wi k szej uwa gi na ja koêç sto sun ków mi dzy oso bo wych w ma eƒ stwie, pod no sze nie god no Êci ko bie ty, od po wie dzial ne ro dzi ciel - stwo, wy cho wa nie dzie ci. Prócz te go ob ser wu je si Êwia do moêç po trze by za - cie Ênie nia wi zów mi dzy ro dzi na mi ce lem nie sie nia wza jem nej po mo cy du - cho wej i ma te rial nej, pe niej sze od kry cie po s an nic twa ko Êciel ne go 388

w a Êci we go ro dzi nie i jej od po wie dzial noêç za bu do wa nie spo e czeƒ stwa bar dziej spra wie dli we go. Z dru giej jed nak stro ny nie bra ku je nie po ko jà cych ob ja wów de gra da cji nie któ rych pod sta wo wych war to Êci: b d ne poj mo wa nie w teo rii i prak ty - ce nie za le no Êci ma on ków we wza jem nych od nie sie niach; du y za m t w poj mo wa niu au to ry te tu ro dzi ców i dzie ci; prak tycz ne trud no Êci, któ re cz sto ro dzi na na po ty ka w prze ka zy wa niu war to Êci; sta le wzra sta jà ca licz - ba roz wo dów, pla ga prze ry wa nia cià y 1. W tak za ry so wa ny kon tekst kul tu ro wy wpi su jà si wy po wie dzi Pa pie a po Êwi co ne ro dzi nie w Ro ku Ju bi le uszo wym. 25 mar ca 2000 ro ku, w uro - czy stoêç Zwia sto wa nia Paƒ skie go, Jan Pa we II od pra wi Msz Êw. w ba zy - li ce Zwia sto wa nia w Na za re cie. Pa pie pro si Âwi tà Ro dzi n, aby bu dzi a we wszyst kich chrze Êci ja nach wo l obro ny ro dzi ny, obro ny ro dzi ny przed wie lo ma nie bez pie czeƒ stwa mi, ja kie za gra a jà dziê jej na tu rze, trwa o Êci i mi sji. Âwi tej Ro dzi nie mó wi Jan Pa we II za wie rzam wy si ki chrze Êci - jan i wszyst kich lu dzi do brej wo li, po dej mo wa ne w obro nie y cia i dla umoc nie nia sza cun ku dla god no Êci ka de go cz o wie ka 2. Na tu ra, trwa oêç i mi sja. Te trzy wy mia ry za wie ra jà w so bie po nie kàd wszyst kie pro ble my i za da nia ro dzi ny, o któ rych mó wi Oj ciec Âwi ty w Ro - ku Wiel kie go Ju bi le uszu Chrze Êci jaƒ stwa. Na tu ra W per spek ty wie Ja na Paw a II jed nym z naj wa niej szych za daƒ obec ne - go cza su jest obro na na tu ry ro dzi ny 3. Ostat nie la ta, a szcze gól nie mie sià ce, przy nio s y w wie lu kra jach re wo lu cyj ne zmia ny w ro zu mie niu na tu ral ne go i pod sta wo we go ele men tu spo e czeƒ stwa 4. Wie lu ko men ta to rów mó wi wr cz o tzw. re wo lu cji ho len der skiej, któ ra kwe stio nu je tra dy cyj ne ro zu mie - nie norm mo ral nych i po wo li roz le wa si po na szym kon ty nen cie. Smut nym prze ja wem tej re wo lu cji jest le ga li za cja tzw. ma eƒstw jed no p cio wych i pra wo do ad op cji dzie ci dla par ho mo sek su al nych. Pod sta wo wà kwe stià jest zmia na ro zu mie nia ro dzi ny. Dla pro mo to rów wspó cze snej re wo lu cji oby cza jo wej i praw nej ro dzi na nie jest zwiàz kiem, któ ry wy p y wa z na tu ry cz o wie ka i za my s u Bo ga, ale sta no wi wy twór umo wy spo ecz nej. W konsekwencji opi nia pu blicz na mo e w do wol ny spo - sób usta laç cha rak ter te go zwiàz ku. W Ho lan dii, Niem czech czy Fran cji ma eƒ stwo nie jest ju ro zu mia ne jak zwià zek ko bie ty i m czy zny. Ka to li - ków g bo ko upo ka rza fakt, e te re wo lu cyj ne pra wa wpro wa dzo no aku rat w Ro ku Âwi tym, kie dy uro czy Êcie wspo mi na li Êmy na ro dzi ny Te go, któ ry wy niós ma eƒ stwo do god no Êci sa kra men tu. W per spek ty wie chrze Êci jaƒ skiej ro dzi na jest wiel kim da rem Bo ym, da - rem pier wot nym, na zna czo nym przez Je go b o go s a wieƒ stwo. Ju o Êwi cie 389

