EGZAMIN MATURALNY 2011 CHEMIA

Centralna Komisja Egzaminacyjna w Warszawie EGZAMIN MATURALNY 2011 CEMIA POZIOM ROZSZERZONY MAJ 2011

2 Zadanie 1. (0 2) Obszar standardów Opis wymaga Znajomo i rozumienie poj zwi zanych z budow atomu i uk adem okresowym pierwiastków (I.1.a.1) Zastosowanie zasady rozmieszczania elektronów na orbitalach do zapisu konfiguracji elektronowych, ustalenie liczby elektronów walencyjnych (I.1.a.4) Symbol pierwiastka X: S Konfiguracja elektronowa pow oki walencyjnej: 3s 2 3p 4 lub 3s 2 p 4 2 p. poprawne napisanie symbolu pierwiastka X oraz poprawne podanie konfiguracji elektronowej pow oki walencyjnej atomu tego pierwiastka Uwaga: Je li zdaj cy do przedstawienia konfiguracji zastosuje poprawny zapis klatkowy, nale y przyzna punkt. 1 p. poprawne napisanie symbolu pierwiastka X i niepoprawny zapis konfiguracji elektronowej pow oki walencyjnej atomu tego pierwiastka lub brak zapisu konfiguracji brak zapisu symbolu pierwiastka X, ale poprawny (podany powy ej) zapis konfiguracji elektronowej pow oki walencyjnej Zadanie 2. (0 3) Zapisanie wzorów elektronowych zwi zków kowalencyjnych (I.1.b.5) 3 O 1 p. poprawne napisanie wzoru drobiny, w której wi ca para elektronowa pochodzi od jednego atomu Zapisanie wzorów elektronowych zwi zków kowalencyjnych (I.1.b.5) C 4 1 p. poprawne napisanie wzoru drobiny, w której wszystkie elektrony bior udzia w tworzeniu wi za

3 c) (0 1) Okre lenie kszta tu prostych cz steczek zwi zków nieorganicznych (I.1.b.4) CO 2 1 p. poprawne napisanie wzoru drobiny, która ma kszta t liniowy Zadanie 3. (0 2) Odczytanie i analiza informacji przedstawionych w formie tekstu o tematyce chemicznej (II.1.a) C 3 O, C 3 N 2 1 p. poprawny wybór i napisanie wzorów dwóch zwi zków, których cz steczki tworz wi zania wodorowe Wyja nienie w a ciwo ci substancji wynikaj cych ze struktury elektronowej drobin (III.1.4) C 3 O, C 3 N 2, C 3 C 3 1 p. poprawne uszeregowanie zwi zków zgodnie ze wzrastaj c lotno ci Zadanie 4. (0 1) Selekcja i analiza informacji przedstawionych w formie tekstu o tematyce chemicznej i wykresu (II.3) 1. 2. 3. Zdanie W szeregu pierwiastków: lit, beryl, w giel i azot wraz ze wzrostem liczby atomowej obserwujemy zale no polegaj c na tym, e im wi cej elektronów znajduje si na pow oce zewn trznej, tym wi ksza jest warto pierwszej energii jonizacji. W szeregu pierwiastków: hel, neon, argon, krypton i ksenon wraz ze wzrostem liczby atomowej obserwujemy zwi kszanie si promienia atomowego i wzrost warto ci pierwszej energii jonizacji. Magnez ma mniejszy promie atomowy ni glin i wi ksz warto pierwszej energii jonizacji. P/F P F F

