Instytut Ekonomii. Mechanizm rynkowy Prof. Tomasz Bernat

Transkrypt

1 Mechanizm rynkowy Prof. Tomasz Bernat

2 literatura PODRĘCZNIK: Mikroekonomia, red. D. Kopycińska, Szczecin 2011 ZBIÓR ZADAŃ: Mikroekonomia studia przypadku, Vol. 3 red. Tomasz Bernat, 2017 dostęp: mikroekonomia.net ocena z przedmiotu: 75% wiedza, 25% aktywność Slajd nr 2

3 Zakres materiału Podstawowe pojęcia Rynek, popyt, podaż, równowaga rynku, elastyczność Teoria firmy produkcja Teoria firmy przychody, zyski, analiza marginalna Struktury rynku Slajd nr 3

4 Na początek - pojęcia Wybór ekonomiczny racjonalność vs. nieracjonalność decyzji Koszt alternatywny Slajd nr 4

5 Rynek

6 zakres wykładu 1. POJĘCIA WSTĘPNE 2. POPYT I PRAWO POPYTU 3. PODAŻ I PRAWO PODAŻY 4. RÓWNOWAGA RYNKOWA 5. CENA MINIMALNA I MAKSYMALNA Slajd nr 6

7 Instytut Ekonomii CZYM JEST RYNEK? CZYM JEST RYNEK? Slajd nr 7

8 POJĘCIE RYNKU Rynek to proces, w ramach którego kupujący i sprzedający określają, co mają zamiar kupować i sprzedawać oraz na jakich warunkach. Proces (mechanizm) polegający na ciągłej konfrontacji między popytem i podażą, w ramach którego ustala się cena rynkowa. Slajd nr 8

9 Rynek a gospodarka DOBRA FINALNE RYNKI DÓBR I USŁUG PRODUKTY OTRZYMYWANE DOCHODY WYDATKOWANIE DOCHODÓW FIRMY GOSPODARSTWA DOMOWE CZYNNIKI PRODUKCJI PŁACE OTRZYMYWANE DOCHODY RYNKI CZYNNIKÓW PRODUKCJI KAPITAŁ Slajd nr 9

10 Popyt Slajd nr 10

11 definicja Popyt- ilości dobra, na którą nabywcy zgłaszają zapotrzebowanie, w danym czasie i przestrzeni przy określonych cenach oraz założeniu niezmienności innych elementów charakteryzujących sytuację rynkową. Pojedynczą relację (kombinację) ilości dobra, jaką chcą nabyć konsumenci po danej cenie nazywamy ilością bądź wielkością popytu Slajd nr 11

12 FUNKCJA POPYTU D n = f (P n ), ceteris paribus gdzie: D n popyt indywidualny na dobro N, P n - cena dobra N. CENĘ DOBRA N NAZYWAMY CZYNNIKIEM CENOWYM W FUNKCJI POPYTU NA DOBRO N Slajd nr 12

13 Funkcja popytu D n = f (P n, P 1...P n-1, y, t y, w, u, L, e, E), czynnik cenowy: P n czynniki pozacenowe: P 1...P n-1 ceny innych dóbr (dobra substytucyjne i komplementarne); y wielkość dochodów konsumenta; t y wysokość stawek podatkowych obciążających dochodów konsumentów; w wartość majątku konsumenta; u użyteczność dobra L liczba konsumentów i ich struktura demograficzna; e oczekiwania konsumentów co do kształtowania się cen w przyszłości oraz poziomu ich dochodów; E zdarzenia losowe Slajd nr 13

14 KRZYWA POPYTU Cena (P) D Ilość (Q) Slajd nr 14

15 PRAWO POPYTU PRAWO POPYTU MÓWI O UJEMNEJ RELACJI MIĘDZY CENĄ DANEGO DOBRA A WIELKOŚCIĄ POPYTU NA TO DOBRO PRZY CETERIS PARIBUS Slajd nr 15

16 Zmiana wielkości popytu Cena (P) P 1 A Prawo popytu ilustruje ruch wzdłuż krzywej popytu P 2 B D Q d1 Q d2 Ilość (Q) Slajd nr 16

17 WYJĄTKI PRAWA POPYTU PARADOKS GIFFENA: Polega na wzroście rozmiarów zapotrzebowania na dobra niższego rzędu i podstawowe (są one z reguły najtańsze) pomimo wzrostu ich ceny, w warunkach powszechnego wzrostu cen. Slajd nr 17

