Rzepak ozimy Uwagi ogólne W roku w ramach PDOiR w naszym województwie prowadzone były trzy doświadczenia z rzepakiem ozimym zlokalizowane w ZDOO Ruska Wieś, SDOO Wrócikowo oraz w ZPD Bałcyny (UWM). W doświadczeniach badano 25 odmian rzepaku z krajow ego rejestru (KR) i 16 z katalogu wspólnotowego (CCA). Aktualnie w KR znajdują się 94 odmiany, w tym 47 mieszańcowych. W roku na Listę Zalecanych Odmian (LZO) w województwie wpisano odmiany Sherlock, ES Mercure, Artoga, DK Example, a wycofano odmiany Adriana, NK Bold, Nelson oraz NK Petrol. Aktualnie tworzą ją: Monolit, Bellevue, NK Pegaz, Sherlock, NK Octans, Visby, Rohan, NK Technic, Abakus, ES Mercure, Artoga i DK Example. Doświadczenia prowadzone były w 4 powtórzeniach na jednym poziomie agrotechnicznym. W ZDOO Ruska Wieś była zastosowana pełna ochrona fungicydowa, w ZPD Bałcyny wykonano jednokrotny oprysk fungicydowy natomiast we Wrócikowie nie stosowano ochrony przeciw chorobom grzybowym (tabela 2). Obsada nasion na 1m 2 uzależniona jest od wytycznych hodowcy i wynosi zwykle od 50 do 60 szt/m 2. Doboru odmian do doświadczeń dokonał Wojewódzki Zespół PDOiR biorąc pod uwagę ich przydatność do uprawy w trudnych warunkach naszego województwa. Celem badań było sprawdzenie wartości gospodarczej wybranych odmian. W doświadczeniach stosowano wybraną przez specjalistów chemiczną ochronę roślin w zakresie zwalczania chwastów, szkodników i chorób grzybowych. Stosowane preparaty znajdowały się w oryginalnych opakowaniach i były zarejestrowane w Polsce. Wyniki doświadczeń był rokiem korzystnym do uzyskania wysokich plonów rzepaku ozimego. Średni plon w poszczególnych punktach doświadczalnych był znacznie wyższy niż w latach ubiegłych i wyniósł 63,9 dt/ha dla województwa. Najwyższe plony w ostatnim roku uzyskano w Ruskiej Wsi i w Bałcynach 68,7 dt/ha i 68,3 dt/ha natomiast we Wrócikowie były niższe i wynosiły 54,7 dt/ha. W ZDOO Ruska Wieś do najlepiej plonujących, w minionym sezonie, można zaliczyć odmiany mieszańcowe: NK Technic, NK Petrol i Nelson. Z odmian populacyjnych powyżej wzorca plonowały Adriana, NK Pegaz oraz NK Diamond. W SDOO Wrócikowo powyżej wzorca z odmian mieszańcowych plonowały: NK Petrol, Visby, NK Octans oraz Rohan, z odmian populacyjnych znacznie powyżej wzorca plonował Sherlock. Z badanych odmian mieszańcowych w ZPD Bałcyny
powyżej wzorca plonowała Artoga i badana pierwszy rok populacyjna odmiana Pamela (tabela 4). W roku średnio z trzech miejscowości najlepszy wynik uzyskały NK Petrol, NK Technic oraz NK Octans i Visby, wyróżniającą się odmianą populacyjną była Pamela. Natomiast w ostatnim trzyleciu plonowaniem wyróżniały się Adriana, Bellevue i NK Pegaz, a z mieszańcowych Rohan, Visby, Abakus, NK Octans i NK Technic (tabela 5). W minionym sezonie rośliny rzepaku były wyższe niż w latach ubiegłych. Nie zaobserwowano większej presji chorób grzybowych. Wystąpiło jedynie porażenie zgnilizną Twardzikowi, na którą mniej odporne okazały się Nelson, Visby, Abakus oraz Monolit. Przezimowanie roślin rzepaku w naszym rejonie było dobre, niewielki udział roślin martwych zanotowano tylko w ZDOO Ruska Wieś.