stwo rze nia b o go s a wià ce spoj rze nie Bo ga spo cz o na ro dzi nie. Bóg stwo - rzy m czy zn i ko bie t na swój ob raz i da im szcze gól ne za da nie, aby ludz ka ro dzi na mo g a si roz wi jaç. Ro dzi na nie jest wy two rem cy wi li za cji, umo wy spo ecz nej, ale jest owo cem za my s u Bo e go. Nie jest do brze, e by m czy zna by sam; uczy ni mu za tem od po wied nià dla nie go po moc (Rdz 2, 18). W ta ki spo sób na tchnio ny au tor wska zu je w Ksi dze Ro dza ju nie - zb d ny fun da ment, na któ rym opar ty jest ob lu bieƒ czy zwià zek m czy zny i ko bie ty, a wraz z nim tak e y cie ro dzi ny, któ ra z te go zwiàz ku si ro dzi. Fun da men tem tym jest wspól no ta. Pod czas Mszy Êw. z oka zji Ju bi le uszu Ro dzin Oj ciec Âwi ty mó wi : Isto ta ludz ka nie jest stwo rzo na do sa mot no Êci, no si w so bie po wo a nie do re la cji z in ny mi, za ko rze nio ne w jej na tu rze du cho wej. (...) Cz o wie - ko wi nie wy star cza jà re la cje czy sto funk cjo nal ne. Po trze bu je wi zi mi - dzy oso bo wych si ga jà cych g bo ko do je go wn trza, wy ra a jà cych ca - ko wi cie bez in te re sow ny dar z sie bie. Po Êród ta kich wi zi fun da men tal ne zna cze nie ma jà re la cje po wsta jà ce w ro dzi nie mi dzy ma on ka mi oraz mi dzy ro dzi ca mi a dzieç mi. Ca a ogrom na sieç ludz kich re la cji ro dzi si i nie ustan nie od ra dza dzi ki tej wi zi, po przez któ rà m czy zna i ko bie - ta uzna jà, e sà dla sie bie na wza jem stwo rze ni, i po sta na wia jà po à czyç swo je dro gi, two rzàc jed nà wspól no t y cia: Dla te go to m czy zna opusz cza oj ca swe go i mat k swo jà i à czy si ze swà o nà tak Êci Êle, e sta jà si jed nym cia em (Rdz 2, 24). Jed nym cia em! pod kre Êla Oj ciec Âwi ty. Trud no nie do strzec ca ej mo cy te go wy ra e nia! W ro zu mie niu bi blij nym s o wo cia o nie ozna cza je dy nie fi zycz nej na tu ry cz o wie ka, ale ca à je go to sa moêç du cho wà i cie le snà. Ma on ko wie two rzà nie tyl ko wspól no t cia, ale praw dzi wà jed noêç osób. Jest to jed noêç tak g bo ka, e sta jà si oni w do cze snej rze czy wi sto Êci nie ja ko od bla skiem Bo skie go My trzech Osób Trój cy Âwi te j 5. Obro na tra dy cyj ne go cha rak te ru i ro zu mie nia ro dzi ny jest za da niem pod sta wo wym. Na le y si spo dzie waç, e pol skie kr gi le wi co wo -li be ral ne ju nie ba wem roz pocz nà de ba t na te mat wpro wa dze nia no we go pra wa od - no Ênie do ma eƒstw jed no p cio wych tak e w na szym kra ju. Za sad ni czo od nas ka to li ków b dzie za le a a obro na praw dzi we go kszta tu ma eƒ stwa i ro dzi ny. Trwa oêç 1. Dom na ska le. Nie zwy kle wa nym za da niem ro dzi ny chrze Êci jaƒ skiej jest za cho wa nie trwa o Êci. Nie ste ty, bar dzo cz sto wi ê mi dzy ma on ka mi jest po wierz chow na. Ni by sà ra zem, ale jak by obok sie bie nie za bliê nie ni. Ma on ko wie, któ rzy nie wcho dzà na wza jem w swój Êwiat we wn trz ny i nie two rzà wspól ne go kró le stwa war to Êci. Ma on ko wie, któ rzy cier pià na brak 390

zro zu mie nia, czu o Êci, do bro ci. 20 sierp nia 2000 ro ku w Rzy mie, pod czas Âwia to we go Dnia M o dzie y, Oj ciec Âwi ty Jan Pa we II mó wi do 2 mi lio - nów m o dych lu dzi: Wa ne jest, by Êcie zda li so bie spra w, e wêród tak licz nych py taƒ, ja - kie przed wa mi sta jà roz strzy ga jà ce py ta nia nie do ty czà te go, co. Za - sad ni cze py ta nie do ty czy te go, kto : do ko go si udaç, za kim pójêç, ko mu za wie rzyç swo je y cie. My Êli cie o swo im wy bo rze w sfe rze uczuç i jak sà dz przy zna cie, e tym, co na praw d li czy si w y ciu, jest oso ba, z któ rà de cy du je my si je dzie liç. Uwa aj cie jed nak! mó wi Jan Pa we II. Ka da oso ba ludz ka jest nie uchron nie ogra ni czo na i na wet w naj bar dziej uda nym ma eƒ stwie trze ba si li czyç z pew nym roz cza ro - wa niem. A wi c, dro dzy przy ja cie