Transkrypt

1 Rola położnej w opiece nad ciężarną, rodzącą, położnicą z cukrzycą Leokadia Jędrzejewska Konsultant Krajowy w dziedzinie pielęgniarstwa ginekologicznego i położniczego Kraków maja 2011r. Grażyna Bączek, położna, mgr pielęgniarstwa, dr n. med., Warszawski Uniwersytet Medyczny

2 Nieco historii Problemem cukrzycy ciężarnych zajmowano się od ponad wieku, intensywne badania nad procesami metabolizmu w ciąży podjęte zostały w latach 80-tych XX wieku.

3 Dobre początki w Krakowie Pierwsza praca dotycząca przebiegu ciąży i porodu u kobiet chorych na cukrzycę powstała w 1929 roku w Klinice Ginekologiczno położniczej Uniwersytetu Jagiellońskiego. Autorką jej była dr Anna Stachurska. Opisała w swojej pracy 13 przypadków wyraźnie rozgraniczając cukrzycę przedciążąwą od ciążowej

4 Cukrzyca czynnikiem ryzyka w ciąży Cukrzyca matki jest problemem złożonym z powodu wieloczynnikowego mechanizmu choroby, możliwości wystąpienia wielu powikłań, wielorakości relacji pomiędzy cukrzycą a innym procesami zachodzącymi w organizmie kobiety Ciąża jest samodzielnym czynnikiem ryzyka ujawnienia się cukrzycy T1, która w ciąży jest stwierdzana 3,7 razy częściej W związku z tym należy kobietę objąć opieką ok. 6 m-cy przed planowanym zajściem w ciążę

5 Opieka nad ciężarną z cukrzycą Celem tej opieki jest : Redukcja wystąpienia powikłań u matki i płodu poprzez utrzymanie w granicach normy glikemii przed ciążą i przez cały okres jej trwania Utrzymanie optymalnych warunków zdrowia w okresie przed, w trakcie i bezpośrednio po zapłodnieniu

6 Rola i zadania położnej w opiece nad kobietą okresie przedkoncepcyjnym I. W okresie przedkoncepcyjnym u kobiet chorych na cukrzycę planujących ciążę położna powinna: podjąć działania edukacyjne uwzględniając wpływ cukrzycy na przebieg ciąży i ciąży na cukrzycę zmierzające do podejmowania przez kobietę świadomych planów związanych z prokreacją zmobilizować kobietę do korzystania z opieki specjalistycznej (zgodnie z zaleceniami diabetologa) celem wykonania badań i odbycia konsultacji pozwalających na eliminację czynników ryzyka zachęcać kobiety do intensywnej kontroli glikemii przed planowaną ciążą

7 Rola i zadania położnej w okresie przedkoncepcyjnym II. mobilizować do przestrzegania zasad insulinoterapii celem dobrego wyrównania glikemii wskazać ważność rozpoczęcia w tym okresie suplementacji kwasem foliowym propagować higienę jamy ustnej wskazywać na konieczność systematycznego leczenia ognisk zakażenia (infekcje nerek, zębów, zatok i inne) udzielać wsparcia zgodnie z potrzebami

8 Rola i zadania położnej w okresie przedkoncepcyjnym III. Ustalić z kobietą optymalne warunki dla prawidłowego przebiegu ciąży uwzględniające: zaplanowanie w miarę możliwości okresu zajścia w ciążę korygowanie diety w zależności od współczynnika masy ciała (BMI), zapotrzebowania energetycznego z uwzględnieniem stylu życia i rodzaju wykonywanej pracy zalecanie systematycznej, umiarkowanej aktywności fizycznej, która zwiększy wrażliwość na insulinę i poprawi utylizację glukozy

9 Rola i zadania położnej w opiece nad kobietą podczas ciąży I. Nakłonić kobiety z obciążonym wywiadem do natychmiastowego diagnozowania po stwierdzeniu ciąży Poinformować o możliwości występowania hipoglikemii w pierwszych tygodniach ciąży, ze względu na zmniejszone łaknienie, nudności czy wymioty, wskazać metody zaradcze

10 Rola i zadania położnej w opiece nad kobietą podczas ciąży II. Przekazać informacje dotyczące przestrzegania harmonogramu wizyt kontrolnych Wskazać korzyści i niebezpieczeństwa z przestrzegania czy nieprzestrzegania zaleceń Wspierać kobiety w okresie ciąży, uczyć odpowiedzialności za własne zachowanie

