EGZAMIN MATURALNY 2010 CHEMIA

Transkrypt

1 Centralna Komisja Egzaminacyjna w Warszawie EGZAMIN MATURALNY 2010 CEMIA PZIM PDSTAWWY Klucz punktowania odpowiedzi MAJ 2010

2 2 Zadanie 1. (0 1) bszar standardów Standard Wykazanie si znajomo ci i rozumieniem poj zwi zanych z budow atomu i uk adem okresowym pierwiastków (I.1.a) Numer grupy: 15 lub VA lub pi ta g ówna Numer okresu: 2 lub II lub drugi 1 p. poprawne ustalenie numeru grupy i numeru okresu Zadanie 2. (0 1) Wyszukanie w tek cie informacji potrzebnych do okre lenia sk adu elementarnego izotopu pierwiastka (II.1.a) Liczba atomowa (Z): 16 Liczba masowa (A): 34 1 p. poprawne okre lenie liczby atomowej pierwiastka oraz liczby masowej jego izotopu Zadanie 3. (0 1) Wykazanie si znajomo ci i rozumieniem poj zwi zanych z naturalnymi przemianami promieniotwórczymi (I.1.a) At \ 1 p. poprawne ustalenie symbolu pierwiastka; je eli zdaj cy poda warto ci A i Z izotopu, to musz by one poprawne Zadanie 4. (0 2) Wykonanie oblicze chemicznych z zastosowaniem poj: masa atomowa, masa cz steczkowa (II.5.a) Poprawne rozwi zanie u 100% x 0,3191% x = 224 u liczba atomów elaza = 224 u 4 (atomy) 56 u

3 3 2 p. zastosowanie poprawnej metody obliczenia liczby atomów elaza w cz steczce hemoglobiny (zale no ci pomi dzy danymi a szukan ), wykonanie oblicze i podanie wyniku 1 p. zastosowanie poprawnej metody obliczenia liczby atomów elaza w cz steczce hemoglobiny przy pope nionych bdach rachunkowych zastosowanie poprawnej metody obliczenia liczby atomów elaza w cz steczce hemoglobiny, wykonanie poprawnych oblicze i sformu owanie niepoprawnej odpowiedzi (np. 4 cz steczki elaza) 0 p. zastosowanie bdnej metody oblicze lub przypadkowe dzia ania, lub obliczenie tylko masy elaza Zadanie 5. (0 1) kre lenie stopni utlenienia pierwiastka w cz steczce nieorganicznego zwi zku chemicznego (I.1.h) Stopie utlenienia sodu: I Stopie utlenienia tlenu: I Podanie stopni utlenienia w postaci (+)1 oraz 1 nale y uzna za poprawne. 1 p. poprawne okre lenie stopni utlenienia pierwiastków w nadtlenku sodu Zadanie 6. (0 1) 2Na + S Na 2 S Zapisanie równania reakcji otrzymywania soli (I.3.a) 1 p. poprawne zapisanie równania reakcji mi dzy sodem i siark 0 p. zapisanie równania reakcji mi dzy innymi pierwiastkami bdne wspó czynniki stechiometryczne lub ich brak bdny wzór produktu Zadanie 7. (0 1) Selekcja i analiza informacji podanych w formie tekstu o tematyce chemicznej (II.3) 2Li Li + 2 ( ) 1 p. poprawne zapisanie równania reakcji litu z wod 0 p. zapisanie równania reakcji sodu z wod bdne wspó czynniki stechiometryczne lub ich brak bdne wzory reagentów

