ODPOWIEDZI I SCHEMAT PUNKTOWANIA POZIOM ROZSZERZONY

Transkrypt

1 ODPOWIEDZI I SCHEMAT PUNKTOWANIA POZIOM ROZSZERZONY Zdający otrzymuje punkty tylko za poprawne rozwiązania, precyzyjnie odpowiadające poleceniom zawartym w zadaniach. Poprawne rozwiązania zadań, uwzględniające inny tok rozumowania niż podany w modelu, oceniane są zgodnie z zasadami punktacji. Gdy do jednego polecenia zdający podaje kilka odpowiedzi (z których jedna jest prawidłowa, inne nieprawidłowe), to nie otrzymuje punktów za żadną z nich. Jeżeli polecenie brzmi: Napisz równanie reakcji..., to w odpowiedzi zdający powinien napisać równanie reakcji chemicznej, a nie jej schemat. Dobór współczynników w równaniach reakcji chemicznych może różnić się od przedstawionego w modelu (np. mogą być zwielokrotnione), ale bilans musi być prawidłowy. Niewłaściwy dobór lub brak współczynników powoduje utratę punktu za zapis tego równania. W rozwiązaniach zadań rachunkowych oceniane są: metoda, wykonanie obliczeń i podanie wyniku z jednostką. Błędny zapis jednostki lub jej brak przy ostatecznym wyniku liczbowym powoduje utratę punktu. W obliczeniach wymagane jest poprawne zaokrąglanie wyników liczbowych. Za poprawne obliczenia będące konsekwencją zastosowania niepoprawnej metody zdający nie otrzymuje punktów. Za poprawne spostrzeżenia i wnioski będące konsekwencją niewłaściwie zaprojektowanego doświadczenia zdający nie otrzymuje punktów. Za napisanie wzorów strukturalnych zamiast wzorów półstrukturalnych (grupowych) nie odejmuje się punktów. Zapis, w równaniach reakcji nie jest wymagany. Należy uznać jako oznaczenie podwyższonej temperatury. W równaniach reakcji, w których ustala się stan równowagi, brak nie powoduje utraty punktów. Elementy odpowiedzi umieszczone w nawiasach nie są wymagane.

2 Zadanie Model odpowiedzi - Za uzupełnienie każdego wiersza tabeli po p. za wypełnienie każdego wiersza tabeli: Uwagi Punktacja za czynność x za zadanie Symbol pierwiastka Konfiguracja elektronowa Liczba elektronów walencyjnych Symbol bloku. Mn s s p 6 3s 3p 6 3d 5 4s lub s s p 6 3s p 6 d 5 4s lub s s p 6 3s 3p 6 4s 3d 5 7 d lub s s p 6 3s p 6 4s 3d 5 Br s s p 6 3s 3p 6 3d 0 4s 4p 5 7 p - Za uzupełnienie równań reakcji: Cl + n S + p Pu O 55 0 No n - Za uzupełnienie tabeli: 3. Chlorek sodu Etan c, d, f a, b, e 4. - Za uszeregowanie substancji: O, SO, CuO, K O

3 5. - Za zastosowanie prawidłowej metody łączącej dane z szukanymi. - Za obliczenia i podanie poprawnego wyniku z jednostką: 36,3% cynku i 63,7% miedzi. Przykładowe rozwiązanie: 65 g Zn x g Zn,4 8 g 00% dm 3 H,9 g = x% Zn = dm 3 H 00% - 36,3% = 63,7% Cu x =,9 g Zn x = 36,3% Zn Jeżeli zdający wykorzysta do obliczeń masę molową z układu okresowego M Zn = 65,39 g mol - wynik wynosi: 36,5% Zn i 63,5% Cu. Należy zwrócić uwagę na zależność wartości wyniku końcowego od ewentualnych wcześniejszych zaokrągleń. Należy uznać za poprawne wszystkie wyniki, które są konsekwencją przyjętych przez zdającego poprawnych zaokrągleń Za wybór informacji dotyczących żelaza: a, b, d, e - Za napisanie równań reakcji: I Fe + 3Cl FeCl 3 II Fe OH Fe(OH) 3 ( ) - Za podanie numeru probówki i napisanie równania reakcji: Nr probówki II IV Równanie reakcji S - + H + H S CO 3 + H + CO + H O Zapis równań reakcji, których produktami są chlorek żelaza(ii) i wodorotlenek żelaza(ii), powoduje utratę punktów. Niewłaściwy wybór probówki (i zapis równania reakcji) powoduje utratę pkt. x 9a - Za napisanie równania reakcji: Ca(H PO 4 ) + CaO Ca 3 (PO 4 ) + H O 9b - Za podanie właściwości, np.: (Jest) nierozpuszczalny w wodzie lub trudno rozpuszcza się w wodzie. 3