le, czy nie po twier dza to te go, co s y - sze li Êmy od Apo sto a Pio tra? Ka da isto ta ludz ka pr dzej czy póê niej b - dzie mu sia a za wo aç wraz z nim: Do ko go pój dzie my? Ty masz s o wa y cia wiecz ne go. Tyl ko Je zus z Na za re tu, Syn Bo y i Syn Ma ryi, przed - wiecz ne S o wo Oj ca, zro dzo ne przed dwo ma ty sià ca mi lat w Be tle jem Judz kim, jest w sta nie za spo ko iç naj g b sze pra gnie nia ludz kie go ser ca 6. Ka da oso ba ludz ka jest nie uchron nie ogra ni czo na i na wet w naj bar dziej uda nym ma eƒ stwie trze ba si li czyç z pew nym roz cza ro wa niem. Dla cze go? Cze mu Pa pie mó wi ta kie s o wa? Do ty ka my tu taj ja kiejê wiel kiej praw dy o cz o wie ku i je go t sk no cie! Na szych naj g b szych du cho wych pra gnieƒ nie po tra fià za spo ko iç in ni lu dzie. Jest w ser cu cz o wie ka pew na prze strzeƒ, któ rà mo e wy pe niç je dy nie Bóg. T prze strzeƒ trze ba usza no waç. Na wet naj bar dziej ko cha jà ca o na nie po tra fi daç tych tre Êci du cho wych swe mu m o wi. Na wet naj bar dziej czu li ro dzi ce nie po tra fià za spo ko iç tych pra - gnieƒ swo ich dzie ci. Ho mo de si de rium Dei cz o wiek jest pra gnie niem Bo ga, ma wia Êw. Au - gu styn. Ze swej na tu ry, na tu ral nie cz o wiek pra gnie Bo ga. Je dy nie w re la cji do Nie go cz o wiek znaj du je swo je osta tecz ne do pe nie nie. Oj ciec Âwi ty wzy wa ro dzi ny chrze Êci jaƒ skie, aby po now nie od kry y t jak e wa nà praw - d. Je dy nie dom ro dzin ny bu do wa ny na ska le, któ rà jest Bóg, mo e prze - trwaç czas pró by i kry zy su. Je dy nie z Bo giem i w Bo gu mo na przy jàç praw - d o pew nym roz cza ro wa niu si so bà na wza jem. 2. Ma eƒ stwa nie sa kra men tal ne. Pa trzàc na tak wie le roz bi tych ro dzin, Ko Êció nie czu je si po wo a ny do wy da wa nia su ro wych i bez wzgl d nych sà - dów, ale pra gnie ra czej roz ja Êniç mro ki licz nych ludz kich dra ma tów Êwia - t em s o wa Bo e go. Pa pie przy po mi na, e w ta kim w a Ênie du chu dusz pa - ster stwo ro dzin pró bu je zaj mo waç si tak e sy tu acja mi lu dzi wie rzà cych, któ rzy roz wie dli si i za war li no we zwiàz ki. Oj ciec Âwi ty mó wi bar dzo wy - raê nie: Nie sà oni wy klu cze ni ze wspól no ty; prze ciw nie, sà we zwa ni, aby 391

uczest ni czyç w jej y ciu, przy swa ja jàc so bie co raz le piej du cha ewan ge licz - nych na ka zów. Ko Êció, nie ukry wa jàc przed ni mi praw dy o obiek tyw nym nie a dzie, ja kim jest ich sy tu acja, oraz o je go kon se kwen cjach dla y cia sa - kra men tal ne go, pra gnie im prze ka zy waç ca à swà ma cie rzyƒ skà tro sk 7. Mi sja 1. Two rze nie kul tu ry y cia. Do uczest ni ków se sji upa mi t nia jà cej pi cio - le cie en cy kli ki Evan ge lium vi tae Jan Pa we II po wie dzia : Zna ne sà fak ty, któ re do wo dzà z co raz wi k szà ja sno Êcià, e dzia a nia po li tycz ne i pra wo daw stwo wy mie rzo ne prze ciw y ciu pro wa dzà spo e - czeƒ stwo do upad ku nie tyl ko mo ral ne go, ale tak e de mo gra ficz ne go i eko no micz ne go. Or dzie en cy kli ki mo e byç za tem pre zen to wa ne nie tyl ko ja ko praw dzi wy i au ten tycz ny pro gram od ro dze nia mo ral ne go, ale rów nie ja ko punkt od nie sie nia dla dzia aƒ na rzecz ra to wa nia spo e - czeƒ stwa. Nie ma za tem ra cji by tu swo ista men tal noêç ka pi tu lanc ka, któ ra ka e sà dziç, e usta wy sprzecz ne z pra wem do y cia to zna czy le - ga li zu jà ce abor cj, eu ta na zj, ste ry li za cj i re gu la cj na ro dzin przy po - mo cy me tod prze ciw nych y ciu i god no Êci ma eƒ stwa sà ja ko by nie - uchron ne i sta y si ju nie le d wie ko niecz no Êcià spo ecz nà. Jest ina czej pod kre Êla