4 4 Zadanie 8. (0 1) Uzupe nienie równania reakcji przez dobranie brakuj cego substratu i produktu (I.3.a) 2KBr + Cl 2 Br 2 + 2KCl 1 p. poprawne zapisanie równania reakcji chloru z bromkiem potasu 0 p. zapisanie równania reakcji z udzia em innych reagentów bdne wspó czynniki stechiometryczne lub ich brak Zadanie 9. (0 1) Pierwszy odparuje: azot Uzasadnienie: Najpierw odparuje substancja o wi kszej lotno ci. Jest bardziej lotny (ni tlen). (Azot) ma ni sz temperatur wrzenia. 1 p. wskazanie azotu i podanie poprawnego uzasadnienia 0 p. wskazanie tlenu wskazanie azotu i podanie bdnego uzasadnienia Zadanie 10. (0 1) mniejszy ni 1:1 Wyja nienie przebiegu zjawisk spotykanych w yciu codziennym na podstawie wiedzy chemicznej w korelacji z innymi naukami przyrodniczymi (III.1) Selekcja i analiza informacji podanych w formie tabeli i tekstu o tematyce chemicznej (II.3) 1 p. poprawne wskazanie stosunku obj to ciowego gazów Zadanie 11. (0 2) Przyk ady poprawnego rozwi zania Sposób I: = 116 g/mol M CaSi ,4 dm g 280,0 dm 3 x x = 725 (g) Wykonanie oblicze stechiometrycznych na podstawie równania reakcji (II.5.a)

5 5 Sposób II: 1 mol 22,4 dm 3 x 280,0 dm 3 x = 12,5 mola 2 mole 1 mol 12,5 mola y y = 6,25 mola 1 mol 116 g 6,25 mola z z = 725 (g) 2 p. zastosowanie poprawnej metody obliczenia masy krzemianu wapnia (wynikaj cej ze stechiometrii równania zale no ci mi dzy danymi a szukan ), poprawne wykonanie oblicze i podanie wyniku 1 p. zastosowanie poprawnej metody obliczenia masy krzemianu wapnia i: pope nienie bdów rachunkowych podanie wyniku w bdnych jednostkach 0 p. zastosowanie bdnej metody oblicze lub przypadkowe dzia ania Nale y zwróci uwag na zale no warto ci wyniku ko cowego od ewentualnych wcze niejszych zaokr gle. Nale y uzna za poprawne wszystkie wyniki, które s konsekwencj przyj tych przez zdaj cego poprawnych zaokr gle. Zadanie 12. (0 3) Równania reakcji Zapisanie równa reakcji chemicznych na podstawie s ownego opisu przemian (I.3.a) Sposób 1: N N 3 Sposób 2: N 4 Cl + Na N 3 + NaCl + 2 N 4 Cl + Na N NaCl Nale y uzna za poprawne zapisanie równania reakcji chlorku amonu z inn mocn zasad, np. z K lub z Ca() 2. Sposób 3: N 4 Cl (T) N 3 + Cl 3 p. poprawne zapisanie trzech równa opisanych reakcji otrzymywania amoniaku 2 p. poprawne zapisanie dwóch równa opisanych reakcji 1 p. poprawne zapisanie jednego równania reakcji 0 p. bdne zapisanie trzech równa reakcji lub brak odpowiedzi Zadanie 13. (0 2) a) (0 1) Projektowanie reakcji str ceniowych na podstawie danych zawartych w tablicy rozpuszczalno ci (II.1.b)

6 6 Na 3 P 4 1 p. podanie wzoru Na 3 P 4 b) (0 1) Probówka z roztworem BaCl 2 : Wytr ci si (bia y) osad. Probówka z roztworem KCl: Brak objawów reakcji. Nie obserwujemy zmian. Nic si nie dzieje. Nie wytr ci si osad. Sformu owanie spostrze e, jakich mo na dokona w czasie do wiadczenia (II.4.b) 1 p. opisanie zmian (lub stwierdzenie ich braku), które zaobserwowano w obu probówkach 0 p. bdny wybór lub brak wyboru odczynnika w czci a) zadania bdny opis obserwacji w co najmniej jednej probówce Zadanie 14. (0 1) Numer probówki, w której wydzieli si gaz: II Numer probówki, w której wytr ci si osad: III 1 p. poprawne podanie numerów obu probówek Zadanie 15. (0 2) Równanie reakcji w probówce I: + 2 Sformu owanie spostrze e, jakich mo na dokona w czasie do wiadcze przedstawionych w formie schematu (II.4.b) Zapisanie równa reakcji chemicznych na podstawie schematów ilustruj cych przebieg do wiadcze (I.3.a) Równanie reakcji w probówce III: 2Ag + S 2 Ag 2 S ( ) 2 p. poprawne zapisanie obu równa zachodz cych reakcji w formie skróconej jonowej 1 p. poprawne zapisanie jednego równania reakcji w formie skróconej jonowej 0 p. bdne zapisanie obu równa reakcji zapisanie równa w formie cz steczkowej lub jonowej nieskróconej (pe nej)

