Treść wykładu. Pierścienie wielomianów. Dzielenie wielomianów i algorytm Euklidesa Pierścienie ilorazowe wielomianów

Podobne dokumenty
Maciej Grzesiak. Wielomiany

0.1 Pierścienie wielomianów

Pierścień wielomianów jednej zmiennej

Matematyka dyskretna

Matematyka dyskretna

Wielomiany i rozszerzenia ciał

1 Określenie pierścienia

1. Określenie pierścienia

Ciała i wielomiany 1. przez 1, i nazywamy jedynką, zaś element odwrotny do a 0 względem działania oznaczamy przez a 1, i nazywamy odwrotnością a);

Wielomiany. dr Tadeusz Werbiński. Teoria

Wykład 4. Określimy teraz pewną ważną klasę pierścieni.

Ciała skończone. 1. Ciała: podstawy

Funkcja kwadratowa. f(x) = ax 2 + bx + c,

Funkcja kwadratowa. f(x) = ax 2 + bx + c = a

Algorytm Euklidesa. ZADANIE 1. Oblicz korzystając z algorytmu Euklidesa: (a) NWD(120, 195), (b) NWD(80, 208), (c) NWD(36, 60, 90),

Podstawowe struktury algebraiczne

ALGORYTMY MATEMATYCZNE Ćwiczenie 1 Na podstawie schematu blokowego pewnego algorytmu (rys 1), napisz listę kroków tego algorytmu:

Wyk lad 12. (ii) najstarszy wspó lczynnik wielomianu f jest elementem odwracalnym w P. Dowód. Niech st(f) = n i niech a bedzie

i=0 a ib k i, k {0,..., n+m}. Przypuśćmy, że wielomian

Ćwiczenia 1 - Pojęcie grupy i rzędu elementu

Wykład 1. Na początku zajmować się będziemy zbiorem liczb całkowitych

1. Wykład NWD, NWW i algorytm Euklidesa.

Funkcje wymierne. Jerzy Rutkowski. Teoria. Działania dodawania i mnożenia funkcji wymiernych określa się wzorami: g h + k l g h k.

Algorytmy i struktury danych. Wykład 4

Projekt Era inżyniera pewna lokata na przyszłość jest współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

1. Wielomiany Podstawowe definicje i twierdzenia

Funkcje wymierne. Jerzy Rutkowski. Działania dodawania i mnożenia funkcji wymiernych określa się wzorami: g h + k l g h k.

1. Liczby wymierne. x dla x 0 (wartością bezwzględną liczby nieujemnej jest ta sama liczba)

Przykładowe zadania z teorii liczb

Teoria liczb. Magdalena Lemańska. Magdalena Lemańska,

Podstawowe struktury algebraiczne

Dr inż. Robert Wójcik, p. 313, C-3, tel Katedra Informatyki Technicznej (K-9) Wydział Elektroniki (W-4) Politechnika Wrocławska

Wyk lad 3 Wielomiany i u lamki proste

Algebra I. Grzegorz Bobiński. wykład z ćwiczeniami dla studentów II roku matematyki. Wydział Matematyki i Informatyki UMK w Toruniu

Wyk lad 9 Podpierścienie, elementy odwracalne, dzielniki zera

Wielomiany. XX LO (wrzesień 2016) Matematyka elementarna Temat #2 1 / 1

ALGEBRA Z GEOMETRIĄ CIAŁO FUNKCJI WYMIERNYCH

Algebra liniowa z geometrią. wykład I

Matematyka dyskretna

Algebra Liniowa 2 (INF, TIN), MAP1152 Lista zadań

2 Kongruencje 5. 4 Grupy 9. 5 Grupy permutacji Homomorfizmy grup Pierścienie 16

Wielomiany jednej zmiennej rzeczywistej algorytmy

Kongruencje i ich zastosowania

Algorytm Euklidesa. Największy wspólny dzielnik dla danych dwóch liczb całkowitych to największa liczba naturalna dzieląca każdą z nich bez reszty.

Projekt Era inżyniera pewna lokata na przyszłość jest współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Wielomiany podstawowe wiadomości

Tematyka do egzaminu ustnego z matematyki. 3 semestr LO dla dorosłych

1. Liczby zespolone i

Indukcja. Materiały pomocnicze do wykładu. wykładowca: dr Magdalena Kacprzak

1. R jest grupą abelową względem działania + (tzn. działanie jest łączne, przemienne, istnieje element neutralny oraz element odwrotny)

Zadania z algebry liniowej - sem. I Struktury algebraiczne

Kongruencje oraz przykłady ich zastosowań

Matematyka dyskretna. Andrzej Łachwa, UJ, /10

Matematyka licea ogólnokształcące, technika

CO TO SĄ BAZY GRÖBNERA?