Pa pie sta no wià one za là ek roz k a du spo e czeƒ stwa i je go fun da men tów. Dla Êwia do mo Êci spo ecz nej i dla su mie nia nie do przy j cia jest ta rze ko ma nie uchron noêç, po dob nie jak nie do przy j cia jest nie - uchron noêç wo jen lub lu do bój stwa et nicz ne go 8. Oj ciec Âwi ty wzy wa do za cho wa nia bez wzgl d ne go obo wiàz ku po sza - no wa nia y cia od po cz cia do na tu ral nej Êmier ci ka dej ludz kiej isto ty, na wet naj mniej szej i naj mniej uzdol nio nej. Nie wol no za nie chaç ad nych dzia aƒ, któ re mo gà do pro wa dziç do wy klu cze nia za le ga li zo wa nej zbrod ni, a przy - naj mniej ogra ni czyç szko dy po wo do wa ne przez te go ro dza ju usta wy 9. Pa - pie przy po mi na po trze b au ten tycz ne go dusz pa ster stwa y cia. Te go jak e wa ne go za da nia nie mo na po zo sta wiç wy àcz nie spe cjal nym ru chom, choç bar dzo za s u o nym, dzia a jà cym w sfe rze po li tycz no -spo ecz nej. Win no ono za wsze po zo sta waç za wsze in te gral nà cz Êcià dusz pa ster stwa ko Êciel ne - go. Po trzeb ne sà kon kret ne struk tu ry, któ re za pew nià nie zb d nà po moc wszyst kim lu dziom zma ga jà cym si z trud no Êcia mi. Po przez zgod nà pra - c wy cho waw czà ro dzin i szko y pod kre Êla Oj ciec Âwi ty na le y dà yç do te go, aby struk tu ry te zy ski wa y wa lor zna ku i or dzia. Po dob nie jak wspól no ta po trze bu je miejsc kul tu, tak te po win na od czu waç po trze b two rze nia, przede wszyst kim na ska l die ce zjal nà, struk tur wy cho waw czych i za pew nia jà cych po moc, któ re oto czà opie kà ludz kie y cie i b dà owo cem mi o Êci i zna kiem y wot no Êci 10. 392

W Ka te chi zmie Ko Êcio a Ka to lic kie go czy ta my bar dzo ja sne s o wa: y - cie ludz kie od chwi li po cz cia po win no byç sza no wa ne i chro nio ne w spo - sób ab so lut ny. Ju od pierw szej chwi li swe go ist nie nia isto ta ludz ka po win - na mieç przy zna ne pra wa oso by, wêród nich nie na ru szal ne pra wo ka dej nie win nej isto ty do y cia. ( ) Ko Êció od po czàt ku twier dzi, e jest z em mo ral nym ka de spo wo do wa ne prze rwa nie cià y. Bez po Êred nie prze rwa nie cià y, to zna czy za mie rzo ne ja ko cel lub Êro dek, jest g bo ko sprzecz ne z pra wem mo ral nym 11. Cz o wiek po wsta je w mo men cie po cz cia, czy li w mo men cie po à cze nia si dwóch ko mó rek: m skiej i eƒ skiej. Z tà chwi là roz po czy na si y cie no - wej isto ty ludz kiej. Ow szem, ludz ki em brion prze cho dzi w swo im roz wo ju ró ne sta dia, za cho wu je jed nak cià g oêç i ge ne tycz nà to sa moêç. Po twier - dza jà ten fakt naj now sze ba da nia na uko we. Cz o wiek jest cz o wie kiem od mo men tu po cz cia. W Pol sce na szcz Êcie pra wo za sad ni czo chro ni dzie ci po cz te. To dzi ki lu dziom So li dar no Êci nie obo wià zu je w na szym kra ju usta wa pod pi sa na przez obec nie urz du jà ce go pre zy den ta, któ ra ze zwa la a na abor cj w a Êci - wie na y cze nie. To dzi ki lu dziom So li dar no Êci nie ma my w Pol sce oko - o 200 ty si cy abor cji rocz nie. Ta sy tu acja mo e si jed nak ra dy kal nie zmie niç po je sien nych wy bo rach par la men tar nych. Przy wód cy le wi cy ju od daw na za po wia da jà otwar cie, e jed nym z pierw szych kro ków po ewen tu al nym wy gra niu wy bo rów b dzie przy wró ce nie pra wa abor cyj ne go. Ja ko ka to li cy b dzie my mu sie li zno wu sta nàç w obro nie tych, któ rzy jesz cze nie po tra fià obroniç si sa mi. Ochro na Êwi to Êci ludz kie go y cia to oczy wi Êcie nie tyl ko za bie ga nie o do bre pra wo. To tak e po trze ba tro ski w na szych pa ra fiach o mat ki w sta - nie b o go s a wio nym, to nasz sprze