7 7 Zadanie 16. (0 2) a) (0 1) Wi cej u yto C 3 C 1 p. poprawne zapisanie wzoru kwasu b) (0 1) Jeden kwas jest mocniejszy, a drugi s abszy. Kwas octowy (C 3 C) jest kwasem s abszym. Kwas octowy (C 3 C) dysocjuje nieca kowicie. Dokonanie uogólnienia i sformu owanie wniosku (III.3) Dokonanie uogólnienia i sformu owanie wniosku (III.3) 1 p. podanie poprawnego uzasadnienia przy poprawnym wyborze kwasu w czci a) zadania (C 3 C) Zadanie 17. (0 3) a) (0 2) Przyk ad poprawnego rozwi zania 1 dm 3 roztworu ma mas m = d V = 1220 g m 100% 20% 1220 g c = m = = 244 (g) p s s mr 100% bliczenie masy substancji rozpuszczonej na podstawie obj to ci roztworu i jego stenia (II.5.c) 2 p. zastosowanie poprawnej metody obliczenia masy wodorotlenku sodu (wynikaj cej z definicji stenia procentowego zale no ci mi dzy danymi a szukan ), poprawne wykonanie oblicze i podanie wyniku 1 p. zastosowanie poprawnej metody obliczenia masy wodorotlenku sodu i: pope nienie bdów rachunkowych podanie wyniku w bdnych jednostkach 0 p. zastosowanie bdnej metody oblicze lub przypadkowe dzia ania b) (0 1) Zaprojektowanie do wiadczenia prowadz cego do otrzymania roztworu o okre lonym steniu (III.2)

8 8 dwa enie Na (244 g), przeniesienie do kolby o pojemno ci 1 dm 3 i rozpuszczenie w niewielkiej ilo ci wody oraz uzupe nienie wod do obj to ci 1 dm 3 (do kreski). dwa enie Na (244 g) i (odwa enie i) zmieszanie z 976 g wody. dwa enie Na (244 g) i (odmierzenie i) zmieszanie z 976 cm 3 wody. Do (244 g) Na dodawa wod do uzyskania 1220 g roztworu. 1 p. poprawne zaprojektowanie sposobu przygotowania roztworu Pozytywnie nale y oceni poprawny opis sporz dzenia roztworu przy bdnie obliczonej masie Na w czci a) zadania 0 p. bdny opis sporz dzenia roztworu brak rozwi zania w czci a) zadania Zadanie 18. (0 3) a) (0 2) Poprawne rozwi zanie lub Bilans elektronowy C+ 2 C e 2 2 Zastosowanie prawa zachowania masy, prawa zachowania adunku oraz zasady bilansu elektronowego do uzgodnienia równania reakcji (I.3.a) + -- N e 2 N ( 4) o C 4e V IV IV C N e N ( 4) Równanie reakcji C + 4N 3 C 2 ( ) + 4N 2 ( ) p. poprawne przedstawienie bilansu elektronowego i poprawny dobór wspó czynników 1 p. poprawne przedstawienie bilansu elektronowego i bdny dobór wspó czynników bdne przedstawienie bilansu elektronowego przy poprawnym doborze wspó czynników w równaniu reakcji 0 p. bdne przedstawienie bilansu elektronowego i bdny dobór wspó czynników b) (0 1) Wykazanie si znajomo ci i rozumieniem poj zwi zanych z procesami utleniania i redukcji; wskazanie utleniacza i reduktora (I.1.h)

