Elastyczność popytu i podaży i jej zastosowanie

Transkrypt

1 Elastyczność popytu i podaży i jej zastosowanie Dr inż. Anna Kowalska-Pyzalska Katedra Badań Operacyjnych, Finansów i Zastosowań Informatyki Presentation is based on:

2 Elastyczność Cenowa elastyczność popytu Dochodowa elastyczność popytu Mieszana elastyczność popytu Cenowa elastyczność podaży Utarg całkowity

3 analizować popyt i podaż z większą precyzją. jest miarą jak mocno kupujący i sprzedający reagują na zmiany warunków rynkowych.

4 Elastyczność: jest miarą wrażliwości wielkości zapotrzebowania (lub ilości oferowanej) na zmianę jednego z czynników decydujących o ich poziomie.

5 Cenowa elastyczność popytu jest procentową zmianą wielkości zapotrzebowania w reakcji na procentową zmianę ceny. Cenowa elastyczność popytu stanowi miarę siły reakcji wielkości zapotrzebowania na dobro na zmianę ceny tego dobra.

6 Mówimy że popyt jest elastyczny, kiedy wielkość zapotrzebowania silnie reaguje na zmianę ceny. Popyt jest nieelastyczny, kiedy wielkość zapotrzebowania słabo reaguję na zmianę ceny.

7 Dostępność bliskich substytutów Dobra pierwszej potrzeby a dobra luksusowe Definicje rynku Długość analizowanego okresu

8 Dostęp do bliskich substytutów: Dobra, które mają bliskie substytuty cechuje wyższa elastyczność popytu, ponieważ nabywcom łatwo jest przestawić się z jednego dobra na inne. Jajka (nie mają bliskich substytutów) mają raczej nieelastyczny popyt (mniej elastyczny niż masło).

9 Dobra podstawowe a luksusowe: Dobra podstawowe mają mniej elastyczny popyt niż dobra luksusowe. To, do której kategorii należy dane dobro zależy od preferencji konsumenta.

10 Definicja rynku: Na rynkach wąsko zdefiniowanych popyt jest bardziej elastyczny niż na rynkach zdefiniowanych szeroko, ponieważ na rynkach zdefiniowanych wąsko łatwiej jest znaleźć substytuty. Elastyczność rośnie

11 Horyzont czasowy: W długim okresie popyt na dobro jest zwykle bardziej elastyczny.

12

13

14 Popyt staje się bardziej elastyczny: Im więcej jest bliskich substytutów danego dobra Jeśli dobro jest luksusowe Im węziej jest zdefiniowany rynek Im dłuższy okres czasu jest brany pod uwagę.

15 Popyt na które dobro jest bardziej elastyczny? Podręczniki czy kryminały Nagrania muzyki Bacha czy nagrania muzyki klasycznej w ogóle Olej opałowy w ciągu najbliższych 6 m-cy czy w ciągu najbliższych 5 lat Lemoniada czy woda?

16 Cenową elastyczność popytu oblicza się jako relacje procentowej zmiany wielkości zapotrzebowana do procentowej zmiany ceny. Q x E p % Q % P x x Q P x P x x

17 Jeśli cena rowerów rośnie o 5%, ceteris paribus, to wielkość zapotrzebowania maleje o 7%. Jaka jest cenowa elastyczność popytu na rowery? Q x E p % Q % P x x Q P P x x x 7% 5% 0,07 0,05 1,4

18 Jeśli cena rożka lodowego wzrasta z $2.00 do $2.20 a wielkość zapotrzebowania maleje z10 do 8 rożków, wtedy elastyczność popytu wynosi: E p (8 10) 100% 10 (2.20 2) 100% 2 20% 10% 2 Ep=2 oznacza, że zmiana w wielkości zapotrzebowania jest proporcjonalnie dwa razy większa niż zmiana ceny.

19 Często cenową elastyczność popytu zapisujemy jako liczbę ujemną. Konwencja dopuszcza podawania elastyczności w wartościach absolutnych. (8 10) 100% 20% E p (2.20 2) 100% 10% 2 20% oznacza spadek wielkości zapotrzebowania, a 10% oznacza wzrost ceny.