Grupy, pierścienie i ciała

Paweł Gładki. Algebra. pgladki/

ciałem F i oznaczamy [L : F ].

Zadania do samodzielnego rozwiązania

Maciej Grzesiak Instytut Matematyki Politechniki Poznańskiej. Całki nieoznaczone

Luty 2001 Algorytmy (7) 2000/2001

a 11 a a 1n a 21 a a 2n... a m1 a m2... a mn x 1 x 2... x m ...

Kongruencje. Sławomir Cynk. 24 września Nowy Sącz. Instytut Matematyki Uniwersytetu Jagiellońskiego

Samodzielnie wykonaj następujące operacje: 13 / 2 = 30 / 5 = 73 / 15 = 15 / 23 = 13 % 2 = 30 % 5 = 73 % 15 = 15 % 23 =

Teoria liczb. Zajmuje się własnościami liczb, wszystkim całkowitych

Zegar ten przedstawia reszty z dzielenia przez 6. Obrazuje on jak kolejne liczby można przyporządkować do odpowiednich pokazanych na zegarze grup.

Wybrane zagadnienia teorii liczb

Krzywe Freya i Wielkie Twierdzenie Fermata

Uwaga: Funkcja zamień(a[j],a[j+s]) zamienia miejscami wartości A[j] oraz A[j+s].

WIELOMIANY. Poziom podstawowy

III. Funkcje rzeczywiste

KLASA II LO Poziom rozszerzony (wrzesień styczeń)

Algebra i jej zastosowania - konspekt wykładu

Metody Numeryczne Wykład 4 Wykład 5. Interpolacja wielomianowa

Kodowanie i kompresja Streszczenie Studia dzienne Wykład 6

ALGEBRA Z GEOMETRIĄ PIERŚCIEŃ WIELOMIANÓW

3. Wykład Układy równań liniowych.

Twierdzenie Eulera. Kongruencje wykład 6. Twierdzenie Eulera

Równania wielomianowe

1 Całki funkcji wymiernych

. : a 1,..., a n F. . a n Wówczas (F n, F, +, ) jest przestrzenią liniową, gdzie + oraz są działaniami zdefiniowanymi wzorami:

Liczby zespolone. x + 2 = 0.

Algebra i jej zastosowania - konspekt wykładu

Liczby zespolone. Magdalena Nowak. 23 marca Uniwersytet Śląski

Paweł Gładki. Algebra. pgladki/

12. Wykład 12: Algebraiczne domkniecie ciała. Wielokrotne pierwiastki wielomianów. Rózniczkowanie wielomianów. Elementy rozdzielcze.

Rozdział 2. Liczby zespolone

Algorytmy w teorii liczb

Sumy kwadratów kolejnych liczb naturalnych

"W każdej wiedzy jest tyle prawdy, ile jest w niej matematyki." Immanuel Kant

3a. Wstęp: Elementarne równania i nierówności

Dr Maciej Grzesiak, Instytut Matematyki

WIELOMIANY. ZADANIE 1 (5 PKT) Reszta z dzielenia wielomianu x 3 + px 2 x + q przez trójmian (x + 2) 2 wynosi 1 x. Wyznacz pierwiastki tego wielomianu.

Przestrzenie liniowe

ARYTMETYKA BINARNA. Dziesiątkowy system pozycyjny nie jest jedynym sposobem kodowania liczb z jakim mamy na co dzień do czynienia.

Lista. Algebra z Geometrią Analityczną. Zadanie 1 Przypomnij definicję grupy, które z podanych struktur są grupami:

Łatwy dowód poniższej własności pozostawiamy czytelnikowi.

Definicja odwzorowania ciągłego i niektóre przykłady

FUNKCJE LICZBOWE. Na zbiorze X określona jest funkcja f : X Y gdy dowolnemu punktowi x X przyporządkowany jest punkt f(x) Y.

1 Działania na zbiorach

Transkrypt:

Treść wykładu Pierścienie wielomianów.

Definicja Niech P będzie pierścieniem. Wielomianem jednej zmiennej o współczynnikach z P nazywamy każdy ciąg f = (f 0, f 1, f 2,...), gdzie wyrazy ciągu f są prawie wszystkie równe 0 (tzn. istnieje takie n, że f m = 0 dla m > n).