9 9 Stosunek molowy utleniacza do reduktora: 4:1 1 p. poprawne rozpoznanie utleniacza i reduktora oraz okre lenie stosunku molowego tych reagentów wynikaj cego z uzupe nionego równania reakcji w czci a) zadania 0 p. bdne rozpoznanie utleniacza i reduktora bdne okre lenie stosunku molowego, w tym podanie stosunku molowego niezgodnie z uzupe nionym w czci a) zadania równaniem reakcji Zadanie 19. (0 2) a) (0 1) C C Zapisanie równania reakcji chemicznej na podstawie s ownego opisu przemiany (I.3.a) 1 p. poprawne ustalenie wzoru sumarycznego w glowodoru i zapisanie równania reakcji b) (0 1) Poprawne odpowiedzi Uzupe nianie brakuj cych danych na podstawie informacji podanych w formie tekstu o tematyce chemicznej (II.2) C C C 3 C 2 =C=C 2 C 2 C C 1 p. poprawne narysowanie wzoru pó strukturalnego w glowodoru Zadanie 20. (0 2) metan i propen (prop-1-en) etan i eten Uzupe nienie brakuj cych danych na podstawie informacji podanych w formie tekstu o tematyce chemicznej (II.2) 2 p. poprawne ustalenie, jakie w glowodory powstaj w procesie krakingu i zapisanie ich nazw systematycznych 1 p. poprawne podanie nazw jednej pary w glowodorów podanie poprawnych wzorów zamiast nazw systematycznych obu par w glowodorów 0 p. bdna odpowied lub brak odpowiedzi

10 10 Zadanie 21. (0 1) D. s homologami etenu. 1 p. wybór poprawnego zako czenia zdania Zadanie 22. (0 1) Dokonanie selekcji i analizy informacji (II.3) Zapisanie równania reakcji chemicznej na podstawie s ownego opisu przemiany (I.3.a) C C + 2 gs 4,2S4 (C 2 =C) C 3 C C C + 2 katalizator (C 2 =C) C 3 C 1 p. poprawne napisanie równania reakcji z uwzgl dnieniem warunków prowadzenia procesu 0 p. bdny zapis wzorów substratów lub produktu brak okre lenia warunków reakcji Zadanie 23. (0 1) Zapisanie równania reakcji na podstawie podanego ci gu przemian (I.3.a) C C + 2 C 2 =C 2 1 p. poprawne napisanie równania reakcji; adnotacje nad strza k w równaniu reakcji nie maj wp ywu na ocen Zadanie 24. (0 1) Dokonanie selekcji i analizy informacji (II.3) B. C C C C 1 p. wybór poprawnego zapisu fragmentu a cucha polimeru

11 11 Zadanie 25. (0 2) Wyszukanie w tek cie informacji potrzebnych do rozwi zania problemu (II.1) 2 C=C C 2 C 3 3 C C=C C 3 2 p. poprawne narysowanie wzorów pó strukturalnych obu izomerów powstaj cych w procesie dehydratacji butan-2-olu 1 p. poprawne narysowanie wzoru pó strukturalnego jednego alkenu 0 p. narysowanie wzorów innych alkenów lub brak odpowiedzi Zadanie 26. (0 1) Interpretacja danych zawartych w tablicach chemicznych i opracowaniach naukowych lub popularnonaukowych (III.1) Lotno kwasu maleje ze wzrostem d ugo ci a cucha w glowego. Im krótszy a cuch w glowy tym lotno kwasu jest wi ksza. 1 p. poprawne okre lenie zale no ci mi dzy d ugo ci a cucha w glowego a lotno ci kwasu 0 p. sformu owanie wniosku bdnego lub nie na temat (np. dotycz cego zmian temperatury wrzenia, a nie lotno ci) Zadanie 27. (0 1) Dokonanie uogólnienia i sformu owanie wniosku (III.3) C 3 C 1 p. poprawne napisanie wzoru pó strukturalnego kwasu Zadanie 28. (0 1) Wykazanie si znajomo ci i zrozumieniem poj zwi zanych z wi zaniami chemicznymi (I.1.b) Kwas oleinowy, w przeciwie stwie do kwasu stearynowego, jest kwasem ( nasyconym / nienasyconym ). W cz steczce kwasu stearynowego pomi dzy atomami w gla ( wyst puje jedno wi zanie podwójne / wyst puj tylko wi zania pojedyncze ). 1 p. podkre lenie w obu zdaniach w a ciwych okre le

