Choroby nerek w ciąży PROF. B. PIETRZAK DR N. MED. N. MAZANOWSKA DR A. MADEJ
Fizjologia nerek w ciąży Powiększenie nerek wzrasta przepływ nerkowy (RBF)? przesączanie kłębuszkowe (GFR) o ok. 50%? klirens kreatyniny, mocznika, kwasu moczowego? stężenia kreatyniny (0,4-0,8 mg/dl), mocznika, kwasu moczowego EFEKT: Glukozuria, proteinuria (<300/24 h), aminoacyduria
Fizjologia nerek w ciąży poszerzenie kielichów miedniczek i moczowodów u 90% kobiet - progesteron - relaksacja mięśniówki - PGE2 - ciężarna macica SKUTEK? - hiperplazja tkanki łącznej - hamowanie perystaltyki moczowodów
Infekcje dróg moczowych Obraz kliniczny bakteriurii: Bakeriomocz bezobjawowy Ostre zapalenie pęcherza moczowego Ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek POSIEW MOCZU
Infekcje dróg moczowych Etiologia: E. Coli (75-90%) (fimbrie, odporność na kwaśne ph, szybkie podziały komórkowe, hamowanie prawidłowej perystaltyki moczowodów) Klebsiella, Proteus, Pseudomonas, gronkowce koagulazoujemne, paciorkowce z grupy B Głównie droga wstępująca
Bakteriomocz bezobjawowy (B.B) ZNAMIENNA BAKTERIURIA - 2-krotne stwierdzenie tego samego gatunku bakterii w mianie min. 10 5/ml w jałowo pobranym moczu. 6%-40% ciąż nieleczony B.B. w 25-40% prowadzi do OOZN leczony B.B. w 1% prowadzi do OOZN WZROST RYZYKA PORODU PRZEDWCZESNEGO
Bakteriomocz bezobjawowy PROFILAKTYKA Badanie ogólne moczu na każdej wizycie Posiew moczu w każdym trymestrze ciąży LECZENIE (na podstawie wyniku posiewu i antybiogramu) Penicyliny/ cefalosporyny FURAGIN, ŻURAVIT (w profilaktyce) Czas leczenia 14 dni Kontrola 1 tydzień po zakończeniu leczenia, następnie co 4 tygodnie
Bakteriomocz bezobjawowy Nawrót zakażenia ponowne B.B. spowodowane tym samym patogenem w ciągu 6 tygodni od 1. diagnozy 25% pacjentek Nawroty bądź oporność na leczenie są wskazaniem do diagnostyki po porodzie.
Ostre zapalenie pęcherza moczowego 1% ciężarnych, zwykle bez B. B w wywiadzie OBJAWY: hematuria/ leukocyturia, dysuria, pobolewanie w okolicy nadłonowej, LECZENIE przez 2 tygodnie Objawy DYZURYCZNE u ciężarnych nie zawsze są związane z infekcją dróg moczowych.
Ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek 1-2% ciężarnych 80-90% w II i III trymestrze E. COLI: 85-90% 20% bakteriemia 30% posiewy jałowe zakażenie drogą wstępującą (>90%) lub drogą krwi (<10%) UROSEPSA
Ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek OBJAWY: Objawy dyzuryczne Bóle w okolicy lędźwiowej Dreszcze, Wysoka gorączka, Wymioty, Podrażnienie otrzewnej RÓŻNICOWANIE: Ostre infekcje wirusowe, Infekcje GDO, Toksoplazma, OZWR, Kolka żółciowa, Oddzielenie łożyska Poród przedwczesny
Ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek LECZENIE - W warunkach szpitalnych!!!!!!! UROLOG - Posiew moczu z antybiogramem - Posiew krwi ciężki przebieg - Kontrola bilansu płynów oraz czynności nerek ANTYBIOTYKOTERAPIA: - Pochodne Ampicyliny i/lub Cefalosporyny - Empiryczna ew. modyfikacja po otrzymaniu wyniku antybiogramu - Dożylnie z możliwością doustnej kontynuacji - Czas leczenia 2-3 tygodnie - Kontrolny posiew po zakończeniu leczenia