20 Oblicz elastyczność cenową popytu między dwoma punktami na krzywej popytu: Punkt B: cena =$4; wielkość zapotrzebowania =120 Punkt A: cena =$6; wielkość zapotrzebowania = 80 Idąc od punktu B do A, Ep=-0.66 Idąc od punktu A do B, Ep=-1.5 Która odpowiedź jest prawdziwa? P 6 4 A B Q

21 Metoda punktu środkowego jest preferowana do wyznaczania cenowej elastyczności popytu, bo daje takie same wyniki nie zależnie od kierunku zmiany parametrów. 2 ) ( ) ( 2 ) ( ) ( P P P P Q Q Q Q P P Q Q E x x x x p Qx O Px P2 P1 Q2 Q1 B A

22 Oblicz elastyczność cenową popytu między punktami za pomocą metody punktu środkowego: Punkt B: cena =$4; wielkość zapotrzebowania =120 Punkt A: cena =$6; wielkość zapotrzebowania = 80 E P (80 120) (80 120) / 2 (6 4) (6 4) / P 6 4 A B Q

23 Jeśli cena rożka wzrasta z $2.00 do $2.20 a wielkość zapotrzebowania spada z 10 do 8 to elastyczność cenowa popytu wyznaczona metodą punktu środkowego wynosi: (8 10) 100% Ep (8 10) / 2 22% (2.20 2) 100% 9.5% (2.20 2) / 2

24 Popyt nieelastyczny Wielkość zapotrzebowania słabo reaguje na zmianę ceny. Cenowa elastyczność popytu jest mniejsza niż 1. Ep < 1 (w wartościach absolutnych) Popyt elastyczny Cenowa elastyczność popytu silnie reaguje na zmianę ceny. Cenowa elastyczność popytu jest większa niż 1. Ep >1 (w wartościach absolutnych)

25 Cena $5 4 popyt E P (100 50) (100 50) / 2 (4 5) (4 5) / 2 67% 22% Popyt jest elastyczny Wielkość zapotrzebowania

26 odnosi się do minimalnych przyrostów cen i rozmiarów popytu mierzy reakcję popytu w konkretnym punkcie na krzywej popytu Px A D O C E B Qx E E c c f '( P) CB OC P Q x OD DA

27 Funkcja popytu dana jest wzorem Qd=20-2P Wypełnij tabelę: P Qd Oblicz cenową elastyczność popytu między P=2 i P=0 oraz P=6 i P=4. Oblicz elastyczność punktową popytu dla P=5.

29 (b) Popyt nieelastyczny: Ep < 1 cena $5 1. Wzrost ceny o 22%... 4 Popyt zapotrzebowanie prowadzi do 11% spadku wielkości zapotrzebowania.

31 cena (d) Popyt elastyczny: Ep > 1 $5 1. Wzrost ceny o 22%... 4 popyt zapotrzebowanie prowadzi do 67% spadku wielkości zapotrzebowania.

32 (e) Popyt doskonale elastyczny: Ep cena 1. Dla każdej ceny powyżej $4, wielkość zapotrzebowania wynosi 0. $4 popyt 2. Dla ceny dokładnie równiej $4, konsumenci kupią każdą ilość dobra Dla ceny poniżej $4, wielkość zapotrzebowania jest nieskończenie duża. zapotrzebowanie

33

34 Utarg całkowity to kwota zapłacona przez nabywców i otrzymana przez sprzedawców danego dobra. Obliczamy ją mnożąc cenę dobra przez sprzedaną ilość dobra. TR = P x Q

37 Dla nieelastycznej krzywej popytu wzrost ceny prowadzi do względnie mniejszego spadku wielkości zapotrzebowania Co prowadzi do wzrostu utargu całkowitego.

39 Dla elastycznej krzywej popytu, wzrost ceny prowadzi do względnie większego spadku wielkości zapotrzebowania Co prowadzi do spadku utargu całkowitego.