4 1 p. poprawna ocena prawdziwo ci trzech zda 0 p. podanie co najmniej jednej b dnej odpowiedzi lub brak odpowiedzi Zadanie 5. (0 1) Przewidywanie produktów sztucznych reakcji j drowych i zapisanie równa tych przemian (I.3.a.3) 14 1 3 12 14 1 3 12 N n C lub N n T C 7 0 1 6 7 0 1 1 p. poprawne uzupe nienie schematu uwzgl dniaj ce bilans masy i bilans adunku 6 Zadanie 6. (0 1) Wykonanie oblicze chemicznych z zastosowaniem poj cia mola (II.5.b.2) Przyk ad poprawnej odpowiedzi 1 10 16 dm 3 1 p. poprawne podanie warto ci obj to ci wody Uwaga: Je li zdaj cy zapisze obliczenia, to musz by one poprawne. 0 p. b dny wynik lub podanie warto ci obj to ci wody w niew a ciwych jednostkach, lub brak odpowiedzi Zadanie 7. (0 1) Uzupe nienie brakuj cych danych na podstawie informacji przedstawionych w formie tekstu o tematyce chemicznej i wykresu (II.2) Po 40 latach w próbce pozostanie oko o 6 10 4 lub 60000 atomów trytu. 1 p. poprawne oszacowanie liczby atomów trytu Zadanie 8. (0 2) Wykonanie oblicze chemicznych zwi zanych ze st eniem procentowym (II.5.d.1) Przyk ad poprawnego rozwi zania masa cukrów redukuj cych stanowi 40% masy roztworu: 0,4 200 g = 80 g C 12 22 O 11 + 2 O C 6 12 O 6 + C 6 12 O 6 glukoza fruktoza 342 g 360 g x 80 g x = 76 g masa sacharozy pozosta ej w roztworze: 100 g 76 g = 24 g 24g 100% c% c% 12% 200g

5 2 p. zastosowanie poprawnej metody, poprawne wykonanie oblicze oraz podanie wyniku z poprawnym zaokr gleniem i w procentach Uwaga: Nale y zwróci uwag na zale no warto ci wyniku ko cowego od ewentualnych wcze niejszych zaokr gle. Nale y uzna za poprawne wszystkie wyniki, które s konsekwencj przyj tych przez zdaj cego poprawnych zaokr gle. 1 p. zastosowanie poprawnej metody i: pope nienie b dów rachunkowych prowadz cych do b dnego wyniku liczbowego pope nienie b dów w dzia aniach na jednostkach b d w zaokr gleniu wyniku niepodanie wyniku w procentach 0 p. zastosowanie b dnej metody obliczenia st enia sacharozy lub brak rozwi zania Zadanie 9. (0 2) Podanie przyk adów kwasów i zasad w teorii Brönsteda (I.2.b.10) Kwas Zasada N 3 N 2 + C 3 N 3 C 3 N 2 1 p. poprawne wpisanie do tabeli dwóch wzorów Uzupe nienie brakuj cych danych na podstawie informacji podanych w formie tekstu o tematyce chemicznej (II.2) Najs absz zasad jest Cl. 1 p. poprawne wskazanie najs abszej zasady 0 p. b dne wskazanie lub brak odpowiedzi Zadanie 10. (0 2) Interpretacja warto ci p roztworu w odniesieniu do odczynu roztworu oraz st enia jonów + i O (I.1.g.5) R 2 COO, R 1 COO, RCOO 1 p. poprawne uszeregowanie kwasów od najs abszego do najmocniejszego 0 p. b dne uszeregowanie lub brak odpowiedzi

6 Zilustrowanie przebiegu reakcji jonowej (hydrolizy soli) za pomoc równania reakcji w formie jonowej skróconej (I.3.a.17) R 2 COO + 2 O R 2 COO + O 1 p. poprawne napisanie w formie jonowej skróconej równania reakcji 0 p. b dne napisanie równania reakcji (b dne wzory reagentów, b dne wspó czynniki stechiometryczne, niew a ciwa forma zapisu) lub brak odpowiedzi Zadanie 11. (0 3) a) (0 2) Zaklasyfikowanie substancji na podstawie opisu reakcji chemicznych (III.3.1) Probówki: 1. ZnSO 4 2. AgNO 3 3. BaCl 2 4. NaCl 2 p. poprawne przyporz dkowanie czterech substancji (i poprawny zapis ich wzorów) do odpowiednich probówek 1 p. poprawne przyporz dkowanie trzech lub dwóch substancji (i poprawny zapis ich wzorów) do odpowiednich probówek 0 p. poprawne przyporz dkowanie jednej substancji do odpowiedniej probówki lub b dne przyporz dkowanie wszystkich substancji, lub brak odpowiedzi Zapisanie równa reakcji na podstawie opisu przemiany (I.3.a.4) Równania reakcji: Ba 2+ + 2 SO 4 BaSO 4 ( ) Ag + + Cl AgCl ( ) 1 p. poprawne napisanie w formie jonowej skróconej dwóch równa reakcji 0 p. b dne napisanie co najmniej jednego równania reakcji (b dne wzory reagentów, b dne wspó czynniki stechiometryczne, niew a ciwa forma zapisu) lub brak odpowiedzi