Definicja Niech P będzie pierścieniem. Wielomianem jednej zmiennej o współczynnikach z P nazywamy każdy ciąg f = (f 0, f 1, f 2,...), gdzie wyrazy ciągu f są prawie wszystkie równe 0 (tzn. istnieje takie n, że f m = 0 dla m > n). W zbiorze wielomianów wprowadzamy działania: f +g = (f 0, f 1, f 2,...)+(g 0, g 1, g 2,...) = (f 0 +g 0, f 1 +g 1, f 2 +g 2,...)

Definicja Niech P będzie pierścieniem. Wielomianem jednej zmiennej o współczynnikach z P nazywamy każdy ciąg f = (f 0, f 1, f 2,...), gdzie wyrazy ciągu f są prawie wszystkie równe 0 (tzn. istnieje takie n, że f m = 0 dla m > n). W zbiorze wielomianów wprowadzamy działania: f +g = (f 0, f 1, f 2,...)+(g 0, g 1, g 2,...) = (f 0 +g 0, f 1 +g 1, f 2 +g 2,...) fg = (f 0 g 0, f 0 g 1 + f 1 g 0, f 0 g 2 + f 1 g 1 + f 2 g 0,...)

Po wprowadzeniu oznaczeń: (0, 0, 0,...) = 0, (1, 0, 0,...) = 1, (0, 1, 0,...) = X

Po wprowadzeniu oznaczeń: (0, 0, 0,...) = 0, (1, 0, 0,...) = 1, (0, 1, 0,...) = X widzimy, że (0, 0, 1, 0,...) = X 2, (0, 0, 0, 1, 0,...) = X 3 itd.

Po wprowadzeniu oznaczeń: (0, 0, 0,...) = 0, (1, 0, 0,...) = 1, (0, 1, 0,...) = X widzimy, że (0, 0, 1, 0,...) = X 2, (0, 0, 0, 1, 0,...) = X 3 itd. Możemy wobec tego napisać: f = (f 0, f 1, f 2,..., f n ) = f 0 + f 1 X + f 2 X 2 +... + f n X n i wtedy działania na wielomianach można wykonywać normalnie.

Po wprowadzeniu oznaczeń: widzimy, że (0, 0, 0,...) = 0, (1, 0, 0,...) = 1, (0, 1, 0,...) = X (0, 0, 1, 0,...) = X 2, (0, 0, 0, 1, 0,...) = X 3 itd. Możemy wobec tego napisać: f = (f 0, f 1, f 2,..., f n ) = f 0 + f 1 X + f 2 X 2 +... + f n X n i wtedy działania na wielomianach można wykonywać normalnie. Przykład. Niech P = Z 6. Znaleźć sumę i iloczyn wielomianów f = 2X 2 + 3X + 2, g = X 4 + 4X 3 + 2X 2 + 5X + 1.

Po wprowadzeniu oznaczeń: widzimy, że (0, 0, 0,...) = 0, (1, 0, 0,...) = 1, (0, 1, 0,...) = X (0, 0, 1, 0,...) = X 2, (0, 0, 0, 1, 0,...) = X 3 itd. Możemy wobec tego napisać: f = (f 0, f 1, f 2,..., f n ) = f 0 + f 1 X + f 2 X 2 +... + f n X n i wtedy działania na wielomianach można wykonywać normalnie. Przykład. Niech P = Z 6. Znaleźć sumę i iloczyn wielomianów f = 2X 2 + 3X + 2, g = X 4 + 4X 3 + 2X 2 + 5X + 1. (Odp. f + g = X 4 + 4X 3 + 4X 2 + 2X + 3; fg = 2X 6 + 5X 5 + 3X 2 + X + 2).

Zmienna X, która pojawia się w zapisie, pełni rolę czysto formalną ułatwia zapis wielomianu i wykonywanie działań na wielomianach.

Zmienna X, która pojawia się w zapisie, pełni rolę czysto formalną ułatwia zapis wielomianu i wykonywanie działań na wielomianach. Jeśli w miejsce X będziemy podstawiać elementy pierścienia P, to po wykonaniu działań otrzymamy element pierścienia P.

Zmienna X, która pojawia się w zapisie, pełni rolę czysto formalną ułatwia zapis wielomianu i wykonywanie działań na wielomianach. Jeśli w miejsce X będziemy podstawiać elementy pierścienia P, to po wykonaniu działań otrzymamy element pierścienia P. A więc każdemu wielomianowi o współczynnikach z P można przyporządkować funkcję wielomianową f : P P : P a f 0 + f 1 a +... + f n a n P.

