6 odaż, popyt i polityka państwa R I N C I L E O F MICROECONOMIC F O U R T H E I T I O N N. G R E G O R Y M A N K I W oweroint lides by Ron Cronovich 27 Thomson outh-western, all rights reserved W tym rozdziale szukaj odpowiedzi na pytania: Czym są cena maksymalna i minimalna? rzykłady. Jak ceny te wpływają na rynek? W jaki sposób podatki wpływają na rynek? Czy wpływ uzależniony jest od tego, czy podatek jest nałożony na kupującego, czy na sprzedającego? Czym jest obciążenie podatkowe? 1 olityka rządu, która wpływa na rynek Kontrola cen Cena maksymalna: stanowi maksymalny, dopuszczalny prawem poziom ceny, po której można sprzedać dobro. rzykład: kontrola czynszów. Cena minimalna: stanowi minimalny, dopuszczalny prawem poziom ceny, po której można sprzedawać dobro. rzykład: płaca minimalna. odatki Rząd może nałożyć na kupujących i sprzedających określoną kwotę za każdą sprzedaną/ kupioną jednostkę. 2 1
rzykład1: Rynek mieszkaniowy Cena wynajmu Równowaga bez kontroli cen $8 3 Ilość mieszkań 3 Jak ceny maksymalne wpływają na rynek Cena maksymalna powyżej ceny równowagi jest.... $8 3 4 Jak ceny maksymalne wpływają na rynek Cena równowagi ($8) znajduje się powyżej ceny maksymalnej $8 Maksimum jest ograniczeniem....... 5 2
Jak ceny maksymalne wpływają na rynek W długim okresie, popyt i podaż mają większą elastyczność cenową. Więc, nadwyżka popytu jest $8 6 Niedobory i racjonowanie Gdy pojawia się nadwyżka popytu, sprzedający muszą racjonować dobra pomiędzy kupującymi. Niektóre mechanizmy racjonowania: (1) długie kolejki (2) dyskryminacja według przekonań sprzedających. Te mechanizmy często są niesprawiedliwe i nieefektywne: dobra niekoniecznie trafiają do nabywców, dla których mają największą wartość. la kontrastu, kiedy ceny nie są kontrolowane, mechanizm racjonowania jest efektywny (dobra trafiają do nabywców, dla których mają największą wartość). 7 rzykład 2: Rynek pracowników niewykwalifikowanych łaca pracowników niewykwalifikowanych W Równowaga bez kontroli cen $4 L Liczba pracowników niewykwalifikowanych 8 3
Jak ceny maksymalne wpływają na rynek Cena minimalna poniżej ceny równowagi jest... $4 W L 9 Jak ceny maksymalne wpływają na rynek łaca równowagi ($4) znajduje się poniżej ceny minimalnej i dlatego jest nielegalna. Minimum jest ograniczeniem...... $4 W L 1 rawo dotyczące płacy minimalnej nie wpływa na pracowników wykwalifikowanych. Wpływa jednak na płace pracowników nastoletnich. Badanie: 1% wzrost płacy minimalnej, podnosi bezrobocie pracowników nastoletnich o 1-3%. łaca minimalna $5 $4 W bezrobocie 4 55 łaca minimalna L 11 4
ACTIVE LEARNING 1: Cena maksymalna i cena minimalna 14 Rynek pokoi Określ efekty: 13 12 A. $9 cena 11 maksymalna 1 B. $9 cena 9 minimalna 8 C. $12 cena minimalna 7 6 5 4 5 6 7 8 9 1 11 12 13 12 ACTIVE LEARNING 1: A. $9 cena maksymalna 14 Cena. 13 12 opyt wynosi 11 pokoi, 1 podaż..., 9 powodując 8 nadwyżkę 7. 6 5 Rynek pokoi 4 5 6 7 8 9 1 11 12 13 13 ACTIVE LEARNING 1: B. $9 cena minimalna 14 Cena 13 równowagi 12. 11. 1. 9 =... = 8 7 6 5 Rynek pokoi 4 5 6 7 8 9 1 11 12 13 14 5
ACTIVE LEARNING 1: C. $12 cena minimalna 14 Cena.. 13 12 opyt wynosi., podaż wynosi., powodując nadwyżkę.. 11 1 9 8 7 6 5 Rynek pokoi 4 5 6 7 8 9 1 11 12 13 15 Ocena kontroli cen rzypomnij sobie jedną z 1 Zasad: Rynki są zwykle dobrą formą organizowania aktywności gospodarczej. Ceny są sygnałem, kierującym alokacją zasobów. Ta alokacja zostaje zmieniona kiedy politycy gospodarczy ograniczają ceny. Kontrola cen często ma na celu pomoc biednym, ale często bardziej im szkodzi, niż pomaga: łaca minimalna może prowadzić do utraty pracy. Kontrola czynszów może redukować ilość i jakość dostępnych mieszkań. 16 odatki Rząd nakłada podatki na wiele dóbr i usług, aby zgromadzić przychód przeznaczony na obronę, szkoły publiczne itp. Rząd może nałożyć podatek na kupujących i sprzedających. odatki mogą być procentowe (od ceny dobra), lub może być to określona kwota od każdej sprzedanej jednostki. la ułatwienia, analizujemy tylko podatki od każdej jednostki. 17 6