7 Zadanie 12. (0 2) Wykonanie oblicze chemicznych zwi zanych ze sta równowagi reakcji (II.5.f.1) Przyk ad poprawnego rozwi zania pocz tkowa liczba moli: A = 2 mole, B = x moli liczba moli w stanie równowagi: A + B C + D 0,4 x (2 0,4) = x 1,6 1,6 1,6 W reaktorze o obj to ci 1 dm 3 : [A] = 0,4 mol dm 3, [B] = (y 1,6) mol dm 3 [C] = [D] = 1,6 mol dm 3 3 3 [C][D] 1,6 mol dm 1,6 mol dm 3 K 1 y 8 mol dm 3 3 [A][B] 0,4 mol dm (y 1,6) mol dm 3 i Vr 1dm x 8 moli 2 p. zastosowanie poprawnej metody, poprawne wykonanie oblicze oraz podanie wyniku z w a ciw dok adno ci i we w a ciwych jednostkach 1 p. zastosowanie poprawnej metody i pope nienie b dów rachunkowych prowadz cych do b dnego wyniku liczbowego lub pope nienie b dów w dzia aniach na jednostkach 0 p. zastosowanie b dnej metody lub brak rozwi zania, Zadanie 13. (0 1) Okre lenie wp ywu zmiany temperatury uk adu i zmiany ci nienia na po o enie stanu równowagi chemicznej wydajno reakcji (III.1.6) a) wzro nie b) zmaleje 1 p. poprawna ocena zmiany wydajno ci reakcji w podpunkcie a) i b) zadania 0 p. b dna ocena w podpunkcie a) lub b) zadania, lub brak odpowiedzi Zadanie 14. (0 4) a) (0 2) Zastosowanie prawa zachowania masy i prawa zachowania adunku do uzgodnienia równa reakcji utleniania i redukcji zapisanych w formie jonowej skróconej (I.3.a.1) Równanie procesu redukcji: 2 MnO4 4 2e MnO2 22O (x 1) Równanie procesu utleniania: 2 MnO 4 MnO 4 + e (x 2)

8 2 p. poprawne napisanie w formie jonowo-elektronowej obu równa 1 p. poprawne napisanie w formie jonowo-elektronowej tylko jednego równania 0 p. b dne napisanie obu równa (b dne wzory reagentów, b dne wspó czynniki stechiometryczne, niew a ciwa forma zapisu) odwrotne przypisanie równa procesowi utleniania i redukcji brak odpowiedzi Zastosowanie zasady bilansu elektronowego do uzgodnienia równania reakcji zapisanego w formie jonowej skróconej (I.3.a.1) 2 3MnO 4 2MnO (1)MnO 2 O 4 4 2 2 1 p. poprawne uzupe nienie wspó czynników stechiometrycznych 0 p. b dne uzupe nienie wspó czynników stechiometrycznych lub brak odpowiedzi c) (0 1) Znajomo i rozumienie poj zwi zanych z reakcj dysproporcjonowania (I.1.h.1) Jon MnO pe ni funkcje reduktora i utleniacza. 2 4 1 p. poprawne okre lenie obu funkcji jonu Zadanie 15. (0 1) 2 MnO 4 Dokonanie uogólnie i sformu owanie wniosku (III.3.6) Wzór wodorotlenku: Sc(O) 3 Nale a o porówna warto ci rozpuszczalno ci molowej wodorotlenków lub S 1 p. poprawny wybór wodorotlenku, poprawne napisanie jego wzoru oraz poprawne wskazanie wielko ci, któr nale a o porówna