Zmienna X, która pojawia się w zapisie, pełni rolę czysto formalną ułatwia zapis wielomianu i wykonywanie działań na wielomianach. Jeśli w miejsce X będziemy podstawiać elementy pierścienia P, to po wykonaniu działań otrzymamy element pierścienia P. A więc każdemu wielomianowi o współczynnikach z P można przyporządkować funkcję wielomianową f : P P : P a f 0 + f 1 a +... + f n a n P. Element f 0 + f 1 a + + f n a n nazywać będziemy wartością wielomianu w punkcie a P.

Rozróżnienie między wielomianami a funkcjami wielomianowymi nie jest tylko formalizmem. Często dwa różne wielomiany określają tę samą funkcję.

Rozróżnienie między wielomianami a funkcjami wielomianowymi nie jest tylko formalizmem. Często dwa różne wielomiany określają tę samą funkcję. Np. w pierścieniu Z 3 wielomiany 1 + X oraz 1 + X 3 wyznaczają tę samą funkcję: 0 1, 1 2, 2 0.

Rozróżnienie między wielomianami a funkcjami wielomianowymi nie jest tylko formalizmem. Często dwa różne wielomiany określają tę samą funkcję. Np. w pierścieniu Z 3 wielomiany 1 + X oraz 1 + X 3 wyznaczają tę samą funkcję: 0 1, 1 2, 2 0. Przy odpowiednich założeniach o pierścieniu P odpowiedniość: jest wzajemnie jednoznaczna. wielomian funkcja wielomianowa

Twierdzenie Zbiór wszystkich wielomianów jednej zmiennej o współczynnikach z P z działaniami + i oraz wyróżnionymi wielomianami 0 i 1 jest pierścieniem. Oznaczamy go przez P[X ].

Stopień wielomianu f, tzn. największą z liczb n, dla których f n 0, będziemy oznaczali przez deg f. Przyjmujemy, że deg 0 =.

Stopień wielomianu f, tzn. największą z liczb n, dla których f n 0, będziemy oznaczali przez deg f. Przyjmujemy, że deg 0 =. Łatwo zauważyć, że deg(f + g) max(deg f, deg g),

Stopień wielomianu f, tzn. największą z liczb n, dla których f n 0, będziemy oznaczali przez deg f. Przyjmujemy, że deg 0 =. Łatwo zauważyć, że deg(f + g) max(deg f, deg g), deg(fg) deg f + deg g.

Stopień wielomianu f, tzn. największą z liczb n, dla których f n 0, będziemy oznaczali przez deg f. Przyjmujemy, że deg 0 =. Łatwo zauważyć, że deg(f + g) max(deg f, deg g), deg(fg) deg f + deg g. Zadanie. Na przykładzie odpowiednio dobranych wielomianów z pierścienia Z 6 [X ] wykazać, że stopień iloczynu wielomianów może być mniejszy od sumy stopni czynników.

Stopień wielomianu f, tzn. największą z liczb n, dla których f n 0, będziemy oznaczali przez deg f. Przyjmujemy, że deg 0 =. Łatwo zauważyć, że deg(f + g) max(deg f, deg g), deg(fg) deg f + deg g. Zadanie. Na przykładzie odpowiednio dobranych wielomianów z pierścienia Z 6 [X ] wykazać, że stopień iloczynu wielomianów może być mniejszy od sumy stopni czynników. (Odp. np. (2X 2 )(3X 5 ) = 0).

Stopień wielomianu f, tzn. największą z liczb n, dla których f n 0, będziemy oznaczali przez deg f. Przyjmujemy, że deg 0 =. Łatwo zauważyć, że deg(f + g) max(deg f, deg g), deg(fg) deg f + deg g. Zadanie. Na przykładzie odpowiednio dobranych wielomianów z pierścienia Z 6 [X ] wykazać, że stopień iloczynu wielomianów może być mniejszy od sumy stopni czynników. (Odp. np. (2X 2 )(3X 5 ) = 0). Jeżeli najwyższy współczynnik wielomianu f (lub wielomianu g) nie jest dzielnikiem zera, to deg(fg) = deg f + deg g.

Twierdzenie Niech P będzie pierścieniem, a f wielomianem z P[X ], którego najwyższy współczynnik nie jest dzielnikiem zera. Wówczas f nie jest dzielnikiem zera w P[X ]. Jeżeli P jest dziedziną całkowitości, to i P[X ] jest dziedziną całkowitości.

Twierdzenie Niech P będzie pierścieniem, a f wielomianem z P[X ], którego najwyższy współczynnik nie jest dzielnikiem zera. Wówczas f nie jest dzielnikiem zera w P[X ]. Jeżeli P jest dziedziną całkowitości, to i P[X ] jest dziedziną całkowitości. D o w ó d. Niech fg = 0. Wówczas deg f + deg g =. Ponieważ deg f > 0, więc deg g =, a stąd g = 0.