Tabela 1. Rzepak ozimy. Odmiany badane. Rok zbioru: Lp. Odmiana Rok wpisania do KR Odmian w Polsce Kod kraju pochodzenia Hodowca (jednostka prowadząca hodowlę zachowawczą lub dla odmian zagranicznych krajowy przedstawiciel) 1. Adriana 2008 FR Limagrain Central Europe Societe Europeenne Sp. Europ. Oddz. w Polsce, ul. Ks.Piotra Wawrzyniaka 2; PL- 62-052 Komorniki 2. Bellevue 2008 DE Saaten Union Polska sp. z o.o. ul. Straszewska 70; PL- 62-100 Wągrowiec 3. Monolit 2008 PL Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o. Grupa IHAR ul. Główna 20; PL- 99-307 Strzelce 4. NK Bold 2008 CH Syngenta Seeds sp. z o.o. ul. Powązkowska 44C; PL- 01-797 Warszawa 5. NK Pegaz 2008 CH Syngenta Seeds sp. z o.o. ul. Powązkowska 44C; PL- 01-797 Warszawa 6. Chagall 2009 DE Lantmännen SW Seed sp. z o.o. ul Terenowa 6g ; PL- 52-231 Wrocław 7. NK Diamond 2010 CH Syngenta Seeds sp. z o.o. ul. Powązkowska 44C; PL- 01-797 Warszawa 8. Sherlock 2010 DE KWS Polska sp. z o.o. ul. Chlebowa 4/8; PL-61-003 Poznań 9. Andie 2011 DE Dieckmann Seeds Polska sp. z o.o.; ul. Mikołaja Reja 4; PL-86-100 Świecie 10. Pamela 2011 FR Limagrain Central Europe Societe Europeenne Sp. Europ. Oddz. w Polsce, ul.ks.piotra Wawrzyniaka 2; PL- 62-052 Komorniki 11. Nelson F1 2006 CH Syngenta Seeds sp. z o.o. ul. Powązkowska 44C; PL- 01-797 Warszawa 12. NK Octans F1 2008 CH Syngenta Seeds sp. z o.o. ul. Powązkowska 44C; PL- 01-797 Warszawa 13. NK Petrol F1 2008 CH Syngenta Seeds sp. z o.o. ul. Powązkowska 44C; PL- 01-797 Warszawa 14. Rohan F1 2008 DE Saaten Union Polska sp. z o.o. ul. Straszewska 70; PL- 62-100 Wągrowiec 15. Visby F1 2008 DE Saaten Union Polska sp. z o.o. ul. Straszewska 70; PL- 62-100 Wągrowiec 16. Abakus F1 2009 DE Saaten Union Polska sp. z o.o. ul. Straszewska 70; PL- 62-100 Wągrowiec 17. ES Mercure F1 2009 FR Rolagra, Błażej Springer ul. Chłapowskiego 22/14; PL- 63-100 Śrem 18. NK Technic F1 2009 DE Syngenta Seeds sp. z o.o. ul. Powązkowska 44C; PL- 01-797 Warszawa 19. Artoga F1 2010 FR Limagrain Central Europe Societe Europeenne Sp. Europ. Oddz. w Polsce, ul. Ks.Piotra Wawrzyniaka 2; PL- 62-052 Komorniki 20. DK Example F1 2010 DE Monsanto Polska sp. z o. o. ul. Domaniewska 41; PL- 02-672 Warszawa 21. Primus F1 2010 DE DSV Polska sp. z o.o.; ul. Straszewska 70; PL-62-100 Wągrowiec 22. DK Exfile F1 2011 DE DSV Polska sp. z o.o.; ul. Straszewska 70; PL-62-100 Wągrowiec 23. Dobrava F1 2011 FR Limagrain Central Europe Societe Europeenne Sp. Europ. Oddz. w Polsce, ul. Ks.Piotra Wawrzyniaka 2; PL- 62-052 Komorniki 24 Inspiration F1 2011 DE DSV Polska sp. z o.o.; ul. Straszewska 70; PL-62-100 Wągrowiec 25 Rumba F1 2011 DE DSV Polska sp. z o.o.; ul. Straszewska 70; PL-62-100 Wągrowiec *- według Listy odmian roślin rolniczych wpisanych do krajowego rejestru w Polsce F1 - odmiana mieszańcowa
