Czy Twój przedszkolak dojrzał do nauki?
Dojrzałość szkolna to: Gotowość dziecka do rozpoczęcia systematycznej nauki Gotowość wejścia w nowe obowiązki i nowe środowisko Dojrzałość fizyczna, umysłowa, społeczna i emocjonalna
Miarodajne wskaźniki służące określeniu dojrzałości szkolnej.
Dojrzałość fizyczna Uzależniona jest od właściwego ukształtowania kośćca i mięśni (prawidłowa budowa ciała, bez zbytniego przerostu tkanki tłuszczowej), prawidłowego rozwoju narządów wewnętrznych i układu nerwowego oraz od dobrej sprawności zmysłów. Gdy w/w narządy i układy funkcjonują właściwie, ogólna sprawność ruchowa dziecka w wieku 6 lat jest już zasadniczo ukształtowana.
Dojrzałość fizyczna Motoryka duża - Skacze przez skakankę - Jeździ na rowerze (równowaga) - Biega i skacze (także na jednej nodze) - Łapie i rzuca piłkę - Wykonują większość czynności samoobsługowych (mycie rąk, zębów, czesanie włosów, ubieranie się, wiązanie sznurowadeł, jedzenie, załatwianie czynności fizjologicznych) - Doskonalsza precyzja ruchów - Ustępujące ruchy mimowolne ruchom sensownym - Ruchy dziecka celowe, skoordynowane, dostosowane do rodzaju czynności - Wykształcona orientacja kierunkowa i przestrzenna (w odniesieniu do położenia i schematu własnego ciała)
Dojrzałość fizyczna Motoryka mała (sprawność manualna) - Prawidłowo trzyma ołówek, nożyczki - Dobra koordynacja ruchów rąk przy optymalnym napięciu mięśniowym - Podczas rysowania potrafi utrzymać się w linii wyznaczonego kierunku - Zapina i rozpina suwak - Zapina guziki - Wiąże buty na kokardkę Prawidłowo funkcjonujące narządy zmysłowe i artykulacyjne Prawidłowy zgryz Ogólny dobry stan zdrowia Stosowna do wieku odporność na choroby i zmęczenie Równowaga nerwowa
Dojrzałość umysłowa Rozwój umysłowy jest ściśle związany z właściwym rozwojem spostrzegania, myślenia, uwagi, pamięci oraz rozwojem mowy.
Dojrzałość umysłowa - spostrzeganie Spostrzeganie ma jeszcze charakter mimowolny, odznaczający się fragmentarycznością i niedokładnością. Spostrzeganie analityczno - syntetyczne, świadome i planowane, zaczyna się dopiero kształtować. Najważniejszy jest rozwój funkcji spostrzegania wzrokowego i słuchowego jako umiejętności bezpośrednio zaangażowanych w naukę czytania i pisania.
Dojrzałość umysłowa - spostrzeganie Dziecko sześcioletnie powinno już umieć: - różnicować słuchowo proste zestawy dźwięków oraz proste układy rytmiczne, - Poprawnie różnicować pojedyncze głoski (dźwięki mowy), - Wyodrębnić w słowie głoski i sylaby (dokonać analizy wyrazu), - Łączyć głoski w sylaby i sylaby w wyrazy (synteza wyrazu), - Prawidłowo różnicować kształty, - Odtwarzać poprawnie wzór z pojedynczych elementów, - Poprawnie odwzorowywać układy geometryczne: szlaczki, wzory, ornamenty itp., - Ujmować przedmiot lub kształt graficzny jako całość z jednoczesnym wyodrębnianiem w nich elementów składowych,
Dojrzałość umysłowa - myślenie W 6 r.ż. Dominuje myślenie oparte na konkretnym materiale spostrzeżeniowym (tzw. myślenie konkretno-obrazowe). Myślenie abstrakcyjne, tzw. myślenie słowno pojęciowe, zaczyna się dopiero kształtować. Przejście pomiędzy tymi etapami jest płynne. Etapy nachodzą na siebie.
Dojrzałość umysłowa - myślenie Do operacji umysłowych zalicza się: - Analizę i syntezę - Porównywanie i klasyfikowanie - Abstrahowanie i uogólnianie Dzieci 6 letnie mają jeszcze trudność z operacjami umysłowymi, niemniej jednak powinny umieć: - Wyodrębnić istotne właściwości przedmiotów, tzn. na podstawowym poziomie dokonywać uogólnień i tworzyć pojęcia.
Dojrzałość umysłowa - myślenie Definicje: - Definicje nadrzędne (pies, kot i mysz to zwierzęta) - Definicje użytkowe (nóż służy do krojenia) - Definicje opisowe (pomidor jest czerwony) Dostrzeganie podobieństw: Dlaczego są podobne do siebie kot i mysz? - Bo mają cztery łapy, sierść, ogon i są zwierzętami, - Nie są podobne, bo kot goni mysz.
Dojrzałość umysłowa - mowa - Pod koniec 6 r.ż. Wiele dzieci potrafi przyswoić sobie podstawowe pojęcia abstrakcyjne: kształt, wielkość, kierunek, odległość, czas i liczbę, - Mowa w pełni wykształcona, - Swobodne porozumiewanie się, płynność, - Umiejętność formułowania dłuższych wypowiedzi i łączenie ich w logiczna całość, - Zasób słownictwa.