ciw wo bec dys kry mi no wa nia w pra cy ko - biet ci ar nych, to ust po wa nie ta kim ko bie tom miej sca w au to bu sie, to po - trze ba po mo cy ro dzi nom wie lo dziet nym czy te do bre przy go to wa nie m o dzie y do y cia w ro dzi nie. To w koƒ cu wra li woêç i ch ç zro zu mie nia tych osób, któ re zgrze szy y prze ciw ko Êwi to Êci y cia. Prze ja wem po gar dy dla y cia i owo cem kul tu ry Êmier ci jest eu ta na zja. Oczy wi Êcie eu ta na zjà nie jest prze rwa nie upo rczy wej te ra pii, kie dy nie ma szans ura to wa nia oso by cho rej. Dra ma tem na sze go cza su jest le ga li za cja eu ta na zji. Na le y za uwa yç, e eu ta na zja, czy li uêmier ce nie oso by sta rej lub cho rej, jest prze ja wem g bo kie go kry zy su ro dzi ny. Przy zwo le nie spo ecz ne na eu ta na zj jest obec ne szcze gól nie w tych kra jach, w któ rych oso by star - sze nie sà ak cep to wa ne przez swe ro dzi ny, ale umiesz cza ne w tzw. do mach spo koj nej sta ro Êci. Co cie ka we, za sad ni czo do ma ga jà si le ga li za cji eu ta na zji oso by m o de i zdro we, a nie sta re i cho re. Je Êli cz o wiek cho ry lub sta ry czu je cie p o swych 393

dzie ci i wnu czàt, je Êli do Êwiad cza ich mi o Êci i ycz li wo Êci, oczy wi Êcie nie b dzie do ma ga si skró ce nia y cia. Ba da nia wy raê nie po ka zu jà, e na wet oso by cho re nie ule czal nie, ma jà ce jed nak tro skli wà opie k w do mu czy w ho spi cjum, nie chcà od bie raç so bie y cia. Pra gà yç do koƒ ca. Cze ka jà, a Pan Bóg we zwie je do sie bie. Cier pie nie lu dzi cho rych, na wet strasz ne i nie do znie sie nia, nie jest tak na praw d wo a niem o Êmierç, ale o mi oêç. O mi oêç naj bli szych, o czu e do tkni cie d o ni, o do bre s o wo, o wspó czu cie i by cie ra zem. Le ga li za cja eu ta na zji jest wiel kà sa mo wo là cz o wie ka, któ ry chce byç pa nem y cia i Êmier ci. A prze cie y cie nie na le y do nas. Na wet cz o wiek nie wie rzà cy mu si uznaç, e y cie ludz kie jest ja kàê wiel kà ta jem ni cà. Cz o wiek nie wie - rzà cy po wi nien szcze rze wy znaç: Nie wiem, do ko go na le y mo je y cie i skàd po cho dzi. Ale na pew no wiem, e nie na le y do mnie. Le ga li za cja eu ta na zji nisz czy nie na ru szal nà war toêç y cia. Wpro wa dza nie uf noêç lu dzi sta rych i cho rych wo bec osób m o dych i zdro wych. Le ga li - za cja eu ta na zji zry wa te pod sta wo we za ufa nie cz o wie ka cho re go do le ka - rza. Je Êli wiem, e w pew nych oko licz no Êciach le karz mo e pod jàç de cy zj o mo jej Êmier ci, to jak mo g mu ufaç przy le cze niu mo jej cho ro by? Jak mo - gà wie rzyç ro dzi ce swo im dzie ciom, e na sta roêç nie przy spie szà mo men tu ich Êmier ci, aby prze jàç ich dom czy pieniàdze w ban ku? Jak nie wi dzieç mo li wo Êci in ge ren cji firm ubez pie cze nio wych, któ re we w a snym in te re sie b dà si mo g y do ma gaç skró ce nia le cze nia czy y cia swo ich klien tów. Sà to re al ne za gro e nia, któ re trze ba prze wi dy waç. Le gal na eu ta na zja ist nie je na przy k ad w Ho lan dii. Wie lu lu dzi sta rych w tym kra ju boi si o swo jà przy sz oêç. Nie któ rzy opusz cza jà swo jà oj czy - zn, aby w in nym kra ju cze kaç na na tu ral nà Êmierç. Na le y si spo dzie waç, e nie ba wem tak e w Pol sce zo sta nà pod j te pró by wpro wa dze nia le gal nej eu ta na zji. Ja ko ka to li cy sta nie my przed po wa nym wy zwa niem. Ju te raz mu si my wzajemnie si wspie raç, dys ku to waç, czy taç, aby wie dzieç le piej, jak wiel kim z em jest uêmier ca nie osób cho rych i sta rych. Jest to nie zwy kle wa ne wy zwa nie, któ re sta je przed pol skà ro dzi nà. 2. Dzie ci wio snà ro dzi ny. Dla cz o wie ka wie rzà ce