9 Zadanie 16. (0 1) Selekcja i analiza informacji przedstawionych w formie tekstu o tematyce chemicznej i tablic chemicznych (II.3) 1. 2. 3. Zdanie W ogniwie zbudowanym z pó ogniw: Cd Cd 2+ i Sn Sn 2+ katod stanowi pó ogniwo Cd Cd 2+. Kationy Cu 2+ wykazuj wi ksz tendencj do przy czania elektronów ni kationy Zn 2+. Si a elektromotoryczna ogniwa Ag Ag + Au 3+ Au jest w warunkach standardowych równa 2,32 V. P/F F P F 1 p. poprawna ocena prawdziwo ci trzech zda 0 p. podanie co najmniej jednej b dnej odpowiedzi lub brak odpowiedzi Zadanie 17. (0 2) Przedstawienie procesu elektrolizy za pomoc równa reakcji elektrodowych (I.3.a.20) Anoda: Cu Cu 2+ + 2e - Ni Ni 2+ + 2e - Katoda: Cu 2+ + 2e - Cu 2 p. poprawne napisanie równa reakcji utleniania miedzi i niklu oraz redukcji kationów miedzi(ii) 1 p. poprawne napisanie tylko równa reakcji anodowych poprawne napisanie tylko równania reakcji katodowej 0 p. b dne napisanie równa reakcji zachodz cych na obu elektrodach b dny zapis równania reakcji zachodz cej na katodzie i poprawny zapis tylko jednego równania reakcji anodowej brak odpowiedzi Zadanie 18. (0 1) Zaprojektowanie otrzymywania ró nych substancji w procesach elektrolizy (III.2.15) Elektroda jest po czona z biegunem ujemnym. 1 p. poprawne wskazanie

10 Zadanie 19. (0 3) Zastosowanie równania kinetycznego do oblicze zwi zanych z szybko ci reakcji (II.5.g) Przyk ad poprawnego rozwi zania 2 v = k c c lub A B mol 5,4 k 2 (3 ) dm dm 3 1 v 5,4mol dm s k k c c 2 2 mol dm 3 2 mol dm 3 6 dm s 0,3 2 mol mol 2 mol s 3 3 A B dm 3 2 6 = 0,3 mol dm s 2 6 1 1 p. poprawne obliczenie i podanie warto ci sta ej szybko ci reakcji we w a ciwych jednostkach 0 p. inny wynik lub pope nienie b dów w dzia aniach na jednostkach lub brak rozwi zania b) (0 2) Przyk ad poprawnego rozwi zania c A = c A c A 0,6 = 2 2 0,6 = 0,8 (mol dm 3 ) z równania reakcji wynika, e 1 mol A reaguje z 2 molami B przereagowa o: 1,2 mola A i 2,4 mola B c B = 3 2,4 = 0,6 (mol dm 3 ) v ' ' 2 = k c A c B v = 0,3 0,8 0,6 2 = 0,0864 mol dm 3 s 1 lub 8,64 10 2 mol dm 3 s 1 lub 6 dm mol mol 2 mol 2 3 3 3 v ' 0,3 0,8 (0, 6 ) 0, 0864 mol s dm dm dm s 2 p. zastosowanie poprawnej metody obliczenia szybko ci reakcji, poprawne wykonanie oblicze oraz podanie wyniku z w a ciw dok adno ci, poprawnym zaokr gleniem i w prawid owych jednostkach Uwaga 1: Je eli zdaj cy w cz ci a) zadania b dnie obliczy warto sta ej szybko ci reakcji i zastosuje j do rozwi zania cz ci b), to rozwi zanie cz ci b) ocenia si tak, jakby stosowa poprawn warto sta ej szybko ci reakcji. Uwaga 2: Nale y zwróci uwag na zale no warto ci wyniku ko cowego od ewentualnych wcze niejszych zaokr gle. Nale y uzna za poprawne wszystkie wyniki, które s konsekwencj przyj tych przez zdaj cego poprawnych zaokr gle. 1 p. zastosowanie poprawnej metody obliczenia szybko ci reakcji i: pope nienie b dów rachunkowych prowadz cych do b dnego wyniku liczbowego podanie wyniku z niew a ciw dok adno ci lub b d w zaokr gleniu wyniku podanie wyniku w nieprawid owych jednostkach lub pope nienie b dów w dzia aniach na jednostkach, lub pomini cie jednostek 0 p. zastosowanie b dnej metody obliczenia szybko ci reakcji lub brak rozwi zania