40 TR (utarg całkowity) musi być równy TE (wydatki całkowite konsumentów) E>1 popyt elastyczny E<1 popyt nieelastyczny P (rośnie) TR=TE (maleje) TR=TE (rośnie) P (maleje) TR=TE (rośnie) TR=TE (maleje)

41 Kiedy krzywa popytu jest nieelastyczna (Ep<1), cena i utarg całkowity zmieniają się w tym samym kierunku. Kiedy krzywa popytu jest elastyczna (Ep>1), to cena i utarg całkowity zmieniają się w przeciwnych kierunkach. W przypadku elastyczności jednostkowej (Ep=1) zmiana ceny nie powoduje zmiany utargu. Ale co się stanie kiedy elastyczność będzie się zmieniała wzdłuż krzywej popytu?

42 Nachylenie liniowej krzywej popytu jest stałe, ale elastyczność się zmienia! TR maksymalny przy Ep=1

43 Wyobraź sobie, że jesteś kuratorem ważnego muzeum sztuki. Twój dyrektor finansowy twierdzi, że macie mało pieniędzy i że powinieneś zmienić cenę wstępu by zwiększyć utarg. Co zrobisz? Podniesiesz cenę bilety czy obniżysz?

44 Dochodowa elastyczność popytu Mieszana elastyczność popytu

45 Liczona jako procentowa zmiana wielkości zapotrzebowania w reakcji na procentową zmianę dochodu. Dochodowa elastyczność popytu mierzy siłę reakcji zapotrzebowania na pewne dobro na zmianę dochodu nabywców.

46 Q x E I % Q % I x Q x I I x

47 Typy dóbr Normalne i podrzędne Wyższy dochód zwiększa zapotrzebowania na dobra normalne a zmniejsza na dobra podrzędne.

48 Krzywe Engla Krzywe Engla: obrazują zależność między dochodem a ilością kupowanego dobra W panelu (a) jedzenie jest dobrem normalnym i krzywa Engla jest rosnąca. W panelu (b) hamburger jest dobrem normalnym przy dochodzie niższym niż $20/m-c i dobrem podrzędnym przy wyższych dochodach. Dochód ($/m-c) Dochód ($/m-c) Copyright: Pearson Education Jedzenie (szt/m-c) Hamburgery (szt/m-c)

49 Prawo Engla Prawo Engla: wraz ze wzrostem dochodu realnego konsumenta, w ogólnej sumie wydatków maleje udział wydatków na dobra podrzędne a rośnie udział wydatków na dobra podstawowe i luksusowe.

50 Dobra, które konsumenci uważają za dobra podstawowe są na ogół nieelastyczne dochodowo: Np. podstawowe artykułu spożywcze Dobra, które konsumenci uważają za dobra luksusowe mają na ogół dużą elastyczność dochodową popytu: Np. sportowe samochody, drogie jedzenie, biżuteria etc.

51 Typy dóbr Elastyczność dochodowa Zmiana dochodu Zmiana wielkości zapotrzebowania Przykład normalne >0 wzrost wzrost mydło podstawowe 0-1 wzrost wzrost mniejszy niż 1% jedzenie luksusowe >1 wzrost wzrost większy niż 1% jacht, żaglówka podrzędne <0 wzrost spadek przejazdy autobusem

52 Oblicz dochodową elastyczność popytu na telewizory, jeśli dochód wzrósł o 50%, a wielkość zapotrzebowania zwiększyła się z 1200 do 3000 sztuk na miesiąc? Jakiego typu dobrem są telewizory dla konsumentów?

53 Mieszana elastyczność popytu: miara siły reakcji zapotrzebowania na jedno dobro na zmianę ceny innego dobra. Q x E C % Q % P x y Q P x P y y

54 W przypadku substytutów mieszana elastyczność popytu jest dodatnia. W przypadku dóbr komplementarnych jest ujemna.

55 Ile wynosi mieszana elastyczność popytu na dobro X, jeśli wielkość zapotrzebowania na to dobro spadła o 10% w reakcji na wzrost ceny dobra Y z euro na euro? Czy dobra X i Y są dobrami substytucyjnymi czy komplementarnymi?