go na ro dzi ny dziec ka sà prze ja wem a ski Bo ga. Ro dzi ce chrze Êci jaƒ scy po win ni mieç Êwia do moêç te - go, e wspó dzia a jà ze Stwór cà w prze ka zy wa niu y cia. Nie ste ty, bar dzo cz sto gi nie to prze ko na nie i dzie ci sà po strze ga ne bar dziej ja ko za gro e nie ni ja ko dar. W ra mach Ju bi le uszu Ro dzin Jan Pa we II mó wi : W na szych cza sach do ko na si nie wàt pli wie po st p w sfe rze uzna nia praw dziec ka, ale na dal smut kiem na pe nia lek ce wa e nie tych praw w prak ty ce, cze go prze ja wem sà licz ne i prze ra a jà ce za ma chy na god - 394

noêç dzie ci. Na le y czu waç, aby do bro dziec ka by o za wsze sta wia ne na pierw szym miej scu. Po czy na jàc od chwi li, gdy ro dzi si pra gnie nie po sia - da nia dziec ka. Sk on noêç do sto so wa nia nie do pusz czal nych mo ral nie spo so bów pro kre acyj nych jest prze ja wem ab sur dal ne go spo so bu my Êle - nia, któ ry ak cen tu je pra wo do dziec ka miast uzna waç pra wo dziec ka do te go, by na ro dziç si i wzra staç w spo sób w pe ni ludz ki. Jak e bar - dzo ró ni si od ta kiej po sta wy i za s u gu je na po par cie prak ty ka ad op cji! Jest to praw dzi wy akt mi o Êci, s u à cy przede wszyst kim do bru dziec ka, a nie za spo ko je niu po trzeb ro dzi có w 12. 3. Tro ska o dzie ci nie pe no spraw ne. Ro dzi na chrze Êci jaƒ ska za wsze mu si staç po stro nie s ab szych i bez bron nych. Ta ki mi oso ba mi sà nie wàt pli wie dzie ci nie pe no spraw ne. Na ro dzi ny cho re go dziec ka to z pew no Êcià trud ne do Êwiad cze nie dla ro dzi ny, któ ra do zna je g bo kie go wstrzà su. Nie ste ty, w tak trud nej sy tu acji ro dzi ce po zo sta jà bar dzo cz sto osa mot nie ni. A prze - cie tak bar dzo po trze bu jà po mo cy i otu chy, aby sta wiç czo o sy tu acji z pew no Êcià nie a twej. Z nie zwy k à wra li wo Êcià mó wi o tym trud nym pro - ble mie Jan Pa we II do uczest ni ków kon gre su po Êwi co ne go in te gra cji dzie - ci nie pe no spraw nych z ro dzi nà i spo e czeƒ stwem: Je e li dziec ko nie pe no spraw ne przy cho dzi na Êwiat w ro dzi nie otwie ra - jà cej si na je go przy j cie, nie czu je si osa mot nio ne, ale wsz cze pio ne w sa mo ser ce wspól no ty i dzi ki te mu mo e si na uczyç, e y cie ma za - wsze swo jà war toêç. Ro dzi ce ze swej stro ny do Êwiad cza jà, ja kà war toêç ludz kà i chrze Êci jaƒ skà ma solidarnoêç. Ju przy in nych oka zjach przy - po mi na em za uwa a Jan Pa we II e na le y uka zy waç czy nem, i cho - ro ba nie stwa rza nie prze kra czal nych gra nic ani nie unie mo li wia na wià - za nia re la cji au ten tycz nej chrze Êci jaƒ skiej mi o Êci z ty mi, któ rzy sà nià do tkni ci. Prze ciw nie, cho ro ba win na ra czej wzbu dzaç po sta w szcze gól - nej tro ski o te oso by, ma jà one bo wiem pe ne pra wo byç za li cza ne do ka - te go rii ubo gich, do któ rych na le y Kró le stwo Nie bie skie. W tym mo - men cie pod kre Êla Pa pie my Êl na przy k ad o nie zwy k ym po Êwi ce niu, z ja kim nie zli cze ni ro dzi ce opie ku jà si swo imi dzieç mi; myêl o ini cja ty wach wie lu ro dzin, go to wych za jàç si ofiar nie dzieç mi nie pe no spraw ny mi, któ re przyj mu jà tym cza so wo ja ko ro dzi na za st p cza lub ad op tu jà. Kie dy ro dzi ny kar mià si s o wem Bo ym, do ko nu jà si w nich cu da au ten tycz nej chrze Êci jaƒ skiej so li dar no Êci 13. 4. La bo ra to rium wia ry. Jan Pa we II wzy wa ro dzi ny chrze Êci jaƒ skie, aby co raz bar dziej sta wa y si praw dzi wy mi ko Êcio a mi do mo wy mi. Oj ciec Âwi ty nie ukry wa, e wie rzyç dzi siaj nie jest a two. Co wi cej, opo wie dze - nie si po stro nie Je zu sa wy ma ga nie rzad ko nie mal no we go m czeƒ stwa: m czeƒ stwa te go, kto dziê jak wczo raj zo sta je we zwa ny, by iêç pod pràd, by kro czyç za Bo skim Na uczy cie lem. 395