11 Zadanie 20. (0 2) Zapisanie równa reakcji ilustruj cych w a ciwo ci zwi zków organicznych na podstawie s ownego i graficznego opisu przemian (I.3.a.4,24) Równania reakcji: T 1. 2C 3 Cl + 2Na C 3 C 3 + 2NaCl alkohol,t 3. C 3 C 2 Cl + KO C 2 =C 2 + KCl + 2 O lub C 2 5 Cl + KO alkohol,t C 2 =C 2 + KCl + 2 O 2 p. poprawne napisanie równa reakcji 1. i 3. z zaznaczeniem wymaganych warunków procesów 1 p. poprawne napisanie tylko jednego równania reakcji 0 p. b dne napisanie obu równa reakcji (b dne wzory reagentów lub b dne wspó czynniki stechiometryczne lub niezaznaczenie warunków reakcji w równaniach reakcji) brak odpowiedzi Zadanie 21. (0 2) Wyja nienie na prostych przyk adach mechanizmów reakcji substytucji, addycji, eliminacji (I.3.a.23) Reakcja przebiega wed ug mechanizmu rodnikowego. 1 p. poprawne okre lenie mechanizmu Przyk ad poprawnej odpowiedzi Woda jest czynnikiem nukleofilowym. 1 p. poprawne okre lenie funkcji wody lub funkcji katalizatora 0 p. b dna odpowied lub brak odpowiedzi Zadanie 22. (0 1) Okre lenie rodzajów wi zania dla cz steczki zwi zku organicznego (I.1.b.3) Liczba wi za : 5 Liczba wi za : 3 1 p. poprawne podanie liczby wszystkich wi za i wi za

12 Zadanie 23. (0 2) Uzupe nienie brakuj cych danych na podstawie tekstu o tematyce chemicznej (II.2) C 3 C 2 C 2 C=CC 3 1 p. poprawne napisanie wzoru pó strukturalnego (grupowego) Analiza informacji przedstawionych w formie tekstu o tematyce chemicznej (II.1.a) Zastosowanie poprawnej nomenklatury kwasów karboksylowych (I.1.i.1) kwas etanowy i kwas butanowy 1 p. poprawne podanie nazw systematycznych obu kwasów karboksylowych Zadanie 24. (0 1) Zapisanie obserwacji wynikaj cych z prezentowanych do wiadcze (II.4.b.2) Przyk ady poprawnej odpowiedzi Obserwacja potwierdzaj ca obecno w kolbie 2-metyloprop-1-enu Wydziela si gaz. lub Wyczuwalny jest zapach acetonu. but-2-enu Wyczuwalny jest zapach octu. Uwaga: Zdaj cy powinien tak opisa zmiany zachodz ce w obu kolbach, aby jednoznacznie wskazywa y one na obecno 2-metylopropenu w jednej kolbie i but-2-enu w drugiej kolbie. Zapis obserwacji: Roztwór odbarwia si. (w jednej lub w dwóch kolbach) jest niewystarczaj cy, poniewa zmiana ta dotyczy obu kolb. 1 p. poprawne podanie po jednej obserwacji, która pozwoli na odró nienie zwi zków Zadanie 25. (0 2) Uzupe nienie brakuj cych danych na podstawie tekstu o tematyce chemicznej (II.2)