Dzielenie wielomianów Definicja Niech f, g P[X ]. Mówimy, że w P[X ] jest wykonalne dzielenie z resztą wielomianu g przez wielomian f, gdy istnieją takie wielomiany q, r P[X ], że g = fq + r, przy czym deg r < deg f.

Dzielenie wielomianów Definicja Niech f, g P[X ]. Mówimy, że w P[X ] jest wykonalne dzielenie z resztą wielomianu g przez wielomian f, gdy istnieją takie wielomiany q, r P[X ], że g = fq + r, przy czym deg r < deg f. Wielomian f nazywamy unormowanym, jeżeli f 0 i jego najwyższy współczynnik jest równy 1.

Dzielenie wielomianów Definicja Niech f, g P[X ]. Mówimy, że w P[X ] jest wykonalne dzielenie z resztą wielomianu g przez wielomian f, gdy istnieją takie wielomiany q, r P[X ], że g = fq + r, przy czym deg r < deg f. Wielomian f nazywamy unormowanym, jeżeli f 0 i jego najwyższy współczynnik jest równy 1. Twierdzenie Jeżeli f P[X ] jest wielomianem unormowanym, a g P[X ] dowolnym wielomianem, to w P[X ] jest wykonalne dzielenie z resztą g przez f.

Dzielenie wielomianów D o w ó d. Twierdzenie jest prawdziwe gdy deg g < deg f (wtedy q = 0, r = g).

Dzielenie wielomianów D o w ó d. Twierdzenie jest prawdziwe gdy deg g < deg f (wtedy q = 0, r = g). Niech m = deg g, m n, n = deg f. Załóżmy, że twierdzenie jest prawdziwe dla wielomianu g stopnia mniejszego niż m.

Dzielenie wielomianów D o w ó d. Twierdzenie jest prawdziwe gdy deg g < deg f (wtedy q = 0, r = g). Niech m = deg g, m n, n = deg f. Załóżmy, że twierdzenie jest prawdziwe dla wielomianu g stopnia mniejszego niż m. Niech teraz deg g = m i niech g g m X m n f = h.

Dzielenie wielomianów D o w ó d. Twierdzenie jest prawdziwe gdy deg g < deg f (wtedy q = 0, r = g). Niech m = deg g, m n, n = deg f. Załóżmy, że twierdzenie jest prawdziwe dla wielomianu g stopnia mniejszego niż m. Niech teraz deg g = m i niech g g m X m n f = h. W wielomianie h współczynnik przy X m jest równy 0. Stąd deg h < m.

Dzielenie wielomianów D o w ó d. Twierdzenie jest prawdziwe gdy deg g < deg f (wtedy q = 0, r = g). Niech m = deg g, m n, n = deg f. Załóżmy, że twierdzenie jest prawdziwe dla wielomianu g stopnia mniejszego niż m. Niech teraz deg g = m i niech g g m X m n f = h. W wielomianie h współczynnik przy X m jest równy 0. Stąd deg h < m. Na mocy założenia indukcyjnego istnieją takie q, r P[X ], deg r < n, że h = fq + r.

Dzielenie wielomianów D o w ó d. Twierdzenie jest prawdziwe gdy deg g < deg f (wtedy q = 0, r = g). Niech m = deg g, m n, n = deg f. Załóżmy, że twierdzenie jest prawdziwe dla wielomianu g stopnia mniejszego niż m. Niech teraz deg g = m i niech g g m X m n f = h. W wielomianie h współczynnik przy X m jest równy 0. Stąd deg h < m. Na mocy założenia indukcyjnego istnieją takie q, r P[X ], deg r < n, że h = fq + r. Wobec tego g = g m X m n f + h = g m X m n f + fq + r = (g m X m n + q)f + r, co należało wykazać.

Z twierdzenia 3 wynika, że dzielenie dwóch wielomianów jest wykonalne, gdy dzielnik można unormować. Tak więc w pierścieniu wielomianów nad ciałem wykonalne jest dzielenie dowolnych dwu wielomianów; jeśli natomiast pierścień współczynników nie jest ciałem, to dzielenie nie zawsze będzie możliwe.

Z twierdzenia 3 wynika, że dzielenie dwóch wielomianów jest wykonalne, gdy dzielnik można unormować. Tak więc w pierścieniu wielomianów nad ciałem wykonalne jest dzielenie dowolnych dwu wielomianów; jeśli natomiast pierścień współczynników nie jest ciałem, to dzielenie nie zawsze będzie możliwe. Przykład. W pierścieniu Z 5 [X ] wykonać dzielenie (X 3 + 2X 2 + 4X + 3) : (3X 2 + 2). Uwaga : 3 jest odwracalne w Z 5 i 3 1 = 2. (Odp.: 2X + 4).