12 12 Zadanie 29. (0 2) a) (0 1) Zaprojektowanie do wiadczenia wybór odczynników pozwalaj cych na identyfikacj pochodnych w glowodorów na podstawie ich w a ciwo ci fizykochemicznych (III.2) Schemat do wiadczenia: Kwas t uszczowy o wzorze C C Br 2 (aq) 1 p. poprawny wybór obu odczynników i uzupe nienie schematu 0 p. bdny wybór co najmniej jednego odczynnika lub brak odpowiedzi b) (0 1) Zaprojektowanie do wiadczenia opisanie spostrze e, jakich mo na dokona podczas do wiadczenia (III.2) Nast pi o odbarwienie (wody bromowej). Zanik o pomara czowe zabarwienie. Pojawi si osad. 1 p. opisanie zmian wiadcz cych o nienasyconym charakterze kwasu t uszczowego, które zaobserwowano w probówce (przy poprawnym wyborze odczynników w czci a) zadania) 0 p. bdny wybór co najmniej jednego odczynnika lub brak odpowiedzi w czci a) zadania bdny opis zmian lub brak odpowiedzi

13 13 Zadanie 30. (0 3) Uzupe nienie schematów Uzupe nienie równa reakcji przez dobranie brakuj cych substratów i produktów (I.3.a) C 3 C C 3 kat. + 2 C 3 C()C 3 2 S 4 C 3 C(C 3 )C + C 3 C 2 C 3 C C C 3 C 2 C C 2 C C 2 C C C C C C kat. 2 C CC C CC C CC C CC C CC lub C CC lub C CC C CC C CC p. poprawne uzupe nienie trzech schematów reakcji 2 p. poprawne uzupe nienie dwóch schematów reakcji 1 p. poprawne uzupe nienie jednego schematu 0 p. bdne uzupe nienie trzech schematów reakcji lub brak odpowiedzi Zadanie 31. (0 2) Etap I: C 3 Cl + N 3 C 3 N 3 Cl C 3 Cl + N 3 C 3 N 3 Cl Etap II: C 3 N 3 Cl + Na C 3 N 2 + NaCl + 2 Zapisanie równa reakcji chemicznych na podstawie s ownego opisu przemian (I.3.a) C 3 N 3 Cl + Na C 3 N 2 + NaCl + 2 C 3 N C 3 N 2 + 2

14 14 2 p. poprawne napisanie równa reakcji ka dego etapu 1 p. poprawne napisanie jednego równania reakcji 0 p. bdny napisanie obu równa reakcji lub brak odpowiedzi Zadanie 32. (0 1) pisanie typowych w a ciwo ci prostych wielofunkcyjnych pochodnych w glowodorów (I.2.b) Zdanie 1. P Zdanie 2. F Zdanie 3. P 1 p. poprawne wskazanie zda prawdziwych i zdania fa szywego 0 p. podanie co najmniej jednej bdnej odpowiedzi lub brak odpowiedzi gólne zasady oceniania Zdaj cy otrzymuje punkty tylko za poprawne rozwi zania, precyzyjnie odpowiadaj ce poleceniom zawartym w zadaniach. Rozwi zania zada uwzgl dniaj ce inny tok rozumowania ni podany w kluczu oceniane s zgodnie z ogólnymi zasadami punktacji. Gdy do jednego polecenia zdaj cy podaje kilka odpowiedzi (z których jedna jest prawid owa, inne nieprawid owe), to nie otrzymuje punktów za adn z nich. Je eli polecenie brzmi: Napisz równanie reakcji..., to w odpowiedzi zdaj cy powinien napisa równanie reakcji chemicznej, a nie jej schemat. Dobór wspó czynników w równaniach reakcji chemicznych mo e ró ni si od przedstawionego w kluczu (np. mog by zwielokrotnione), ale bilans musi by prawid owy. Niew a ciwy dobór lub brak wspó czynników powoduje utrat 1 punktu za zapis tego równania. W rozwi zaniach zada rachunkowych oceniane s : metoda, wykonanie oblicze i podanie wyniku z jednostk. Bdny zapis jednostki lub jej brak przy ostatecznym wyniku liczbowym powoduje utrat 1 punktu. W obliczeniach wymagane jest poprawne zaokr glanie wyników liczbowych. Za poprawne obliczenia b d ce konsekwencj zastosowania niepoprawnej metody zdaj cy nie otrzymuje punktów. Za poprawne spostrze enia i wnioski b d ce konsekwencj niew a ciwie zaprojektowanego do wiadczenia zdaj cy nie otrzymuje punktów. Elementy odpowiedzi umieszczone w nawiasach nie s wymagane.