Tabela 2. Rzepak ozimy. Warunki polowe doświadczeń. Rok zbioru: ZDOO Ruska Wieś Miejscowość pow. Ełk Kompleks rolniczej przydatności gleby SDOO Wrócikowo pow. Olsztyn ZPD UWM Bałcyny pow. Ostróda pszenny dobry pszenny dobry pszenny dobry Klasa bonitacji gleby IV b III b III a ph gleby w KCl 6,25 5,96 - Przedplon pszenica ozima pszenica jara miesz. zboż. strączkowa Data siewu 22.08.11 26.08.11 24.08.11 Obsada nasion (szt./m2) 50-60 50-60 50-60 Data zbioru 26.07.12 26.07.12 25.07.12 Nawożenie mineralne N (kg/ha) 160 160 180 P 2 O 5 (kg/ha) 80 100 80 K 2 O (kg/ha) 140 130 120 Nawóz dolistny (nazwa, Dolistne nawożenie mikroelementami (nazwa, Maximus extra PK (3,5 kg); Ekolist Mono Mangan (1,5 l); MaxiBor 21 (2 kg); Maximus extra PK (3 kg) Rzepak Extra (3kg) Basfoliar 12-4-6+S (8 l) Środki ochrony roślin Zaprawa nasienna (nazwa) - - - Herbicyd (nazwa, Insektycyd (nazwa, Fungicyd (nazwa, -pierwszy zabieg -drugi zabieg Desykacja (nazwa, Colzor Trio 405 EC + Butisan Star 416 SC ( 2 l + 1,5 l ); Targa Super 05 EC (1,5 l) Fastac 100 EC ( 0,1 l); Dursban Delta 200 CS (1,5 l); Karate Zeon 050 CS (0,12 l); Mavrik 240 EW (0,2 l); Mospilan 20 SP (0,12 kg) Butisan Star 416 SC ( 3 l); Targa Super 05 EC ( 1,0 l) Patriot 100 EC (80 ml); Proteus 110 OD ( 0,6 l); Karate Zeon 050 CS (0,12 l); Mospilan 20 SP ( 0,12 kg) Butisan Star 416 SC ( 2,5 l) Dursban 480 EC (0,6 l); Proteus 110 OD ( 0,6 l), Karate Zeon 050 CS ( 0,12 l); Trebon 30 EC (0,25 l) - - - Alert 375 SE + Acanto 250 SC (0,8 l+0,6 l) Alert Solo 250 EW + Acanto 250 SC (0,8 l+0,8 l) - - - Pictor 400 SC (0,5 l) Reglone 200 SL (3 l) Reglone 200 SL (2,5 l) -
Tabela3. Rzepak ozimy. Wyniki ogólne doświadczeń. Rok zbioru Lp. Wyszczególnienie Ruska Wieś Wrócikowo Bałcyny 1. Stan roślin po zimie (9 ) 5,7 7,7 9 2. Procent martwych roślin po zimie(%) 4,7 0 0 3. Wysokość roślin (cm) 154 155 154 4. Wysokość łanu przed zbiorem (cm) 138 111 141 5. Początek kwitnienia (data) 04.05. 04.05. 01.05. 6. Dojrzałość techniczna (data ) 13.07. 13.07. 08.07. 7. Wilgotność nasion podczas zbioru (%) 9,0 8,7 10,4 8. Plon nasion (przy wilgotności 9%) (dt/ha) 68,7 54,7 68,3 Wyniki średnie z wszystkich badanych odmian Skala 9-9 - oznacza stan najkorzystniejszy, 1- oznacza stan najmniej korzystny Tabela 4. Rzepak ozimy. Plon nasion odmian w miejscowościach ( % wzorca ). Rok zbioru Lp. Odmiana Ruska Wieś Wrócikowo Bałcyny Wzorzec w dt/ha 69,8 56,5 70,9 1. Adriana 106 99 90 2. Bellevue 96 87 92 3. Monolit 97 87 95 4. NK Bold 95 98 94 5. NK Pegaz 104 96 95 6. Chagall w 97 90 95 7. NK Diamond 104 94 98 8. Sherlock 102 104 92 9. Andie 101 101 97 10. Pamela w 101 103 101 11. Nelson 106 101 101 12. NK Octans 101 112 101 13. NK Petrol 109 119 100 14. Rohan 102 111 92 15. Visby w 102 113 100 16. Abakus 104 109 92 17. ES Mercure 82 84 85 18. NK Technic 114 104 101 19. Artoga w 100 94 105 20. DK Example 99 86 94 21. Primus 95 95 97 22. DK Exfile 99 91 100 23. Dobrava 90 89 97 24 Inspiration 101 98 96 25 Rumba 102 106 96 Kolejność odmian według lat badań w - wzorzec w roku