11 Rola i zadania położnej w opiece nad kobietą podczas ciąży III. Położna powinna przygotować ciężarną do: do prowadzenia dzienniczka samokontroli do obsługi glukometru kontroli glikemii, glikozurii i acetonurii zmiany miejsc wkłucia przy pobieraniu krwi do badań kontroli ciśnienia tętniczego pomiaru masy ciała oceny objawów hiper- i hipoglikemii oraz postępowania w przypadku ich zaistnienia systematycznej kontroli w kierunku ew. wystąpienia powikłań

12 Rola i zadania położnej w opiece nad kobietą podczas ciąży IV. Położna powinna przygotować ciężarną do: systematycznej oceny samopoczucia wdrożenia zasad właściwego żywienia zmiany stylu życia (sen, wypoczynek, aktywność) systematycznego prowadzenia karty ruchów płodu

13 Rola i zadania położnej w opiece nad kobietą ciężarną z GDM Położna powinna nauczyć ciężarne z GDM: zasad przygotowania insuliny technik wstrzyknięć zasad aseptyki i antyseptyki wyboru miejsc wkłucia, rotacji zasad przechowywania insuliny czasu spożywania posiłków po wstrzyknięciu

14 Rola i zadania położnej w opiece nad kobietą ciężarną z cukrzycą Położna podczas całej ciąży powinna monitorować poziom wiedzy i umiejętności kobiety ciężarnej, korygować błędy, wskazywać na niedociągnięcia, wspierać.

15 Rola położnej w monitorowaniu dobrostanu płodu Przygotowanie ciężarnej do samoobserwacji i oceny ruchów płodu od 24 tygodnia ciąży Osłuchiwanie czynności serca płodu słuchawką lub UDT Wykonywanie kardiotokografii z testem niestresowym ( NST) od 24 do 28 tyg. ciąży w poradni podczas każdej wizyty a podczas hospitalizacji w oddziale codziennie

16 Rola położnej w opiece nad rodzącą z cukrzycą w sali porodowej I. Monitorowanie stanu rodzącej i realizacja zleceń lekarskich w tym m.in. - pomiar stężenia glukozy w surowicy krwi - dożylny wlew glukozy wg zlecenia lekarza - podanie insuliny - uzupełnienie potasu wg potrzeb Osłuchiwanie czynności serca płodu Ocena czynników ryzyka wystąpienia dystocji barkowej Postępowanie w przypadku wystąpienia dystocji barkowej

17 Rola położnej w opiece nad rodzącą z cukrzycą w sali porodowej II. Inne zasady na ogół nie odbiegają od procedur ujętych w rozporządzeniu MZ z dnia 23 września 2010r. w sprawie standardów postępowania oraz procedur medycznych przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych z zakresu opieki okołoporodowej sprawowanej nad kobietą w okresie fizjologicznej ciąży, fizjologicznego porodu, połogu oraz opieki nad noworodkiem

18 Rola położnej w opiece nad rodzącą z cukrzycą w sali porodowej W przypadku podjęcia decyzji o cięciu cesarskim - przygotowanie do cięcia cesarskiego wg obowiązujących standardów - współpraca z zespołem sali operacyjnej.

19 Rola położnej w opiece nad położnicą Monitorowanie poziomu cukru Podanie insuliny Wdrożenie położnicy do samoobserwacji i samoopieki Pielęgnacja zgodnie z potrzebami (cięcie cesarskie, poród siłami natury) Zachęcanie położnicy i pomoc w karmieniu piersią Edukacja i pomoc w opiece nad noworodkiem Przekazanie informacji nt. terminu zgłoszenia się do lekarza w celu dalszej diagnostyki cukrzycy

20 Na zakończenie Opieka nad kobietą ciężarną, rodzącą i położnicą wymaga podejścia zintegrowanego. W zespole terapeutycznym, w edukacji i w opiece nad kobietą, położna powinna odegrać znaczącą rolę.

21 EDUKACJA ZDROWOTNA: SFERA INTELEKTUALNA SFERA UMIEJĘTNOŚCI SFERA AFEKTYWNA

22 Dziękuję Państwu za uwagę