4 0. - Za zastosowanie prawidłowej metody łączącej dane z szukanymi. - Za obliczenia i podanie prawidłowego wyniku: V wody =,5 dm 3 Przykładowe rozwiązanie I: n = c m V r = mol dm -3 dm 3 = mole mol = 0,8 mol dm -3 ( dm 3 + V wody) = 0,8 + 0,8 V wody, V wody = dm 3 =,5 dm 3 0,8 Przykładowe rozwiązanie II: n = c m V r = mol dm -3 dm 3 = mole mol V r = =,5 dm 3 3 0,8 mol dm V wody =,5 dm 3 dm 3 =,5 dm 3 Przykładowe rozwiązanie III: c m V r = c m V r 3 3 cm Vr mol dm dm V r = = =,5 dm 3 3 cm 0,8 dm V wody =,5 dm 3 dm 3 =,5 dm 3. - a) Za wybór odczynnika: Na CO 3 - b) Za napisanie równania reakcji: Me + + CO 3 MeCO 3 ( ). - Za wypełnienie tabeli: Nr probówki I II III ph nie uległo zmianie wzrosło wzrosło Należy zwrócić uwagę na zależność wartości wyniku końcowego od ewentualnych wcześniejszych zaokrągleń. Należy uznać za poprawne wszystkie wyniki, które są konsekwencją przyjętych przez zdającego poprawnych zaokrągleń 4

5 3. - Za sformułowanie wniosku, np: Im więcej atomów fluorowca znajduje się w cząsteczce kwasu karboksylowego, tym mocniejszy jest kwas Za uzupełnienie tabeli: Nr probówki I II III Odczyn roztworu kwasowy obojętny zasadowy 5. - Za podanie numeru probówki napisanie równania reakcji hydrolizy po p. za wypełnienie każdego wiersza tabeli: x Numer probówki Równanie reakcji hydrolizy I Fe + + H O Fe(OH) + H + lub Fe + + H O Fe(OH) + + H + lub Fe + + 4H O Fe(OH) + H 3 O + lub Fe + + H O Fe(OH) + + H 3 O + III S - + H O OH + H S lub S - + H O OH + HS 5

6 6. - Za zastosowanie prawidłowej metody łączącej dane z szukanymi. - Za obliczenia i podanie prawidłowego wyniku: K,7 0-5 Przykładowe rozwiązanie I: α = K = + [H] c + [H ] c [H + ] = c = [H + ] α + [H ] + [H ] [H α + ] = + [H ] α α 3,3 0 0,03 K = =,7 0-5, ,03 Przykładowe rozwiązanie II: K = c α (możemy zastosować uproszczony wzór przedstawiający prawo rozcieńczeń Oswalda, bo α < 0,05) [H + ] c = α [H + ] K = α = [H + ] α α K =, ,03 =,69 0-5, ,3 0 mol dm lub c = = 0 - mol dm -3,3 0 K = 0 - (,3 0 - ) =,69 0-5, Za odpowiedź: Stopień dysocjacji: wzrośnie. Stała dysocjacji: nie ulegnie zmianie. Należy zwrócić uwagę na zależność wartości wyniku końcowego od ewentualnych wcześniejszych zaokrągleń. Należy uznać za poprawne wszystkie wyniki, które są konsekwencją przyjętych przez zdającego poprawnych zaokrągleń 6

7 8. - Za uzupełnienie schematu: CrO 4 I Cr O 7 II Cr 3+ III Cr(OH) 3 IV [Cr(OH) 6 ] 3-9a - Za napisanie równania reakcji I: CrO 4 H+ Cr O 7 O lub CrO 4 3O + Cr O 7 O 9b - Za podanie obserwacji: Barwa przed reakcją: żółta Barwa po reakcji: pomarańczowa 0. - Za podanie numeru reakcji utleniania i redukcji: II. - Za uzupełnienie zdań: Wzory: Na O, CrO przedstawiają tlenki o charakterze zasadowym. Charakter amfoteryczny wykazują wodorotlenki o wzorach: Cr(OH) 3, Al(OH) Za uzupełnienie tekstu (po jednym punkcie za poprawne uzupełnienie każdego akapitu):. W teorii Brőnsteda kwasy zdefiniowano jako donory protonów, a zasady jako akceptory protonów. Według tej teorii, każdemu kwasowi odpowiada sprzężona z nim zasada. Kwasem sprzężonym z zasadą o wzorze OH jest H O.. W reakcji zachodzącej zgodnie z równaniem: [Cr(H O) 6 ] 3+ + H O H 3 O + + [Cr(H O) 5 OH] + przyłączająca proton cząsteczka H O jest zasadą, a jon H 3 O + jest kwasem. Kwasem jest jon o wzorze [Cr(H O) 6 ] 3+, natomiast jon o wzorze [Cr(H O) 5 OH] + jest sprzężoną z tym kwasem zasadą. x 7