rzykład 3: Rynek pizzy Równowaga bez podatku 1 $1, 1 18 odatek nakładany na nabywców odatek nakładany na nabywców przesuwa krzywą popytu.. 1, Efekty nałożenia podatku 1,5 za jednostkę na nabywców. 1 Cena, jaką płacą nabywcy, cena jaką otrzymują sprzedający.., w równowadze... 1 19 Obciążenie podatkowe Oznacza rozkład ciężaru opodatkowania pomiędzy podmioty rynkowe. Z powodu podatku, nabywcy zapłacą., a sprzedający. 1, 1 1 2 7
odatek nakładany na sprzedawców odatek nakładany na sprzedawców przesuwa krzywą podaży w.... Efekty obciążenia sprzedawców podatkiem 1,5 za jednostkę. 1 1, Cena dla nabywców.., cena jaką dostaną sprzedający.., w równowadze. 1 21 kutek jest identyczny w obu przypadkach! Ważne: 1 1, 1 22 ACTIVE LEARNING 2: kutki podatków Rynek dla pokoi 14 Załóżmy, że rząd 13 wprowadza 12 podatek na 11 nabywców w wysokości $3 za 1 pokój. 9 8 Znajdź nowe 7, B,, i 6 obciążenie 5 podatkowe. 4 5 6 7 8 9 1 11 12 13 23 8
ACTIVE LEARNING 2: Odpowiedź 14 =.. B =. =. Obciążenie: nabywcy:.. sprzedający:... 13 12 11 1 9 8 7 6 5 Rynek dla pokoi 4 5 6 7 8 9 1 11 12 13 24 Elastyczność a obciążenie podatkowe ryzpadek 1: odaż jest bardziej elastyczna niż popyt Cena bez podatku W tym przypadku, są bardziej obciążeni podatkiem. 25 Elastyczność a obciążenie podatkowe rzypadek 2: opyt jest bardziej elastyczny niż podaż Cena bez podatku W tym przypadku,.. są bardziej obciążeni podatkiem. 26 9
Elastyczność a obciążenie podatkowe Jeżeli elastyczność cenowa nabywców > elastyczność cenowa sprzedających, nabywcy mogą łatwo opuścić rynek kiedy nałożony zostanie podatek, więc nabywcy ponoszą część ciężaru opodatkowania. Jeżeli elastyczność cenowa sprzedających > elastyczność cenowa nabywców - sytuacja jest.. 27 tudium przypadku: kto płaci podatek od luksusu? 199: Kongres wprowadził podatek od luksusu na jachty, prywatne samoloty, futra, drogie samochody itp. Cel: podnieść dochód państwa kosztem zamożnych konsumentów. Kto naprawdę płaci ten podatek? 28 tudium przypadku: kto płaci podatek od luksusu? opyt jest Rynek dla jachtów. W krótkim okresie, podaż jest Więc,.... płacą większość podatku. 29 1
Konkluzja: olityka rządowa i alokacja zasobów Każda z polityk omówiona w tym rozdziale wpływa na alokację zasobów. rzykład 1: podatek na pizzę redukuje ilość produkowanej w równowadze pizzy. Jeśli gospodarka produkuje mniej pizzy, niektóre zasoby (pracownicy, piece, ser) mogą być dostępne dla innych branż. rzykład 2: wiążąca cena minimalna powoduje nadwyżkę pracowników i stratę zasobów. Więc ważne jest, aby politycy świadomie je stosowali. 3 odsumowanie Cena maksymalna stanowi maksymalny, dopuszczalny prawem poziom ceny, po której można sprzedawać dobro. rzykładem jest kontrola czynszów. Jeśli cena maksymalna znajduje się pod ceną równowagi, jest wiążąca i powoduje nadwyżkę popytu. Cena minimalna stanowi minimalny, dopuszczalny prawem poziom ceny, po której można sprzedawać dobro. rzykładem jest płaca minimalna. Jeśli cena minimalna znajduje się nad ceną równowagi, jest wiążąca i powoduje nadwyżkę podaży. Nadwyżka siły roboczej spowodowana płacą minimalną to bezrobocie. 31 odsumowanie odatek na dobra jest klinem pomiędzy ceną, którą płacą nabywcy, a ceną, jaką otrzymują sprzedający. owoduje spadek ilości w równowadze bez względu na to czy płacą go kupujący, czy sprzedający. Obciążenie podatkowe oznacza rozkład ciężaru opodatkowania między podmioty rynkowe. Nie zależy on od tego, czy podatek jest płacony przez kupujących, czy sprzedających. Obciążenie podatkowe zależy od cenowej elastyczności popytu i podaży. 32 11