18 PARADOKS VEBLENA (efekt demonstracji lub prestiżowy): Polega na demonstrowaniu możliwości konsumpcyjnych przez niektórych konsumentów,. Pewne grupy konsumentów tym chętniej kupują pewne dobra im są one droższe np. ekskluzywne samochody, motocykle, biżuteria, kosmetyki, odzież. Slajd nr 18

19 EFEKT SNOBIZMU Polega na tym, że niektórzy konsumenci eliminują lub zmniejszają zakupy tych dóbr, które kupują inni. Konsumenci snobistyczni zwiększają zakupy dóbr uważanych przez nich za wyróżniające Slajd nr 19

20 EFEKT NAŚLADOWNICTWA (OWCZEGO PĘDU) Polega na tym, że niektórzy konsumenci tym chętniej kupują dane dobro i tym bardziej je cenią, im bardziej jest ono cenione przez innych. Naśladują więc wzorce zachowań konsumpcyjnych innych konsumentów, często ignorując zasady kalkulacji ekonomicznej. Slajd nr 20

21 EFEKT SPEKULACYJNY Uwzględnia oczekiwania konsumentów, co do poziomu przyszłych cen. Np. zakupy drożejącego cukru na zapas lub drożejących akcji w celu osiągnięcia zysku. Slajd nr 21

22 Popyt, cena i ilość Cena (P) Co to za cena???? Co to za ilość???? D Ilość (Q) Slajd nr 22

23 Zmiany popytu i wielkości popytu UWAGA! ZMIANY W CZYNNIKACH POZACENOWYCH POWODUJĄ, ŻE MÓWIMY O ZMIANACH W POPYCIE A NIE WIELKOŚCI POPYTU Slajd nr 23

24 Cena (P) D 2 D D 1 Ilość (Q) Slajd nr 24

25 Instytut Ekonomii case study Slajd nr 25

26 ursus bus Ursus Bus chce się specjalizować w produkcji elektrycznych autobusów. Miasta coraz chętniej korzystają z tego typu pojazdów, odchodząc od diesli - między innymi dlatego spółka widzi duży potencjał sprzedażowy nie tylko w Polsce, ale też na rynkach zagranicznych Slajd nr 26

27 Slajd nr 27

28 Popyt Ursus Bus stawia na elektryczne autobusy. "Teraz jest niesamowity moment dla branży" Dla liczącej dwa lata spółki-córki Ursusa to wielki kontrakt, choć - jak podkreśla Maciej Srebro - nie pierwszy. - Ursus Bus wykonał już kontrakt dla Warszawy na 10 autobusów elektrycznych, zrealizowaliśmy kontrakty na autobusy dieslowskie, sam Ursus wyprodukował trolejbusy dla Lublina - podkreśla. Slajd nr 28

29 Zmiany popytu czy zmiana wielkości popytu? W jego opinii rynek będzie rósł, więc kontraktów będzie coraz więcej. - Wiemy, że Warszawa chce domówić elektryczne autobusy, inne miasta też mają zamiar - powiedział. Jakie determinanty działają? Slajd nr 29

30 Podaż Slajd nr 30

31 definicja Podaż- ilości dobra, jaką producenci są skłonni zaoferować do sprzedaży, w danym czasie i przestrzeni, przy określonych cenach oraz przy niezmienności sytuacji rynkowej Pojedynczą relację (kombinację) ilości dobra, jaką skłonni są dostarczyć producenci po danej cenie nazywamy ilością bądź wielkością podaży. Slajd nr 31

32 FUNKCJA PODAŻY S n = f (P n ), ceteris paribus gdzie: S n podaż indywidualna dobra N, P n - cena dobra N. CENĘ DOBRA N NAZYWAMY CZYNNIKIEM CENOWYM W FUNKCJI PODAŻY DOBRA N Slajd nr 32

33 Funkcja podaży S n = f (P n, P 1...P n-1, F 1...F k-1 T, C, a, K, e, E), czynnik cenowy: P n czynniki pozacenowe: P 1...P n-1 ceny innych dóbr (dobra substytucyjne i komplementarne); F 1...F k-1 ceny czynników wytwórczych; T poziom techniki i technologii produkcji; C czynniki związane z działalnością państwa: zmiany stawek podatków i ceł, dotacje/ subwencje i inne... a- cele ekonomiczne; K - liczba producentów i sprzedawców działających na danym rynku; e- przewidywania producentów, co do do kształtowania się cen dóbr oraz przyszłych ekonomicznych warunków działania; E- zdarzenia losowe. Slajd nr 33