19 sierp nia 2000 ro ku Jan Pa we II mó wi do 2 mi lio nów m o dych lu dzi: Mo e od was Bóg nie za à da prze la nia krwi, ale wier no Êci Chry stu so wi z pew no Êcià tak! Wier no Êci, któ rej trze ba do cho wy waç ka de go dnia. Mam na my Êli na rze czo nych i trud no Êci, ja kie spra wia w dzi siej szym Êwie cie y cie w czy sto Êci w ocze ki wa niu na ma eƒ stwo. Mam na my Êli m o dych ma on - ków i pró by, na ja kie jest na ra o na ich wza jem na wier noêç 14. W ta kim Êwie cie wie rzyç nie jest a two. Nie na le y te go ukry waç. Pa pie przy zna je, e jest to trud ne, ale za raz do da je, e z po mo cà a ski Bo ej jest to mo li we. W tym kon tek Êcie nie zwy kle wa nym za da niem jest ochro na y cia ro dzin ne go przed bru tal no Êcià kul tu ry ma so wej (prze moc, Wiel ki Brat, por no gra fia) oraz tra dy cyj ne wy cho wa nie re li gij ne. W per spek ty wie Ja na Paw a II ro dzi na po win na byç la bo ra to rium wia ry. 5. Âwi toêç. Pa pie przy po mi na, e Âwi ta Ro dzi na jest naj do sko nal - szym wzo rem wszyst kich ro dzin. W Li Êcie apo stol skim No vo mil len nio in - eun te, na pi sa nym na za koƒ cze nie Wiel kie go Ju bi le uszu Ro ku 2000, Oj ciec Âwi ty pod kre Êla, e per spek ty wà, w któ rà win na byç wpi sa na ca a dzia al - noêç dusz pa ster ska, jest per spek ty wa Êwi to Êci 15. Wszy scy ochrzcze ni sà po - wo a ni do Êwi to Êci. Âwi toêç to przy na le noêç do Te go, któ ry jest w naj - g b szym sen sie Âwi ty, po trzy kroç Âwi ty (por. Iz 6, 3). Âwi toêç jest wi c pod sta wo wym za da niem ro dzi ny chrze Êci jaƒ skiej. Pa pie przy po mi na, e wszy scy chrze Êci ja nie ja kie go kol wiek sta nu i za wo du po wo a ni sà do pe - ni y cia chrze Êci jaƒ skie go i do do sko na o Êci mi o Êci. Âwi toêç nie jest tyl ko dla wy bra nych. Dro gi Êwi to Êci sà wie lo ra kie i do sto so wa ne do ka de go po - wo a nia. Przed skle pem ju bi le ra W po o wie swe go y cia, przed czter dzie stu la ty, bp Ka rol Woj ty a na pi - sa dra mat Przed skle pem ju bi le ra. Jest to wzru sza jà ca i jak e g bo ka re - flek sja do ty czà ca ma eƒ stwa i ro dzi ny. Te re sa i An drzej, bo ha te ro wie dra - ma tu, przy go to wu jà si do Êlu bu. Idàc uli cà roz ma wia jà, wspo mi na jà na ro dzi ny ich wza jem nej mi o Êci, my Êlà o spra wach zwià za nych z za Êlu bi - na mi. Na gle za trzy mu jà si przed skle pem ju bi le ra. Pa trzà na wi try n skle pu, gdzie w pu de ecz kach po wle czo nych we wnàtrz ak sa mi tem spo czy - wa y ró ne pre cjo za. WÊród nich by y te ob ràcz ki Êlub ne. Ob ràcz ki mó wi An drzej któ re le à na wy sta wie, prze mó wi y do nas dziw nie moc no. Oto te raz sà tyl ko wy ro bem ze szla chet ne go me ta lu, lecz tak b dzie tyl ko do tej chwi li, gdy jed nà z nich w o na pa lec Te re sy, a ona dru gà na pa lec mej r - ki. Od tàd za cznà wy zna czaç nasz los. B dà prze sz oêç przy po mi naç wcià, jak by lek cj, któ rà trze ba wcià pa mi taç, i przy sz oêç otwie raç b dà cià gle na no wo, à czàc prze sz oêç z przy sz o Êcià 16. 396