Niech P = Z lub P = K[x] (K ciało), i niech a, b będą dowolnymi elementami pierścienia P. Algorytm Euklidesa znajdowania największego wspólnego dzielnika nwd(a, b) polega na wykonywaniu kolejnych dzieleń: a = bq 1 + r 1

Niech P = Z lub P = K[x] (K ciało), i niech a, b będą dowolnymi elementami pierścienia P. Algorytm Euklidesa znajdowania największego wspólnego dzielnika nwd(a, b) polega na wykonywaniu kolejnych dzieleń: a = bq 1 + r 1 b = r 1 q 2 + r 2

Niech P = Z lub P = K[x] (K ciało), i niech a, b będą dowolnymi elementami pierścienia P. Algorytm Euklidesa znajdowania największego wspólnego dzielnika nwd(a, b) polega na wykonywaniu kolejnych dzieleń: a = bq 1 + r 1 b = r 1 q 2 + r 2 r 1 = r 2 q 3 + r 3

Niech P = Z lub P = K[x] (K ciało), i niech a, b będą dowolnymi elementami pierścienia P. Algorytm Euklidesa znajdowania największego wspólnego dzielnika nwd(a, b) polega na wykonywaniu kolejnych dzieleń: a = bq 1 + r 1 b = r 1 q 2 + r 2 r 1 = r 2 q 3 + r 3.........

Niech P = Z lub P = K[x] (K ciało), i niech a, b będą dowolnymi elementami pierścienia P. Algorytm Euklidesa znajdowania największego wspólnego dzielnika nwd(a, b) polega na wykonywaniu kolejnych dzieleń: a = bq 1 + r 1 b = r 1 q 2 + r 2 r 1 = r 2 q 3 + r 3......... r n 2 = r n 1 q n + r n

Niech P = Z lub P = K[x] (K ciało), i niech a, b będą dowolnymi elementami pierścienia P. Algorytm Euklidesa znajdowania największego wspólnego dzielnika nwd(a, b) polega na wykonywaniu kolejnych dzieleń: a = bq 1 + r 1 b = r 1 q 2 + r 2 r 1 = r 2 q 3 + r 3......... r n 2 = r n 1 q n + r n r n 1 = r n q n+1 dopóki nie uzyskamy reszty 0.

Niech P = Z lub P = K[x] (K ciało), i niech a, b będą dowolnymi elementami pierścienia P. Algorytm Euklidesa znajdowania największego wspólnego dzielnika nwd(a, b) polega na wykonywaniu kolejnych dzieleń: a = bq 1 + r 1 b = r 1 q 2 + r 2 r 1 = r 2 q 3 + r 3......... r n 2 = r n 1 q n + r n r n 1 = r n q n+1 dopóki nie uzyskamy reszty 0. Ostatnia niezerowa reszta to właśnie nwd(a, b).

Ten sam algorytm może służyć do przedstawienia nwd(a, b) explicite przez kombinację sa + tb.

Ten sam algorytm może służyć do przedstawienia nwd(a, b) explicite przez kombinację sa + tb. Przykład. Wyznaczyć w pierścieniu R[X ] największy wspólny dzielnik d(x ) wielomianów f (X ) = X 5 + X 4 + X 3 + X 2 + X + 1 g(x ) = X 4 + X 3 + 2X 2 + X + 1 i przedstawić go w postaci d(x ) = a(x )f (X ) + b(x )g(x ).

Ten sam algorytm może służyć do przedstawienia nwd(a, b) explicite przez kombinację sa + tb. Przykład. Wyznaczyć w pierścieniu R[X ] największy wspólny dzielnik d(x ) wielomianów f (X ) = X 5 + X 4 + X 3 + X 2 + X + 1 g(x ) = X 4 + X 3 + 2X 2 + X + 1 i przedstawić go w postaci d(x ) = a(x )f (X ) + b(x )g(x ). Odp. d(x ) = 2(X 2 + X + 1) d(x ) = (X + 1)f (X ) + ( X 2 X + 1)g(X ).

Obliczanie wartości wielomianów Niech f P[X ], f (X ) = a n X n + a n 1 X n 1 + + a 1 X + a 0. Aby obliczyć wartość f (x) dla jakiegoś x P, można obliczać każdy człon osobno i potem dodać. Wymaga to j mnożeń do obliczenia j tego składnika, czyli 1 + 2 + + n = n(n + 1)/2 mnożeń oraz n dodawań.