13 C 2 C C C 2 i C 2 C C C 2 2 p. poprawne napisanie wzorów dwóch merów 1 p. poprawne napisanie wzoru jednego meru Zadanie 26. (0 1) Okre lenie stopni utlenienia pierwiastka w cz steczkach zwi zków organicznych (I.1.h.2) Wzór cz steczki C 3 C 2 O CO COO Stopie utlenienia atomu w gla I 0 II 1 p. poprawne okre lenie stopni utlenienia atomów w gla w trzech cz steczkach Zadanie 27. (0 2) Wnioskowanie o typie pochodnych na podstawie opisu reakcji identyfikacyjnych (III.3.2) X: estry lub ester Y: kwasy (karboksylowe) lub kwas (karboksylowy) Z: fenole lub fenol 1 p. poprawne podanie nazw trzech grup zwi zków Zapisanie równa reakcji ilustruj cych w a ciwo ci zwi zków organicznych (I.3.a.24) O C + ( ) O + 2 O COO + O lub COOC 6 5 + 2 O + ( ) COO + C 6 5 O

14 1 p. poprawne napisanie równania reakcji Zadanie 28. (0 1) Uzupe nienie brakuj cych danych na podstawie tekstu o tematyce chemicznej (II.2) Przyk ad poprawnej odpowiedzi C 3 C C C C C 3 COO COO 1 p. poprawne narysowanie wzorów strukturalnych zwi zków A i B 0 p. b dna odpowied lub brak odpowiedzi Zadanie 29. (0 1) Znajomo i rozumienie poj zwi zanych z izomeri optyczn (I.1.i.2) 2 C C O O COC 17 35 COC 17 35 lub 2 C C O O COC 17 35 COC 15 31 2 C O COC 15 31 2 C O COC 15 31 1 p. poprawne narysowanie wzoru triglicerydu Zadanie 30. (0 1) Uzupe nienie brakuj cych danych na podstawie tekstu o tematyce chemicznej (II.2) O O C C C C O O C 2 O 1 p. poprawne uzupe nienie rysunku

15 Zadanie 31. (0 2) Zaprojektowanie do wiadczenia pozwalaj cego na identyfikacj ró nych pochodnych w glowodorów (III.2.9) Schemat do wiadczenia: wodny roztwór glukozy wodny roztwór fruktozy Odczynnik: woda bromowa z dodatkiem wodnego roztworu wodorow glanu sodu I II 1 p. poprawny wybór odczynnika i uzupe nienie schematu do wiadczenia 0 p. inna odpowied (np. woda bromowa z dodatkiem wodnego roztworu amoniaku) lub brak odpowiedzi Probówka I Probówka II Barwa zawarto ci probówki przed zmieszaniem reagentów po zmieszaniu reagentów pomara czowa lub brunatna brak barwy lub bezbarwna lub ó ta pomara czowa lub brunatna pomara czowa lub brunatna lub ó ta lub ó ta 1 p. poprawny opis zmian, które zaobserwowano w obu probówkach, przy poprawnym wyborze odczynnika w cz ci a) zadania 0 p. b dny wybór odczynnika lub brak odpowiedzi w cz ci a) zadania b dny opis zmian, które zaobserwowano w probówkach brak odpowiedzi Zadanie 32. (0 1) Zaklasyfikowanie substancji na podstawie opisu reakcji chemicznych (III.3.1) Substancja X ma charakter amfoteryczny. 1 p. poprawne okre lenie charakteru chemicznego substancji X

16 Zadanie 33. (0 3) Wnioskowanie o typie pochodnej na podstawie opisu wyników reakcji identyfikacyjnej (III.3.2) kwas aminoetanowy lub glicyna 1 p. poprawny wybór substancji b) (0 2) Zapisanie równa reakcji ilustruj cych w a ciwo ci zwi zków organicznych (I.3.a.24) Przyk ad poprawnej odpowiedzi Probówka I: C 2 COO - + + C 2 + + N 3 N3 lub C 2 COO - + + 3 O + N 3 Probówka II: N 3 + COO C 2 COO + 2O C 2 COO - + O - C 2 COO - + 2 O + N 3 N2 2 p. poprawne napisanie w formie jonowej skróconej dwóch równa reakcji (uwzgl dniaj ce wyst powanie glicyny w postaci jonu obojnaczego lub w postaci cz steczkowej) 1 p. poprawne napisanie tylko jednego równania reakcji 0 p. b dne napisanie obu równa reakcji (b dne wzory reagentów, b dne wspó czynniki stechiometryczne, niew a ciwa forma zapisu) brak odpowiedzi Zadanie 34. (0 1) Projektowanie do wiadcze pozwalaj cych na wykrywanie bia ek (III.2.10)