Na rze cze ni pa trzà na ob ràcz ki i przy po mi na jà so bie daw ne li sty, spo tka - nia i roz mo wy. W ob ràcz kach wi dzà tak e zwier cia d o wspól nej przy sz o Êci. Jubiler d u go pa trzy im w oczy i wy po wia da g bo kie my Êli: Ci ar tych ob rà czek tak mó wi to nie ci ar me ta lu, ale ci ar w a Êci wy cz o wie ka, ka de go z was osob no i ra zem oboj ga. (...) Jest to ci ar cià g e go cià e nia przy ku te go do krót kie go lo tu. (...) I wêród te go wszyst kie go mi oêç, któ ra wy try ska z wol no Êci jak êró d o z gle by prze ci tej na ukos 17. Usta mi An drze ja Ka rol Woj ty a mó wi, e mi oêç ra czej jest en tu zja - zmem ni za du mà. Mo e my do po wie dzieç, e z bie giem lat, z bie giem dni, mi oêç w ma eƒ stwie i ro dzi nie co raz bar dziej sta je si za du mà. Po trze ba nam cià g e go po wro tu do en tu zja mu pier wot nej mi o Êci. Ale po trze ba tak - e za du my nad kszta tem w a sne go y cia i wcià no wy mi za da nia mi, któ re przy no si nam czas. Oj ciec Âwi ty wi dzi w lu dziach m o dych, ale po nie kàd w ka dym z nas, stró ów po ran ka o Êwi cie trze cie go ty siàc le cia. Niech pi k no ludz kich uczuç w dra ma cie Przed skle pem ju bi le ra po ma ga nam my - Êleç z na dzie jà o lo sie ro dzi ny w no wym stu le ciu i no wym ty siàc le ciu. * Re fe rat wy g o szo ny 19 ma ja 2001 ro ku w P oc ku pod czas se sji na uko wej Sto wa - rzy sze nia Ro dzin Ka to lic kich Die ce zji P oc kiej. Przypisy: 1 Por. Jan Pawe II, Fa mi lia ris con sor tio, n. 6; K. Majdaƒski, Cy wi li za cja y cia, Ethos 1989 nr 5, s. 25-37; T. KU KO O WICZ, Jan Pa we II wo bec pa to lo gii ma eƒ - stwa i ro dzi ny, Ethos 1989 nr 5, s. 95-104. 2 Jan Pawe II, Tu Ma ry ja po wie dzia a Bo gu swo je fiat, L`Osse rva to re Ro ma no 2000 nr 5, s. 33. 3 War to pod kre Êliç, e naj bar dziej jed no znacz nym i wr cz pro ro czym g o sem Ja na Paw a II w obro nie na tu ry ro dzi ny by y Je go wy po wie dzi w zwiàz ku z Mi dzy na ro do wà Kon fe ren cjà na te mat Za lud nie nia i Roz wo ju, zor ga ni zo wa nà we wrze Êniu 1994 ro ku w Ka irze. Przy go to wa ny pro jekt do ku men tu koƒ co we go wy ra a g bo ki kry zys hu ma - ni zmu w la tach dzie wi ç dzie sià tych i pro po no wa za sad ni czà zmia n kon cep cji ro dzi ny. W zwiàz ku z tym 19 mar ca 1994 ro ku Oj ciec Âwi ty prze s a oso bi Êcie pod pi sa ny list do wszyst kich g ów paƒstw na Êwie cie oraz do Se kre ta rza Ge ne ral ne go ONZ. Jan Pa we II nie ukry wa w swo im li Êcie, e pro jekt do ku men tu kon fe ren cji ka ir skiej jest bo le snym za sko cze niem. Oj ciec Âwi ty bar dzo ostro skry ty ko wa pro po zy cj po wszech ne go uzna - nia, na ska l Êwia to wà, pra wa do abor cji bez ad nych ogra ni czeƒ. Jan Pa we II ra dy kal - nie od rzu ci pro po zy cj, aby uznaç ma eƒ stwo ja ko in sty tu cj dziê ju prze sta rza à. Por. G. Weigel, Âwia dek na dziei, Kra ków 2000, s. 912. 4 Tak okre Êla ro dzi n Po wszech na De kla ra cja Praw Cz o wie ka w art. 16, 3. 5 Jan Pawe II, Ma eƒ stwo i ro dzi na we wspól no cie Ko Êcio a, L`Osse rva to re Ro ma - no 2001 nr 1, s. 14-15. 6 Jan Pawe II, yj cie Eu cha ry stià da jàc Êwia dec two mi o Êci, L`Osse rva to re Ro ma no 2000 nr 10, s. 22. 7 Jan Pawe II, Dzie ci sà wio snà ro dzi ny i spo e czeƒ stwa, L`Osse rva to re Ro ma no 2001 nr 1, s. 13. 397

8 Jan Pawe II, Aby bu do waç cy wi li za cj y cia, praw dy i mi o Êci, L`Osse rva to re Ro - ma no 2000 nr 4, s. 41. 9 Por. L. Giussani, Cul tu ra del la vi ta e cul tu ra del la mor te, Trac ce 2000 nr 10, s. 15-27. 10 Jan Pawe II, Aby bu do waç cy wi li za cj y cia, praw dy i mi o Êci, art. cyt., s. 41. 11 KKK 2271. 12 Jan Pawe II, Dzie ci sà wio snà ro dzi ny i spo e czeƒ stwa, L`Osse rva to re Ro ma no 2001 nr 1, s. 14. 13 Jan Pawe II, Dziec ko nie pe no spraw ne w ro dzi nie, L`Osse rva to re Ro ma no 2000 nr 3, s. 34. 14 Jan Pawe II, Nie l kaj cie si za wie rzyç Chry stu so wi, L`Osse rva to re Ro ma no 2000 nr 10, s. 20. 15 Por. Jan Pawe II, No vo mil len nio in eun te, War sza wa 2001, s. 49-53. 16 K. Wojty a, Przed skle pem ju bi le ra, Kra ków 1999, s. 213. 17 Tam e, s. 216-217. 398