56 Mieszana elastyczność energii elektrycznej w reakcji na cenę gazu wynosi ok Mieszana elastyczność wołowiny w reakcji na cenę wieprzowiny wynosi 0.25 a na cenę kurczaka 0.12 Czy dobra te są dla siebie substytutami czy dobrami komplementarnymi?

57 Elastyczność cenowa podaży to procentowa zmiana ilości oferowanej w reakcji na procentową zmianę ceny. Cenowa elastyczność podaży: Miara siły reakcji ilości oferowanej dobra na zmianę ceny tego dobra.

58 Wyznacza się dzieląc procentową zmianę ilości oferowanej przez procentową zmianę ceny danego dobra. Q sx E s % Q % P sx x Q P sx P x x

59 Zdolność sprzedawców do zmiany ilości oferowanego dobra Plaża jest przykładem nieelastycznego dobra. Książki, auta, inne produkowane dobra są elastyczne. Horyzont czasowy Podaż jest bardziej elastyczna w długim horyzoncie czasowym.

64 Copyright 2003 Southwestern/Thomson Learning cena (e) Podaż doskonale elastyczna: Es 1. Dla każdej ceny powyżej $4, ilość oferowana dąży do nieskończoności. $4 podaż 2. Dla ceny równej $4, producenci dostarczą każdą ilość dobra Dla ceny poniżej $4, ilość oferowana wynosi 0. ilość

65 Jak elastyczność cenowa podaży może się zmieniać? Na niektórych rynkach, ze względu na ograniczoną zdolność produkcyjną, to Es może być bardzo wysoka dla niskich wartości produkcji (ilości oferowanej) oraz bardzo niska dla wysokiej wartości produkcji.

66 Czy dobre wieści dla rolnictwa mogą być złymi wieściami dla rolników? Co się stanie na rynku pszenicy oraz jak się zmieni utarg rolników uprawiających pszenicę, jeśli zostanie odkryta nowa technologia uprawy pszenicy, dużo bardziej produktywna niż obecne?

67 Copyright 2003 Southwestern/Thomson Learning Cena pszenicy prowadzi do dużego spadku ceny $5 1. Kiedy popyt jest nieelastyczny, to wzrost podaży S 1 S 2 Co spowoduje postęp technologiczny w uprawie i zbiorze pszenicy? 3 D Ilość pszenicy Popyt i podaż są nieelastyczne 3. I proporcjonalnie mniejszego wzrostu sprzedaży. W rezultacie przychody spadają z z $500 do $330.

68 W USA w 1950r. 10 milionów ludzi pracowało w rolnictwie, reprezentując 17% siły roboczej. W 1998 r. już tylko 3 miliony pracowało w rolnictwie, reprezentując 2% siły roboczej. Jednocześnie nastąpił ponad dwukrotny wzrost produktywności!

69 Dlaczego OPEC nie udało się utrzymać wysokich cen ropy?

70 Oceń skuteczność polityki rządu dotyczącą zwalczania palenia papierosów: Z badań wynika, że elastyczność cenowa popytu na papierosy wynosi ok Paczka papierosów kosztuje 2 euro, a rząd chce ograniczyć palenie o 20%. O ile powinna wzrosnąć cena papierosów? Powiedzmy, że rząd nieustannie podnosi cenę papierosów. Czy takie działanie bardziej zmniejszy konsumpcję w najbliższym roku czy w ciągu 5 lat? Z badań wynika, że popyt nastolatków na papierosy jest bardziej elastyczny niż dorosłych. Dlaczego?

71 Cenowa elastyczność popytu mierzy jak wielkość zapotrzebowania odpowiada na zmiany w cenie. Jeśli krzywa popytu jest elastyczna, to utarg całkowity spada, kiedy cena rośnie. Jeśli jest nieelastyczna, to utarg całkowity rośnie, kiedy cena rośnie.

72 Elastyczność dochodowa mierzy jak wielkość zapotrzebowania reaguje na zmiany w dochodzie konsumenta. Elastyczność mieszana popytu mierzy jak wielkość zapotrzebowania reaguje na zmianę ceny drugiego dobra. Elastyczność cenowa podaży mierzy jak ilość oferowana reaguje na zmianę ceny.

73