17 N 2 C COO C 2 O 1 p. poprawny wybór jednego wzoru aminokwasu Zadanie 35. (0 2) Opisanie wp ywu ró nych czynników na proces koagulacji i denaturacji bia ek (I.2.c.7) 1. Bia ko jaja kurzego rozpuszcza si w wodzie, tworz c roztwór koloidalny. Ka da cz steczka bia ka w roztworze posiada tzw. otoczk solwatacyjn. Solwatacja cz steczek bia ka jest mo liwa ze wzgl du na obecno polarnych grup hydroksylowych, karboksylowych i aminowych w a cuchach bocznych aminokwasów. 2. Otoczk solwatacyjn bia ek mo na zniszczy przez dodanie do roztworu soli, np. NaCl, której jony s silniej solwatowane. Widoczne jest wtedy wytr cenie bia ka z roztworu, zwane wysoleniem. Proces ten jest odwracalny. Pod wp ywem wysokiej temperatury, soli metali ci kich czy te st onych kwasów lub zasad bia ka wytr caj si z roztworów w sposób nieodwracalny. Zjawisko to nosi nazw denaturacji. 2 p. poprawne uzupe nienie zda w dwóch akapitach 1 p. poprawne uzupe nienie tylko jednego akapitu 0 p. niepoprawne uzupe nienie dwóch akapitów lub brak odpowiedzi

18 Ogólne zasady oceniania Zdaj cy otrzymuje punkty tylko za poprawne rozwi zania, precyzyjnie odpowiadaj ce poleceniom zawartym w zadaniach. Rozwi zania zada, uwzgl dniaj ce inny tok rozumowania ni podany w kryteriach, oceniane s zgodnie z zasadami punktacji. Gdy do jednego polecenia zdaj cy podaje kilka odpowiedzi (z których jedna jest prawid owa, inne nieprawid owe), to nie otrzymuje punktów za adn z nich. Je eli polecenie brzmi: Napisz równanie reakcji..., to w odpowiedzi zdaj cy powinien napisa równanie reakcji chemicznej, a nie jej schemat. Dobór wspó czynników w równaniach reakcji chemicznych mo e ró ni si od przedstawionego w modelu (np. mog by zwielokrotnione), ale bilans musi by prawid owy. Niew a ciwy dobór lub brak wspó czynników powoduje utrat 1 punktu za zapis tego równania. W rozwi zaniach zada rachunkowych oceniane s : metoda, wykonanie oblicze i podanie wyniku z jednostk. W obliczeniach cz stkowych zapis jednostek nie jest wymagany, ale je li jednostki s, to musz by poprawne. B dny zapis jednostki lub jej brak przy ostatecznym wyniku liczbowym powoduje utrat 1 punktu. W obliczeniach wymagane jest poprawne zaokr glanie wyników liczbowych. Za poprawne obliczenia b d ce konsekwencj zastosowania niepoprawnej metody zdaj cy nie otrzymuje punktów. Za poprawne spostrze enia i wnioski b d ce konsekwencj niew a ciwie zaprojektowanego do wiadczenia zdaj cy nie otrzymuje punktów. Za napisanie wzorów strukturalnych zamiast wzorów pó strukturalnych (grupowych) nie odejmuje si punktów. Zapis, w równaniach reakcji nie jest wymagany. Nale y uzna jako oznaczenie podwy szonej temperatury. W równaniach reakcji, w których ustala si stan równowagi, brak nie powoduje utraty punktów. Elementy odpowiedzi umieszczone w nawiasach nie s wymagane.