Dojrzałość umysłowa - pamięć W 6 r.ż. Dominuje pamięć konkretno obrazowa i rozwija się pamięć słowna, Pamięć jeszcze jest mimowolna, mało pojemna, nietrwała, niedokładna, Zaczyna kształtować się pamięć dowolna, czyli świadoma chęć zapamiętania i przypominania, Zwiększa się szybkość i trwałość zapamiętywania, a także pojemność pamięci (6 przedmiotów po bezpośredniej ekspozycji), Typowa jest pamięć mechaniczna (dosłowne zapamiętywanie tekstu, zwłaszcza rytmicznego i rymowanego), Pamięć logiczna zaczyna się rozwijać (zrozumienie tekstu i opowiedzenie go własnymi słowami).
Dojrzałość umysłowa - uwaga Uwaga to umiejętność koncentracji świadomości na określonych przedmiotach lub zjawiskach otaczającego świata. - U dziecka 6-letniego uwaga mimowolna (nietrwała, o graniczonym zakresie, chwiejna, łatwo ulega rozproszeniu) - Uwaga dowolna zaczyna się kształtować (zdolność koncentracji, trwałość i przerzutność).
Dojrzałość społeczno-emocjonalna - Prawidłowe nawiązywanie stosunków z rówieśnikami i dorosłymi, - Współżycie w grupie, przestrzeganie reguł pisanych i niepisanych - Samodzielne podejmowanie decyzji w różnych sytuacjach społecznych - Rozumienie prostych sytuacji społecznych, różnicowanie dobra i zła - Dobre samopoczucie w nowym środowisku szkolnym - Chętne podejmowanie zadań na rzecz innych - Kształtują się zainteresowania szkolne oraz poczucie obowiązku
Dojrzałość społeczno-emocjonalna - Zdolność do przeżywania bogatego i zróżnicowanego świata uczuć - Odpowiednia do wieku umiejętność panowania nad emocjami i kontrolowanie ich - Odczuwanie więzi ze swoją grupą, z klasą, z Panią - Chęć i umiejętność podporządkowania się poleceniom nauczyciela i wymogom dyscypliny szkolnej - Zdolność przezwyciężania trudnych sytuacji, oderwania się od rodziny - Samodzielność, zaradność - Dziecko jest wytrwałe i wrażliwe na opinię nauczyciela - Potrafi panować nad własnymi reakcjami emocjonalnymi, a także radzi sobie z nimi w sytuacjach trudnych - Dziecko dostrzega u siebie niewłaściwe zachowanie, rozwija się umiejętność samooceny.
Dojrzałość społeczno-emocjonalna Reakcje dzieci 6-letnich są bezpośrednie, niejednokrotnie gwałtowne, nieadekwatne do bodźca. Uczucia dopiero nabierają społecznego charakteru. Widzimy pojawiające się takie uczucia jak: współczucie, wdzięczność itp., które prowadzą do rozwoju uczuć wyższych. Dzieci 6-letnie nie potrafią jeszcze werbalizować swoich przeżyć, najczęściej wyrażają je w działaniu.
Jak zwiększyć u dziecka odporność psychiczną i zaufanie do samego siebie? Rodzice: - Okazują bezwarunkową miłość, - Wyrażają swoją miłość słowami, - Kiedy dziecko ma opowiedzieć o swoich problemach lub nieprzyjemnościach, jakie je spotkały, wykorzystują do jego uspokojenia huśtanie, dotyk i uspakajający głos, ponadto zachęcają dziecko do tego, aby samo się uspokoiło przez głębokie oddychanie lub liczenie do 10, - Stanowią przykład zachowania w obliczu takich sytuacji, jak trudności interpersonalne, konflikty, nieszczęścia. Modelują zachowanie odpowiednie dla różnych sytuacji i wykazują się odwagą, budują również zaufanie, optymizm i szacunek do samego siebie,
- Ograniczają przywileje i wprowadzają zasady, dzięki którym wytyczają granice zachowania dziecka, bez przytłaczania jego ducha, - Oceniają wyniki dziecka podczas zabawy oraz podkreślają takie pożądane zachowania, jak np. sprzątanie zabawek czy wyrażenie gniewu bez wybuchu złości, - Pobudzają dziecko do niezależności, z minimalną pomocą dorosłego, - Pomagają dziecku poznać siebie i nazwać uczucia własne oraz innych ludzi, - Pozwalają dziecku na zmierzenie się z przeciwnościami lub przygotowują na takie przeciwności, przez rozmowy, zabawy czy czytanie bajek,
- Pobudzają dziecko do okazywania empatii i do opieki, do grzecznego zachowania i uczą je robienia czegoś dla innych ludzi, - Pobudzają dziecko do tego, aby przy rozwiązywaniu problemów interpersonalnych sięgało po umiejętności społeczne lub szukało pomocy, - Komunikują się z dzieckiem, dyskutują z nim o codziennych zdarzeniach, o jego myślach, odkryciach i przeżyciach oraz dzielą z nim to wszystko, - Pomagają dziecku rozpocząć przejmowanie odpowiedzialności za swoje zachowanie i pomagają mu zrozumieć konsekwencje jego czynów, - Utrzymują w równowadze udzielanie pomocy i pobudzanie do niezależności,
- Proponują wyjaśnianie i rozwiązywanie sporów zgodnie z przyjętymi zasadami, - Akceptują błędy i niepowodzenia, ale wysuwają propozycję, jak zrobić to lepiej, - Okazują dziecku wsparcie i są podporą w sytuacjach stresowych, - Pokazują dziecku elastyczność wyboru zachowania, w jaki reagują w obliczu trudnego problemu, i sami są przykładem takiej elastyczności; prowadzą na przykład dziecko do tego, aby zamiast samotnie zmagać się z trudną sytuacją, poszukiwało pomocy; uczy je przejawiania empatii, dzielenia się swoimi uczuciami z przyjacielem zamiast cierpienia w samotności.
Dziękuję za uwagę Warsztat prowadziła: mgr Dorota Kalinowska psycholog