Obliczanie wartości wielomianów Niech f P[X ], f (X ) = a n X n + a n 1 X n 1 + + a 1 X + a 0. Aby obliczyć wartość f (x) dla jakiegoś x P, można obliczać każdy człon osobno i potem dodać. Wymaga to j mnożeń do obliczenia j tego składnika, czyli 1 + 2 + + n = n(n + 1)/2 mnożeń oraz n dodawań. Poprawimy efektywność, jeśli będziemy wykorzystywać już obliczone wartości licząc x j+1 = xx j. Wtedy wymaga to 2n 1 mnożeń oraz n dodawań.

Obliczanie wartości wielomianów Niech f P[X ], f (X ) = a n X n + a n 1 X n 1 + + a 1 X + a 0. Aby obliczyć wartość f (x) dla jakiegoś x P, można obliczać każdy człon osobno i potem dodać. Wymaga to j mnożeń do obliczenia j tego składnika, czyli 1 + 2 + + n = n(n + 1)/2 mnożeń oraz n dodawań. Poprawimy efektywność, jeśli będziemy wykorzystywać już obliczone wartości licząc x j+1 = xx j. Wtedy wymaga to 2n 1 mnożeń oraz n dodawań. Jednak najbardziej efektywny sposób znajdziemy pisząc wielomian w postaci zagnieżdżonej: f (x) = ( ((a n x + a n 1 )x + a n 2 ) x + ) x + a 0.

Obliczanie wartości wielomianów Niech f P[X ], f (X ) = a n X n + a n 1 X n 1 + + a 1 X + a 0. Aby obliczyć wartość f (x) dla jakiegoś x P, można obliczać każdy człon osobno i potem dodać. Wymaga to j mnożeń do obliczenia j tego składnika, czyli 1 + 2 + + n = n(n + 1)/2 mnożeń oraz n dodawań. Poprawimy efektywność, jeśli będziemy wykorzystywać już obliczone wartości licząc x j+1 = xx j. Wtedy wymaga to 2n 1 mnożeń oraz n dodawań. Jednak najbardziej efektywny sposób znajdziemy pisząc wielomian w postaci zagnieżdżonej: f (x) = ( ((a n x + a n 1 )x + a n 2 ) x + ) x + a 0. Ten schemat postępowania (schemat Hornera) wymaga tylko n mnożeń oraz n dodawań.

Schemat Hornera zapisujemy następująco: a n a n 1 a n 2 a 1 a 0 xb n xb n 1 xb 2 xb 1 x b n = a n b n 1 b n 2 b 1 b 0 = f (x)

Liczby pojawiające się po drodze mają interesującą interpretację. Okazuje się bowiem, że f (X ) = (b n X n 1 + b n 1 X n 2 + + b 2 X + b 1 )(X x) + b 0.

Liczby pojawiające się po drodze mają interesującą interpretację. Okazuje się bowiem, że f (X ) = (b n X n 1 + b n 1 X n 2 + + b 2 X + b 1 )(X x) + b 0. Sprawdzenie. Porównując współczynniki po lewej i prawej stronie otrzymujemy układ równości: b n = a n b n 1 b n a = a n 1... b 2 b 3 a = a 2 b 1 b 2 a = a 1 b 0 b 1 a = a 0,

czyli: b n = a n b n 1 = b n a + a n 1... b 2 = b 3 a + a 2 b 1 = b 2 a + a 1 b 0 = b 1 a + a 0.

czyli: b n = a n b n 1 = b n a + a n 1... b 2 = b 3 a + a 2 b 1 = b 2 a + a 1 b 0 = b 1 a + a 0. A więc wielomian q = b n X n 1 + b n 1 X n 2 + + b 2 X + b 1 jest ilorazem z dzielenia f (X ) przez X x.

Niech P będzie pierścieniem, a I jego ideałem. Jeżeli I P, to I jest dzielnikiem normalnym grupy (P, +). Można więc utworzyć grupę ilorazową P/I. Jej elementami są warstwy względem podgrupy I. Warstwę zawierającą element a oznaczamy a + I. W grupie ilorazowej określimy mnożenie wzorem: (a + I )(b + I ) = ab + I. Grupa P/I po wprowadzeniu w niej mnożenia uzyskuje strukturę pierścienia. Pierścień ten nazywamy pierścieniem ilorazowym.