Krwiomocz w ciąży Pękniecie drobnych naczyń żylnych nadmiernie rozciągniętej miedniczki nerkowej NALEŻY WYKLUCZYĆ: (usg, endoskopia) ZUM Kłębuszkowe zapalenie nerek Kamicę nerkową Nowotwór dróg moczowych i nerki
Kamica moczowa w ciąży Częstość występowania: 0,03-0,35% Relaksacja mięśniówki dróg moczowych sprzyja wędrówce istniejących już kamieni U 15% współistnienie objawowych ZUM Silne objawy kolki nerkowej oraz nawracające ZUM mogą indukować czynność skurczową
Kamica moczowa w ciąży Leczenie zachowawcze: - nawodnienie, - leki przeciwbólowe - leki przeciwbakteryjne, Leczenie chirurgiczne: - po USG, gdy stwierdzono obturację nerki z pogorszeniem jej funkcji Alternatywa: cewnik typu double J wymieniany co 8 tygodni lub stent moczowodowy
Wodonercze Poszerzenie układu kielichowo-miedniczkowego w USG Erytrocyty w osadzie moczu/ prawidłowy wynik badania ogólnego moczu Posiewy jałowe Częściej towarzyszy wielowodziu lub ciąży mnogiej INTERWENCJA UROLOGICZNA Sondowanie moczowodów, Stenty moczowodowe, Nefrostomia Znaczne wodonercze z nasilonymi dolegliwościami bólowymi oraz objawami pozanerkowej niewydolności nerek.
Ostra niewydolność nerek związana z ciąża i porodem < 0,01%, PRZYCZYNY: poronienie septyczne i posocznica -30%, krwotok poporodowy -15%, rzucawka lub stan przedrzucawkowy -12% Przednerkowa Nerkowa Pozanerkowa Dializy: stężenie kreatyniny >4,5mg/dl stężenie mocznika >120mg/dl
PChN w ciąży Glomerulopatie Nefroptia refluksowa Nefropatia cukrzycowa SLE z zajęciem nerek Zespół nerczycowy Policystic kidney disease Dobre rokowanie dla ciąży, gdy: - w niewielkim stopniu upośledzona funkcja nerek (stężenie kreatyniny <1,4 mg/dl) - proteinuria < 500mg/24h, - dobra kontrola RR - bez bakteriomoczu
Ciąża u pacjentki z przewlekła choroba nerek Intensywny nadzór położniczy Dodatkowo: - ocena funkcji nerek (klirens kreatyniny, białkomocz dobowy) - kontrola RR, skuteczne leczenie NT - wczesne wykrywanie i leczenie B.B. oraz objawowych ZUM. - dieta - Intensywne monitorowanie płodu od 26-30 hbd - Ryzyko: PP, SGA, IUGR, PE, ZUM
Ciąża u pacjentek dializowanych ciąża to rzadkość (cykle bezowulacyjne) Powikłania poród przedwczesny niska masa urodzeniowa dziecka wielowodzie niedokrwistość matki NT - Intensywna dializoterapia (20-24h/tygodniowo) - kontrola toksemii (stężenie mocznika <50mg/dl) - kontrola ciśnienia tętniczego - kontrola gospodarki kwasowo- zasadowej - mniej restrykcyjna dieta - Leczenie niedokrwistości erytropoetyną
Ciąża po przeszczepieniu nerki - Szybki powrót płodności!!!!!!!!! Warunki do zajścia w ciążę; - 2 lata po przeszczepieniu - Dobra funkcja narządu (stężenie kreatyniny <1,4 mg/dl) - Białkomocz <0,5g/dobę - Dobra kontrola ciśnienia tętniczego - Odpowiednia immunosupresja (glikokortykosteroidy, cyklosporyna A, azatipryna, takrolimus) Ciąża wysokiego ryzyka - NT (30-70%) - ZUM (50%) - Poród przedwczesny (50%) - Niska masa urodzeniowa - Zgony okołoporodwe (<2%) - Stan po przeszczepieni nerki nie jest wskazaniem do cięcia cesarskiego
Take home messages!!! Istotne zmiany fizjologii w ciąży (białkomocz, glukozuria, zastój moczu) Bakteriomocz i jego powikłania Ciąża u kobiety z pchn musi być zaplanowana (krea, białkomocz, kontrola RR, leki) Współpraca intedyscyplinarna Powikłania: PP, IUGR, PE
Dziękuję za uwagę