34 KRZYWA PODAŻY Cena (P) S Ilość (Q) Slajd nr 34

35 PRAWO PODAŻY PRAWO PODAŻY MÓWI O DODATNIEJ RELACJI MIĘDZY CENĄ DANEGO DOBRA A WIELKOŚCIĄ PODAŻY TEGO DOBRA, CETERIS PARIBUS Slajd nr 35

36 Krzywa podaży Cena (P) S P 1 A P 2 B Q s2 Q s1 Ilość (Q) Slajd nr 36

37 Zmiany podaży ZMIANY W CZYNNIKACH POZACENOWYCH POWODUJĄ, ŻE MÓWIMY O ZMIANACH W PODAŻY A NIE WIELKOŚCI PODAŻY Slajd nr 37

38 Zmiany podaży Cena (P) S 2 S S 1 Ilość (Q) Slajd nr 38

39 Ursus Bus cd. Zmiana podaży czy wielkości podaży Kilka dni temu MZK w Zielonej Górze rozstrzygnął - po ponad pięciu miesiącach - przetarg na dostawę 47 autobusów elektrycznych. O zamówienie ubiegały się dwa podmioty cieszący się 15-letnią tradycją w produkcji autobusów Solaris, oraz konsorcjum Ursus Bus i Ursus. Wygrało konsorcjum Ursusa, które zaoferowało niższą cenę - 96,5 mln zł. Pierwsze "elektryki" lubelskiej fabryki Ursusa mają się pojawić na zielonogórskich ulicach w lipcu przyszłego roku, ostatnie - pod koniec listopada. Jakie determinanty podaży? Slajd nr 39

40 Równowaga rynku Slajd nr 40

41 Równowaga rynkowa Stan rynku, w którym przy danej cenie wielkość popytu konsumentów na dane dobro jest dokładnie równa wielkości podaży tego dobra. Slajd nr 41

42 Obraz równowagi Cena (P) S e P e D Q e Ilość (Q) Slajd nr 42

43 Mechanizm rynkowy Cena (P) S e P e D Q e Ilość (Q) Slajd nr 43

44 Ceny urzędowe Cena minimalna Cena maksymalna Slajd nr 44

45 Cena minimalna Cena minimalna- (podłoga cenowa) jest to cena urzędowa, wyższa od ceny równowagi rynkowej, oznacza, że nie można sprzedawać (skupować) danego towaru taniej niż wskazuje wyznaczony poziom ceny. Cena ta jest ustalana przez rząd dla ochrony interesów producentów i ma im gwarantować odpowiedni poziom opłacalności produkcji. Cena minimalna skutkuje stanem nadwyżki rynkowej. Slajd nr 45

46 Cena minimalna Cena (P) S P minimalna e P e D Q d Q e Q s Slajd nr 46

47 Ursus Bus cd. Równowaga Według analityków rynku motoryzacyjnego w 2030 roku na europejskim rynku diesle będą stanowić 9 proc. wolumenu sprzedaży. W 2025 r. koszt produkcji i eksploatacji silników elektrycznych ma zrównać się z kosztami silników spalinowych, a rynkowy udział aut z silnikiem diesla spadnie do 20 proc. Jak zmienia się rynek i równowaga? Slajd nr 47

48 cena maksymalna Cena maksymalna ( sufit cenowy, pułap cenowy)- jest niższa od ceny równowagi rynkowej i oznacza, że nie można sprzedawać danego towaru drożej niż wskazuje wyznaczony poziom ceny. Cena ta jest ustalana przez rząd dla ochrony interesów nabywców i ma umożliwić konsumentom zakup określonych towarów. Cena maksymalna skutkuje stanem niedoboru rynkowego. Slajd nr 48

49 Cena maksymalna Cena (P) S e P e P maksymalna D Q s Q e Q d Ilość (Q) Slajd nr 49

50 Zadanie domowe Przeczytać tekst: Jedna lekcja ekonomii, rozdział 2: Wybita szyba Economics in One lesson by Henry Hazlitt (1946) Chapter 2: The Broken window Pytanie: Czego tak naprawdę dotyczy ten tekst? Jaki typ myślenia ekonomicznego on opisuje? Slajd nr 50

51 Dziękuję za uwagę!