8 3. - Za uzupełnienie tabeli: Para jonów Czy jony reagują ze sobą? (tak, nie) Równanie reakcji (w formie jonowej) Fe 3+ i I tak Fe 3+ + I Fe + + I Fe 3+ i Cl nie 4a - Za napisanie schematu ogniwa: A ( ) Pt H, H + Cl, Cl Pt K (+) 4b - Za podanie SEM ogniwa: (SEM =,36 V 0,00 V =),36 V 5. - Za zastosowanie prawidłowej metody do obliczenia masy lub liczby moli Cu oraz czasu. - Za obliczenia i podanie prawidłowego wyniku: t = 930 s lub 3,7 min. lub 3 min. 0 s Przykładowe rozwiązanie I: m Cu = 0, mol dm -3 0, dm 3 64 g mol - 0,5 = 0,64 g M m F z m = k i t k = t = F z M i Należy zwrócić uwagę na zależność wartości wyniku końcowego od ewentualnych wcześniejszych zaokrągleń. Należy uznać za poprawne wszystkie wyniki, które są konsekwencją przyjętych przez zdającego poprawnych zaokrągleń. 0,64 g A s mol t = 64 g mol A = 3 min. 0 s = 930 s = 3,7 min. = 8

9 Przykładowe rozwiązanie II: m Cu = 0, mol dm -3 0, dm 3 64 g mol - 0,5 = 0,64 g C 64 g = q 0,64 g q = C 0,64 g 64 g = 930 C q 930 A s t = = = 930 s = 3,7 min. = 3 min. 0 s i A Przykładowe rozwiązanie III: n Cu = 0, mol dm -3 0, dm 3 0,5 = 0,0 mol C = q mol 0,0 mol C 0,0 mol q = = 930 C mol q 930 A s t = = = 930 s = 3,7 min. = 3 min. 0 s i A 6. - Za podanie wzorów monomerów: I CF = CF II CH = CH OCOCH Za podanie nazwy systematycznej: 8a trans-but--enal - Za podanie nazwy lub wzoru odczynnika: wodny roztwór chlorku żelaza(iii) lub FeCl 3 (aq) 9

10 8b - Za zapisanie obserwacji: Barwa zawartości probówki przed zmieszaniem reagentów po zmieszaniu reagentów Probówka I żółta żółta Probówka II żółta granatowofioletowa lub fioletowa lub granatowa 9a - Za napisanie równań reakcji: H 3 C CH CH CH CH CH 3 + Br H 3 C CH CH CH CH CH 3 Br Br + Br FeBr 3 Br + HBr Uznawany jest każdy poprawny katalizator, np. AlBr 3, FeCl 3, Fe 9b - Za uzupełnienie tabeli: Bromowanie heks--enu Bromowanie benzenu Typ reakcji addycja lub przyłączenie substytucja lub podstawienie Mechanizm reakcji elektrofilowy elektrofilowy Za 4 prawidłowe uzupełnienia pkt, za 3 lub lub prawidłowe uzupełnienia pkt, za brak uzupełnień 0 pkt 4 0

11 30a 30b 30c - Za napisanie równań procesów: Równanie procesu redukcji: MnO + 4 8H+ + 5e - Mn + + 4H O / (x) Równanie procesu utleniania: HCOOH CO + H + + e - / (x5) - Za dobranie współczynników stechiometrycznych: MnO 4 + 5HCOOH + 6H + Mn + + 5CO + 8H O - Za opis zaobserwowanych zmian, np.:. Roztwór odbarwia się.. Wydziela się (bezbarwny) gaz lub mieszanina poreakcyjna pieni się Za wyjaśnienie, np.: W cząsteczce kwasu mrówkowego jest grupa aldehydowa lub grupa CHO Za napisanie równań reakcji I i III: I HCOOH ( H SO 4 st.) CO + H O III CO + Ca(OH) CaCO 3 + H O x x Za uzupełnienie tabeli: Wzór alkoholu, który najłatwiej ulega dehydratacji CH 3 H 3 C C OH CH 3 Wzór alkoholu, który najtrudniej ulega dehydratacji H 3 C lub CH 3 CH CH OH H 3 C CH CH CH OH

12 34. - a) Za napisanie równania reakcji: OH CH 3 CH CH 3 ( H SO 4 ) CH 3 CH = CH + H O 35a - b) Za podanie wzoru eteru: CH 3 CH CH O CH CH CH 3 - Za podanie numeru wzoru związku i uzasadnienia: Zapis równania reakcji otrzymywania eteru (zamiast podania wzoru eteru) nie powoduje utraty punktu. Numer związku wykazującego czynność optyczną: II Uzasadnienie, np.: Cząsteczki tego związku nie posiadają płaszczyzny symetrii. 35b - Za uzupełnienie schematu: CHO H HO C C OH H CH OH Za napisanie wzoru tripeptydu: CH 3 CH CH 3 CH NH O C N H CH CH 3 O C N H CH C O OH