Jeżeli ideał jest generowany przez zbiór jednoelementowy, to nazywamy go głównym. Pierścień całkowity, którego każdy ideał jest główny, nazywamy pierścieniem ideałów głównych. Wniosek Ideał główny (a) generowany przez element a P jest zbiorem elementów postaci ab, gdzie b P. Twierdzenie Każdy ideał pierścienia liczb całkowitych Z jest główny.

Opis pierścienia ilorazowego wielomianów Rozważmy pierścień K[X ] wielomianów nad ciałem K. Twierdzenie Każdy ideał pierścienia K[X ] jest główny. Zatem każdy ideał P pierścienia K[X ] jest generowany przez pewien wielomian p(x ), tj. składa się ze wszystkich wielomianów podzielnych przez p(x ).

Wobec tego elementami pierścienia ilorazowego K[X ]/P są klasy równoważności relacji na K[X ] określonej warunkiem wtedy i tylko wtedy, gdy f (X ) = g(x ) mod (p(x )) f (X ) g(x ) (p(x )) Lemat f (X ) = g(x ) mod (p(x )) wtedy i tylko wtedy, gdy f (X ) i g(x ) dają tę samą resztę przy dzieleniu przez p(x ). Zatem każda warstwa [f (X )] zawiera resztę z dzielenia f (X ) przez p(x ). Z poniższego twierdzenia wynika, że ta reszta jest jednoznacznie określona.

Twierdzenie Niech K[X ] będzie ciałem K i niech P oznacza ideał generowany przez wielomian p(x ) stopnia n > 0. Każdy element pierścienia ilorazowego K[X ]/P jest postaci P + a 0 + a 1 X + + a n 1 X n 1, gdzie a 0, a 1,..., a n 1 K, przy czym różnym ciągom a 0, a 1,..., a n 1 odpowiadają różne elementy.

Przykład. Napisać tabelki operacji w pierścieniu Z 2 [X ]/(X 2 + X + 1). Możliwe reszty z dzielenia przez X 2 + X + 1 to 0, 1, X, X + 1. Są więc 4 warstwy: Tabelka dodawania: P, P + 1, P + X, P + X + 1. + P P + 1 P + X P + X + 1 P P P + 1 P + X P + X + 1 P + 1 P + 1 P P + X + 1 P + X P + X P + X P + X + 1 P P + 1 P + X + 1 P + X + 1 P + X P + 1 P

Tabelka mnożenia: P P + 1 P + X P + X + 1 P P P P P P + 1 P P + 1 P + X P + X + 1 P + X P P + X P + X + 1 P + 1 P + X + 1 P P + X + 1 P + 1 P + X Przy obliczaniu iloczynów uwzględniamy fakt, że P + X 2 + X + 1 = P (czyli praktycznie X 2 + X + 1 = 0, bądź równoważnie X 2 = X + 1). Elementy pierścienia ilorazowego można oznaczać: [f (X )] lub P + f (X ), ale najpraktyczniej jest oznaczać je po prostu jako a 0 + a 1 X + + a n 1 X n 1, bo taki wielomian określa warstwę jednoznacznie.

Jeżeli P = (p(x )) oraz deg p(x ) = n, to elementami pierścienia ilorazowego są wszystkie wielomiany stopnia mniejszego od n. Ilość tych wielomianów zależy od ciała K. Przykład. Niech p(x ) = X 2 + 1. Wtedy pierścień ilorazowy składa się z wielomianów postaci a 1 X + a 0, gdzie a 0, a 1 K. Zatem 1 jeśli K = R, to jest nieskończenie wiele takich wielomianów; 2 jeśli K = Z 2, to są 4 takie wielomiany; 3 jeśli K = Z 3, to jest 9 takich wielomianów; 4 jeśli K = Z 5, to jest 25 takich wielomianów; Mnożenie warstw (czyli wielomianów) wykonujemy w tym pierścieniu modulo X 2 + 1, co praktycznie oznacza, że X 2 zastępujemy przez 1.

Zatem 1 jeśli K = R, to (a + bx )(c + dx ) = ac + (ad + bc)x + bdx 2 = (ac bd) + (ad + bc)x ; 2 jeśli K = Z 2, to np. (X + 1) 2 = X 2 + 1 = 0; 3 jeśli K = Z 3, to np. (X + 2) 2 = X 2 + X + 1 = 2X ; 4 jeśli K = Z 5, to np. (X + 2) 2 = X 2 + 4X + 4 = 1 + 4X + 4 = 4X. Należy pamiętać, że elementami pierścienia ilorazowego są warstwy względem ideału (p(x )), czyli zbiory wielomianów. Warstwa zawiera tylko jeden wielomian stopnia mniejszego niż deg p(x ), i ten wielomian jest jej reprezentantem.