Tabela 5. Rzepak ozimy. Plon nasion. ( % wzorca ). Lata zbioru: -2010 Lp. Odmiana Liczba lat badań Plon nasion 2011 2010 2011- Wzorzec w dt/ha 65,7 35,8 50,3 50,7 50,6 1. Adriana 3 99 93 102 96 98 2. Bellevue 3 92 102 101 97 98 3. Monolit 3 93 96 98 94 95 4. NK Bold 3 95 95 101 95 97 5. NK Pegaz 3 98 91 102 96 98 6. Chagall w 3 94 85 99 91 93 7. NK Diamond 2 98 98-98 - 8. Sherlock 2 99 107-102 - 9. Andie 1 99 - - - - 10. Pamela w 1 101 - - - - 11. Nelson 3 102 108 106 104 105 12. NK Octans 3 105 109 109 106 107 13. NK Petrol 3 108 97 111 104 106 14. Rohan 3 101 121 114 109 111 15. Visby w 3 104 116 110 109 109 16. Abakus 3 101 112 114 107 109 17. ES Mercure 3 84 106 104 91 96 18. NK Technic 3 106 107 110 106 108 19. Artoga w 2 100 111-104 104 20. DK Example 2 94 119-102 - 21. Primus 1 95 - - - - 22. DK Exfile 1 97 - - - - 23. Dobrava 1 92 - - - - 24 Inspiration 1 99 - - - - 25 Rumba 1 101 - - - - Liczba doświadczeń 3 3 2 6 8 w - wzorzec w roku; 2011 Casoar, Chagall, Visby, Artoga; 2010 - Castille, Casoar, Chagall
Tabela 6. Rzepak ozimy. Ważniejsze właściwości rolniczo-użytkowe (odchylenia od wzorca). Lata zbioru: Martwe rośliny po zimie Wysokość roślin Wysokość łanu przed zbiorem Początek kwitnienia Dojrzałość techniczna Zgnilizna twardzikowa Lp. Odmiana Liczba lat badań % (cm) (kolejny dzień roku) (% roślin porażonych) Wzorzec 1 5 153 135 131 116 124 126 195 193 9 7 1. Adriana 3 1 0-3 1-4 1 0 1-1 0-2 0 2. Bellevue 3 0-2 2 8-1 8 1 2 1 1 0 0 3. Monolit 3-1 -4-5 5-16 -6 2 2-1 0 5 3 4. NK Bold 3-1 4 0 3 0 1 1 1 1 1-3 -2 5. NK Pegaz 3-1 -1 4 6 1 5 2 2 1 1-3 -2 6. Chagall w 3 1 7-3 0-2 -2 0 0-1 0-1 -1 7. NK Diamond 2-1 -3-6 - -5-0 - 0 - -2-8. Sherlock 2-1 -5 0 - -10 - -1-0 - -2-9. Andie 1-1 - -1 - -8-0 - -1-2 - 10. Pamela w 1 1-2 - -3-1 - 2 - -5-11. Nelson 3-1 -4 4 10-1 7-1 0-1 0 11 5 12. NK Octans 3 2-2 7 12-1 8 0 1 0 0 0 0 13. NK Petrol 3 2 4 8 9 8 11 0 1 0 0 1 0 14. Rohan 3 1-4 -8 0-6 3-1 -1 0 0 0 0 15. Visby w 3-1 -5 2 5 0 5 0 0 0 0 6 3 16. Abakus 3 1-4 -4 2 1 7 0 0-1 -1 6 2 17. ES Mercure 3-1 -5 4 9 6 11 1 1 2 1-1 0 18. NK Technic 3 1-3 5 9 2 10 0 0-1 0 0 0 19. Artoga w 2-1 -4 0-4 - 0 - -1-1 - 20. DK Example 2 2-3 14-7 - 2-1 - 4-21. Primus 1 2 - -7 - -4-0 - 0 - -2-22. DK Exfile 1 0-7 - 4-1 - 0-3 - 23. Dobrava 1 0-4 - 5-0 - 0-4 - 24 Inspiration 1 0-5 - 2-1 - 0 - -1-25 Rumba 1-1 - -2-1 - -1-0 - -2 - Liczba doświadczeń 1 3 3 9 3 9 3 9 2 8 3 5 w - wzorzec w roku; 2011 Casoar, Chagall, Visby, Artoga; 2010 - Castille, Casoar, Chagall Wyniki pochodzą jedynie z doświadczeń, w których wystąpiło dane zjawisko; wyższa wartość oznacza ocenę korzystniejszą